Ndzima 3
Xana Vukhongeri Bya Misava Byi Rhangela Kahle?
1. Xana i swivutiso swihi swa nkoka malunghana ni vukhongeri bya misava leswi vutisiwaka laha?
“VUKHONGERI byi ve rin’wana ra mavandla ya matimba swinene evurungurwini,”28 hi ku vula ka The World Book Encyclopedia. Kambe vukhongeri bya misava byi vile vandla ra ntiyiso ro tisa ku rhula ni nsirhelelo xana? Xana byi dyondzisile valandzeri va byona leswaku rirhandzu ra vuxaka ri fanele ku tlhantlha mindzilakana ya matiko ni ku hambana ka tinxaka? Nakambe, tikereke ta Vujagana, ta Makhatoliki ni Maprotestente, ti tikombise ti tiyisile loko ti vula leswaku ti landzela Yesu Kriste tanihi “Hosana ya ku Rhula” xana? Kumbe kahle-kahle ti vangile rivengo leri vekaka vumundzuku bya vanhu ekhombyeni ke? Ku languta rhekhodo swi ta hi nyika nhlamulo leyi hlamarisaka.
2. Xana swihlovo swo hambana-hambana swi hi byela yini hi ta rhekhodo ya matimu ke?
2 Emhakeni leyi, Parade Magazine wu te: “Matimu ya dyondzisa tidyondzo eka lava tsakelaka ku dyondza. Yin’wana ya tidyondzo letikulu hi leswaku madzolonga ya vukhongeri ni ku hambana ka mintlawa ya vukhongeri hakanyingi hi swona swiphiqo swa vukari, leswi omelelaka ngopfu ni leswi tikaka ku swi tlhantlha.”29 Nakona hi laha Chicago Tribune yi vuleke ha kona: “Vukhongeri byin’wana ni byin’wana lebyikulu byi chumayela ku rhula ni vuxaka ni tintswalo, kambe mintshikilelo yin’wana ya tihanyi letikulu ni leyi yi nga tsakisiki evurungurwini yi endliwile hi vito ra Xikwembu.”30 Hi ku tsundzuka timhaka teto ta matimu, muhleri wa nyuziphepha C. L. Sulzberger hi mfanelo wa vutisa: “Hambi leswi mhaka leyi yi vavisaka, xana a swi fanelanga ku xiya leswaku ku tlhandlekela eka swivangelo swin’wana—mfumo, vutiko, nyimpi—vukhongeri byi hundzukile nxungeto lowukulu lowu phikelelaka evuton’wini bya vanhu ke?”31
3. I mukhuva wihi lowu nyumisaka wa vukhongeri lowu matimu ya lembe xidzana ra hina ra vu-20 ya wu boxaka?
3 Ina, vurunguri byi na ngati ya switereko swa vukhongeri. Eka lembe xidzana ra hina, hi nkarhi wa tinyimpi timbirhi ta misava ni le ndzhaku ka tona, hi vonile xiendlo lexi nyumisaka xa ku dlayana ka vakhongeri-kulobye—Mukhatoliki a dlaya Mukhatoliki, Muprotestente a dlaya Muprotestente, Mumoslimu a dlaya Mumoslimu, ni van’wana. Naswona vafundhisi va matlhelo lama kanetanaka, hambi va ri va vukhongeri byin’we, va katekisile mavuthu lawa xikan’we-kan’we a ma ta dlaya vamakwavo va vukhongeri.
4. (a) Hikwalaho ka yini tikereke ta Vujagana ti ri leti solekaka ngopfu? (b) Xana muhleri un’wana u ri yini hi ta nyimpi?
4 Exikarhi ka leswi swi solekaka swinene emhakeni leyi ku na tikereke ta Vujagana. Ha yini ke? Hikuva ti vula leswaku ti yimela Xikwembu xa Bibele ni N’wana wa xona Yesu Kriste, loyi a nga te: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina loko mi rhandzana.” (Yohane 13:35) Kambe ku dlayiwa loko biha swinene ka hinkwavo ku endlekile exivindzini xa Vujagana hi byoxe. Hi laha vuhleri bya Waterloo Courier ya Iowa byi vuleke ha kona: “Naswona Vakriste a va si tshama va lava ku lwa nyimpi ni Vakriste van’wana. Loko a swi lo va tano, vunyingi bya tinyimpi letikulu eYuropa ingi ti nga endlekangi. . . . Nyimpi yo Sungula ni ya Vumbirhi ya misava, leti endleke tirhekhodo ta nkarhi hinkwawo ta Vakriste lava dlayaka Vakriste, ingi ti nga humelelanga.”32
5. (a) Bibele hi ku twakala yi va byela yini lava tirhelaka Xikwembu hi ntiyiso? (b) I xivutiso xihi lexi swirho swa kereke swi faneleke ku langutana na xona ehenhleni ka kereke ya swona?
