Ntiyiso Wu Endle Leswaku Ndzi Rhandza Muvumbi
HI KU VULA KA TSUYOSHI FUJII
EMALEMBENI lama hundzeke, ndzi nyikiwe lunghelo ro hlawuleka. Tanihi leswi a ndzi ri xandla xa Senei Ikenobo, loyi a a ri mininjhere ya ntanga wa swiluva wa Ikenobo, a ndzi fanele ndzi sasekisa hi swiluva ekamareni ra xiyimo xa le henhla ra le Xigodlhweni xa Mufumi wa le Tokyo, eJapani. A hi tirha hi rindziwe ngopfu. Phela kwalaho, a wu chava ni ku tinwaya, hikwalaho a ndzi tirhisa vurhon’wana swinene leswaku ndzi nga thonisi hambi ku ri thonsi ra mati ehansi. Siku rero ri ve siku ro hlawuleka ku ma tlula hinkwawo entirhweni wa mina wo khavisa hi swiluva. Inge ndzi mi chumbutela leswaku ndzi nghene njhani entirhweni wolowo.
Ndzi velekiwe hi 1948 le Dorobeni ra Nishiwaki, leri kumekaka en’walungu-vupela-dyambu bya Kobe, eJapani. A ndzi tsakisiwa swinene hi ku cinca ka tinguva ta mune hilaha ti vonakaka hakona loko swiluva swi ri karhi swi cinca-cinca. Kambe, ndzi kurisiwe hi kokwana loyi a a ri Mubudha la hisekaka, hikwalaho a ndzi nga si tshama ndzi ehleketa hi Muvumbi.
Manana a a dyondzisa naswona wa ha dyondzisa ikebana, ku nga ndlela yo hlela swiluva, edorobeni ra le kaya. Le Japani, ikebana leyi nakambe yi tiviwaka tanihi kado (ndlela ya swiluva), i dyondzo leyi xiximiwaka ngopfu. Hambileswi Manana a nga ndzi dyondzisangiki hi ku kongoma dyondzo leyi, kambe u ve ni nkucetelo lowukulu eka mina. Loko ku fika nkarhi wa leswaku ndzi ta endla yini enkarhini lowu taka, a ndzi lava ku dyondzela ikebana. Mudyondzisi wa mina na Manana va ndzi khutaze ku ya eyunivhesiti, kambe mina ndzi hlawule ku ya eKholichi ya Ikenobo. Ikenobo i dyondzo ya khale swinene ya ikebana le Japani. Loko ndzi amukeriwa, ndzi dyondzele ku hlela swiluva hi nkhinkhi lowukulu.
Ndzi Sungula Ku Dyondzela Ikebana
Rito ra Xijapani leri nge ikebana, ku nga dyondzo ya ntivo-vuxongi, ri vula xiluva lexi hanyaka. Inge ndzi hlamusela. Swiluva leswi vekiweke ebakitini exitolo xa swiluva swi nga ha vonaka swi sasekile, kambe swi njhani loko swi pimanisiwa ni swimilana leswi balekaka swiluva enhoveni kumbe emirhini leyi nga etintshaveni? Swimilana leswi ni ndlela leyi swi balekaka swiluva ha yona swi endla u swi vona leswaku ku ni vutomi ni tinguva. Sweswo swi nga ha ku tsakisa swinene. Ikebana i ndlela yo kombisa ku saseka koloko ka ntumbuluko hi ku tirhisa swiluva ni swimila, u endla leswi tsakisaka mbilu ya wena hi leswi swi tsakiseke matihlo ya wena.
Hi xikombiso, a hi nge u lava ku vona onge i xixikana. U nga ha endla tano hi ku tirhisa swiluva swa xixikana, ku fana ni leswi vuriwaka gentian na patrinia swin’we ni matluka ya xixikana. Xana u lava ku twa nun’hwelo wo karhi eka rimoyana leri phyuphyisaka? Swirhabyana swi nga ri swingani swa eulalia swi nga tirha, swi endla vahlaleri va twa rimoyana rero ra xixikana. A ndzi yi rhandza ngopfu dyondzo ya ikebana, ndzi tsakisiwa hi ku kota ku sasekisa hi swiluva ni swimilana.
