Ndzima 15

Ha Yini Hi Ri Na Mhaka Ni Vanhu Van’wana?

1. (a) I yini lexi vangeleke vanhu vo tala ku tilavela swa vona hayi ku khathalela ngopfu van’wana? (b) Vuyelo byi ve byihi ke?

KU KHATHALELA van’wana loku nga hava vutianakanyi a ku talanga namuntlha. Hambi leswi un’wana ni un’wana a tswariweke a ri ni xivandla xa rirhandzu, loko van’wana va tilavela swa vona vini hi tihanyi kumbe loko matshalatshala ya munhu hi yexe yo kombisa rirhandzu ma nga twisisiwi, munhu a nga ha kunguhata leswaku lexi antswaka i ku tikhathalela ntsena. Van’wana, hi ku vona leswaku vanhu lava kanganyisaka vanhu-kulobye va humelela eka swilo leswi vonekaka, va nga ha anakanya leswaku leyi hi yona ndlela leyi yisaka eku katekeni. Vuyelo bya kona hi leswaku vanhu vo tala va ni moya wo pfumala ku tshembana naswona va ni vanghana vantsongo va xiviri, loko va ri kona. I yini lexi vangaka xiyimo lexi xa gome xa timhaka ke?

2. (a) Bibele yi kombisa rimitsu ra xiphiqo xa kona hi ndlela yihi? (b) Ku ‘tiva’ Xikwembu swi vula yini?

² Rirhandzu ra kayivela, muxaka wa rirhandzu leri tikombisaka hi ku khathalela ka ntiyiso ka ku tshamiseka loku nga heriki ka van’wana. Kutani hikwalaho ka yini ri kayivela? Loko yi komba rimitsu ra xiphiqo lexi, Bibele yi ri: “Loyi a nga riki na rirhandzu, a nga xi tivi Xikwembu, hikuva Xikwembu i rirhandzu.” (1 Yohane 4:8) Kavula, vanhu vo tala lava tilavelaka swa vona va tivula leswaku va pfumela eka Xikwembu naswona va nghena kereke. Kambe ntiyiso hi leswaku Xikwembu a va xi tivi hi xiviri. Ku tiva Xikwembu swi vula ku tolovelana khwatsi ni vumunhu bya xona, ku xiya matimba ya xona, ivi manuku hi hanya hi ku pfumelelana ni leswi hi swi tivaka ha xona. (Yeremia 22:16; Tito 1:16) Manuku ke, ku kuma ntsako wa ntiyiso evuton’wini, lowu taka ntsena loko munhu a kombisa rirhandzu a va a ri amukela, hi fanele ku tiva Xikwembu kahle ivi hi tirhisa leswi hi swi dyondzaka.

3. Xikwembu xi ri kombisise ku yini rirhandzu ra xona lerikulu eka vanhu?

³ “Rirhandzu ra Xikwembu eka hina ri vonakale ha kona; hi leswi Xikwembu xi rhumeke N’wana wa xona, la nga tswariwa a le swakwe emisaveni leswaku hi hanya ha yena,” ku tsale muapostola Yohane. “Rirhandzu hi leri: A hi leswaku hina hi rhandzile Xikwembu [ku sungula], kambe hi leswaku xona xi hi rhandzile, kutani xi rhumele N’wana wa xona ku va mhamba ya swidyoho swa hina. Varhandziwa, leswi Xikwembu xi hi rhandzeke hi mukhuva wolowo, na hina hi fanele ku rhandzana.” (1 Yohane 4:9-11) Xikwembu a xi ya pfumelelanga mahanyelo ya vanhu ya tihanyi leswaku ya herisa rirhandzu ra xona. Hi laha swi kombisiweke ha kona eka Varhoma 5:8: “Xikwembu xi kombisa erivaleni rirhandzu ra xona eka hina, hi leswi Kriste a nga hi fela loko ha ha ri vadyohi.”

