Vantshwa Va Vutisa . . .

Ha Yini Ndzi Fanele Ku Endla Ntirho Wa Mavoko?

“A ndzi si tshama ndzi lorha ndzi endla ntirho wa mavoko. Ndzi tsakisiwa ngopfu hi ku tirhisa khompyuta ya mina.”—Nathan.

“Vantshwa van’wana va hi tekela ehansi hina lava endlaka mintirho ya mavoko, va hi teka hi ri swiphukuphuku, hi nga swi koti ku endla mintirho yin’wana.”—Sarah.

NTIRHO WA MAVOKO—vanhu vo tala va wu teka wu phirha, wu thyakisa naswona wu nga rhandzeki. Profesa wa ta ikhonomi u vule leswi landzelaka malunghana ni lava endlaka ntirho wa mavoko: “Mintirho yo tano a yi tekiwi tanihi leyi tlakukeke emisaveni leyi rhandzaka swiyimo swa le henhla.” A swi hlamarisi leswi vantshwa vo tala va nga swi rhandziki ku endla ntirho wa mavoko.

Hambiswiritano, Bibele yi khutaza mavonelo man’wana hi matimba. Hosi Solomoni u te: “Malunghana ni munhu a ku na nchumu xo antswa ku tlula leswaku a dya ni ku nwa, a endla leswaku moya-xiviri wakwe wu vona leswinene hikwalaho ka ku tikarhata kakwe.” (Eklesiasta 2:24) Eminkarhini ya Bibele, Vaisrayele a va ri vanhu vo rhandza ku rima. Ku rima, ku tshovela ni ku hula a swi lava matshalatshala lamakulu. Kambe, Solomoni u vule leswaku ku tirha hi matimba swi tisa hakelo leyinene.

Endzhaku ka malembe-xidzana yo tala, muapostola Pawulo u te: “Muyivi a nga ha tlheli a yiva, kambe ematshan’weni ya sweswo a a tirhe hi matimba, a endla ntirho lowunene hi mavoko yakwe.” (Vaefesa 4:28) Pawulo a a wu toloverile ntirho wa mavoko. Hambileswi a a dyondzekile, minkarhi yin’wana a a tihanyisa hi ku endla matende.—Mintirho 18:1-3.

Xana u titwa njhani loko u endla ntirho wa mavoko? Ku nga khathariseki leswaku wa swi xiya kumbe e-e, ntirho wa mavoko wu nga ku pfuna hi tindlela to tala.

Ku Dyondza Ntirho Wa Mavoko Swa Pfuna

Loko u tinyiketela entirhweni wa mavoko—hambi u tirha hi hamele kumbe u tsema byanyi, u nga ha va ni rihanyo lerinene. Vuyelo bya kona byi nga va byikulu swinene ku tlula ku hanya kahle emirini. Xana wa swi kota ku lunghisa thayere ra movha leri pfutaka kumbe ku cinca oyili emovheni? Xana u nga swi kota ku cinca gilazi ya fasitere leri fayekeke kumbe ku lunghisa tiphayiphi ta mati? Xana wa swi kota ku sweka? Xana u nga swi kota ku basisa kamara ro hlambela lerova ku pfumala ni laha nhongana yi nga tshamaka kona? Leyi i mintirho leyi vafana ni vanhwanyana va nga tikarhatelaka ku yi tiva, mintirho leyi nga va pfunaka leswaku swi va fambela kahle evuton’wini siku rin’wana.

Lexi tsakisaka, Yesu Kreste hi byakwe u dyondze mintirho ya mavoko loko a ha ri laha misaveni. U dyondze ntirho wa ku vatla—tanihi leswi a a vitaniwa muvatli—a swi kanakanisi leswaku u dyondzisiwe hi tata wakwe lowa muwundli, Yosefa. (Matewu 13:55; Marka 6:3) Na wena u nga dyondza mintirho yo tala leyi pfunaka ya mavoko.

