Ndzi Tsakela Ku Va Murisi

Hi ku vula ka Alymbek Bekmanov

Loko ndzi ri ni malembe manharhu, ndzi sungule ku risa tinyimpfu naswona ndzi ye ndzi swi rhandza ku ti khathalela. Loko ndzi ri na malembe ya 17, se a ndzi ri murisi loyi a nga ni ntokoto. Hi ku famba ka nkarhi, ndzi dyondze muxaka wun’wana wa ku va murisi, ku nga ku risa hi tlhelo ra moya. I nge ndzi hlamusela leswaku ha yini ku va murisi wo tano swi ndzi tisele ntsako lowukulu.

NDZI velekiwe hi 1972. Ndyangu wa ka hina lowukulu lowu nga Makyrgyzstan a wu tshama eximutanini xa Chyrpykty, le timbuweni ta Tiva ro saseka ra Issyk Kul. Ndhawu yoleyo leyi nga ekusuhi ni tiva a a yi endzeriwa ngopfu hi vavalangi lava endzelaka tiko ra Kyrgyzstan, leri eku sunguleni a ri vitaniwa riphabliki ra Soviet Union. Sweswi mina ni nkatanga Gulmira, hi tshama eBishkek, ku nga doroba leri nga ntsindza wa Kyrgyzstan, leri nga kwalomu ka tikhilomitara ta 200 ku suka laha ndzi kuleleke kona.

Murisi Ni Tinyimpfu

Loko ndza ha ri ntsongo, a a hi risela tinyimpfu emadyelweni ya le tintshaveni hi ximun’wana. Sweswo a swi katsa ku khandziya tintshava leti leheke timitara to tlula kwalomu ka 3 000, leswi a swi teka masiku yo hlayanyana ku swi endla. Varisi van’wana a a va tirhisa ndlela yo koma ivi va hatla va fika emadyelweni. Kambe ndlela leyi a va yi tirhisa a yi ri ekusuhi ni magova, naswona nkarhi wun’wana tinyimpfu leti hambukaka entlhambini a a ti wela kwalaho ti vaviseka kumbe ti fa.

Nakambe eka tindlela teto, a a ku ri ni timhisi leti a ti tiviwa hi ku chavisa kumbe ku hlasela tinyimpfu ni ku hambanisa tinyimpfu ni ntlhambi ivi ti ti dlaya. Kambe papa-nkulu a a hlawula ndlela yo fambeka ni leyi nga riki na khombo, hambi leswi ku yi tirhisa a swi teka masiku mambirhi kumbe ku tlula. Minkarhi yin’wana a ndzi lava ku hatlisa, kambe a a ala. A ku: “Alymbek, ehleketelela tinyimpfu ku nga ri wena n’wini.”

Le madyelweni yo saseka ya le ntshaveni leyi tlakukeke, a a ku ri ni magiyagiya, kumbe makhumbi lawa a ma endleriwe ku sirhelela tinyimpfu nivusiku. Varisi van’wana a va swi rhandza ku etlela kona hikuva a va nga ta swi kota ku pfuka nimpundzu va yisa tinyimpfu emadyelweni. Loko se tinyimpfu ti sungula ku dya, dyambu a ri va se ri sungule ku hisa.

Tinyimpfu a ti hlengeletana ivi ti korhamisa tinhloko ti ri karhi ti hefemula hi ndlela yo vava. Leswi a a ti nga koti ku dya hi ndlela leyi eneleke hikwalaho ka ku hisa ni ku karhala, a ti sungula ku hela matimba ni ku ondza. Ku hambana ni varisi lava etlelaka entshaveni, papa-nkulu a a hubuta dyambu ri nga si huma hi awara ya mune hi matakuxa—naswona a a byisela tinyimpfu takwe emadyelweni lamanene dyambu ri nga si huma. Loko ti ri kwalaho a ti kuma nkarhi wo dya ka ha ri mixo swinene. Hilaha vanhu va talaka ku vula a hakona va ku: “Loko u vona tinyimpfu ti nonile, u namba u swi tiva leswaku ti ni murisi lonene.”

