Lexi Endlaka Leswaku A Va Wa Nkoka Swonghasi
SE KU hundze malembe ya 2 000 sweswi, ku ri karhi ku buriwa hi ta ku velekiwa ka Yesu. Hi ku ya hi Luka, dokodela wa lembe-xidzana ro sungula, wanhwana Mariya u byeriwe leswi hi ntsumi: “Waswivo, u ta tika embelekweni wa wena, u ta veleka n’wana wa jaha, vito ra yena u ta n’wi thya Yesu.” Xana ntsumi leyi yi te yini hi Yesu? Yi te: “Yena u ta va lonkulu naswona u ta vuriwa N’wana wa La nge Henhla-henhla.” “U ta va hosi,” naswona “mfumo wakwe a wu nge vi na makumu.”—Luka 1:31-33.
Kunene, vanhu va lava hosi yo tano—mufumi wa misava la lulameke la nga ta ungamela timhaka ta misava hi ndlela ya rirhandzu! Kunene, khale swinene Yesu a nga si velekiwa, Bibele yi profete yi ku: “Hina hi velekeriwe n’wana, hina hi nyikiwe n’wana, naswona hulumendhe yi ta va emakatleni yakwe. Naswona u ta vuriwa . . . Tatana wa hilaha ku nga Heriki, Hosana ya ku Rhula. Ku andza ka hulumendhe yakwe ni ku rhula a swi nge heli.”—Esaya 9:6, 7, New International Version.
Hulumendhe ya ku lulama ni ku rhula—mawaku ntshembo lowu tsakisaka swonghasi! Kambe xiya leswaku ku profetiwe leswaku hulumendhe leyi yi ta va emakatleni ya hosana—“Hosana ya ku Rhula”—leswi kombisaka leswaku Hosi ya ntumbuluko hinkwawo, Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, xi nyike N’wana wa xona mfumo wolowo. Yesu a a tala ku vitana hulumendhe yoleyo leyi a nga ta va Mufumi wa yona leswaku i “mfumo wa Xikwembu.”—Luka 9:27, 60, 62.
Loko a ha ku sungula vutirheli byakwe, Yesu u te: “Ndzi fanele ku vula mahungu lamanene ya mfumo wa Xikwembu, hikuva hi swona leswi ndzi rhumeriweke swona.” (Luka 4:43) Yesu u dyondzise valandzeri vakwe leswaku va fanele va khongelela Mfumo wa Xikwembu leswaku wu ta. (Matewu 6:9, 10) Magazini wa Christianity and Crisis wu vula leswaku “Mfumo a ku ri mhaka leyi [Yesu] a a tshamela ku vulavula ha yona,” ivi wu ku: “A ku na mhaka yin’wana leyi a a tshama a ehleketa ha yona kumbe leyi a yi ri ya nkoka eka yena ku tlula wona. Wu boxiwe minkarhi yo tala eka rungula ra Tievhangheli.”
Swivutiso Leswi Hi Faneleke Hi Anakanyisisa Ha Swona
Xana u n’wi teka a ri njhani Yesu namuntlha? Hi ntolovelo, hi nkarhi lowu wa lembe u kombisiwa a ri ricece leri etleleke exidyelweni. Naswona i ntiyiso leswaku u tshame a va ricece leri a ri nga koti nchumu. (Luka 2:15-20) Kambe, xana hi yona ndlela ya nkoka leyi hi faneleke hi n’wi tsundzuka ha yona? Ehleketa hi mhaka leyi, Ha yini Yesu a velekiwe a ri munhu wa nyama? Entiyisweni, a a ri mani?
Encarta Yearbook ya 1996 yi vutise yi ku: “Xana Yesu a a ri N’wana wa Xikwembu, Mesiya la tshembisiweke eBibeleni ya Xiheveru? Kumbe, xana a a ri munhu ntsena, kumbe munhu wo hlamarisanyana, kumbe a a ri munhu wa nyama?” Swivutiso swo fana ni leswi swi lava ku kambisisiwa hi vukheta. Ha yini? Hikuva vutomi ni ntsako wa hina swi titshege hi ndlela leyi hi n’wi tekaka ha yona Yesu ni ndlela leyi hi angulaka ha yona eka yena. Yesu u te: “Un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka N’wana u ni vutomi lebyi nga heriki,” kambe “loyi a nga yingisiki N’wana a nge byi kumi vutomi.”—Yohane 3:36.
