Langutelo Ra Bibele
Xana Hi Fanele Hi Yi Languta Njhani Mali?
BIBELE yi ri: ‘Mali i xisirhelelo.’ (Eklesiasta 7:12) Hikwalaho ka leswi hi tirhisaka yona ku hakela swakudya, swiambalo ni ndhawu yo tshama eka yona, mali i xisirhelelo eka maxangu lama vangiwaka hi vusiwana. I ntiyiso leswaku mali yi nga xava nchumu wun’wana ni wun’wana lowu xavisiwaka. Mali “yi fikelela swilo hinkwaswo,” hi ku vula ka Eklesiasta 10:19.
Rito ra Xikwembu ri hi khutaza ku tirha hi matimba, leswaku hi kota ku tiwundla ni ku wundla mindyangu ya hina. (1 Timotiya 5:8) Loko munhu a tirha hi ku tiyimisela swi endla leswaku a eneriseka, a va ni xindzhuti ni ku sirheleleka.—Eklesiasta 3:12, 13
Ku tlula kwalaho, loko hi tirha hi matimba swi endla leswaku hi kota ku hanana hi tlhelo ra timali. Yesu u te: “Ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.” (Mintirho 20:35) Ntsako lowu wu va kona loko hi tirhisa mali ya hina ku pfuna lava pfumalaka, ngopfu-ngopfu Vakreste-kulorhi, kumbe loko hi xavela loyi hi n’wi rhandzaka nyiko yo karhi.—2 Vakorinto 9:7; 1 Timotiya 6:17-19.
Yesu u khutaze valandzeri vakwe leswaku va swi endla mukhuva ku hanana. U te: “Hanyani hi ku nyika.” (Luka 6:38) Nsinya lowu wa nawu wa tirha niloko swi ta emhakeni ya ku nyikela leswaku hi seketela ku chumayeriwa ka Mfumo wa Xikwembu. (Swivuriso 3:9) Ina, loko hi hanana hi ndlela leyi swi hi endla leswaku hi va ‘vanakulobye’ va Yehovha ni N’wana wa yena.—Luka 16:9.
Tivonele Leswaku U Nga ‘Rhandzi Mali’
Vanhu lava nga ni makwanga hi xitalo a va hanani, naswona loko va nyika munhu swo karhi, ku va ku ri ni leswi va swi lavaka. Hi xitalo, xiphiqo xa vona i ku rhandza mali, naswona a yi va tiseli ntsako hilaha va anakanyaka hakona. Timotiya wo Sungula 6:10 yi ri: “Ku rhandza mali i rimitsu ra mixaka hinkwayo ya swilo swo biha, naswona hi ku lwela ku fikelela rirhandzu leri, van’wana va lahlekisiwile eripfumelweni naswona va titlhave hinkwako-nkwako hi switlhavi swo tala.” Ha yini ku rhandza mali swi nga hi endli leswaku hi eneriseka kambe swi hi vavisa?
Phela, munhu loyi a nga ni makwanga a nga eneriseki. Eklesiasta 5:10 yi ri: “La rhandzaka silivhere ntsena a nge enerisiwi hi silivhere.” Hikwalaho, lava rhandzaka mali “va titlhave” hinkwako-nkwako. Ku tlula kwalaho, makwanga ya vona ma endla leswaku va nga vi na vanghana lavanene, vutomi bya ndyangu wa vona a byi tsakisi ni vurhongo a va byi nun’hwi. “Bya nandziha vurhongo bya loyi a tirhelaka un’wana, ku nga khathariseki leswaku u dya leswitsongo kumbe swo tala; kambe swo tala swa loyi a fuweke a swi n’wi pfumeleli leswaku a etlela.” (Eklesiasta 5:12) Nakambe, ku rhandza mali swi endla leswaku munhu a nga tsakeriwi hi Xikwembu.—Yobo 31:24, 28.