Ku Hlakulela Timfanelo Letinene

Ntirho wa mavoko wu nga ha khumba ndlela leyi u titwaka ha yona. Loko a tsalela Ndzawulo ya Rihanyo ra Miehleketo ni Dyondzo ya le United States, Dok. Fred Provenzano u vule leswaku ku dyondza mintirho ya mavoko swi nga endla leswaku “u swi kota ku tiendlela swilo ni ku titshemba” naswona “swi nga endla leswaku u hleleka.” Jaha rin’wana leri vuriwaka John ri ri: “Ntirho wa mavoko wu ku dyondzisa ku lehisa mbilu. U dyondza ndlela yo tlhantlha swiphiqo.”

Sarah la boxiweke eku sunguleni, wa hlamusela: “Ku endla ntirho wa mavoko swi ndzi dyondzise ku tirha hi matimba ni ku va ni migingiriko. Ndzi dyondze ku lawula miehleketo ya mina ni leswi ndzi swi endlaka.” Xana ntirho wa mavoko wa tika? Nathan u ri: “Ndzi dyondze ku tirhisa mavoko ya mina. Loko ndzi ri karhi ndzi antswisa vutshila bya mina, ntirho wa mina wu sungule ku va wa xiyimo xa le henhla. Sweswo swi endle leswaku ndzi titshemba.”

Nakambe ntirho wa mavoko wu nga ku dyondzisa ku tsakela ntirho wa wena. Jaha rin’wana leri vuriwaka James ri ri: “Ndzi tsakela ntirho wo vatla. Hambileswi wu karharisaka minkarhi yin’wana, minkarhi hinkwayo ndza tsaka loko ndzi vona leswi ndzi swi endleke. Hakunene wu tsakisa mbilu.” Brian na yena u titwa hi ndlela leyi fanaka. “Ndzi tsakela ku lunghisa mimovha. Ku tiva leswaku ndzi ni vuswikoti byo lunghisa nchumu wo karhi lowu onhakeke kutani ndzi wu vuyisela evuntshweni bya wona swi endla leswaku ndzi titshemba naswona swa tsakisa.”

Ntirho Wo Kwetsima

Eka vantshwa lava nga Vakreste, ku va ni vuswikoti byo endla ntirho wa mavoko swi nga va pfuna ni le ntirhweni lowu va wu endlelaka Xikwembu. Loko Hosi Solomoni a nyikiwe xiavelo xo akela Yehovha tempele yo saseka ngopfu, u swi xiyile leswaku ntirho wolowo a wu ta lava matshalatshala lamakulu ni vutshila. Bibele yi ri: “Hosi Solomoni [u rhumele] rito leswaku ku landziwa Hiramu eTiri. Yena a a ri n’wana wa wansati la nga noni la humaka enyimbeni ya Neftali, tata wakwe a ku ri wanuna wa Mutiri, la tirhaka hi koporo; a a ri ni vutlhari byo tala ni ku twisisa ni vutivi bya ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana wa koporo. Hiloko a fika eka Hosi Solomoni, a sungula ku endla ntirho wakwe.”—1 Tihosi 7:13, 14.

Hakunene Hiramu a a kume lunghelo ro tirhisa vutshila byakwe leswaku vugandzeri bya Yehovha byi ya emahlweni! Mhaka ya Hiramu yi kandziyisa ntiyiso wa marito ya le Bibeleni ya Swivuriso 22:29 leyi nge: “Xana u n’wi vonile munhu la nga ni vuswikoti entirhweni wakwe? U ta yima emahlweni ka tihosi; a nge yimi emahlweni ka vanhu lava tolovelekeke.”