5 Emhakeni leyi, Bibele yi swi veka erivaleni: Lava hakunene va tirhelaka Xikwembu va byeriwa ‘ku lava ku rhula ni ku tiyisela endleleni ya kona,’ ku ‘fula swikomu hi mabanga ya vona,’ naswona va nga ha ‘dyondzi ku lwa.’ (1 Petro 3:11; Esaya 2:2-4) “Hi fanele ku rhandzana. Hi nga fani na Kayini, loyi a a twanana ni lowo biha [Sathana Diyavulosi], kutani u dlele makwavo.” (1 Yohane 3:10-12) Kambe valandzeri va vukhongeri bya misava leyi va hambeta va dlaya vamakwavo, hi laha Kayini a endleke ha kona, naswona vafundhisi va vona va seketerile lava landzelaka ndlela yoleyo. Xisweswo ke, loko u ri mukhongeri tivutise: ‘Loko a ku ri leswaku un’wana ni un’wana emisaveni i wa vukhogeri bya mina, xana tinyimpi ingi ti herile nakona misava leyi sweswi ingi yi ri ndhawu ya ku rhula ka ntiyiso ke?’
6. Xana xiyimo lexi avaneke ni xa nyimpi xa vukhongeri bya misava xi tiyisa yini?
6 Xiyimo xa ku avana ni xa ku lwisana xa vukhongeri bya misava swi kombisa leswaku Xikwembu a hi museketeri wa byona. Leswi swi nga ha hlamarisa lava va anakanyaka leswaku vukhongeri hinkwabyo byi fanele byi ri byinene hi leswi byi vulaka leswaku byi yimela Xikwembu. Kambe Bibele yi komba kahle leswaku “Xikwembu a hi Xikwembu xa mpfilumpfilu, kambe i xa ku rhula.” (1 Vakorinto 14:33) Nakambe yi komba leswaku ku na vukhongeri bya ntiyiso kun’we ni vukhongeri bya mavunwa. Naswona yi vula leswaku i vugandzeri lebyi simekiweke entiyisweni ntsena, lebyi nga hava vukanganyisi, lebyi seketeriwaka hi Xikwembu.—Matewu 15:7-9; Yohane 4:23, 24; Tito 1:16.
7. (a) I marito wahi lawa Bibele yi ma tirhisaka ku hlamusela vukhongeri bya misava? (b) Xana byi na nandzu wa yini?
7 Hikwalaho ka leswi vukhongeri bya misava, kahle-kahle, byi tiendleke tinghwavava hi ku lava ku vuyeriwa etlhelweni ra politiki, rifuwo, ni ntirhisano, Bibele yi byi hlamusela byi ri lebyi fanaka ni muoswi. Loko yi hlamusela “muoswi” loyi, yi ri: “Eka muti lowu a ku kumiwa ngati ya . . . hinkwavo lava nga dlawa laha misaveni.” (Nhlavutelo 17:1-6; 18:24) Ina, vukhongeri lebyi bya misava byi rhwele nandzu lowukulu wa ngati ehenhleni ka hinkwavo lava dlayiweke evurungurwini bya misava! Leswi va fanele ku tihlamulela eka swona.
8. Marito ya Yesu malunghana ni ‘vafambisi lavo-fe-mahlo’ ma tirhisa ku yini namuntlha xana?
8 Kahle-kahle, vukhongeri byihi na byihi lebyi mintirho ya byona yi lwisanaka ni Bibele byi nga ka byi nga humeleli ni kan’we eku yiseni ka vanhu eku rhuleni ka ntiyiso ni nsirhelelo. Hi yona mhaka leyi Yesu a vulavuleke hi varhangeri va vukhongeri bya mavunwa va nkarhi wa yena a ku: “Hi lavo-fe-mahlo lava fambisaka lavo-fe-mahlo. Loko lowo-fe-mahlo a fambisa lowo-fe-mahlo, va ta wela ekheleni hi vumbirhi bya vona.” (Matewu 15:14) Hi ku fanana, vukhongeri bya misava namuntlha i “vafambisi lava feke mahlo” emhakeni ya nyimpi kun’we ni le timhakeni tin’wana ta vutomi.