4. Sweswo swi ku endla leswaku u titwisa ku yini hi Xikwembu?

⁴ I vanhu vangani lava u va rhandzaka lerova u nga nyikela vutomi bya wena hikwalaho ka vona—vanhu lava kalaka va nga si tshama va ku endlela nchumu ke? Loko u ri mutswari, i mani loyi u nga rhandzaka leswaku n’wana wa wena a n’wi fela xana? Rero i rirhandzu leri Xikwembu xi ri kombiseke eka hina. (Yohane 3:16) Ku tiva leswi swi endla leswaku u titwa njhani hi Xikwembu? Loko hakunene hi tlangela leswi xi hi endleleke swona, hi ta kuma leswaku a hi ndzhwalo ku yingisa milawu ya xona.—1 Yohane 5:3.

5. (a) Hi wihi “nawu lowuntshwa” lowu Yesu a wu nyikeke vadyondzisiwa va yena? (b) Ku tinyiketela ka hina eka Xikwembu tanihi mufumi ku katsekisa ku yini eka wona? (c) Manuku ke, ku yingisa ‘nawu lowu wuntshwa’ swi lava yini?

⁵ Hi vusiku lebyi rhangeleke rifu ra yena, Yesu u nyike vadyondzisiwa va yena wun’wana wa milawu yoleyo. A wu ta va kombisa va ri lava hambaneke ni vanhu van’wana va misava. U te: “Ndzi mi nyika nawu lowuntshwa ndzi ri: Rhandzanani!” Nawu wa Yesu a wu ri “wuntshwa” hikuva a a vula leswaku va rhandza van’wana, hayi leswi a va tirhandzisa swona ntsena, kambe “kukotisa leswi mina ndzi mi rhandzeke”—leswaku va tsakela ku felana. (Yohane 13:34, 35; 1 Yohane 3:16) Rirhandzu leri ri kombisa ku tinyiketela ka hina eka Xikwembu hi ku kombisa leswaku ku tivulela ka Diyavulosi ka leswaku ku hava munhu la nga yingisaka Xikwembu loko vutomi bya yena n’wini byi ri ekhombyeni i vunwa. (Yobo 2:1-10) Entiyisweni, ku yingisa ‘nawu lowuntshwa’ swi lava ku khathalelana loku enteke.—Yakobo 1:27; 2:15, 16; 1 Vatesalonika 2:8.

6. Rirhandzu ri fanele ku kombisiwa ni le ka vamani, naswona hikwalaho ka yini?

⁶ Kambe Kriste u fele misava ya vanhu, hayi vadyondzisiwa va yena ntsena. Xisweswo Matsalwa ma khutaza: “Minkarhi hinkwayo loko swi koteka, a hi endleleni vanhu hinkwavo leswinene, ngopfu-ngopfu va ndyangu wa lava pfumeleke.” (Vagalatiya 6:10) Minkarhi yo ‘endla leswinene eka hinkwavo’ yi va kona siku na siku. Loko rirhandzu ra hina ri nga ri rintsongo, kambe ri ri lerikulu naswona ri hanana, hi tekelela Xikwembu, ‘hikuva xi tsuvukisa dyambu ra xona ehenhla ka lavo biha ni lavanene, xi nisa mpfula ehenhla ka lavo lulama ni lavo homboloka.’—Matewu 5:43-48.

Ku Xixima Munhu Ni Nhundzu Ya Van’wana

7. I yini lexi nga kucetelaka ndlela leyi hi hanyisanaka ha yona ni munhu ni nhundzu ya van’wana?

⁷ Hi hanya emisaveni leyi nga ni tihanyi. Kumbexana wa swi vona leswaku a wu nga khathaleli van’wana minkarhi hinkwayo hi ndlela leyi a wu fanele u va na yona. Kambe loko munhu a ta tirhela Xikwembu, ku ni xilaveko xa matshalatshala lamakulu eka yena xo ‘lunghisa mianakanyo yakwe.’ (Varhoma 12:1, 2) U fanele ku cinca langutelo ra yena eka munhu ni nhundzu ya van’wana.

8. (a) I yini leswi kombaka ku deleriwa ka hinkwako-nkwako ka nhundzu ya van’wana? (b) I ndzayo yihi eBibeleni, leyi loko yi landzeriwa, yi nga sivelaka munhu ku endla swilo swo tano?

