Hi Tlhele Hi Hlangana Hi Ndlela Yo Hlawuleka Endzhaku Ka Malembe Ya 30
HI 1967, majaha mambirhi ma lo tikuma ma hlanganile. Ma tshamisiwe ekamareni rin’we le Michigan Technical University eUnited States. Dennis Sheets, loyi a a ri ni malembe ya 18, la humaka eLima, le Ohio, a a ri elembeni ro sungula edyondzweni ya ntivo-makhwati. Mark Ruge, loyi a a ri ni malembe ya 20, a a huma eBuffalo, le New York. A a ri elembeni ra vunharhu a dyondzela ntivo-vumaki.
Hi nkarhi wolowo, vunghana bya vona a byi nga vonaka onge a byi nge tlhaveriwi hi dyambu. Vantshwa lava havambirhi va tshike tidyondzo ta vona ta yunivhesiti; havumbirhi va ye emahlweni va tiendlela swin’wana. Ku hundze 30 wa malembe. Kutani siku rin’wana, va tlhele va hlangana eDominican Republic. Na kona va lo hlangana hi xiwelo. Kambe xi kona lexi endleke leswaku va hlangana. I yini? Leswaku hi kuma nhlamulo, a hi kambisiseni vutomi bya vona, ha un’we-un’we.
Dennis U Ya eNyimpini
Dennis u tlhelele ekaya endzhaku ka lembe rin’we a ri eyunivhesiti. Kutani, hi December 1967, u rhambiwe ku ya eVusocheni le United States, naswona hi June 1968, u rhumeriwe eVietnam. Kwalaho u vone swiendlo swa tihanyi leswi vangiwaka hi nyimpi. Loko nkarhi wa yena wa ku va socha wu hela hi 1969, u tlhelele eUnited States, kutani u hetelele a kuma ntirho eka khampani leyikulu eOhio. Hambiswiritano, a a nga enerisekanga.
Dennis u ri: “Loko ndza ha ri mufana, a ndzi tivekele pakani ya ku rhurhela eAlaska, ndzi va murimi.” Kutani hi 1971, yena ni munghana wakwe loyi a va nghena swin’we xikolo xa le henhla, va kongome kwalaho. Kambe, a nga endlanga ntirho wa vurimi, u fike a tirha swintirhwana swo hambana-hambana. U tshame a tshama etendeni swa xinkarhana naswona a tirha ku timela ndzilo. U fuwe malepfu ni misisi leyikulu kutani a sungula ku dzaha mbangi.
Hi 1972, Dennis u sukile eAnchorage a ya vona nkhuvo lowu vuriwaka Mardi Gras lowu a wu khomeriwa eNew Orleans, le Louisiana. Endzhaku ka sweswo, u ake xiyindlwana emakhwatini ya Arkansas. Kwalaho a a tirha ku aka tindlu ni ku chela fuloro. Hi June 1973, Dennis u sungule ku rhendzeleka ni tiko rero a a ri karhi a lava xikongomelo xa vutomi.
Loko Mark A Ri Eka Vandla Ro Lwisana Ni Nyimpi
Mark u sele nkarhi wo lehanyana eyunivhesiti endzhaku ka loko Dennis a fambile, kambe na yena u endle xiboho xa leswaku a nge vi xiphemu xa fambiselo leri a ri seketela nyimpi. Hiloko a tlhelela eBuffalo, laha a a nga fika a tirha swa xinkarhana a ri ndhuna ekhampanini ya tinsimbi. Leswi a a nga enerisekanga hi nyimpi, u tshike ntirho wolowo, a xava xithuthuthu, ivi a tsemakanya a kongoma eSan Francisco, le California. Hambileswi va nga swi xiyangiki hi nkarhi wolowo, Dennis na Mark a va ri eSan Francisco swa nkarhinyana, hi nkarhi wun’we.