Xana Vukhongeri Bya Misava Byi Hlohlotela Mahanyelo Lama Tengeke?
9, 10. (a) Hikwalaho ka yini ku namarhela eka mimpimanyeto ya ntiyiso ya mahanyelo lama tengeke swi ri swa nkoka emhakeni ya ku rhula ni nsirhelelo? (b) Hi laha swi dyondzisiweke ha kona eBibeleni, i yini lexi hlohlotelaka vutengi byo tano?
9 Xana u kona la nga tsakelaka ku rhula ka ntiyiso ni vaaki-kulobye kumbe nsirhelelo wa xiviri loko mimpimanyeto ya ntiyiso ya mahanyelo lama tengeke yi nga hlayisiwi ke? Laha ku pfumalekaka mimpimanyeto yo tano, ku hemba, ku yiva, vuoswi, ni swiendlo swo fana ni sweswo swi andzile. Hi tlhelo rin’wana, rirhandzu ra ntiyiso ra munhu-kuloni ri fanele ku hlohlotela mahanyelo lama tengeke.
10 Bibele yi hlamusela langutelo ra Xikwembu ehenhleni ka mahanyelo lama tengeke hi ndlela leyi: “La rhandzaka van’wana, u hetisisile Nawu. Hikuva milawu leyi nge: ‘U nga tshuki u oswa, u nga tshuki u dlaya, u nga tshuki u yiva, u nga tshuki u navela swa van’wana,’ hambi yi ri milawu yin’wana hinkwayo, yi katsakanyiwa hi rito leri nge: ‘Rhandza munhu-kuloni kukota loko u tirhandza.’ Rirhandzu a ri endleli munhu-kulobye swo biha.”—Varhoma 13:8-10.
11, 12. (a) Xana munhu la nga namarheliki mimpimanyeto leyinene ya mahanyelo a nga langutela ku tiphina hi ku rhula ni Xikwembu? (b) I mani loyi hi mfanelo a vekaka mimpimanyeto yoleyo ke?
11 Hambi swi ri tano, xa nkoka ku tlula leswi i ku, xana wa pfumela leswaku munhu a nga va eku rhuleni na Xikwembu, ni ku tiyiseka hi tintswalo ni nsirhelelo wa xona, loko a nga tirhisi mimpimanyeto ya Xikwembu ya mahanyelo lama baseke? U nga xixima Xikwembu lexi nga ku laveki ku tenga ko tano eka lava va vulaka leswaku va xi tirhela xana?
12 Leswaku Xikwembu xi lava ku namarhela eka mimpimanyeto ya xona, a xi fanele ku hlamusela leswaku mimpimanyeto yoleyo i yini. Sweswo xi swi endlile eRitweni ra xona, Bibele. (2 Timotiya 3:16, 17) Ku vula leswaku munhu un’wana ni un’wana u fanele ku tivekela mimpimanyeto yakwe ya mahanyelo kutani a famba ha yona a swi twali tanihi leswi ku vula leswaku munhu un’wana ni un’wana u fanele ku tiendlela milawu yakwe ya gondzo ivi a famba ha yona swi nga twaliki. Wa byi tiva vuyelo lebyi nga ta va kona. Hi ku twisiseka Bibele yi komba leswaku ku na ndlela yin’we ntsena leyi vangelaka ku amukeriwa hi Xikwembu. Hi laha Yesu a vuleke ha kona, hinkwato tindlela letin’wana ti yisa eku lovisiweni ntsena.—Matewu 7:13, 14; Luka 13:24.
13-15. (a) I swivutiso swihi hi ta vutengi swi faneleke ku vutisiwa mayelana ni swirho swa kereke ya munhu? (b) Xana Bibele yi ri ku fanele ku endliwa yini hi xirho xa bandlha lexi phikelelaka ku tlula milawu ya Xikwembu? (c) Leswi swa endliwa etikerekeni xana?
