Vukati Byi Fanele Byi Va Xiboho Lexi Nga Heriki

VANHU va navela ku nghenela vukati, loko va vona ndlela leyi vatekani lava kombisiwaka eka tifilimi va khomanaka ha yona. Hakanyingi, wanuna ni wansati va hlangana, kutani va tekana, naswona “endzhaku ka sweswo va tshama va tsakile.” Hakanyingi, tifilimi ti kombisa sweswo ntsena.

Evuton’wini bya xiviri, timhaka ta vukati a ti heli emucatweni kambe mucato wo va masungulo ya vutomi lebyintshwa mi ri swin’we. Naswona Eklesiasta 7:8 yi vurisile loko yi ku, “makumu ya mhaka ma antswa ku ri ni masungulo ya yona.”

Xiboho Xa Nkarhi Hinkwawo

Munhu u fanele a langutisisa leswi nga ta humelela enkarhini lowu taka. Vukati byi fanele byi va ni masungulo lama tiyeke leswaku byi ta humelela naswona byi ta tisa ku eneriseka. Handle ka swona, mi nga va ni ntshikilelo lowukulu ku tlula lowu a mi ri na wona loko mi nga si tekana. Mukreste a nge ngheneli vukati a ri ni miehleketo ya leswaku: ‘Loko swi nga fambi kahle, hi to hambana.’ Vukati byi fanele byi tekiwa tanihi xiboho lexi nga heriki.

Loko Yesu a hlamula xivutiso lexi a vutisiweke xona mayelana ni ku dlaya vukati, u swi veke erivaleni leswaku vukati i xiboho lexi nga heriki. U te: ‘Xana a mi hlayanga leswaku Xikwembu lexi va tumbuluxeke eku sunguleni xi va endle va va waxinuna ni waxisati kutani xi ku, “Hikwalaho ka sweswo, wanuna u ta siya tata wakwe ni mana wakwe naswona u ta namarhela nsati wakwe, kutani lavambirhi va ta va nyama yin’we”? Kutani a va ha ri vambirhi, kambe i nyama yin’we. Hikokwalaho, leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka.’—Matewu 19:4-6.

Endzhaku Ka Siku Ra Nkhuvo

Ku vuriwe leswaku xiboho lexikulu ku tlula hinkwaswo evuton’wini bya Mukreste, i xa ku tinyiketela eka Xikwembu kutani ku landzela xa vukati. Loko munhu a endla xiboho xa ku tinyiketela eka Xikwembu, u vumba vuxaka lebyi nga heriki ni Muvumbi wa yena, naswona sweswo u swi kombisa erivaleni hi ku khuvuriwa. Vukati i xitiyisekiso xa leswaku wa hlambanya erivaleni eka munhu lowun’wana—hilaha ku nga heriki. A hi swinene ku tinyiketela eka Xikwembu swi nga humi embilwini kumbe ku endla xiboho xa vukati ka ha ri ni swin’wana leswi u swi solaka hakunene hi munhu loyi. Hikwalaho, loyi a ehleketaka ku nghenela vukati swa antswa a rhanga a kambisisa ripfumelo ra loyi a lavaka ku tekana na yena, tipakani ta yena, langutelo ra yena hi swilo swo karhi swin’we ni vumunhu byakwe.

Loko u lunghiselela nkhuvo, musa, ku twisisana ni ntirhisano hi swona leswi lavekaka. Xisweswo, timfanelo leti i ta nkoka ngopfu evukatini, hi tona leti nga ta endla leswaku byi famba kahle. Hambileswi vatekani lavantshwa va rhandzanaka, kambe va fanele va tsundzuka leswaku loko se va hanya swin’we, rirhandzu “a ri lavi leswi vuyerisaka rona ntsena.” Loko va kombisana rirhandzu nkarhi ni nkarhi, “rirhandzu a ri heli.” (1 Vakorinto 13:5, 8) Loko rirhandzu ri tshama ri ri kona, swi ta olova ku lehisa mbilu, ku kombisa musa, vunene, ku olova, ni ku tikhoma—ku nga mihandzu ya moya wa Xikwembu. Hi tona timfanelo ta nkoka leti endlaka leswaku vukati byi famba kahle.—Vagalatiya 5:22, 23.

Nchumu lowu tikaka i ku ya emahlweni u kombisa timfanelo teto endzhaku ka siku ra nkhuvo. Hambiswiritano, lexi nga ku pfunaka ku kombisa timfanelo teto hi lexi: Rhandza munhu loyi u tekaneke na yena, naswona hi ku swi rhandza u titsona swo karhi hikwalaho ka yena.