“Ndyangu” Lowukulu
Matimu o khavisa hi ndlela ya ikebana ma sungule emalembeni ya 500 lama hundzeke. Swikolo swa ikebana swi ni lunghiselelo ra ku va ni nhloko ya xikolo. Xikhundlha xa ku va nhloko ya xikolo u tswaleriwa xona. Loyi a nyikiweke ndzhaka yoleyo, u va lawula hi ku helela va “ndyangu” lowukulu lowu nga ehansi ka nkongomiso wakwe. Hi ku landza ndhavuko lowu, u fanele a nyiketa xitukulwana lexi nga ta landzela switayele leswintshwa leswi a swi simekeke hi ku ya hi ntokoto wakwe.
Endzhaku ka loko ndzi pasile eKholichi ya Ikenobo naswona ndzi hete khoso ya malembe mambirhi ya thekiniki ya kado, ndzi sungule ku tirha eka Vandla ra Ikenobo hi January 1971. Ndzi kunguhate ni ku hlela “Minkombiso ya Ikebana leyi hleriweke hi Ikenobo” eJapani hinkwaro. Ndzi tlhele ndzi endzela tiko hinkwaro ni nhloko ya xikolo tanihi xandla xa yona eku endleni ka mintirho leyi ya vutshila.
Ndzi ri tsundzuka kahle siku ro sungula leri ndzi yimeke ha rona exitejini xa Fukuoka Sports Center ndzi tirha tanihi xandla xa nhloko ya xikolo loko yi ri karhi yi endla nkombiso wa ku hlela swiluva. A ndzi chuhe ngopfu hileswi a ndzi yime emahlweni ka vanhu va magidi. A ndzi petsa ni ku tsema marhavi, ku nga swilo leswi a ndzi nga fanelanga ndzi swi endlile. Kambe nhloko ya xikolo yi lo endla mafenya ha swona loko yi ri karhi yi hlamusela ntshungu leswi a yi ri karhi yi swi endla. Sweswo swi ndzi pfunile leswaku ndzi ehlisa moya.
Loko ku endliwa swiendlakalo swa tiko ni vanhu lava dumeke lava humaka endzhandzheni wa malwandle, ndzi fambe ni nhloko ya xikolo leswaku hi ya hlela swiluva swa xiendlakalo xa kona. Hilaha ndzi vuleke hakona eku sunguleni, sweswo swi endle leswaku ndzi ya eXigodlhweni xa Hosi.
Hi ku famba ka nkarhi, loko ku sunguriwe Xikolo xa Ndzetelo xa le Ikenobo Xikarhi hi xikongomelo xo tlhela xi dyondzisa valeteri hi vuntshwa etikweni hinkwaro, ndzi nyikiwe ntirho lowu fambisanaka ni ku dyondzisa, ni ku langutela tibuku leti humesiwaka ni tifilimi leti nga ta tirhisiwa loko ku dyondzisiwa swichudeni swa kwalomu ka 200 000 emarhavini ya 300 eJapani hinkwaro. Ndzi rhendzeleke ni tiko hinkwaro ku ya kambela khoso leyi. Ikenobo yi ni marhavi ni le ndzhandzheni wa malwandle, naswona a ndzi ya eTaiwan ko hlayanyana hi lembe. Xisweswo nhloko ya xikolo a yi ndzi tshemba naswona ndzi nyikiwe xikhundlha xa le henhla.
A ndzi wu tsakela ntirho wa mina, kambe a ndzi nga enerisekanga hi ku helela evuton’wini. Hambileswi ntirho wa mina a wu fambisana ni vuxongi, a ku ri ni swilo leswi a swi ndzi heta matimba. Mavondzo exikarhi ka swichudeni ma endle leswaku ku sungula rihlevo, naswona valeteri a va tala ku ta eka mina va ta kombela switsundzuxo. Kambe enhlengeletanweni leyi a ku tirha mikhuva ya khale ni leswaku i mani la nga ni matimba ya ku lawula, swo hlayanyana a ndzi nga ri na rito eka swona. Leswi vanhu vo tala a va yi rhandza hi mbilu hinkwayo ikebana naswona a va tinyiketele ngopfu eka khoso leyi, ndzi endle hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya mina leswaku va ta dyondza va tsakile.
