Vantshwa Va Vutisa . . .

Ndzi Nga Yi Seketela Njhani Mhaka Ya Leswaku Swilo Hinkwaswo Leswi Hanyaka Swi Lo Tumbuluxiwa?

“Loko hi sungula dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo etlilasini, ndzi kume leswaku yi hambane ngopfu ni hinkwaswo leswi ndzi dyondzisiweke swona. A ku vuriwa leswaku dyondzo leyi i ntiyiso naswona sweswo a swi ndzi chavisa.”—Ryan wa malembe ya 18 hi vukhale.

“Loko ndzi ri ni malembe ya 12 hi vukhale, thicara wa mina a a pfumela eka dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo hi mbilu ya yena hinkwayo. A a ri ni mfungho wa Darwin emovheni wa yena! Leswi swi endle leswaku ndzi chava ku vulavula hileswi ndzi pfumelaka eka swona, ku nga leswaku hinkwaswo leswi hanyaka swi lo tumbuluxiwa.”—Tyler, wa malembe ya 19 hi vukhale.

“A ndzi chuhe ngopfu loko thicara wa mina la ndzi dyondzisaka dyondzo leyi dyondzisaka hi mahanyelo ya vanhu a hi byela leswaku hi ta nghena eka dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo. Ndzi vhele ndzi swi vona leswaku swi ta lava ndzi hlamusela leswaku mina ndzi yime kwihi emhakeni leyi.”—Raquel wa malembe ya 14 hi vukhale.

KUMBEXANA na wena u titwa u nga ntshunxekanga ku fana na Ryan, Tyler na Raquel loko ku buriwa hi dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo etlilasini. Wena u tshemba leswaku Xikwembu xi “tumbuluxe swilo hinkwaswo.” (Nhlavutelo 4:11) Swilo hinkwaswo leswi u swi vonaka swi ku byela leswaku ku ni munhu wo tlhariha loyi a swi tumbuluxeke. Kambe tibuku ta xikolo ti vula leswaku hi lo na swipfuketana hi va kona, ni thicara wa wena u vula sweswo. U tivona u nga ri na matimba yo kanetana ni vanhu lava titekaka va ri “vatshila”! Naswona lava u nghenaka na vona xikolo va ta ku yini loko u sungula ku vulavula hi . . . Xikwembu?

Loko swivutiso swo fana ni leswi swi ku karhata, u nga heli matimba! A hi wena ntsena la tshembaka leswaku swilo hinkwaswo swi lo tumbuluxiwa. Phela, ku ni vativi va sayense vo hlayanyana lava nga yi pfumeriki dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo. Ni mathicara yo tala a ma yi pfumeli dyondzo leyi. Le United States, swichudeni swa mune eka swa ntlhanu swi pfumela leswaku ku ni Muvumbi—hambileswi tibuku ta xikolo ti vulaka leswaku a nga kona!

Hambiswiritano, u nga ha vutisa, ‘Xana ndzi ta ku yini loko swi lava ndzi seketela mhaka ya leswaku swilo hinkwaswo swi lo tumbuluxiwa?’ Tiyiseka leswaku hambiloko u chava u nga swi kota ku hlamusela leswi u kholwaka swona. Hambiswiritano, swi ta lava leswaku u rhanga hi ku tilunghiselela kahle.

Tiyiseka Hi Leswi U Pfumelaka Eka Swona!

Loko u kurisiwe hi vatswari lava nga Vakreste, u nga ha pfumela leswaku swilo swi lo tumbuluxiwa hileswi vatswari va wena va ku dyondziseke sweswo. Kambe leswi se u kulaka, u lava ku gandzela Xikwembu ‘hi matimba ya wena ya ku anakanya,’ u va ni xisekelo lexi tiyeke xa leswi u swi tshembaka. (Varhoma 12:1) Pawulo u khutaze Vakreste va lembe-xidzana ro sungula leswaku va ‘tiyiseka hi swilo hinkwaswo.’ (1 Vatesalonika 5:21) Xana u nga swi endlisa ku yini sweswo emhakeni ya ku tumbuluxiwa ka swilo?

Xo sungula, xiya leswi Pawulo a swi vuleke mayelana ni Xikwembu: “Timfanelo ta xona leti nga vonakiki ta voniwa ku sukela loko misava yi tumbuluxiwile ku ya emahlweni, hikuva ti xiyeka hi swilo leswi endliweke.” (Varhoma 1:20) U ri karhi u ehleketa hi marito wolawo, langutisisa miri wa munhu, misava, swivumbeko hinkwaswo leswi nga le matilweni ni vuento bya lwandle. Kambisisa swilo leswi hanyaka swo kota switsotswana, swimilana, swiharhi—swin’wana ni swin’wana leswi ku tsakisaka. Kutani hi ku tirhisa ‘matimba ya wena ya ku anakanya,’ tivutise, ‘I yini leswi ndzi endlaka ndzi tshemba leswaku ku ni Muvumbi?’