Yesu u vule leswaku xileriso lexikulu eka munhu i ku rhandza Yehovha, naswona xileriso xa vumbirhi lexikulu hileswaku, “U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza.” (Matewu 22:39) Loyi u tekaneke na yena hi yena warikwenu lonkulu, hikuva emisaveni, ku hava lexi nga kotaka ku hlanganisa vanhu vambirhi hilaha vukati byi endlaka hakona.

Kambe, ku va mi tshama swin’we a swi tiyisekisi leswaku mi ta tshama mi ri karhi mi twanana. Ku tshama ka n’wina swin’we a swi vuli swona leswaku mi ta tshama mi ri ni mavonelo lama fanaka. Leswaku mi enerisana kahle hi tlhelo ra rimbewu, timbilu ta n’wina ti fanele ti va ni vun’we naswona mi va ni makungu lama fanaka. Hakanyingi, ku titsona swo karhi hikwalaho ka un’wana swa laveka leswaku vukati bya n’wina byi humelela. Xana i mani loyi a faneleke ku titsona hikwalaho ka un’wana? Xana i wanuna? Kumbe, xana i wansati?

Ku Kombana Rirhandzu Ni Ku Xiximana

Rito ra Xikwembu ra lerisa: “Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.” (Varhoma 12:10) Loko u swi kota, endlela munghana wa wena leswinene a nga ku kombelanga. Hikuva, xilo lexi u xi kumaka endzhaku ko va u xi kombele ko hlaya a xa ha ri na ntikelo. Hikwalaho, un’wana ni un’wana u fanele a hlakulela moya wo kombisa xichavo eka un’wana.

Hi xikombiso, vavanuna va lerisiwa leswaku va “xixima [vavasati] leswi va nga xibya xo tsana swinene, xa xisati, . . . leswaku swikhongelo swa [vona] swi nga siveriwi.” (1 Petro 3:7) Loko wanuna a nga n’wi xiximi nsati wakwe, hambi ku ri swikhongelo swa yena eka Xikwembu swi nga khumbheka hi ndlela yo karhi. Kutani, xana swi vula yini ku xixima wansati? Swi vula ku n’wi tekela enhlokweni minkarhi hinkwayo, ku yingisa vonelo ra yena, hi minkarhi yo tala u n’wi nyika nkarhi wa leswaku ku va yena loyi a rhangaka a hlawula eka swilo swo karhi. Hilaha ku fanaka wansati na yena, u fanele ku kombisa ku xixima nuna wa yena, hi ku va mupfuni lonene eka nuna wa yena.—Genesa 21:12; Swivuriso 31:10-31.

Rito ra Xikwembu ri ri: “Vavanuna va fanele ku rhandza vasati va vona ku fana ni mimiri ya vona. Loyi a rhandzaka nsati wakwe wa tirhandza, hikuva a nga kona munhu loyi a tshameke a venga nyama yakwe; kambe wa yi wundla ni ku yi khathalela, hilaha Kreste na yena a endlaka hakona evandlheni.” Xana Kreste a a ri ni rirhandzu ro tanihi kwihi eka valandzeri va yena? A a tiyimisele ni ku va fela. Nakambe Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana wa n’wina a a rhandze nsati wakwe hilaha a tirhandzaka hakona.” (Vaefesa 5:28-33) Rito ra Xikwembu ri tlhela ri byela vavasati “ku rhandza vanuna va vona, . . . va tiveka ehansi ka vanuna va vona, leswaku Rito ra Xikwembu ri nga tseketseriwi.”—Tito 2:4, 5.

Amukela Swihoxo

Tanihi leswi vanhu va velekiweke va nga hetisekanga, va ta swi endla swihoxo. (Varhoma 3:23, 5:12; 1 Yohane 1:8-10) Ematshan’weni yo endla swihoxo ku va nchumu lowukulu, Bibele ya tsundzuxa: “Ku tlula hinkwaswo, rhandzanani hi rirhandzu ro enta, hikuva rirhandzu ri funengeta swidyoho swo tala.” (1 Petro 4:8) Swi nga va swinene loko swihoxo leswitsongo hi nga swi tekeli ngopfu enhlokweni. Hi nga endla tano ni hi swihoxo leswikulu. Vakolosa 3:12-14 yi ri: “Tiambexeni xinakulobye lexikulu xa tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha. Hambetani mi lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka loko un’wana a ri ni xivangelo xa ku vilerisiwa hi un’wanyana. Tanihi leswi Yehovha a mi rivaleleke hi ku ntshunxeka, na n’wina endlani sweswo. Kambe, handle ka swilo leswi hinkwaswo, ambalani rirhandzu, hikuva i xiboho lexi hetisekeke xa vun’we.”