Ndzi Sungula Ku Hlangana Ni Ntiyiso
A ndzi nga byi rhandzi vukhongeri hikuva a ndzi ehleketa leswaku byi ta ndzi phuntisa. Hi hala tlhelo, a ndzi vone vanhu vo tala lava nga ni mandzendze eka lava a va vulavula hi ku rhula ni ntsako. Kasi, nsati wa mina Keiko, u kule a ri karhi a lava ntiyiso. A a tsakele vukhongeri byo hambana-hambana naswona a yingisele tidyondzo ta byona, kambe ku hava lebyi eneriseke torha rakwe ra moya.
Kutani, loko un’wana wa Timbhoni ta Yehovha a hi endzela ekaya, Keiko u yi amukerile dyondzo ya Bibele. A a ndzi byela hinkwaswo leswi a a swi dyondza ni hinkwaswo leswi n’wi tsakiseke. Leswi Keiko a a ndzi byela swona a swi twala swi ri swinene, kambe mina a ndzi nga swi tsakeli.
Nilokoswiritano, Keiko a a hambeta a ndzi byela hi nkhinkhi lowukulu leswi a a swi dyondza eBibeleni. Minkarhi hinkwayo a a hoxa timagazini leti vulavulaka hi Bibele enkwameni wa mina loko ndzi famba. Kambe a ndzi ala ku ti hlaya. A ndzi sirhelela ntirho wa mina lowu se a ndzi ri ni malembe ndzi wu endla. A ha ha ku xava yindlu ya hina naswona a ndzi vona onge loko ndzo amukela tidyondzo ta Bibele, a ndzi ta boheka ku tshika yindlu yoleyo. Hi nkarhi wolowo, Keiko u endle nhluvuko hi ku hatlisa naswona a a hanya hileswi a a swi kholwa. A ndzi titwa ndzi ri nconge-yin’we naswona ndzi ri ni xivundza. Hambileswi a ndzi swi tiva leswaku leswi a a ndzi byela swona a swi ri ntiyiso, ndzi sungule ku n’wi kaneta.
Ndzi N’wi Kaneta Kambe Mbilu Yi Swi Lava
A ndzi tala ku vuya nivusiku entirhweni, kambe hi madyambu lawa Keiko a a ya ha wona eminhlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha, a ndzi vuya nivusiku ngopfu hi vomu. Hambiloko ndzi vuya hi awara ya mbirhi kumbe ya nharhu nimixo, Keiko a a ndzi rindza leswaku a ta ndzi byela leswi humeleleke ninhlikanhi, a kombisa leswaku wa khathala ha mina. Kambe a swi ndzi tikela ku ehleketa leswaku ndyangu wa mina wu ta siya yindlu tiawara to hlayanyana leswaku wu ya eminhlanganweni ya Vukreste. Ndzi n’wi kanete ngopfu kutani ndzi sungula ku vulavula hi ku dlaya vukati. Kambe, Keiko a nga tsekatsekanga.
A ndzi nga swi twisisi nikatsongo leswaku ha yini Keiko a endla hi ndlela leyi. Hambileswi vukati bya hina a byi nga fambi kahle naswona a a hlaseriwa hi vuvabyi bya asma, kambe a a tsakile swinene eka xin’wana ni xin’wana lexi a xi endlaka. A ku ri mbilu ya Keiko leyinene ni moya wakwe wo olova leswi endleke leswaku ndzi n’wi rhandza. Hi yona mhaka leyi endleke leswaku loko a sungula ku dyondza Bibele, ndzi karhateka, ndzi ehleketa leswaku wa kanganyisiwa.
Nilokoswiritano, Keiko u tirhise leswi a a swi dyondza naswona a a ringeta ku va nsati ni manana lonene. Hambileswi a a ndzi n’wi kaneta, kambe loko a ndzi kombela leswaku ndzi ya eminhlanganweni ya Vukreste ni le tinhlengeletanweni, a ndzi ya minkarhi yin’wana, kumbexana hileswi a ndzi tibuma hi Keiko.
Hi nkarhi lowu fanaka, a ndzi vondzoka Yehovha. Loko ndzi vona Keiko a cinca, a ndzi nga swi twisisi leswaku ha yini tidyondzo ta Bibele ti ri ni matimba hi ndlela leyi eka vanhu. A ndzi ku, ‘Ha yini nsati wa mina a tiyimisele ku langutana ni swiyimo swo tika hi ndlela leyi hikwalaho ka Yehovha?’