Matimu ya Bibele ni ya vanhu ma ni swikombiso swo tala swa vanhu lava nga yiva, va nga avanyisi hi mfanelo, va tiendleke tinghwavava, va dlayeke, va xengeke ni ku hemba hikwalaho ka mali. (Yoxuwa 7:1, 20-26; Mikiya 3:11; Marka 14:10, 11; Yohane 12:6) Hi nkarhi wa vutirheli byakwe bya laha misaveni, Yesu u rhambe wanuna loyi a a “fuwe ngopfu” leswaku a n’wi landzela. Khombo ra kona, wanuna loyi u ale lunghelo lerikulu swonghasi hikwalaho ka leswi a a ta lahlekeriwa hi rifuwo. Loko a hlamula, Yesu u te: “Ku ta va nchumu wo nonon’hwa swinene eka lava nga ni mali leswaku va nghena emfun’weni wa Xikwembu!”—Luka 18:23, 24.
‘Emasikwini lawa yo hetelela,’ Vakreste va fanele va tivonela , hilaha swi profetiweke hakona, leswaku vanhu i “varhandzi va mali.” (2 Timotiya 3:1, 2) Vakreste va ntiyiso lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya, a va na wona moya wa makwanga hikuva va ni nchumu wa nkoka ku tlula mali.
Nchumu Wa Nkoka Ku Tlula Mali
Hambileswi Hosi Solomoni a vuleke leswaku mali i xisirhelelo, u tlhele a engeta hi ku vula leswaku “vutlhari i xisirhelelo” hikuva “byi londzovota vini va byona va hanya.” (Eklesiasta 7:12) Xana a a vula yini hi sweswo? Solomoni a a vulavula hi vutlhari lebyi sekeriweke eMatsalweni ni le ku chaveni ka Xikwembu hi ndlela leyinene. Vutlhari lebyi byi yi tlula kule mali hikuva byi nga ponisa munhu eka makhombo yo tala evuton’wini hambi eka rifu hi roxe. Nakambe, ku fana ni xidlodlo, vutlhari bya xiviri byi tlakusa lava nga na byona ni ku endla leswaku va xiximiwa. (Swivuriso 2:10-22; 4:5-9) Hikwalaho ka leswi byi endlaka leswaku munhu a va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu, vutlhari byi vuriwa “murhi wa vutomi.”—Swivuriso 3:18.
Lava va byi lavaka hakunene vutlhari byo tano naswona va tiyimiseleke ku byi kambisisa, va byi kuma hi ku olova. “N’wananga, loko wo . . . vitana ku twisisa naswona u nyikela rito ra wena eku twisiseni, loko u hambeta u ku lava kukota silivhere, naswona u ku lavisisa kukota xuma lexi fihliweke, hi ndlela yoleyo u ta twisisa ku chava Yehovha, u ta kuma vutivi bya Xikwembu. Hikuva Yehovha u nyika vutlhari; enon’wini wakwe ku ni vutivi ni ku twisisa.”—Swivuriso 2:1-6.
Hikwalaho ka leswi va tekaka vutlhari byi ri bya nkoka ku tlula mali, Vakreste va ntiyiso va tiphina hi ku rhula lokukulu, ntsako ni ku titwa va sirhelelekile, ku nga swilo leswi vanhu lava rhandzaka mali va nga swi kumiki. Vaheveru 13:5 yi ri: “Mukhuva wa n’wina wa vutomi a wu pfumale rirhandzu ra mali, mi ri karhi mi eneriseka hi swilo leswi nga kona. Hikuva [Xikwembu] xi te: ‘Ndzi nga ka ndzi nga ku tshiki naswona ndzi nga ka ndzi nga ku fularheli.’” Mali a yi nge swi koti ku hi nyika nsirhelelo wo tano.
XANA U TSHAME U TIVUTISA?
◼ Xana mali i xisirhelelo hi ndlela yihi?—Eklesiasta 7:12.
◼ Ha yini vutlhari bya Xikwembu byi ri bya risima ku tlula mali?—Swivuriso 2:10-22; 3:13-18.
◼ Ha yini hi fanele hi papalata ku rhandza mali?—Marka 10:23, 25; Luka 18:23, 24; 1 Timotiya 6:9, 10.