Ku fana na Dennis, Mark u fuwe malepfu ni misisi leyikulu kutani a sungula ku dzaha mbangi. Kambe Mark a a nghene hi nhloko eka vandla leri lwisanaka ni nyimpi, a hlanganyela eka matsima ya ku vilela ni le ku macheni. A a laviwa hi FBI hileswi a balekeleke ku ya evusocheni, kutani u hete malembe yo hlayanyana a tirhisa mavito yo hambana-hambana leswaku a nga khomiwi. U hanye ni ntlawa wa ma-hippie eSan Francisco. Hi 1970 loko a ri kwalaho, u endzeriwe hi Timbhoni ta Yehovha timbirhi.
Mark u ri: “Ti fanele ti swi xiyile leswaku ndzi munhu la tsakelaka, kutani ti tlhela ti ndzi endzela. A ndzi nga ri kona ekaya, kambe ti siye Bibele ya rihlaza ni tibuku tinharhu.” Hambiswiritano, Mark a nghene hi nhloko eka swa tipolitiki ni le ku titsakiseni kutani a nga wu kumanga nkarhi wo ti hlaya. Nakambe, a a hanya bya kondlo ni ximanga ni FBI. Hiloko a tirhisa vito rin’wana kutani a rhurhela eWashington, D.C. Ntombhi yakwe, Kathi Yaniskivis, loyi a rhandzaneke na yena loko a ha ri eyunivhesiti u tile a ta tshama na yena kwalaho.
Hi 1971, FBI yi hetelele yi khome Mark. Vayimeri vambirhi va FBI va n’wi heleketile hi xihaha-mpfhuka ku suka eWashington, D.C., ku ya eNew York naswona va tiyiseka leswaku u hundzela eToronto, le Canada. Swi le rivaleni leswaku FBI a yi nga n’wi teki a ri khombo eka nawu wa tiko; a yi lava ntsena leswaku a huma etikweni. Haxawa xa kona, yena na Kathi va tekanile, naswona va rhurhela eXihlaleni xa Gabriola, eBritish Columbia, le Canada. A va nga swi lavi ku va exikarhi ka vanhu, kambe a va swi vona leswaku vutomi byi fanele byi ri ni xikongomelo.
Va Va Timbhoni Ta Yehovha
U ta tsundzuka leswaku Dennis a a rhendzeleka etikweni a ri karhi a lava xikongomelo xa vutomi. U hetelele a fike eMontana laha a kumeke ntirho wa ku pfuna murimi hi nkarhi wa ku tshovela mavele le handle ka Chinook. Nsati ni n’wana wa murimi loyi a ku ri Timbhoni ta Yehovha. Dennis u nyikiwe magazini wa Xalamuka! leswaku a wu hlaya. Ku nga ri kungani, u khorwisekile leswaku Timbhoni ti ni vukhongeri bya ntiyiso.
Dennis u sukile epurasini rero a rhurhela eKalispell, le Montana, loko a rhurha u fambe ni Bibele. Loko a fika kwalaho u ye ro sungula enhlanganweni wa Timbhoni ta Yehovha. Eka nhlangano wolowo u fike a kombela ku dyondzeriwa Bibele. Hi ku hatlisa endzhaku ka sweswo u tsemete misisi a byevula ni malepfu. Hi January 1974 u sungule ku chumayela kutani hi March 3, 1974 a khuvuriwa exibyeni lexi swifuwo swi nwelaka mati eka xona, ePolson, le Montana.
Hi nkarhi wolowo Mark na Kathi, lava a va tshama eXihlaleni xa Gabriola va endle xiboho xa leswaku va fanele va ringeta ku kambisisa Bibele tanihi leswi a va ri ni nkarhi wo endla tano. Va sungule ku hlaya King James Version kambe va kuma leswaku Xinghezi xexo xa khale xa tika ku xi twisisa. Hiloko Mark a tsundzuka leswaku wa ha ri ni Bibele ni tibuku leti Timbhoni ti n’wi nyikeke tona emalembeni lama hundzeke. Va hlaye Bibele swin’we ni buku leyi nge Ntiyiso Lowu Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki ni leyi nge Is the Bible Really the Word of God? Mark na Kathi a va tsakisiwe ngopfu hileswi a va swi dyondza.
