Matshalatshala Yo Nyika Vanhu Va Biliyoni Swakudya — Watchtower LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE

Matshalatshala Yo Nyika Vanhu Va Biliyoni Swakudya

SIKU ni siku, vanhu va biliyoni a va kumi swakudya leswi eneleke. Kambe, hi ku ya hi Nhlangano wa Matiko, a swi fanelanga swi va tano.

“Mi vule leswaku nchumu wo sungula lowu mi lavaka ku wu endla, i ku herisa vusweti lebyikulu.” Marito lawa ma vuriwe hi Kofi Annan, ku nga Murhangeri wa Nhlangano wa Matiko, hi September 8, 2000, a byela ntshungu wa vavanuna ni vavasati lava nga ni matimba swinene emisaveni. Vanhu lava a va ri eNhlanganweni wa Gidi ra Malembe wa Nhlangano wa Matiko, hi nkarhi wa kona, varhangeri vo hlayanyana va swi boxe hi ku kongoma swiphiqo swa vanhu lava nga swisiwana emisaveni. Xandla xa presidente ya le Brazil xi te: “Vusiwana lebyikulu i xisandzu eka vanhu.” Holobye-nkulu wa le Great Britain u tlhandlekele hi marito lawa: “Matiko lama hluvukeke ya misava ma tsandzekile ku pfuna tiko ra Afrika hi ndlela leyi tsemaka nhlana ni leyi nyumisaka.”

Swivulavuri leswi swimbirhi swi swi kombise kahle leswaku matiko ma tikhomise tingana hi ku tsandzeka ku endla leswi ma nga swi kotaka ku wundla vanhu lava sikaka. Ku kombisa leswaku va swi lava ku antswisa xiyimo lexi vanhu hinkwavo va hanyaka eka xona emisaveni, lava a va ri kona enhlengeletanweni yoleyo va tshembise ku teka goza eka xiboho lexi a xi ri ni swiyenge swa nhungu, swin’wana leswi a swi ri eka xiboho lexi hi leswi: “Hi ta endla hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya hina ku pfuna vanhu-kulorhi, vavasati ni vana eka xiyimo xo biha ni lexi nyumisaka xa vusweti lebyikulu, lexi vanhu lava tlulaka biliyoni va nga eka xona. . . . Hi tlhela hi boha leswi: Hi lembe ra 2015, hi ta hunguta hi le xikarhi nhlayo ya vaaki va le misaveni lava kumaka mali leyi nga ehansi ka dolara hi siku swin’we ni nhlayo ya vanhu lava sikaka.”

Hi wihi nhluvuko lowu va wu endleke ku fikelela pakani yoleyo leyinene swonghasi ku sukela hi September 2000?

Nomu A Wu Taleriwi Hi Nambu

Hi 2003, Global Governance Initiative of the World Economic Forum yi sungule ku kambisisa leswi endliweke leswaku ku fikeleriwa tipakani leti xaxametiweke eka Xihlambanyiso xa Gidi ra Malembe xa Nhlangano wa Matiko. Xiviko xa le nawini, lexi humesiweke hi January 15, 2004, xi ri: “Eka tipakani ta wona hinkwato ta nkoka, misava yi tsandzeke ngopfu ku endla matshalatshala lama lavekaka.” Malunghana ni ndlala, xiviko lexi xi ri: “Xiphiqo lexi nga kona a hi ku kayivela lokukulu ka swakudya emisaveni—ku ni swakudya swo tala leswi nga enelaka vanhu hinkwavo. Xiphiqo lexi nga kona hileswaku vanhu lava nga riki na mali a va swi kumi swakudya.”

Loko xi kombetela eka xiphiqo xa vusweti, xiviko lexi xi ri: “Tihulumendhe, leti fuweke ni leti sweleke, hi tona ti endlaka leswaku vanhu lava va nga kumi swakudya. Kambe fambiselo ra ikhonomi ya misava leri endliweke hi matiko lama fuweke hakanyingi ri endliwe hi ndlela leyi endlaka leswaku swisiwana swi nga pfuneki. Matiko lama fuweke, ma tshembisa hi nomu ntsena, kambe a ma swi lavi ku cinca fambiselo leri kumbe ku endla matshalatshala lamakulu yo pfuna vanhu lava nga evuswetini lebyikulu.” Hikwalaho ka leswi, van’watipolitiki va ya emahlweni va endla minjhekanjhekisano ematshan’weni yo teka goza, naswona tihulumendhe ti ya emahlweni ti cinca-cinca swilo leswaku ku vuyeriwa tona. Kambe, vanhu lava nga evuswetini lebyikulu emisaveni va ya emahlweni va dya rikoko ra xilondza.