Nkarhi lowunene wa ku hlayela ni ku khathalela tinyimpfu hiloko se ti ri eku wiseni ti hetile ku dya. Xiphiqo lexikulu lexi tinyimpfu ta hina a ti ri na xona, a ti karhatiwa hi switsotswana leswi hahaka leswi a swi tshikela matandza eminkaveni ya tona. Nkava a wu sungula ku phyaphyarha ni ku pfimba. Loko xiphiqo xi nga hatli xi kumiwa, xitlhavi xa kona xi vava ngopfu lerova nyimpfu yi nga tsendzeleka kutani yi fa. A hi tshama hi ri karhi hi kambela tinyimpfu ta hina siku ni siku leswaku hi ta kota ku ti tshungula. Hambileswi sweswo a swi lava nkarhi ni matshalatshala, vuyelo lebyi hi byi kumeke hi leswaku tinyimpfu ta hina a ti tshama ti hanye kahle naswona ti nonile.

Madyambu man’wana ni man’wana loko hi vuya hi le madyelweni, a hi hlayela tinyimpfu entshangeni. A ti nghena hi xigedana xo lala—nkarhi wun’wana a ti nghena hi ti nharhu-nharhu kumbe hi mune-mune hi nkarhi wun’we. Ntlhambi wa hina a wu ri madzana, naswona hi ve ni vutshila byo hlayela lerova a hi kota ku hlayela tinyimpfu ta 800 hi timinete ta 15 kumbe 20. Hi hete nkarhi wo leha hi ri karhi hi titoloveta sweswo, kambe hi hetelele hi swi kotile.

Loko hi kuma leswaku nyimpfu yin’we a yi vuyanga, papa-nkulu a a teka xibalesa xakwe ni nxongotelo leswaku a ya lava nyimpfu leyi lahlekeke—a a famba hambi ku ri ni mpfula ni munyama a ya lava nyimpfu yin’we ntsena. A a huwelela hi rito leri tlakukeke. Rito rakwe a a ri chavisa ni swivandzana. Kutani loko nyimpfu yi twa rito rakwe, a a wu yi vona leswaku yi titwa yi sirhelelekile.

Nyimpfu yin’wana ni yin’wana hi yi thye vito, hi ku ya hi ndlela leyi yi langutekaka ha yona kumbe mukhuva wa yona. Entlhambini ku tshama ku ri ni tinyimpfu leti karhataka. Minkarhi yin’wana a ti nga swi lavi ku yingisa murisi. Tin’wana a ti ri ni mukhuva wo landzela leti karhataka. Kutani murisi a a ringeta ku ti letela ni ku ti tshinya. Hi xikombiso, a a siya nyimpfu leyi karhataka etshangeni yi ri yoxe. Hi ku famba ka nkarhi, tin’wana a ti amukela ku lulamisiwa ivi ti landzela nkongomiso wa murisi. Tinyimpfu leti a ti nga cinci mikhuva ya tona hi hetelele hi ti dlayile.

Muxaka Wun’wana Wa Murisi

Hi 1989, ndzi dyondzele mintirho ya vusocha naswona ndzi ve ni vutshila lebyikulu eka yona. Haxawa wa kona, ndzi tsarisiwe eka vuthu ra le Soviet. Loko ndzi ri karhi ndzi tirha le Rhaxiya, masocha kuloni ma hlele ku va ni ntlawa wa wona wa swigevenga. Loko ndzi tlhelela ekaya le Kyrgyzstan, ma ndzi byele leswaku loko ndzo ma joyina, ndzi ta va ni swilo hinkwaswo. Kambe hi nkarhi wolowo, se a ndzi tolovelane ni Timbhoni ta Yehovha.