13 Xana tikereke, ngopfu-ngopfu ta Vujagana, ta yi hlayisa mimpimanyeto ya Xikwembu ya mahanyelo lamanene kutani ti vekela misava hinkwayo xikombiso ke? Vutomi bya vo tala lava nghenaka tikereke ta kona byi paluxa yini? Wa nghena kereke xana? Manuku tivutise: ‘Loko un’wana ni un’wana emisaveni a hanya ku fana ni leswi swirho swa kereke ya mina swi hanyisaka swona, xana sweswo a swi ta herisa vugevenga, swiendlo swa bindzu leswi pfumalaka vutshembeki, ku tereka, na rigangugangu ke?’
14 Bibele yi tsundzuxa leswaku “comelanyana lexintsanana xi kukumuxa mbila hinkwayo” ni leswaku “vanghana lavo biha, va borisa mikhuva leyinene.” (Vagalatiya 5:9; 1 Vakorinto 15:33) Hikwalaho ka leswi yi tlhela yi lerisa Vakriste yi ku “mi nga tolovelani ni loyi a vuriwaka ‘makwerhu, kasi i muoswi, kumbe i munhu wa makwanga, kumbe i muphahli wa swikwembu swa hava, kumbe i murhukani, kumbe i xidakwa, kumbe i muxisi; munhu lowo tano, hambi ku ri ku dya mi nga dyi na yena. . . . Hlongolani lowo biha exikarhi ka n’wina.”—1 Vakorinto 5:11-13.
15 I ntiyiso, munhu a nga ha endla xihoxo ivi endzhaku a xi lunghisa. Kambe ku vuriwa yini hi lava va swi endlaka swilo swo tano ke? Loko vanhu lava va vula leswaku va tirhela Xikwembu, i vakanganyisi. Kunene wa byi venga vukanganyisi, futhi Bibele yi komba leswaku Xikwembu na xona xa byi venga vukanganyisi ni lava va byi endlaka. (Matewu 23:27, 28; Varhoma 12:9) Kutani ke, ku vuriwa yini hi vukhongeri bya wena xana? Xana byi landzela xitsundzuxo xa Bibele xo ‘hlongola’ lava phikelelaka ku tlula milawu ya Xikwembu ni lava va nga kombisiki ku tisola ka ntiyiso? Kumbe byi tshika vanhu vo tano va ri exiyin’weni lexinene, xisweswo va veka van’wana ekhombyeni xana? Xana byi nyikela vutirheli bya nomu emhakeni ya mahanyelo lamanene kasi entiyisweni byi ri karhi byi fihla-fihla vudyoho, kumbe hambi ku ri ku byi sasekisa?—Matewu 15:7, 8.
16. (a) Vafundhisi vo tala sweswi va ri yini hi ta mahanyelo ya rimbewu? (b) Xana Bibele yi ri yini hi mahanyelo yo tano ke?
16 Vafundhisi vo tala va vula leswaku vumbhisa, vuoswi, ni vusodoma a swi bihanga. Kambe a va pfumelelani na miehleketo ya Xikwembu. Rito ra xona hi ku twisiseka ri ri: “Mi nga tshuki mi tikanganyisa: Loko ti ri timbhisa, ni lava phahlaka swikwembu swa hava, ni vaoswi, ni vavanuna lava endlaka swa tingana ni vavanuna-kulobye, ni vayivi, ni va makwanga, ni swidakwa, ni varhukani, ni vaxisi, va nga ka va nga dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu.”—1 Vakorinto 6:9, 10.
Vuyelo Byo Tshika Rito Ra Xikwembu
17-19. (a) Muapostola Pawulo u yi langute njhani Bibele? (b) Vunyingi bya vafundhisi namuntlha byi yi languta njhani Bibele?
17 Xivangelo lexikulu xa ku va vukhongeri bya misava leyi byi ri exiyin’weni xo tano xa ku avana, xa mpfilumpfilu hi leswaku byi honisa milawu ya Xikwembu leyi kumekaka eRitweni ra xona, Bibele. Hakunene, vafundhisi vo tala va ala leswaku Bibele i Rito leri huhuteriweke ra Xikwembu. Kambe ke, muapostola Pawulo la huhuteriweke u te: “Matsalwa hinkwawo ma huhutiwile hi Xikwembu.” (2 Timotiya 3:16) Pawulo u tlhele a hi khutaza ku amukela Bibele “ku nga ri kukota mahungu yo huma eka vanhu, kambe tanihi mahungu yo huma eka Xikwembu.” (1 Vatesalonika 2:13) Kunene Yehova Xikwembu, Muvumbi wa Matimba hinkwawo wa vuako lebyi chavisaka u swi kotile ku tsala buku ni ku endla leswaku yi hlayisa vutshembeki bya yona hi malembe xidzana yo tala!