A A Nga Ri Munhu La Tolovelekeke
Endzhaku ka loko yi hlamusele leswi Yesu a swi endleke etempeleni ya le Yerusalema loko a ri ni malembe ya 12, Bibele yi vula leswaku u tlhelele ekaya a ri na Mariya ni nuna wakwe, Yosefa, naswona “[Yesu] a hambeta a tiveka ehansi ka vona.” (Luka 2:51, 52) Kambe loko Yesu a kurile, swi ve erivaleni leswaku a a nga ri munhu la tolovelekeke.
Loko Yesu a miyeta lwandle leri a ri karihile, munghana wakwe loyi a a chuhile u huwelele a ku: “Kahle-kahle loyi i mani”? (Marka 4:41) Eku heteleleni, Yesu u yisiwe eka Pontiyo Pilato, Ndhuna-nkulu ya Murhoma hi swihehlo swa mavunwa. Leswi Pilato a a swi tiva leswaku Yesu a nga na nandzu, naswona a a susumetiwa hi xindzhuti lexi Yesu a a ri na xona hambiloko a khomiwe hi ndlela ya tihanyi, Pilato u yise Yesu emahlweni ka ntshungu, a hlamarile, kutani a huwelela a ku: “Vonani! Wanuna!” Kambe Vayuda va hlamule va ku: “Hi ni nawu, kutani hi ku ya hi nawu u fanele ku fa, hikuva u tiendle n’wana wa Xikwembu.”—Yohane 19:4-7.
Pilato u chuhile loko a twa ku vuriwa leswaku Yesu i “N’wana wa Xikwembu.” A a twe hi ta norho wa nsati wakwe mayelana na Yesu, loyi a n’wi vitaneke ‘munhu wo lulama.’ (Matewu 27:19) Kutani Pilato a a nga swi tivi leswaku kahle-kahle Yesu a a ri mani! Hambileswi a a swi tiva leswaku Yesu u huma eGaleliya, Pilato u vutisile: “U huma kwihi xana?” Yesu u arile ku hlamula, endzhakunyana ka sweswo bulo ra vona ri helela kwalaho.—Yohane 19:9, 10.
Swi le rivaleni leswaku Yesu a a ri munhu, kambe a a nga fani ni vanhu van’wana tanihi leswi a a ri munhu wa moya eku sunguleni, loyi etilweni a a tiviwa tanihi Rito. Kutani vutomi byakwe byi hundziseriwe hi Xikwembu byi nghena embelekweni wa Mariya hi ndlela ya singita. Muapostola Yohane u tiyisekisile a ku: “Rito u ve nyama ivi a tshama exikarhi ka hina.”—Yohane 1:1, 2, 14, 18; Nhlavutelo 3:14.
Lexi Endleke Swi Va Swa Nkoka Leswaku Xikwembu Xi N’wi Rhumela
Adamu, munhu wo sungula u dyohile a nga si va ni vana. Ntsumi leyi xandzukeke, leyi vitaniwaka Diyavulosi na Sathana, yi swi kotile ku endla leswaku a fularhela Xikwembu. Hikwalaho ka sweswo, Adamu u lahlekeriwe hi vuxaka byakwe tanihi n’wana wa Xikwembu, hilaha Xikwembu xi vuleke leswaku swi ta va tano loko o ka a nga yingisi. Hikwalaho, Adamu u tshovele leswi a swi byaleke. U ve munhu la nga hetisekangiki, a dyuhala naswona eku heteleleni u file.—Genesa 2:15-17; 3:17-19; Nhlavutelo 12:9.
Loko Bibele yi hlamusela ndlela leyi ku xandzuka ka Adamu ku hi khumbeke ha yona, yi ri: ‘Xidyoho xi nghene emisaveni hi munhu un’we Adamu, ni rifu hikwalaho ka xidyoho, xisweswo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo hikuva hinkwavo va dyohile.’ (Varhoma 5:12) Khombo ra kona, hinkwerhu hi tswariwe ni xidyoho lexi hi xi kumeke eka tata wa hina Adamu, lexi fambisanaka ni vuyelo byo biha bya ku dyuhala ni rifu.—Yobo 14:4; Varhoma 3:23.