Timbhoni ti hlamule swivutiso leswi a swi ndzi karhata ku sukela ndza ha ri ntsongo, swo tanihi lexi nge, Ha yini vanhu va fa? Loko hi ri karhi hi bula ndzi sungule ku swi twisisa leswaku rifu ri vangiwe hi xidyoho xa wanuna wo sungula, Adamu. (Varhoma 5:12) Nakambe ndzi dyondze eBibeleni leswaku Yehovha, Xikwembu xa ntiyiso, u rhumele N’wana wakwe Yesu leswaku a va Muponisi wa hina nileswaku hi ku va ni ripfumelo eka Yehovha ni le ka N’wana wakwe, hi nga rivaleriwa xidyoho lexi hi tswariweke na xona. Kutani leswi swi ta endla leswaku hi kota ku hanya hilaha ku nga heriki eParadeyisini ya laha misaveni, hi ku landza xikongomelo xa Xikwembu xa le ku sunguleni hi vanhu.—Pisalema 37:11, 29; 83:18; Yohane 3:16, 36; 17:1-5; Nhlavutelo 21:3, 4.

Ndlela leyi Timbhoni ti hlamuleke swivutiso swa mina hi ku tirhisa Matsalwa a yi twisiseka lerova ndzi susumeteleke ku vula ndzi ku: “Swilo swi fanele swi va hi ndlela leyi!” A ndzi nga ha swi tsakeli ku va exikarhi ka masocha-kulorhi. Ma ndzi kombele ko tala leswaku ndzi ma joyina. Kambe ku navela ka mina ku dyondza ni ku hanya hi tidyondzo ta Bibele swi ndzi pfunile leswaku ndzi hlula ndzingo wolowo naswona swi endle leswaku ndzi va murisi hi tlhelo ra moya.

Hi nkarhi wolowo, mana wa mina a hamba a endzeriwa hi munhu un’wana loyi a dumile endhawini ya ka hina loyi a hanyisa hi ripfumelo. Siku rin’wana, loko ndzi vuya ekaya, wansati un’wana a a ri karhi a fambisa nhlangano wa ku vulavurisana ni mimoya. U vule leswaku ndzi ni nyiko yo hlawuleka ivi a ndzi khutaza leswaku ndzi ya endlwini ya vugandzeri bya Mamoslem leswaku ndzi ta kuma mhamba, naswona u te, mhamba ya kona yi ta ndzi pfuna. A ku sele katsongo leswaku a ndzi khorwisa leswaku hi ku endla tano a ndzi ta kuma nyiko ya ku tshungula vanhu.

Hi xa mundzuku wa kona, ndzi ye eka Timbhoni leti ndzi dyondzelaka Bibele naswona ndzi ti hlamuserile hi ta riendzo ra wansati loyi. Ti ndzi kombe hi ku tirhisa Bibele leswaku Yehovha u kaneta mixaka hinkwayo ya vungoma, hikuva yi tirhisana ni mimoya yo biha. (Deteronoma 18:9-13) Ndzi hete vusiku byo hlayanyana ndzi nga etleli hi ku karhatiwa hi madimona. Loko Timbhoni ti ndzi dyondzise ndlela leyi ndzi nga khongelaka ha yona hi ku pfumelelana ni ku rhandza ka Yehovha, mihahamo hinkwayo yi nambe yi hela. Ndzi sungule ku khorwiseka leswaku ndzi kume Murisi wa ntiyiso, ku nga Yehovha.

Ndzi dyondze leswaku Davhida, mutsari wa tipisalema to tala ta le Bibeleni, na yena a a ri murisi loko a ha ri ntsongo. U vitane Yehovha a ku, “Murisi wa mina,” na mina ndzi sungule ku titwa hi ndlela leyi Davhida a a titwa ha yona hi Yehovha. (Pisalema 23:1-6) A ndzi lava ku tekelela N’wana wa Yehovha, Yesu, loyi a vitaniwaka “murisi lonkulu wa tinyimpfu.” (Vaheveru 13:20) Loko ndzi ri enhlengeletanweni leyi a yi khomeriwe eBishkek eku sunguleni ka 1993, ndzi tinyiketele eka Yehovha hi ku khuvuriwa ematini.