Namuntlha, hambi ku ri vantshwa lava nga riki na vutshila byo aka va ve ni lunghelo ro hoxa xandla entirhweni wo aka Tiholo ta Mfumo. Hikwalaho ka leswi va hlanganyelaka emintirhweni yo tano, van’wana va dyondze mintirho leyi pfunaka yo tanihi ku hoxa gezi, ku hoxa tiphayiphi, ku aka ni ku vatla. Kumbexana u nga ha vulavula ni vakulu va ka n’wina ku vona loko swi nga koteka leswaku u hlanganyela eku akeni ka Tiholo ta Mfumo.

James, loyi a tirheke eka Tiholo ta Mfumo to hlayanyana, u ri: “Vo tala emavandlheni swi nga ha endleka va nga wu kumi nkarhi kumbe va nga ri na vuswikoti bya ku pfuneta. Kutani loko u hoxa xandla, u va u pfuna vandlha hinkwaro.” Nathan, loyi a dyondzeke ku tirha hi khonkhriti, u kume leswaku ntirho lowu wu n’wi pfulele lunghelo rin’wana ro tirhela Xikwembu. U ri: “Ndzi kote ku ya eZimbabwe ndzi ya tirhisa vutshila bya mina ndzi pfuneta eku akiweni ka rhavi ra Timbhoni ta Yehovha. Ndzi tirhe kwalaho tin’hweti tinharhu naswona a ku ri ntokoto wo tsakisa swinene evuton’wini bya mina.” Hikwalaho ko tirha hi matimba, vantshwa van’wana va susumeteleke ku endla xikombelo xo va vatirhi va ku tirhandzela emarhavini ya ka vona ya Timbhoni ta Yehovha.

Nakambe ku va ni vutshila eka ntirho wa mavoko swi nga ha endla leswaku u kota ku tikhathalela hi tlhelo ra timali. (1 Timotiya 6:6) Vantshwa vo tala lava nga Timbhoni ta Yehovha va tirha tanihi maphayona kumbe vachumayeri va nkarhi hinkwawo. Ku dyondza ntirho swi pfune van’wana leswaku va kota ku tikhathalela hi tlhelo ra timali handle ko tirhisa nkarhi ni mali yo tala exikolweni.

Ndlela Yo Dyondza

Entiyisweni, ku nga khathariseki leswaku u tsakela ku dyondzela ntirho wo karhi kumbe u lava ku hanya hi ntirho wa mavoko, kambe ku tiva ntirho wa mavoko swi nga ku pfuna. Swi nga endleka xikolo xa le ndhawini ya ka n’wina xi dyondzisa mintirho yin’wana ya mavoko. Kumbexana u nga ha dyondzela mintirho yin’wana ekaya. Njhani? Hi ku dyondza ku tirha mintirho ya le kaya. Dok. Provenzano, la boxiweke eku sunguleni wa tsala: “Mintirho ya le kaya i ya nkoka eka vantshwa hikuva yi va dyondzisa ‘mintirho leyi va hanyaka ha yona’ leyi nga ta va pfuna leswaku va humelela nileswaku va kota ku hanya va ri swavo loko nkarhi wu fika.” Hikwalaho, xalamukela ku endla mintirho leyi lavekaka ekaya. Xana ku ni byanyi lebyi lavaka ku tsemiwa kumbe xelufu leyi lavaka ku lunghisiwa?

Ntirho wa mavoko a wu ku tsongahati nikatsongo, kambe wu nga ku pfuna hi tindlela to tala. U nga wu balekeli ntirho wa mavoko! Ematshan’weni ya sweswo, lwela ku “kuma leswinene” eka ntirho wa wena wa mavoko, hikuva Eklesiasta 3:13 yi ri, “i nyiko leyi humaka eka Xikwembu.”

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 29]

Ku dyondza ntirho wa mavoko swi pfune vantshwa vo tala leswaku va ndlandlamuxa ntirho lowu va wu endlelaka Xikwembu

[Swifaniso leswi nga eka tluka 30]

Hakanyingi vatswari va wena va nga ku dyondzisa mintirho leyi tolovelekeke