18 Kambe ke, New Catholic Encyclopedia yi ri: “Timhaka to tala ta Bibele a hi ntiyiso loko ti langutiwa hi ku landza vutivi bya manguva lawa bya sayense ni matimu.”39 Loko a tsala eka U.S. Catholic, muprista u te ntumbuluko wa misava a wu nga ta swi kota ku humelela hi ndlela leyi hlamuseriwaka eka Genesa. Naswona hi ta mhaka ya yona ya ku tumbuluxiwa ka munhu, u te: “Rixaka ra vanhu a ri sungulanga hi ndlela yoleyo.”40 Mufundhisi-nkulu u te: “Bibele yi na swihoxo, timhaka leti nga pakanisiki ni leti kanetanaka. Ha kona swa twisiseka leswaku hikwalaho ka yini tikereke letikulu ta Vukriste ti nga teki Bibele tanihi leyi pfumalaka xihoxo.”41 ENghilandi, mufundhisi wa Anglican u vulavule hi ku pfuka ka Kriste eku feni tanihi “ku xiseteriwa.”42
19 Xisweswo ke, vafundhisi vo tala va tsongahata Bibele kumbe ku ka va nga dyondzisi valandzeri va vona ku yi xixima ni ku landzela milawu ya Xikwembu leyi nga eka yona. Xexo hi xona xivangelo lexikulu xa ku pfumaleka loku chavisaka ka vutivi bya Rito ra Xikwembu eka Vujagana hinkwabyo. Muhlamuseri wa vukhongeri M. J. McManus ehenhleni ka vangheni va kereke u tsale leswi: “Mimboyamelo yi nga ri yingani evukhongerini yi xungeta ku kandziyela vukhongeri lebyi kondleteriweke hi va-1980 hi laha xiyimo xa mavunwa xa vutivi bya Bibele xi endlaka ha kona.” U vule leswaku “Bibele a yi hlayiwi, i buku yimbe” eka vunyingi bya vangheni va kereke.43
20, 21. Xana vuyelo byo tshika tidyondzo ta Bibele byi ve byihi?
20 Xana vuyelo bya leswi hinkwaswo byi vile byihi ke? Xana vukhongeri bya misava byi kombise leswaku byi nga langutela tidyondzo ta Bibele ehansi ivi byi tama byi humesa ku rhula kumbe mahanyelo lamanene exikarhi ka swirho swa byona? Ku hambana ni sweswo, swiyimo swi ya swi biha emisaveni hinkwayo. Matiko lama nga ni vukhongeri lebyi nga riki bya Vukriste hi mpimo lowukulu ma vile xivono xa ku karhateka, ku avana, ku onhaka ka politiki, ni ku onhaka ka mahanyelo. Kambe ngopfu-ngopfu Vujagana hi byona hi nkarhi wo leha byi veke xivindzi xa vugevenga, vunghwavava, ku tirhisiwa loko biha ka mahlungu, switereko swa rixaka, ni nyimpi. Swi endleke hi laha Rito ra Xikwembu hi ku tiyiseka ri vhumbeke ha kona ri ku: “Va sandzile rito ra Yehova, va ni vutlhari byihi ke?”—Yeremia 8:9.
21 Vumbhoni a byi landzuleki. Byi komba leswaku vukhongeri bya misava leyi a hi nsusumeto wa ntiyiso wa ku rhula ni nsirhelelo. Nakona byi tshikile valandzeri va byona va ri hava vutivi bya ntshembo wa ntiyiso—Mfumo wa Xikwembu. Kutani ke, leswi swi kombisa yini xana?
Makumu Ya Vukhongeri Bya Misava Ma Tshinele
22, 23. I yini lexi Bibele yi nge xi ta wela vukhongeri byo hemba bya misava leyi ke?