Xibukwana lexi humaka eka Vandlha ra Ikhonomi ya Misava, lexi nga ni nhloko-mhaka leyi nge “Ku Vulavula Ni Ku Teka Goza,” xi lemukisa leswaku “vanhu vo tala va ta sika loko milawu ya matiko yo ka yi nga cinci, loko milawu ya matiko yo ka yi nga endli nchumu hi ndlala leyi nga kona naswona matiko mo ka ma nga endli matshalatshala lamakulu.” I mani la faneleke a endla milawu yo antswa ni “matshalatshala lamakulu”? Tona tihulumendhe leti tiviseke erivaleni hi lembe ra 2000 leswaku ti lava ku antswisa vutomi bya vanhu hinkwavo.

Xitshembiso xin’we lexi nga hetisisiwangiki xi heta matimba; switshembiso swo tala leswi nga hetisisiwiki swi endla leswaku u nga ha n’wi tshembi munhu la swi endlaka. Hikwalaho ka leswi ti hlulekeke ku hetisisa switshembiso swa tona swo khathalela swisiwana, tihulumendhe ta misava a ta ha tshembiwi. Ku ni manana la nga ni vana va ntlhanu la tshamaka etikweni leri nga evuswetini ra Kharibiya la nyikaka ndyangu wakwe swakudya kan’we hi siku. Manana loyi u ri: “Ndzi karhateke ntsena hileswaku hi ta dya yini. A ndzi na mhaka nileswaku ku fuma mani. A hi si tshama hi kuma nchumu eka munhu la fumaka.”

Yeremiya mutsari wa Bibele u te: “Oho Yehovha, ndzi swi tiva kahle leswaku ndlela ya munhu wa la misaveni a yi le ka yena. Munhu loyi a fambaka a nga ka a nga wu kongomisi nkondzo wa yena.” (Yeremiya 10:23) Ku tsandzeka ka tihulumendhe ta vanhu ku tlhantlha swiphiqo swa swisiwana swi tiyisekisa marito ya Bibele.

Kambe ku ni Mufumi la nga ni matimba naswona a swi navelaka ku tlhantlha swiphiqo swa vanhu, naswona Bibele ya hi byela leswaku i mani. Loko Mufumi yoloye a sungula ku fuma, ku hava la nga ta tlhela a dlayiwa hi ndlala.

Xisekelo Xa Ntshembo

“Mahlo hinkwawo ma languta eka wena ma ri ni ntshembo, naswona u va nyika swakudya swa vona hi nguva ya kona.” (Pisalema 145:15) I mani Munhu loyi a khathalaka hi xilaveko xa vanhu xa swakudya? I Muvumbi wa hina, Yehovha Xikwembu. Hambileswi vanhu va langutaneke ni ndlala ni swiphiqo swin’wana hi magidi ya malembe, kambe minkarhi hinkwayo Yehovha a a khathala hi vanhu. U vone ndlela leyi tihulumendhe ta vanhu ti tsandzekeke ha yona, naswona Rito rakwe leri nga hoxisiki, ku nga Bibele, ri kombisa leswaku ku nga ri khale, u ta ti susa tihulumendhe teto a veka hulumendhe yakwe.

Yehovha u ri: “Mina ndzi veke hosi yanga ehenhla ka Siyoni, ku nga ntshava ya mina yo kwetsima.” (Pisalema 2:6) Xitiviso lexi humaka eka vulawuri lebyi tlakukeke ku tlula hinkwabyo etilweni ni le misaveni xi endla leswaku hi va ni ntshembo. Hambileswi hakanyingi vafumi va tsandzekeke ku pfuna vanhu va vona, Yesu Kreste, Hosi leyi hlawuriweke hi Xikwembu, u ta pfuna swisiwana hi ndlela leyi swi nga si tshamaka swi pfuniwa ha yona.

Hi ku tirhisa Hosi leyi, Yehovha u ta phamela vanhu hinkwavo lava nga ni ndlala. Eka Bibele—Mahungu Lamanene, Esaya 25:6 yi ri: “HOSI ya matimba hinkwawo yi ta endla nkhuvo lowu nga ta dyiwa hi vanhu hinkwavo.” EMfun’weni wa Xikwembu lowu nga emavokweni ya Kreste, vanhu a va nge pfuki va pfumale swakudya leswinene, ku nga khathariseki leswaku va tshama kwihi. Bibele yi vula leswi ha Yehovha: “U pfula voko ra wena u enerisa ku navela ka xilo xin’wana ni xin’wana lexi hanyaka.”—Pisalema 145:16.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 15]

“Matiko lama hluvukeke ya misava ma tsandzekile ku pfuna tiko ra Afrika hi ndlela leyi tsemaka nhlana ni leyi nyumisaka.”—Holobye-nkulu wa le Britain Tony Blair

[Xifaniso lexi nga eka tluka 14]

ETIYOPIYA: Etikweni leri, vanhu va kwalomu ka 13 wa timiliyoni va hanya hi ku nyikiwa swakudya. N’wana la kombisiweke laha henhla hi un’wana wa vona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 14]

INDIYA: Swichudeni leswi swi kuma swakudya exikolweni

[Laha Swifaniso Swi Humaka Kona eka tluka 14]