Swilo Swinharhu Leswi Mali Yi Nga Kotiki Ku Swi Xava

SWA hlamarisa leswaku vanhu hambiloko va ta lahlekeriwa hi ntirho, yindlu hambi ku ri mali ya mudende, vo tala va vona va tshamela ku ehleketa hi ku kuma swilo hinkwaswo leswi mali yi nga swi xavaka.

Vanhu vo tano hi vona lava phasiwaka hi ku olova hi vanavetisi, lava hi ku tirhisa tindlela leti wongaka to navetisa, va hi byelaka leswaku hi fanele hi va ni yindlu leyikulu, movha yo durha ni swiambalo swa mavito. Nakambe va vula leswaku loko u nga ri na mali, u nga namba u xava hi xikweleti! Xikongomelo xa vanhu vo tala i ku endla onge va fuwile hambileswi va nga ha vaka va nghene hi nhloko eswikweletini.

Kambe ntiyiso wa mhaka hileswaku eku heteleleni va ta langutana ni vuyelo bya kona. Buku leyi nge The Narcissism Epidemic yi ri: “Ku xava swilo swo durha hi xikweleti leswaku u ta vonaka onge u fuwile swi fana ni ku dzaha khokheyini leswaku u ta tsaka. Eku sunguleni, haswimbirhi ka swona swi chipile naswona swa tirha, kambe ku ringana nkarhi wo koma swinene. Endzhaku ka nkarhi wo leha, haswimbirhi ka swona swi ta ku siya u nga ri na peni naswona u tshikilelekile.”

Bibele yi kombisa leswaku i vuphukuphuku “ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi.” (1 Yohane 2:16) Ntiyiso hileswaku ku ehleketisisa hi rifuwo swi nga hi pfala mahlo leswaku hi nga voni swilo leswi nga swa nkoka ngopfu evuton’wini, ku nga swilo leswi mali yi nga kotiki ku swi xava. Xiya swikombiso swinharhu.

1. VUN’WE ENDYANGWINI

Brianne,a xinhwanyetana xin’wana xa le United States, u ehleketa leswaku tata wa yena u teka ntirho wa yena ni mali leyi a yi holaka swi ri swa nkoka swinene evuton’wini. U ri: “Hi ni swilo hinkwaswo leswi hi swi lavaka ni swin’wana swo tala, kambe tatana u tshama a nga ri kona ekaya hikuva minkarhi hinkwayo u le ku fambeni. Ndza swi tiva leswaku sweswo swi vangiwa hi ntirho wakwe, kambe ndzi ehleketa leswaku u ni vutihlamuleri ni le ka ndyangu wakwe.”

Swivutiso swo anakanyisisa ha swona: Hi swihi swilo leswi tata wa Brianne a nga ha tisolaka ha swona endzhaku ka nkarhi evuton’wini? Xana vuxaka byakwe ni xinhwanyetana xakwe byi nga khumbeka njhani hileswi a rhangisaka ngopfu rifuwo? I yini leswi ndyangu wakwe wu swi lavaka ngopfu eka yena ku tlula mali?

Milawu ya Bibele leyi u nga yi kambisisaka:

• “Ku rhandza mali swi vanga mixaka hinkwayo ya swiphiqo. Vanhu van’wana va lava mali swinene lerova va . . . tivangele ku vava lokukulu.”—1 Timotiya 6:10, Contemporary English Version.

• “Swa antswa ku dya matsavu ni vanhu lava u va rhandzaka ku tlula ku dya nyama leyinene laha ku nga ni rivengo.”—Swivuriso 15:17, Good News Translation.

Leswi u faneleke u swi tsundzuka: Mali a yi nge swi koti ku xava vun’we endyangwini. Byi va kona ntsena loko u heta nkarhi ni ndyangu wa wena ni ku wu komba rirhandzu ni nkhathalelo lowu faneleke.—Vakolosa 3:18-21.

2. NSIRHELELO WA XIVIRI

Sarah, loyi a nga ni malembe ya 17, u ri: “Minkarhi hinkwayo manana u ndzi byela leswaku ndzi fanele ndzi tekiwa hi wanuna loyi a nga ni mali yo tala naswona ndzi dyondzela ntirho wo karhi leswaku ndzi ta kuma ntirho wa kahle loko mali ya nuna wa mina yo tshuka yo hela. Swi tikomba onge manana u tshamela ku ehleketa hi ndlela leyi a nga ta kuma mali ha yona.”

Swivutiso swo anakanyisisa ha swona: Loko u kunguhata hi ta vumundzuku, hi swihi swilo swa nkoka leswi u tshamelaka ku vilela ha swona? Ku vilela loku twalaka ku nga hundzuka njhani ku vilela ku tlula mpimo? Mana wa Sarah a nga va ni langutelo lerinene hi nsirhelelo wa timali hi ndlela yihi?

Milawu ya Bibele leyi u nga yi kambisisaka:

• “Tshikani ku tihlayisela xuma emisaveni, laha nsumba ni nkurhe swi dyaka kona, ni laha makhamba ma tshovaka kona ma yiva.”—Matewu 6:19.

• “A mi swi tivi leswaku vutomi bya n’wina byi ta va yini mundzuku.”—Yakobo 4:14.

Leswi u faneleke u swi tsundzuka: Ku tihlayisela mali a swi vuli leswaku u ta va ni vumundzuku lebyi sirhelelekeke. Phela mali yi nga yiviwa naswona a yi nge byi tshunguli vuvabyi kumbe yi sivela rifu. (Eklesiasta 7:12) Bibele yi dyondzisa leswaku munhu u va ni nsirhelelo wa xiviri loko a tiva Xikwembu ni xikongomelo xa xona.—Yohane 17:3.

3. KU ENERISEKA

Tanya, loyi a nga ni malembe ya 24, u ri: “Vatswari va mina va ndzi kurise leswaku ndzi hanya vutomi byo olova. Mina ni hahlwa ra mina ra xisati a hi tsakile loko hi ri karhi hi kula hambileswi minkarhi yo tala a hi ri ni swilo swa xisekelo ntsena.”

Swivutiso swo anakanyisisa ha swona: Ha yini swi nga ha tikaka ku eneriseka hi swilo swa xisekelo? Hi xihi xikombiso lexi u xi vekelaka ndyangu wa wena loko swi ta emhakeni yo va ni langutelo lerinene hi mali?

Milawu ya Bibele leyi u nga yi kambisisaka:

• “Loko hi ri ni swakudya ni swifunengeto, hi ta eneriseka hi swilo leswi.”—1 Timotiya 6:8.

• “Va tsaka lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya.”—Matewu 5:3.

Leswi u faneleke u swi tsundzuka: Ku ni swilo swo tala evuton’wini leswi nga swa nkoka swinene ku tlula mali ni swilo leswi yi nga kotaka ku swi xava. Phela Bibele yi tiyisile loko yi ku: “Hambiloko munhu a ri ni swo tala, vutomi byakwe a byi humi eka swilo leswi a nga na swona.” (Luka 12:15) Entiyisweni, munhu u va ni ntsako lowukulu evuton’wini loko a kota ku hlamula swivutiso swa nkoka swo tanihi leswi:

• Ha yini hi ri laha misaveni?

• Vumundzuku byi hi khomele yini?

• Ndzi nga swi enerisa njhani swilaveko swa mina swa moya?

Timbhoni ta Yehovha leti kandziyisaka magazini lowu ti nga swi tsakela ku ku pfuna leswaku u kuma tinhlamulo ta swivutiso sweswo.