Mark u ri: “Lexi ndzi tsakiseke ngopfu hileswaku buku leyi nge Ntiyiso yi boxa ntlawa wa Vakreste lava va nga taka va nga yi enyimpini hambi ko ba lexi dumaka. Ndzi swi vonile leswaku volavo i Vakreste va ntiyiso.” Hi ku hatlisa endzhaku ka sweswo Mark na Kathi va tlhelele eHoughton, le Michigan, va endzela ndyangu wa ka va Kathi—hambileswi a va tiveka ekhombyeni ra ku khomiwa. Va fike va ya enhlanganweni wa Timbhoni hambileswi a va ha languteka ku fana ni ma-hippie. Va amukele dyondzo ya Bibele kutani va hlayeriwa en’hwetini yoleyo loko va ri eMichigan.
Loko va tlhelele eXihlaleni xa Gabriola, va hlangane ni Mbhoni exitarateni eNanaimo, le British Columbia kutani va yi hlamusela leswaku va lava ku dyondzeriwa Bibele. Hi siku rero, ku fike movha wu tele hi Timbhoni leti a ti te exihlaleni xexo hi xikepe leswaku ti ta va vona kutani ti sungule ku va dyondzela Bibele. Endzhaku ka tin’hweti tinharhu Mark na Kathi va sungule ku chumayela. Endzhaku ka tin’hweti tin’wana tinharhu, hi March 10, 1974, va khuvuriwile havumbirhi bya vona. A ku ri endzhaku ka vhiki Dennis a khuvuriwile!
Dennis A Nghenela Vutirheli Bya Nkarhi Hinkwawo
Dennis u ve phayona, kumbe mutirheli wa nkarhi hinkwawo hi September 1974. U ri: “A ndzi tsakile loko ndzi ri karhi ndzi phayona kambe a ndzi lava ku engetela vutirheli bya mina; kutani hi July 1975, ndzi endle xikombelo xa ku ya tirha eyindlu-nkulu ya misava hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha eBrooklyn, le New York. Va ndzi vitanile hi December wa lembe rero.”
Xiavelo xo sungula xa Dennis a ku ri ku pfuneta ku hundzula khale ka Towers Hotel yi va muako lowu vatirhi va yindlu-nkulu va nga ta tshama eka yona. U tirhe malembe yo hlayanyana kwalaho a ri mulanguteri wa lava va vehelaka swileti. Kutani leswi a lava ku teka u rhurhele eCalifornia. Hi 1984, loko a ri nkulu evandleni ra Cathedral City, u tekane ni phayona leri vuriwaka Kathy Enz.
Dennis na Kathy a va tiyimiserile ku hanya vutomi byo olova leswaku va ta yisa swilaveko swa Mfumo wa Xikwembu emahlweni. Kutani Dennis a a tala ku yi ba hi makatla mintirho leyi holelaka swinene eka tikhampani to aka leti a ti andza edzongeni wa California. Hi 1988 yena na Kathy va endle xikombelo xo nghenela ntirho wo aka wa matiko hinkwawo wa Timbhoni ta Yehovha. Lembe rero hi December va averiwe ku ya tirha eku akiweni ka rhavi ra le Buenos Aires, eArgentina.
Hi 1989, Dennis na Kathy va rhambiwe ku ta tirha nkarhi hinkwawo entirhweni wo aka wa Timbhoni ta Yehovha. Va tirhe kambirhi eSuriname na le Colombia eka ntirho lowu wo hlawuleka wa vutirheli bya nkarhi hinkwawo. Va tlhele va tirha eku akiweni ka rhavi ra le Ecuador ni le Mexico, naswona va endle ntirho lowu fanaka eDominican Republic.