A hi ta ntshunxiwa eka vuyelo byolebyo ntsena loko a ho kuma tatana la hetisekeke, loyi a nga riki na xidyoho ni vuyelo bya xona byo biha. Ehleketa ndlela leyi tatana yoloye lontshwa, loyi a fanaka na Adamu la hetisekeke, hi n’wi kumeke ha yona.
Hi Nyikiwe Tatana Loyi A Hi N’wi Lava
“Hosana ya ku Rhula” leyi tshembisiweke, loko wa ha tsundzuka, yi vitaniwa “Tatana wa hilaha ku nga Heriki.” (NIV) Mhaka ya ku velekiwa ka yena yi profetiwe hi ndlela leyi: “Nhwanyana u ta tika, kutani a veleka n’wana wa jaha.” (Esaya 7:14; Matewu 1:20-23) Yesu a a nga ri na tatana wa nyama, na Adamu, munhu wo sungula a a nga ri na tatana wa nyama. Loko hi kambisisa nxaxamelo wa Yesu hi tlhentlhela le ku sunguleni ka matimu ya vanhu, Luka, n’wamatimu wa Bibele u kombise leswaku Adamu u ve kona tanihi “n’wana wa Xikwembu.” (Luka 3:38) Kambe, hilaha hi dyondzeke hakona, Adamu u lahlekeriwe hi vuxaka byebyo bya ku va n’wana wa Xikwembu—yena ni vana vakwe hinkwavo va lahlekeriwile. Kutani hinkwerhu hi lava tatana lontshwa la hetisekeke—la fanaka na Adamu loko a vumbiwa.
Xikwembu xi rhumele N’wana wa xona ku suka etilweni leswaku a ta va Adamu lontshwa la nga ta siva lowo sungula. Bibele yi ri: “‘Munhu wo sungula Adamu u ve moya-xiviri lowu hanyaka.’ Adamu lowo hetelela u ve moya lowu nyikaka vutomi. Munhu wo sungula u huma emisaveni naswona u endliwe hi ntshuri; munhu wa vumbirhi u huma etilweni.” (1 Vakorinto 15:45, 47) Yesu, ku nga “Adamu lowo hetelela” u fana ni “Munhu wo sungula Adamu” hileswi Yena a a hetisekile, naswona a a ta swi kota ku va ni vana lava hetisekeke, lava a va ta hanya hilaha ku nga heriki va hetisekile emisaveni.—Pisalema 37:29; Nhlavutelo 21:3, 4.
Yesu loyi a a nga ri na vana, u tshame a tshembekile eka Xikwembu ku yisa eku feni, hambileswi Sathana a n’wi hlaseleke hi tindlela hinkwato. Vutomi bya munhu lebyi hetisekeke, lebyi Yesu a endleke xitlhavelo ha byona kumbe a byi nyikeleke, byi vitaniwa nkutsulo. Bibele ya hlamusela: “Ha yena hi ni ku ntshunxiwa [ku suka exidyohweni ni rifu leri hi ri kumeke tanihi ndzhaka eka Adamu] hi nkutsulo hi ngati ya [Yesu].” Yi tlhela yi ku: “Leswi vo tala va veke vadyohi hi ku ka [Adamu] a nga yingisanga, hi ku fanana, vo tala va ta va lava lulameke hikwalaho ka ku yingisa ka [Yesu].”—Vaefesa 1:7; Varhoma 5:18, 19; Matewu 20:28.
Loko hi kombisa ripfumelo eka Yesu, u ta va “Tatana wa hilaha ku nga Heriki” ni “Muponisi” wa hina. U ta fuma hi ndlela leyinene ngopfu, tanihi leswi a nga ta va a ri Mufumi eMfun’weni wa Tata wakwe. A hi kambisiseni leswaku swi ta va njhani ku hanya ehansi ka mfumo wolowo ni ku vona leswaku hi nga swi rindzela rini ku kuma mikateko yoleyo leyikulu.—Luka 2:8-11.
[Swifaniso leswi nga eka tluka 5]
Xana u n’wi teka a ri njhani Yesu namuntlha?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]
Ha yini Yesu a vitaniwa “Adamu lowo hetelela”?