Leswaku a hlamula xivutiso xexo, Sam la nga ni malembe ya 14 hi vukhale u langutisa miri wa munhu. U ri: “Wu rharhanganile, naswona swirho swa wona swi tirhisana kahle hinkwaswo. A swi koteki leswaku wu nga va wu lo tiendlekela!” Holly, la nga ni malembe ya 16 hi vukhale wa pfumela. U ri: “Ku sukela loko ndzi khomiwe hi vuvabyi bya chukela, ndzi dyondze swo tala mayelana ni ndlela leyi miri wa munhu wu tirhaka ha yona. Swa hlamarisa ku vona ndlela leyi xirho lexitsongo lexi tshamaka endzhaku ka khwiri lexi vitaniwaka rivengo, xi endlaka ha yona ntirho lowukulu swonghasi wo endla leswaku ngati ni swirho swin’wana swi tshama swi tirha.”

Vantshwa van’wana va langutisa mhaka leyi hi ndlela yin’wana. Jared la nga ni malembe ya 19 hi vukhale u ri: “Eka mina, vumbhoni lebyikulu hileswi hi navelaka ku gandzela, naswona hi tlangelaka swilo swo saseka ni ku navela ku dyondza. Swilo leswi a hi swa nkoka leswaku munhu a ta kota ku hanya, hilaha dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo yi vulaka hakona. Nhlamuselo leyi twalaka eka mina hileswaku, ku ni loyi a nga hi veka laha misaveni leswaku hi ta tiphina hi vutomi.” Tyler, loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni u swi vona hi ndlela leyi fanaka na yena. U ri: “Loko ndzi vona xiphemu lexi swimilana swi nga na xona eku hlayiseni ka vutomi ni ndlela yo hlamarisa leyi swi endliweke ha yona, ndza tiyiseka leswaku ku ni Muvumbi.”

Swa olova ku vulavula hi ku tumbuluxiwa ka swilo loko u anakanyisise ha yona mhaka leyi naswona u yi kholwa hakunene. Hikwalaho, ku fana na Sam, Holly, Jared na Tyler, tinyike nkarhi wo kambisisa swilo swo hlamarisa leswi endliweke hi Xikwembu. Kutani u “yingisa” leswi swilo leswi swi ku “byelaka” swona. A swi kanakanisi leswaku na wena u ta vona swilo hi ndlela leyi muapostola Pawulo a swi voneke ha yona—leswaku Xikwembu xi kona naswona timfanelo ta xona “ti xiyeka hi swilo leswi endliweke.”a

Tiva Leswi Bibele Yi Swi Dyondzisaka Hakunene

Ku tlhandlekela eka ku kambisisa swilo leswi Xikwembu xi swi endleke, leswaku u kombisa leswaku swilo swi lo endliwa, u fanele u tlhela u swi tiva kahle leswi Bibele yi swi dyondzisaka hi mhaka leyi. A ku na xilaveko xo phikizana ni vanhu hi swilo leswi Bibele yi nga vuliki nchumu ha swona hi ku kongoma. Xiya swikombiso swi nga ri swingani.

◼ Buku ya mina ya sayense ya le xikolweni yi vula leswaku misava swin’we ni dyambu ni tipulanete leti nga rhendzelekaka ematlhelo ka rona se swi ni malembe ya tibiliyoni swi ri kona. Bibele a yi vuli nchumu hi vukhale bya misava kumbe dyambu ni tipulanete leti rhendzelekaka ematlhelo ka rona. Leswi yi swi vulaka swi fambisana ni mhaka ya leswaku vuako hinkwabyo a byi ri kona tibiliyoni ta malembe ku nga si sungula “siku” ro sungula ra ku tumbuluxa.—Genesa 1:1, 2.

◼ Thicara u vula leswaku swi nge endleki leswaku misava yi va yi endliwe hi masiku ya tsevu ntsena. Bibele a yi vuli leswaku siku rin’wana ni rin’wana ra “masiku” ya tsevu ya ku tumbuluxiwa ka swilo a ri lehe 24 wa tiawara. Leswaku u kuma rungula leri engetelekeke, vona matluka 18-20 eka magazini lowu.