Mark A Nghenela Vutirheli Bya Nkarhi Hinkwawo
Hi 1976, Mark, swin’we ni majaha man’wana ya magidi ya le Amerika, lava a va balekele eCanada hi ku chava ku ya enyimpini, va rivaleriwile hi hulumendhe ya le United States. Hilaha ku fanaka yena na Kathi nsati wakwe, va tiyimisele ku hanya vutomi byo olova leswaku va ta kuma nkarhi lowu engetelekeke evutirhelini bya vona. Mark a a tirha swa xinkarhana tanihi munjhiniyara wa ku pompola misava, kutani yena na Kathi va swi kotile ku swi hakela hakatsongo-tsongo swikweleti leswi a va swi endlile va nga si khuvuriwa.
Hi 1978, loko Timbhoni ta le Canada ti kunguhata ku aka muako lowuntshwa wa rhavi ekusuhi na Toronto, le Ontario, Mark na Kathi a va lunghekele ku ya hoxa xandla. Leswi Mark a a ri munjhiniyara wa ku pompola misava, va rhambiwile leswaku va ta pfuneta entirhweni wo aka. Va tirhe emuakweni wa le Georgetown ku fikela loko wu hela hi June 1981. Endzhaku ka sweswo va tlhelele eBritish Columbia kutani emalembeni ya mune lama landzeleke va hoxe xandla eku akiweni ka Holo ya Tinhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha. Loko yi herile, va rhambiwe ku ta tirha nakambe erhavini ra Canada loko ri kurisiwa.
Hi 1986, endzhaku ka loko Mark na Kathi va hete tin’hweti ti nga ri tingani va ri eGeorgetown, va komberiwe ku va swirho swa rhavi ra le Canada. Ku sukela hi nkarhi wolowo va ve swirho swa rhavi naswona va kume malunghelo man’wana ya ku pfuneta loko ku endliwa mintirho yo aka ematikweni man’wana. Hikwalaho ka leswi Mark a nga ni ntokoto entirhweni wa ku pompola misava u sungule ku tirhisiwa ku pompola tindhawu leti ku nga ta akiwa marhavi ni Tiholo ta Tinhlengeletano ta Timbhoni ta Yehovha, eAmerika Dzonga ni le Xikarhi, ni le swihlaleni swa Kharibiya.
Emalembeni lama hundzeke, yena na Kathi va tirhe eVenezuela, eNicaragua, eHaiti, eGuyana, eBarbados, eBahamas, eDominica, eUnited States (le Florida) ni le Dominican Republic. Vutirheli lebyi byo hlawuleka bya ntirho wa nkarhi hinkwawo byi endle leswaku Mark na Dennis va tlhela va hlangana.
Ku Hlangana Nakambe eDominican Republic
Mark na Dennis a va tirha emiakweni leyi fanaka eDominican Republic, kambe a va vonananga. Siku rin’wana va hlangane hi xiwelo emuakweni wa rhavi ra Timbhoni ta Yehovha eSanto Domingo. Swi le rivaleni leswaku a va tsake ngopfu ku tlhela va hlangana. Phela, havumbirhi bya vona se a va ri ni malembe ya 33 hi vukhale naswona a va ri ni swo tala swo rungulelana swona. Va rungulelane swo tala swa leswi u swi hlayeke laha, va hlamarile swinene. Kambe lexi va hlamariseke ngopfu—swin’we ni hinkwavo lava va va runguleleke mintokoto ya vona—hileswi va langutaneke ni swilo leswi fanaka evuton’wini.
Havambirhi va hanye ku fana ni ma-hippie naswona va ye va ya tshama emakhwatini leswaku va balekela vutomi bya manguva lawa bya ku rhandza swilo leswi vonakaka swin’we ni mivilelo hinkwayo leyi byi yi vangaka. Dennis u cate ni nhwanyana la vuriwaka Kathy; Mark u cate ni nhwanyana la vuriwaka Kathi. Havumbirhi bya vona va pfumele ku dyondzeriwa Bibele loko va ya ro sungula enhlanganweni wa Timbhoni ta Yehovha. Havumbirhi bya vona va khuvuriwe hi March 1974. Havumbirhi va tirhe ehofisini ya Timbhoni ta Yehovha—Dennis eUnited States kasi Mark eCanada. Havumbirhi a va swi hlongorisanga swilo leswi vonakaka, leswaku va ta yisa swilaveko swa moya emahlweni. (Matewu 6:22) Havumbirhi va hlanganyele entirhweni wo aka wa misava hinkwayo naswona va rhumeriwe ematikweni yo hambana-hambana. Ku fikela loko va hlangana hi xiwelo eDominican Republic, a va si tshama va hlangana ni vanghana va vona lava amukeleke ntiyiso wa Bibele.