Nhlangano Wa Nkoka

Maxaka ya mina yo tala swin’we ni vaakelani va sungule ku hlangana leswaku va dyondzisiwa Bibele. Siku rin’wana vanhu va kwalomu ka 70 va le ximutanini xa ka hina va hlanganile ekusuhi ni Tiva ra Issyk Kul. Xaka rin’wana ra mina, leri a a ri ri ndhuna eximutanini, a ri tsakela swinene. Ri vule leswaku ri ta hlela nhlangano lowukulu laha eka wona hi nga ta hlamusela tidyondzo leti ha ha ku pfumelaka eka tona. Kambe vafundhisi va le ndhawini leyi va sungule ku hlohlotela vanhu leswaku va kaneta ntirho wa hina wo chumayela. Va endle xikungu xo hlohlotela vanhu enhlanganweni wolowo leswaku va hi hlasela.

Loko siku rero ri fika, ku te vanhu va gidi ku katsa ni vanhu lava humaka eswimitanini swa le kusuhi. Timbhoni ti nga ri tingani a ti ri kona, un’wana wa tona u sungule ku hlamusela tidyondzo ta hina leti sekeriweke eBibeleni. Loko ku nga si hela timinete ta ntlhanu, ku yime munhu un’wana a sungula ku huwelela a vutisa swivutiso. Hi sungule ku hehliwa ni ku xungetiwa naswona ntshungu a wu hlundzukile lerova a wu lava ni ku hi bukutela.

Hi nkarhi wolowo, buti wa mina lonkulu loyi a ha ku sungula ku dyondza Bibele u hi lwerile. Munhu un’wana ni un’wana a a n’wi chava hikuva a a ri ni vuswikoti byo lwa. Hi xivindzi u kote ku lamulela Timbhoni eka vahlaseri naswona hi kote ku famba handle ka madzolonga. Eka malembe lama landzeleke, vanhu vo tala lava veke kona eka nhlangano wolowo va ve Timbhoni. Namuntlha vanhu lava tlulaka 50 lava humaka eximutanini xa ka hina lexi nga ni vaaki va kwalomu ka 1 000 i Timbhoni ta Yehovha.

N’wana Wa Murisi Wa Nhwanyana

Eka tin’hweti ti nga ri tingani ku nga si fika ntsombano lowukulu wa Timbhoni ta Yehovha lowu khomeriweke le Moscow, eRhaxiya, hi August 1993, ndzi hlangane na Gulmira, Mbhoni leyi humaka eximutanini lexi vuriwaka Kirghiz. Ndyangu wa ka vona na wona a wu ri varisi. Hi 1988, loko ntirho wa Timbhoni wa ha yirisiwile le Soviet Union, mana wa Gulmira u sungule ku dyondza Bibele ni Mbhoni yin’wana leyi viriwaka Aksamy. Hi va-1970 Aksamy u ve Mbhoni ya Yehovha yo sungula ya Mukirghiz endhawini yoleyo.

Hi ku famba ka nkarhi, Gulmira u joyine mana wakwe loko a ri karhi a dyondza Bibele na Aksamy. Hi 1990, havumbirhi va ve Timbhoni leti khuvuriweke. Hi ku hatlisa mbilu ya Gulmira yi n’wi susumetele ku va phayona, ku nga muchumayeri wa nkarhi hinkwawo.

A ndzi hamba ndzi vona Gulmira endzhaku ka malembe mambirhi, tanihi leswi a ndzi tshama mpfhuka wa tikhilomitara ta 160 ku suka laha a tshamaka kona. Hi March 1995, ndzi endle xiboho xo n’wi tiva ku antswa, kutani siku rin’wana nimixo ndzi ye eka vona hi xikongomelo xexo. Ndzi hlamale ngopfu loko ndzi twa leswaku hi xa mundzuku wa kona u ya tirha erhavini ra le Rhaxiya, leri nga kwalomu ka mpfhuka wa tikhilomitara leti tlulaka 5 633!

