Leyara Ya Tinhlampfi Leyi Nga Ni Tisele To Nona
Xana Yi Lo Endliwa?
● Eka makume ya malembe lama hundzeke van’wasayense a va nga swi twisisi leswaku tinhlampfi leti vuriwaka tidolfini ti swi kotisa ku yini ku hlambela hi rivilo ra kwalomu ka 40 wa tikhilomitara hi awara. A va hlamarisiwa hileswi a va ehleketa leswaku a ti na misiha yo tala. Kambe ti ni nchumu wun’wana emirini wa tona, nchumu lowu wa kumeka ni le ka tihlampfi tin’wana, tinkava-va-nga-heti ni swin’wana.
Xiya: New World Encyclopedia yi ri: “Leyi i leyara yo bumbula leyi nga ni tisele to tala to nona.” Yi kumeka eka miri hinkwawo wa tinhlampfi naswona yi “kumeka ngopfu laha ku nga ni misiha, marhambu swin’we ni le ka fambiselo ra tisele leti hlanganisaka marhambu.” Ku engetela kwalaho, swilo leswi swi ni swisirhelelo swa nhlonge, phrotheyini leyi vuriwaka collagen leyi nakambe yi kumekaka eka nhlonge ni le marhambyini. Kambe leyara leyi yi hambanile swinene ni leyara ya mafurha. Eka yona ku pfangane tisele leti rharhanganeke to hambana-hambana leti hanyaka.
Kambe, xana leyara leyi yi ti pfuna njhani tidolfini ni tinhlampfi tin’wana leswaku ti hlambela hi ku hatlisa ku katsa ni muxaka wun’wana wa tidolfini lowu kotaka ku hlambela tikhilomitara ta 56 hi awara? Xo sungula, leyara leyi yi endla leswaku tinhlampfi ti hlambela hi ku hatlisa. Xa vumbirhi, leyara leyi nga exikarhi ka ncila ni xicapila yi ni ti-collagen ni swisirhelelo swa nhlonge swo tala naswona swilo leswi swi endla leswaku ncila wu olova wu tlhela wu va ni matimba. Loko misiha yi endla leswaku ncila wu ya eka tlhelo rin’we, leyara leyi tirhaka ku fana ni xipiringi ya wu vuyisa naswona sweswo swi endla leswaku yi va ni matimba yo hlambela.
Leyara leyi yi pfuna tinhlampfi leswaku ti nga nyupeli naswona ti tshama ti ri karhi ti kufumela. Ti ni mafurha lama ti pfunaka ku kuma matimba loko ti nga si kuma swakudya. Swa twisiseka leswi tinhlampfi leti ti susumetelaka vanhu lava endlaka swikepe leswaku va antswisa vutshila bya vona.
U anakanya yini? Xana leyara leyi, leyi nga ni swilo sswo tala leswi hlamarisaka, yi lo tiendlekela kumbe yi lo endliwa?
[Dayagramu leyi nga eka tluka 17]
(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)
Ti-Rung fiber
Mintila leyi vambaneke ya collagen ni swisirhelelo swa nhlonge