22 Yesu Kriste u te: “Ximila xin’wana ni xin’wana lexi nga simekiwangiki hi Tata wa mina wa le tilweni xi ta tsuvuriwa.” (Matewu 15:13) Muhandzu lowo biha lowu humesiweke hi vukhongeri bya misava leyi wu tiyisa leswaku a byi byariwanga hi Xikwembu. Xisweswo ke, Bibele yi vhumba ku ta ka ndzoviso wa mafambiselo hinkwawo ya mavunwa ya vugandzeri.
23 Loko xi vulavula hi mafambiselo lawa ya vukhongeri ehansi ka xifaniso xa “Babilona Lonkulu” la fanaka ni muoswi, Xikwembu xi vula leswi landzelaka malunghana ni mfumo wa misava hinkwayo wa vukhongeri byo hemba: “Swidyoho swa yena swi longolokile ku ya fika etilweni, kutani Xikwembu xi anakanyile ku homboloka ka yena . . . makhombo ya yena ma ta humelela hi siku rin’we, erifu, ni nhlomulo ni ndlala, kutani u ta hisiwa hi ndzilo, hikuva Hosi leyi n’wi avanyisaka i Xikwembu xa matimba.”—Nhlavutelo 18:2, 5-8, Bibele ya Xitsonga.
24. Xana ndzoviso wo tano wu ta tisa ku yini, naswona wu huma eka xihlovo xihi?
24 Xiya leswaku ku lovisiwa loku ku ta ta hi xitshuketa, onge “hi siku rin’we.” Ku hlamarisa ni ku tshukisa vanhu vo tala, vukhongeri byo hemba byi ta herisiwa, byi lovisiwa, hi matiko wolawaya ya politiki lawa byi oswaneke na wona nkarhi wo leha.—Nhlavutelo 18:10-17, 21; 17:12, 16.
25. (a) Eka Nhlavutelo 18:4, xana vanhu lava navelaka ku amukeriwa hi Xikwembu va khutaziwa ku endla yini? (b) I yini lexi faneleke ku susumetela munhu ku endla xiendlo xo tano ke?
25 Hikwalaho xirhambo xa Xikwembu xi ri: “N’wina vanhu va mina, humani mi n’wi siya, leswaku mi ta kala mi nga ngheni eswidyohweni swa yena, mi ta kala mi nga weriwi hi maxangu ya yena.” (Nhlavutelo 18:4) Ku teka goza ro tano swi vula leswaku munhu u vona vukhongeri bya mavunwa hi laha Xikwembu xi byi vonaka ha kona. Swi vula leswaku munhu wa byi venga hikwalaho ka mihandzu ya byona leyo bola, vukanganyisi bya byona, ni vukholwa-hava bya byona. Ku fanele ku nyenyiwa ndlela leyi vukhongeri byo hemba byi yimeleke Xikwembu hi ndlela leyi hoxeke emahlweni ka vanhu ni ndlela leyi byi vangeke maxangu ni ntshikilelo wa vanhu ha yona. (Varhoma 2:24; Yeremia 23:21, 22) Loko u swi xiya leswi, u ta tsema vuseketeri hinkwabyo bya vukhongeri byo tano, xisweswo u kombisa ku seketela ka wena loku heleleke ka ku avanyisa ka Xikwembu eka byona.
26. (a) Tlhandla-kambirhi, i yini lexi munhu a fanelaka ku xi kuma loko a ta tiphina hi ku rhula ni nsirhelelo wa Xikwembu? (b) I vanhu va muxaka muni lava munhu a fanelaka ku va lava loko a lava ku kuma lava tirhisaka vugandzeri bya ntiyiso?
26 Hambi swi ri tano, a swi enelanga ku tlhentlha kunene. U fanele ku handzisisa ivi u kuma ntiyiso, vugandzeri lebyi nga hava vukanganyisi lebyi nga ta ku tisela ku rhula ka Xikwembu ni ku sirheleteka loko ndzoviso lowu vhumbiweke wu fika. Lava va hlanganyelaka evugandzerini byo tano bya ntiyiso va fanele ku va vanhu lava ana se ‘va fuleke swikomu hi mabanga ya vona, lava va nga ha dyondziki ku lwa.’ (Esaya 2:4) Va fanele ku va vanhu lava tshembaka Rito ra Xikwembu ni ku hanya hi rona, va ri pfumelela ri va matimba lama kongomisaka evuton’wini bya vona. (Psalma 119:105) Va fanele va kombisa rirhandzu ra ntiyiso leri nga hava vukanganyisi eka vanhu-kulobye. (Yohane 13:35; Varhoma 13:8) Xana vugandzeri byo tano byi kona namuntlha ke? Timiliyoni ti byi kumile exikarhi ka Timbhoni ta Yehova. Va tiveka emisaveni hinkwayo hi mhaka ya ku namarhela ka vona emilawini ya Xikwembu leyi kumekaka eBibeleni. Naswona ku rhula ni nsirhelelo leswi va tiphinaka ha swona ni sweswi swi lwela ku tiyiseka ni matimba ya Rito ra Xikwembu.