Xana vanghana va hina va vukati hi fanele ku va rivalela kangani swihoxo ni ku tsana ka vona? Petro u vutise Yesu a ku: “Hosi, xana makwerhu u ta ndzi dyohela kangani, naswona mina ndzi n’wi rivalela? Ka nkombo ke?” Yesu a ku eka yena: “Ndzi ri eka wena, ku nga ri Ka nkombo, kambe, Ka 77.” (Matewu 18:21, 22) Leswi Yesu a vuleke leswi hi vanhu lava nga tekanangiki, kunene lava tekaneke va fanele va rivalelana swinene!

Hambileswi lunghiselelo ra vukati ri onhiweke emalembeni ya sweswinyana, hi ku famba ka nkarhi ri ta humelela hikuva i lunghiselelo leri sunguriweke hi Xikwembu naswona hinkwaswo leswi xi swi endleke i “swinene.” (Genesa 1:31) A ri nge hundzeriwi hi nkarhi. Naswona ri nga humelela, ngopfu-ngopfu eka lava chavaka Xikwembu naswona va hlayisaka milawu ya xona. Kambe ntlhontlho hi lowu: Xana lavambirhi va ta namarhela xitshembiso lexi va xi endleke hi siku ra vona ro tekana xa leswaku va ta rhandzana ni ku khathalelana? Sweswo ku nga va ntlhontlho hakunene naswona mi ta lwa hi matimba, kutani mi va lava hlulaka. Kambe mi ta vuyeriwa swinene hikwalaho ka matshalatshala ya n’wina!

[Bokisi leri nga eka tluka 28]

KU DLAYA VUKATI NI KU HAMBANA

Xikwembu, Musunguri wa vukati, a xi lava leswaku vatekani va nga hambani. Kambe, xana Matsalwa ma pfumelela munhu leswaku a hambana ni loyi a tekaneke na yena—kutani a tlhela a tekana ni un’wana? Yesu u tlhantlhe mhaka leyi hi ku vula leswaku: “Ndza mi byela leswaku mani na mani la tshikaka nsati wakwe, a teka un’wana, ku nga ri hi xivangelo xa vumbhisa, u endla vuoswi.” (Matewu 19:9) Loko munghana wa wena a endla vuoswi hi kona u nga hambanaka na yena kutani u tlhela u tekana ni un’wana.

Ku tlula kwalaho, marito ya Bibele lama nga eka 1 Vakorinto 7:10-16 lama khongotelaka vatekani leswaku va tshama swin’we, ma tlhela ma vulavula hi ku hambana ka vatekani. Van’wana endzhaku ka loko va ringete hi matimba ku hlayisa vukati bya vona, va vone swi fanerile ku hambana. Hi xihi xivangelo xa matsalwa lexi pfumelelaka leswaku vatekani va hambana, ku nga ri ku dlaya vukati?

Xin’wana hiloko a ala hi vomu ku wundla ndyangu wakwe. Loko va tekana, wanuna u vula leswaku u ta hlayisa nsati ni vana vakwe. Wanuna loyi hi vomu a nga va wundliki va ndyangu wakwe “u landzule ripfumelo naswona u bihe ngopfu ku tlula munhu la nga riki na ripfumelo.” (1 Timotiya 5:8) Hikwalaho ka sweswo ku hambana swi nga koteka.

Kasi xin’wana i nxaniso lowukulu. Kutani, loko un’wana wa vatekani a ba loyi a tekaneke na yena, loyi a biwaka a nga ha hambana na yena. (Vagalatiya 5:19-21; Tito 1:7) “Kunene moya-xiviri [wa Xikwembu] wa n’wi venga un’wana ni un’wana la rhandzaka madzolonga.”—Tipisalema 11:5.

Xin’wana hiloko vumoya bya loyi a nga mupfumeri byi ri ekhombyeni—ku nga vuxaka bya yena ni Xikwembu. Loko munghana wa wena a kaneta, a tlhela a ku hlawulela leswi u faneleke ku swi endla, a endla leswaku swi nga olovi ku landzela vugandzeri bya ntiyiso naswona vumoya bya wena byi va ekhombyeni, hikwalaho vapfumeri van’wana va kuma swi antswa ku hambana ni munhu wo tano.a—Matewu 22:37; Mintirho 5:27-32.

Hambiswiritano, loko munhu o dlaya vukati ehansi ka swiyimo swo tano, a nga fanelanga a nghenela vukati byin’wana. Hi ku ya hi Bibele, vuoswi ni “vumbhisa” hi xona xivangelo xi ri xoxe xo dlaya vukati u tlhela u nghenela byin’wana.—Matewu 5:32.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 27]

Vukati byi fanele ku langutiwa tanihi lunghiselelo leri nga riki na makumu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Yesu u vule leswaku hi fanele ku rivalela “Ka 77”