Ku nga ri kungani, vamakwerhu van’wana lava nga Vakreste va le vandlheni leri Keiko a a hlanganyela eka rona a va lava ku ndzi endzela ekaya. A ndzi nga swi lavi ku hlangana na vona. Kambe, a ndzi lava ku tiva leswaku ha yini Keiko a ri ni ku rhula lokukulu swonghasi ka mianakanyo. Eku heteleleni, torha ro lava ku tiva ri endle leswaku ndzi amukela dyondzo ya Bibele. Loko ndzi ri karhi ndzi tolovelana ni lava a va ndzi endzela, ndzi sungule ku vona leswaku va phyuphyisa. Hi dyondzo ya vhiki ni vhiki, ntiyiso wa Bibele wu sungule ku dzika hakatsongo-tsongo emiehleketweni ya mina, naswona ndzi sungule ku pfuleka mahlo.
Ku Saseka Ka Ntumbuluko Ni Ka Ntiyiso
Loko ndzi ringeta ku kombisa ku saseka ni matimba ya ntumbuluko hi ikebana, a ndzi pfumala ni marito yo swi hlamusela. Kutani, loko ndzi dyondza leswaku i Yehovha la endleke ntumbuluko hi ndlela leyi yo hlamarisa, a swi twala swi ri swinene eka mina. Munhu u tsane ngopfu lerova a nga phikizana ni Muvumbi la nga ni vuswikoti hinkwabyo! Yehovha i Mutivi-vuxongi Lonkulu ku tlula hinkwavo. Hambiswiritano, loko ndzi ringeta ku dyondza eka yena, ndzi sungule ku khavisa ku antswa hi swiluva. Entiyisweni, endzhaku ka loko ndzi sungule ku dyondza Bibele, vanhu va sungule ku ndzi byela leswaku ntirho wa mina wu cincile, se a ndzi wu endla hi moya wo olova.
Ntiyiso wa Bibele wu ndzi pfune leswaku ndzi sungula ku twisisa swilo swo tala. Loko ndzi dyondza leswaku tanihi mufumi wa misava, Sathana Diyavulosi hi yena a endlaka leswaku namuntlha vanhu va xaniseka nileswaku timbilu ta hina ta kanganyisa hikwalaho ka xidyoho lexi hi xi kumeke eka Adamu, ndzi sungule ku swi twisisa kahle leswi a swi humelela emisaveni. (Yeremiya 17:9; 1 Yohane 5:19) Ndzi dyondze leswaku Yehovha i Xikwembu lexi nga ni ku rhula, lexi nga ni rirhandzu lerikulu, vululami, matimba ni vutlhari (Deteronoma 32:4; Varhoma 11:33; 1 Yohane 4:8; Nhlavutelo 11:17); leswaku Xikwembu xi rhumele Yesu ku ta hi fela hikwalaho ka rirhandzu (Yohane 3:16; 2 Vakorinto 5:14); nileswaku wa ta nkarhi lowu ha wona ku nga taka ku nga vi na ku xaniseka kumbe rifu (Nhlavutelo 21:4). Ntiyiso lowu wo xonga wu ndzi tsakisile. Tlhandlakambirhi, Timbhoni ta Yehovha ti landzela dyondzo ya Yesu hi ku ‘rhandza varikwavo kukota loko ti tirhandza.’ Ku vona sweswo swi ndzi tiyisekisile leswaku lebyi i vukhongeri bya ntiyiso.—Matewu 22:39.
Xihinga Lexi A Ndzi Fanele Ndzi Xi Hlula
Loko ntiyiso wu dzika embilwini ya mina, ndzi langutane ni ntlhontlho wun’wana. Loko nhloko ya xikolo yi tsandzeka ku ya eswilahlweni, a ndzi tala ku yi yimela eka mihivahivani ya Vubudha. Leswi swi ve ndzingo eka mina loko ndzi ehleketa hi ku tinyiketela eka Yehovha. Ndzi endle xiboho xa mina n’wini xa leswaku a ndzi nge hlanganyeli eka mihivahivani ya Vubudha. (1 Vakorinto 10:21) Hi xichavo, ndzi hlamusele nhloko ya xikolo leswaku a ndzi kunguhata ku khuvuriwa ku nga ri khale nileswaku ndzi endle xiboho xa ku ka ndzi nga hlanganyeli eka vugandzeri byin’wana hambiloko swi fambisana ni ntirho wa mina. U ndzi byele leswaku a nga na xiphiqo hileswi ndzi lavaka ku va Mukreste nileswaku ndzi nga endla leswi ndzi swi lavaka loko swi ta etimhakeni ta vukhongeri. Nhlamulo leyi yi ndzi tsakisile swinene hikuva a ndzi ehleketa leswaku ndzi ta xupuriwa naswona ndzi ta lahlekeriwa hi xikhundlha xa mina.