27. Xo sungula lexi u nga ta xi xiya hi ku va kona eka minhlangano ya Timbhoni ta Yehova eHolweni ya vona ya Mfumo i yini xana?
27 Timbhoni ta Yehova ti vavisiwa swinene hi xiyimo xa khombo lexi vukhongeri byo hemba byi ngheniseke vanhu eka xona. Hi mbilu hinkwayo va ringeta ku rhangisa Rito ra Xikwembu evuton’wini bya vona. Wa rhambiwa leswaku u xiya minhlangano ya vona eHolweni ya Mfumo ya ndhawu ya ka vona ivi u xiyisisa hi wexe mpimo lowu va kombisaka moya wa Xikwembu ha wona ni ku tiphina hi ku rhula ni nsirhelelo leswi wu swi tisaka. U ta tlhela u vona hi laha va dyondzaka ha kona ni ku tirhisa leswi Xikwembu xi swi lavaka eka lava va nga ta pona ku lovisiwa loku taka ivi va hanya eMafambiselweni Lamantshwa ya xona ehansi ka vulawuri bya Mfumo wa xona wa le tilweni.
[Bokisi leri nga eka tluka 29]
Vunyingi bya vafundhisi byi amukela leswi Bibele yi swi solaka tanihi rigangugangu, hi laha tinhloko-mhaka leti ta xikombiso ni mahungu swi kombaka ha kona:
“Loko Leswi Biheke Swi Va Leswinene Mufundhisi U Ta Hi Byela.” “[Kereke ya Nghilandi] sweswi yi akeleta xifaniso xa yona xa khale xa vuhosi. Vuxaka bya rimbewu emahlweni ka vukati, ni munghana un’we kumbe vo tala, . . . ku sukela sweswi swi ta tekiwa tanihi hanyelo leri amukelekaka.”—Alberta Report.33
“Vafundhisi va Miyela eHenhleni ka Vuxaka bya Rimbewu eMahlweni ka Vukati.” “Vafundhisi va America hi ku dyoha va tshike ku chumayela hi vuxaka bya rimbewu emahlweni ka vukati . . . Va chava leswaku va nga lahlekeriwa hi van’wana va swirho swa kereke ya vona. Esaya a va tiva vaprista vo tano. Eka Ndzima ya 1 ya buku yakwe u tshaha Hosi tanihi leyi vulavulaka hi vona yi ku, ‘Ndzi ta mi fihlela mahlo ya mina; hambi loko mi endla mikhongelo yo tala, ndzi nga ka ndzi nga mi yingisi; mavoko ya n’wina ma tele ngati.’”—Telegraph, North Platte, Nebraska.34
“Vuoswi Bya Vevukisiwa.” Mufundhisi wa Munghezi . . . u tlakusile tinkohe loko a phofula malangutelo lama tolovelekeke ya kereke ehenhleni ka Nawu wa Vunkombo. . . . U te, ‘Malangutelo ya hina i ku khathalela ematshan’wini ya ku avanyisa.’”—The Sunday Times, Perth, Australia.35
“Vaseketeri Va Vun’we Va Amukela Vukati Bya Vusodoma.”—The New York Times.36
“Vandla ra ntirho ra United Church ya Canada ri seketerile ku hlawuriwa ka vasodoma lavakulu tanihi vafundhisi.”—The Toronto Star.37
“Vunghwavava Lebyi Pasisiweke—I Ntlhantlho Wa Vukwetsimi.”—Vuhleri bya mufundhisi wa Khatoliki eka Philadelphia Daily News.38
[Swifaniso leswi nga eka tluka 25]
Vafundhisi va totile mavoko ya vona hi ngati hi ku seketela vafumi