Xana Mark na Dennis va ehleketa leswaku leswi swi lo kunguhatiwa? Doo! Va swi xiya, hilaha Bibele yi vulaka hakona leswaku “nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki swa [hi wela hinkwerhu]”—minkarhi yin’wana hi tindlela leti tsakisaka swinene. (Eklesiasta 9:11) Nakambe va swi xiya leswaku nchumu wun’wana wu hoxe xandla leswaku va tlhela va hlangana: ku navela ka vona ku lava ku tiva hi xikongomelo xa vutomi ni ku rhandza ka vona Yehovha Xikwembu.
Leswi endlekeke eka Dennis na Mark swi tlhela swi kandziyisa swilo swin’wana leswi talaka ku humelela eka vanhu hinkwavo lava nga ni timbilu letinene, lava dyondzaka ntiyiso wa Bibele. Dennis u ri: “Leswi endlekeke eka mina na Mark swi kombisa leswaku Yehovha wa swi xiya leswi vanhu va langutanaka na swona evuton’wini naswona loko timbilu ta vona ti ri ni mboyamelo lowunene, u va kokela eka yena.”—2 Tikronika 16:9; Yohane 6:44; Mintirho 13:48.
Mark wa engetela: “Leswi endlekeke eka hina swi tlhele swi endla hi lemuka leswaku loko munhu a hanya hi ku pfumelelana ni nkongomiso wa Yehovha, a nyiketela vutomi byakwe eka yena naswona a pfumela leswaku a n’wi tirhisa, Yehovha a nga tirhisa tinyiko ni vuswikoti byakwe leswaku a yisa vugandzeri bya ntiyiso emahlweni, leswaku vanhu va yena va ta vuyeriwa.”—Vaefesa 4:8.
Leswi endlekeke eka vona swi tlhela swi kombisa leswaku Yehovha Xikwembu u katekisa ntirho lowu vanhu va yena va wu endlaka hi mbilu hinkwayo. Kunene Dennis na Mark va titwa va katekile. Dennis u ri: “I lunghelo ku yisa swilaveko swa Mfumo emahlweni u ri evutirhelini byo hlawuleka bya nkarhi hinkwawo. Swi endle leswaku hi swi kota ku khutazana ni vamakwerhu lava nga Vakreste emisaveni hinkwayo, loko hi ri karhi hi tirha na vona.”
Mark wa engetela: “Hakunene Yehovha u katekisa lava rhangisaka Mfumo wa yena. Ndzi swi teka swi ri nkateko wo hlawuleka ku va xirho xa ndyangu wa hofisi ya le Canada ni ku hlanganyela entirhweni wo aka wa misava hinkwayo.”
Xana ndlela leyi hi hlanganeke ha yona a yi hlawulekile? Ina, hikuva Mark u ri: “Lexi endleke leswaku hi tsaka swinene loko hi hlangana hileswi havumbirhi bya hina hi tivaka, hi rhandzaka naswona hi tirhelaka Xikwembu xo hlawuleka, ku nga Yehovha.”
[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]
Dennis, hi 1966
[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]
Mark, hi 1964
[Xifaniso lexi nga eka tluka 30]
Dennis eDakota Dzonga, hi 1974
[Xifaniso lexi nga eka tluka 30]
Mark eOntario, hi 1971
[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]
Dennis na Mark, ni vasati va vona loko va ha ku hlangana hi xiwelo hi 2001