Leswi se a ndzi xi hlurile xihinga xexo, ndzi khuvuriwile tanihi xikombiso xa ku tinyiketela ka mina eka Yehovha enhlengeletanweni ya Vukreste hi June 1983, endzhaku ka lembe ndzi sungule dyondzo ya Bibele. Loko ndzi huma edan’wini ra nkhuvulo, ndzi amukeriwe hi Keiko hi n’wayitelo lowukulu naswona a khavaxele mihloti ematihlweni. Na mina ndzi khavaxele mihloti, ndzi nkhensa Yehovha hi Keiko hikwalaho ka ntsako lowu a hi ri na wona.
Xiboho Xo Tshika Ntirho Wa Mina
Nhloko ya xikolo a yi xi twisisa ngopfu xiyimo xa mina tanihi Mukreste la tinyiketeleke. Ndzi ringete ku endla ntirho wa mina hi vurhon’wana lebyikulu ku tlula eku sunguleni. Hambiswiritano, ndzi ringete ku ringanisela exikarhi ka ntirho wa mina ni vutomi bya mina bya Vukreste. Ku hundze malembe ya nkombo ndzi endla matshalatshala yo hlanganyela nkarhi wo tala evutirhelini bya mina bya Vukreste hi tin’hweti to hlayanyana lembe ni lembe.
Hambiswiritano, a ndzi fanele ndzi ehleketisisa hi vumoya bya n’wana wa mina wa tuva ni rihanyo ra Keiko leri a ri tsana. A ndzi tibyela ndzi ku: ‘Ndzi fanele ndzi heta nkarhi wo leha ni ndyangu wa mina.’ Naswona a ndzi lava ku rhangisa swilaveko swa Mfumo evuton’wini bya mina. Swilaveko leswi ni leswi a ndzi swi navela swi endle leswaku ndzi khongela eka Yehovha malunghana ni ku tshika ntirho wa mina wa ikebana. Nhloko ya xikolo a yi swi vona leswaku se ndzi xi endlile xiboho, kutani ndzi swi kotile ku teka mudende hi July 1990 ndzi ri ni malembe ya 42.
Ku Pfuna Van’wana Va Vona Ku Saseka Ka Ntiyiso
Loko ndzi huma mudende, ndzi nghenele vutirheli bya nkarhi hinkwawo ku pfuna van’wana va kuma ntiyiso. Sweswi, ndzi tirhisa siku rin’we evhikini ndzi dyondzisa vanhu ku hlela swiluva, ndzi nga boheki ku landzelela maendlelo ya Ikenobo. Ndzi ni lunghelo ra ku va nkulu evandlheni naswona Keiko i phayona, vuvabyi bya asma a bya ha n’wi hlaseli ngopfu ku fana ni le ku sunguleni. N’wana wa hina, u tekile sweswi naswona i nandza wa vutirheli evandlheni ra kwala kusuhi. Mawaku lunghelo lerinene swonghasi leswi hinkwerhu ka hina tanihi ndyangu hi tirhelaka Yehovha!
Ehansi ka Mfumo wa Yesu Kreste, ndzi swi langutele hi mahlo-ngati ku tirhisa swimilana leswi nga entangeni wa mina ku khavisa ha swona. Ndzi swi navela hi mbilu hinkwayo leswaku mina ni ndyangu wa mina lowu rhandzekaka, hi dzunisa vito lerikulu ra Yehovha hi masiku, yena Muvumbi wa hinkwaswo leswo saseka.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]
Ndzi ri na nkatanga, n’wana wa mina ni ndyangu wakwe
[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]
Hi ku tirhisa “ikebana,” u nga kombisa vuxongi bya ntumbuluko