Vukanganyisi—I Xiphiqo Xa Misava Hinkwayo

WA RHANDZEKA naswona u ni ririmi ro tsokombela, Wayne a a vonaka a ri ni timfanelo hinkwato leti Karen a a ti lava eka wanuna. Karen u te: “A a ri wanuna loyi a ndzi khongelela ku n’wi kuma naswona a ndzi n’wi lava hi mbilu ya mina hinkwayo. Un’wana ni un’wana loyi a hi vona a a vona onge hi twana ngopfu. U ndzi kanganyisile, ndzi vona onge wa ndzi xixima swinene.”

Hambiswiritano, a ku ri ni xiphiqo. Wayne u byele Karen leswaku a a ri eka xiyimo xa vunharhu eka valanguteri va Vandla ra le Xihundleni ra Maphorisa ya le Australia. U ndzi byele leswaku a a lava ku tshika ntirho wolowo, kambe a va n’wi pfumeleli. Hikuva a a va tivela ngopfu. A va ta n’wi dlaya! Mpatswa lowu wu endle kungu. A va ta tekana, va hlanganisa rifuwo ra vona kutani va suka eAustralia va balekela eCanada. Karen u xavise yindlu yakwe swin’we ni swilo hinkwaswo leswi a a ri na swona, a teka mali a tamerisa Wayne.

Va tekanile hilaha a va kunguhate hakona. Wayne u balekile, kambe u siye Karen a ri ni mali leyi nga fikiki ni le ka R30, 00 ebanki. Ku nga ri kungani, u kume leswaku u n’wi kanganyisile leswaku a ta n’wi dyelela. Ku fana ni mutlangi, Wayne u tiendle n’wamunene—leswaku a ta kota ku n’wi wonga. Mhaka ya leswaku u tirha yini, ni swikongomelo swa yena, vumunhu bya yena ni leswaku wa n’wi rhandza a ku ri vunwa ntsena—lebyi endleke leswaku a lahlekeriwa hi mali yo tlula R1,32 wa timiliyoni. Phorisa ri te: “U vavisiwile emintlhavekweni. Loko u nga ha khumbi mhaka ya mali—a swi kholweki leswaku munhu a nga vavisiwa hi ndlela leyi.”

Karen u te: “Ndzi pfilunganyekile. A a tumbete vumunhu byakwe.”

Karen i un’wana wa vanhu va ntsandza-vahlayi lava kanganyisiweke emisaveni hinkwayo. A swi tiveki leswaku van’wana va kanganyisiwe mali muni, hambileswi ku ringanyetiwaka leswaku va kanganyisiwe tibiliyoni ta tirhandzi naswona mali leyi ya engeteleka lembe ni lembe. Ku engetela eka ku lahlekeriwa ka vona, vanhu vo fana na Karen, va twe ku vava ngopfu emintlhavekweni hi ku tiva leswaku un’wana—hakanyingi loyi a va n’wi tshemba—u va kanganyisile.

Leswi Antswaka Ngopfu I Ku Sivela Vukanganyisi

Vukanganyisi byi hlamuseriwa tanihi “ndlela yo tirhisa vuxisi leswaku u kuma mali kumbe ku endla switshembiso swa vunwa, ku tlanga xitumbelelana.” Lexi vavisaka, vakanganyisi vo tala a va xupuriwi hikuva hakanyingi swa tika ku tiyisekisa leswaku hakunene va kanganyisile. Ku tlula kwalaho, vanhu vo tala lava endlaka vukungundzwana—va swi tiva kahle leswaku va nga byi endla njhani vuxisi va tlhela va nga khomiwi. Tlhandlakambirhi, ku khomisa munhu la endleke vukungundzwana swi dya nkarhi ni ku koxa mali yo tala. Hakanyingi lava va khomiweke ni ku voniwa nandzu hi lava yiveke mali yo tala ngopfu kumbe lava endleke nandzu lowukulu lowu kokeke nyingiso wa vanhu vo tala. Hambiloko munhu loyi a endleke vukungundzwana a khomiwile ni ku xupuriwa, nkarhi wun’wana u va se a yi tirhisile mali ya kona kumbe a yi tumbetile. Xisweswo lava kanganyisiweke a va tali ku ririsiwa hikwalaho ka mali leyi va lahlekeleke.

Hi ku komisa, loko u kanganyisiwile, ku hava lexi u nga xi endlaka leswaku u kuma mali ya wena. Lexi antswaka i ku endla leswaku u nga kanganyisiwi ku ri ni ku ringeta ku kuma tindlela to kuma mali ya wena endzhaku ka loko se u kanganyisiwile. Wanuna wo tlhariha u tsale khale swinene a ku: “U tlharihile la voneke khombo kutani a tumbela, kambe la nga riki na ntokoto u ye emahlweni kutani u fanele a xupuriwa.” (Swivuriso 22:3) Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamusela tindlela leti u nga tisirhelelaka ha tona eka vukanganyisi.