Langutelo Ra Bibele

Xana Swifaniso Swi Fanele Swi Tirhisiwa eVugandzerini?

LEMBE rin’wana ni rin’wana hi August 15, ku va ni nkhuvo lowukulu wa vukhongeri eGrikiya exihlaleni xa Tínos. Vanhu va magidi va hlengeletana leswaku va gandzela Mariya mana wa Yesu ni xifaniso xakwe, lexi va ehleketaka leswaku xi ni matimba lama hlamarisaka.a Buku yin’wana ya le Grikiya ya Orthodox ya hlamusela: “Hi ripfumelo ni ku tinyiketela ko hlawuleka hi gandzela Nhwana Mariya lowo Kwetsima Swinene, Mana wa Hosi ya hina, naswona hi kombela leswaku a hi sirhelela ni ku hi pfuna hi xihatla. Hi kombela mpfuno eka Vakwetsimi—Vakwetsimi va xinuna ni va xisati—leswaku va hi pfuna hi swilaveko swa hina swa moya ni swa nyama . . . Hi ku tinyiketela lokukulu hi ntswontswa ni ku gandzela masalela ni swifaniso swa vona leswo kwetsima.”

Vanhu vo tala lava tivulaka Vakreste va wela eka mintlawa leyi tirhisaka swifaniso evugandzerini. Xana ku tirhisiwa ka swifaniso evugandzerini swi seketeriwa hi tidyondzo ta Bibele?

Vakreste Va Lembe-Xidzana Ro Sungula

Xiya leswi endlekeke hi lembe ra 50 C.E. loko muapostola Pawulo a endzele le Atena, edorobeni leri a ri tirhisa ngopfu swifaniso evugandzerini. Pawulo u hlamusele Vaatena leswaku Xikwembu “a xi tshami etitempeleni leti endliweke hi mavoko, naswona a xi tirheriwi hi mavoko ya vanhu onge hi loko xi pfumala xo karhi . . . Hikokwalaho, . . . a hi fanelanga hi anakanya leswaku Muhanyi loyi a nga Xikwembu u fana ni nsuku kumbe silivhere kumbe ribye, ku fana ni nchumu lowu vatliweke hi vutshila ni makungu ya munhu.”—Mintirho 17:24, 25, 29.

Entiyisweni, eMatsalweni ya Vukreste ya Xigriki lawa nakambe ma vuriwaka Testamente Leyintshwa, ku ni swilemukiso swo tala leswi vulavulaka hi ku tirhisa swifaniso. Hi xikombiso, muapostola Yohane u lemukise Vakreste a ku: “Tivoneleni swifaniso.” (1 Yohane 5:21) Pawulo u tsalele Vakorinto a ku: “Tempele ya Xikwembu yi ni ntwanano wihi ni swifaniso swa hava?” (2 Vakorinto 6:16) Vakreste vo tala va lembe-xidzana ro sungula va tshame va tirhisa swifaniso swa vukhongeri evugandzerini. Pawulo u tsundzuxe Vakreste va le Tesalonika loko a tsale a ku: ‘Mi hundzukele eka Xikwembu mi suka eswifanisweni swa n’wina swa hava leswaku mi va mahlonga ya Xikwembu lexi hanyaka ni xa ntiyiso.’ (1 Vatesalonika 1:9) Swi le rivaleni leswaku Vakreste volavo a va tshame va va ni langutelo leri fanaka hi swifaniso ku fana na Yohane na Pawulo.

“Vakreste” Va Sungula Ku Tirhisa Swifaniso

Encyclopædia Britannica yi vula leswaku “eka lembe-xidzana ro sungula eKerekeni ya Vukreste, . . . a swi nga tirhisiwi swifaniso swa Vukreste, naswona kereke a yi lwa na swona hi matimba ya yona hinkwawo. Hi xikombiso, Clement wa le Aleksandriya, u sole swifaniso swa vukhongeri (bya vuhedeni) hikuva a swi khutaza vanhu ku gandzela nchumu lowu endliweke ematshan’weni ya ku gandzela Muvumbi.”