Hi nkarhi wolowo a a ndzi sungule ku endla ntirho wa nkarhi hinkwawo naswona a ndzi sungule ku dyondza Xirhaxiya, tanihi leswi a hi nga si va ni minkandziyiso ya Xikirghiz. Mina na Gulmira hi hete malembe manharhu hi ri karhi hi tsalelana naswona hi hlele ku hlaya tindzimana tin’wana ta Bibele leti fanaka leswaku hi ta kota ku bula hi swilo swa moya. Hi nkarhi wolowo, a ndzi hlanganyela evandlheni ro sungula ra Xikirghiz, leri a ri ri edorobeni ra Balikchi.

Ku Tirhela Yehovha Ndzi Ri Na Gulmira

Hi 1998, Gulmira u te eKyrgyzstan hi nkarhi wakwe wa ku wisa, naswona hi tekanile. Hi nkarhi wolowo, ndzi rhambiwile leswaku ndzi ta tirha na yena erhavini ra le Rhaxiya. Kunene a ndzi tsakile hikuva se a ndzi sungule ku dyondza Xirhaxiya! Hi ku famba ka nkarhi, ndzi averiwe ku tirha eka ndzawulo ya vuhundzuluxeri bya Xikirghiz leyi a yi humesa minkandziyiso ya Bibele ya Xikirghiz. Ndzi khongele eka Yehovha ivi ndzi kombela vutlhari ni ku lehisa mbilu. Naswona Gulmira loyi a nga mutirhi-kulorhi u ve mpfuno lowukulu eka mina.

Hi 2004 ndzawulo ya hina ya vuhundzuluxeri yi averiwe ku ya tirhela eBishkek, laha ndzi hlawuriweke ku tirha eka komiti leyi langutelaka ntirho wa Timbhoni ta Yehovha eKyrgyzstan. Kwalaho hi nkarhi wolowo a ku ri ni mavandlha ya nkombo ya Xikirghiz naswona a ku ri ni mavandlha yo tlula 30 ya Xirhaxiya etikweni hinkwaro. Sweswi le Kyrgyzstan ku ni Timbhoni leti ringanaka 4 800, 40 wa tiphesente ya tona yi vumbiwa hi 20 ya mavandlha ni mintlawa yo tala leyi vulavulaka Xikirghiz.

Mina na Gulmira hi endle xiboho xo dyondza Xinghezi, tanihi leswi ku xi tiva a swi ta hi pfuna evutirhelini bya hina. Sweswo swi endle leswaku hi 2008, hi kuma xirhambo xo ya eyindlu-nkulu ya Timbhoni ta Yehovha leyi nga eUnited States. Loko hi ri kwalaho, ndzi nghene xikolo xo hlawuleka xa lava hlawuriweke ku rhangela entirhweni wo chumayela ematikweni ya vona.

Mina na Gulmira sweswi hi titwa hi faneleka swinene ku pfuna vanhu va le Kyrgyzstan leswaku va tiva Xikwembu. Mintokoto ya hina yi hi pfunile leswaku hi swi vona hi ku kongoma leswaku Yehovha hakunene i murisi loyi a nga ni rirhandzu. Ndzi ku vonile ku hetiseka ka pisalema ya le Bibeleni leyi nge: “Yehovha i Murisi wa mina. A ndzi nge pfumali nchumu. U ndzi etlerisa emadyelweni lama nga ni byanyi byo tala; u ndzi kongomisa etindhawini to wisela leti kumaka mati kahle. U phyuphyisa moya-xiviri wa mina. Wa ndzi rhangela emintileni ya ku lulama hikwalaho ka vito rakwe.”—Pisalema 23:1-3.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Tinyimpfu ta hina ti ri emadyelweni

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

A hi hlayela tinyimpfu madyambu man’wana ni man’wana ku tiyiseka leswaku ti vuye hinkwato

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Ndzi ri na Gulmira namuntlha