◼ Tlilasi ya hina yi bule hi swikombiso swo talanyana, leswi kombisaka ndlela leyi swiharhi ni vanhu va cinceke ha yona hi ku famba ka nkarhi. Bibele yi vula leswaku Xikwembu xi tumbuluxe swilo leswi hanyaka “hi ku ya hi mixaka ya swona.” (Genesa 1:20, 21) A yi pfumelelani na yona mhaka ya leswaku swilo leswi hanyaka swi hume eka swilo leswi nga hanyiki kumbe leswaku Xikwembu xi sungule endlelo ra ku tiendlekela ka swilo hi ku tirhisa sele yin’we. Hambiswiritano, ‘muxaka’ ha wun’we wa swi kota ku humesa vana lava hambana-hambanaka hi xivumbeko. Xisweswo Bibele yi pfumelelana na kona ku cinca ko karhi loku nga vaka kona eka “mixaka” leyi nga kona.

Tiyiseka Hi Leswi U Swi Kholwaka!

A ku na xivangelo xo khomiwa hi tingana hileswi u tshembaka leswaku swilo hinkwaswo leswi hanyaka swi lo endliwa. Hi ku xiya vumbhoni lebyi nga kona, swa twisiseka—naswona swi pfumelelana ni sayense—ku pfumela leswaku hinkwerhu hi ve kona hikwalaho ka mutumbuluxi wo tlhariha. Kahle-kahle, i dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo—ku nga ri ya ku tumbuluxiwa ka swilo—leyi lavaka leswaku u kholwa swilo leswi nga riki na xisekelo. Entiyisweni, endzhaku ko kambisisa swihloko swin’wana enkandziyisweni lowu wa Xalamuka!, handle ko kanakana u ta swi vona leswaku vumbhoni lebyi nga kona bya pfumela leswaku hinkwaswo swi lo endliwa. Naswona endzhaku ko kambisisa mhaka leyi kahle hi ku tirhisa matimba ya wena ya ku ehleketa, u ta titwa u ri ni xivindzi xo yimela ripfumelo ra wena etlilasini.

Leswi hi swona leswi Raquel, loyi a boxiweke eku sunguleni a swi kumeke. U ri: “Swi ndzi teke masikunyana ku xiya leswaku a ndzi fanelanga ndzi miyela mayelana ni leswi ndzi pfumelaka eka swona. Ndzi nyike thicara wa mina buku leyi nge Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? leyi eka yona a ndzi funghe swiyenge swo karhi leswi a ndzi lava leswaku a swi vona. Endzhakunyana, u ndzi byele leswaku buku leyi yi n’wi nyike mavonelo lamantshwa mayelana ni dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo nileswaku u ta swi tekela enhlokweni loko a dyondzisa mhaka leyi enkarhini lowu taka!”

SWIVUTISO SWO ANAKANYISISA HA SWONA

◼ Hi tihi tindlela tin’wana leti u nga hlamuselaka ha tona ntshembo lowu u nga na wona wa leswaku swilo swi lo tumbuluxiwa loko u ri exikolweni?

◼ Xana u nga swi kombisa njhani leswaku wa n’wi tlangela Loyi a tumbuluxeke swilo hinkwaswo?—Mintirho 17:26, 27.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 27]

“KU NI VUMBHONI BYO TALA”

“Xana u nga n’wi byela yini muntshwa loyi a kurisiweke a pfumela eka Muvumbi kambe loyi a dyondzisiwaka dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo exikolweni?” Xivutiso lexi xi vutisiwe mutivi wa ta vutomi bya swilo leswitsongo la nga Mbhoni ya Yehovha. Xana u hlamurise ku yini? U te: “U fanele u swi langutisa tanihi ndlela yo tikumela hi wexe leswaku Xikwembu xi kona—ku nga ri hileswi u nga dyondzisiwa swona hi vatswari va wena ntsena kambe ku ri hileswi wena u kambisiseke vumbhoni lebyi nga kona kutani u fika eka xiboho xexo. Minkarhi yin’wana loko mathicara ma komberiwa ku ‘kombisa’ vumbhoni bya dyondzo ya ku tiendlekela ka swilo, ma tsandzeka, kutani ma sungula ku xiya leswaku ma pfumela dyondzo leyi ntsena hileswi ma dyondzisiweke yona. Na wena u nga tikuma u wele eka xirimbana lexi fanaka mayelana ni ripfumelo ra wena eka Muvumbi. Hi yona mhaka leyi swi nga swa nkoka leswaku u tikhorwisa hi wexe leswaku Xikwembu xi kona hakunene. Ku ni vumbhoni byo tala. Swa olova ku byi kuma.”

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

I YINI LEXI KU KHORWISKA?

Tsala swilo swinharhu leswi ku khorwisaka leswaku ku ni Muvumbi:

1. ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

2. ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

3. ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․