Kutani, swi tise ku yini leswaku ku tirhisiwa ka swifaniso ku andza swonghasi? Britannica yi ya emahlweni yi ku: “Exikarhi ka kwalomu ka lembe-xidzana ra vunharhu, swifaniso swi sungule ku tirhisiwa ni ku amukeriwa eKerekeni ya Vukreste kambe mavandlha man’wana a ma nga lavi ni ku swi vona. Swifaniso swi sungule ku tirhisiwa etikerekeni loko Kereke ya Vukreste yi ve ehansi ka nawu wa Mufumi wa Rhoma Constantine eku sunguleni ka lembe-xidzana ra vumune, ku sukela hi nkarhi wolowo swifaniso swi sungule ku dzima timitsu evukhongerini bya Vukreste.”

Hi nkarhi wolowo, ku ve ni vahedeni vo tala lava va tivuleke Vakreste hileswi a ku gandzeriwa swifaniso swa mufumi. John Taylor, ebukwini yakwe leyi nge Icon Painting u ri: “Hi ku landza vugandzeri bya mufumi loyi, vanhu a va gandzela swifaniso swakwe leswi a swi pendiwe engubyeni kumbe emhandzini, xiendlo xexo xi endle leswaku ku sungula ku gandzeriwa ka swifaniso.” Xisweswo, ku gandzeriwa ka swifaniso swa vuhedeni ku siviwe hi ku gandzeriwa ka swifaniso swa Yesu, Mariya, tintsumi ni swa “vakwetsimi.” Swifaniso sweswo leswi a swi tirhisiwa etikerekeni swi sungule ku tirhisiwa ni le makaya ya vanhu va timiliyoni naswona swi gandzeriwa ni kwalaho.

Ku Gandzela Hi “Moya Ni Ntiyiso”

Yesu u byele vayingiseri vakwe leswaku malandza ya Xikwembu ma fanele ku gandzela “hi moya ni ntiyiso.” (Yohane 4:24) Hikwalaho loko munhu loyi a nga ni mbilu leyinene a lava ku tiva ntiyiso hi ku tirhisiwa ka swifaniso evugandzerini, u fanele a hundzukela eRitweni ra Xikwembu leswaku ri ta n’wi hlamusela kahle mhaka leyi.

Hi xikombiso, Bibele yi ni marito ya Yesu lama nge: “Hi mina ndlela ni ntiyiso ni vutomi. A nga kona loyi a taka eka Tatana handle ko ta ha mina.” (Yohane 14:6) Pawulo u vule leswaku “ku ni Xikwembu xin’we, ni muhlanganisi un’we exikarhi ka Xikwembu ni vanhu, wanuna la vuriwaka Kreste Yesu,” nileswaku ‘Kreste wa hi kombelela.’ (1 Timotiya 2:5; Varhoma 8:34) Ntirho lowu a nga ta wu endla wu endla leswaku hi swi twisisa kahle loko hi hlaya leswaku Kreste u kota ku “va ponisa hi ku helela lava tshinelelaka Xikwembu ha yena, hikuva nkarhi hinkwawo wa hanya leswaku a va kombelela.” (Vaheveru 7:25) Hi fanele hi ya eka Xikwembu hi vito ra Yesu Kreste. A ku na munhu un’wana, kumbe xifaniso xin’wana lexi nga yimelaka ndhawu ya yena. Vutivi byo tano lebyi kumekaka eRitweni ra Xikwembu byi nga pfuna mani na mani loyi a lavaka ntiyiso malunghana ni ku kuma ndlela yo gandzela “Tatana hi moya ni ntiyiso” ni ku vuyeriwa hi ku gandzela hi ndlela leyi yi tlakukeke. Kunene, swi hilaha Yesu a vuleke hakona, “Tatana u lava lavo tano leswaku va n’wi gandzela.”—Yohane 4:23.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 13]

Boris Subacic/AFP/Getty Images