⁸ Etindhawini tin’wana ku ni ku deleriwa loku chavisaka ka leswi swi nga swa van’wana. Leswaku va titsakisa ntsena, vantshwa va onha nhundzu ya munhu hi xiyexe ni ya vanhu. Kumbe hi vomu, va onha swilo leswi van’wana va tirheke hi matimba ku swi kuma. Van’wana va nga ha kombisa ku hetiwa matimba hi ku onhiwa ko tano ka nhundzu, kambe va ku seketela hi ku halata thyaka etiphakeni, eswitarateni kumbe emiakweni ya vanhu. Xana swiendlo leswi swi pfumelelana ni xitsundzuxo xa Yesu lexi nge: “Hinkwaswo leswi mi lavaka leswaku vanhu va mi endla swona, va endleni swona na n’wina” ke? (Matewu 7:12) Mahanyelo yo tano ya tihanyi ya komba leswaku munhu a nga fambisani hi laha ku heleleke ni kungu ra Xikwembu hi misava leyi ra leswaku yi va paradeyisi.

9. (a) Ku yiva ku byi khumba njhani vutomi bya un’wana ni un’wana? (b) Hikwalaho ka yini ku yiva swi bihile emahlweni ka Xikwembu?

⁹ Etindhawini to tala, ku khathalela vutomi ni rifuwo ra munhu swi endla leswaku timbanti leti khiyiweke, mafasitere lama ku nga ni tinsimbi, ni timbyana to rindza swi va leswi tolovelekeke. Switolo swi tlakusa minxavo leswaku swi hakelela leswi yiviweke. Kambe ku yiva a ku nga vi kona eMafambiselweni Lamantshwa ya Xikwembu. Hikwalaho ke, mani na mani loyi a langutelaka ku va kona u fanele ku dyondza ku hanya hi ndlela leyi yi nga ta pfuneta ku tisa nsirhelelo wa vanhu-kulobye sweswi. Bibele yi komba leswaku “nyiko ya Xikwembu” hi leswaku munhu a “vona hinkwaswo leswinene swa ku tika ka ntirho wa yena.” Hikwalaho i xihoxo ku ringeta ku n’wi tekela hakelo ya ntirho wa yena. (Eklesiasta 3:13; 5:18) Vanhu vo tala lava eku sunguleni a va nga tshembeki va hundzukile. A va tshikanga ku yiva ntsena kambe va tlhele va dyondza ntsako wo nyika van’wana. (Mintirho 20:35) Va ri ni ku navela ka ku tsakisa Xikwembu, va nghenise leswi tsariweke eka Vaefesa 4:28 etimbilwini: “Loyi a a toloverile ku yiva, a nga ha engeti a yiva; kambe a a tikarhate a tirha hi mavoko ya yena, a tirhela swo tipfuna ha swona, leswaku a ta kuma swo pambulela loyi a pfumalaka.”

10. (a) Hi ndlela leyi hi vulavulaka ha yona ni van’wana, hi nga kombisa ku va khathalela hi ndlela yihi? (b) I yini lexi nga ta pfuna munhu ku dyondza ku kombisa rirhandzu hi ndlela leyi?

¹⁰ Hakanyingi, ngopfu-ngopfu loko swilo swi nga fambi kahle, lexi van’wana va xi lavaka a hi nchumu lowu vonekaka, kambe va lava musa. Hambi swi ri tano, ku humelela yini eswiyin’weni leswi swihoxo swa munhu swi paluxekaka eka swona? Ku nga ha va ni ku kariha lokukulu, marito ya tinhlamba, kumbe marito lama tlhavaka. Hambi va ri van’wana lava swi tivaka leswaku swilo leswi swi bihile va tsandzeka ku lawula ririmi ra vona. Munhu a nga wu hlurisa ku yini mukhuva wo tano? Entiyisweni, lexi kayivelaka i rirhandzu, futhi sweswo swi komba xilaveko xa ku tiva Xikwembu. Loko munhu a tlangela ku anama ka musa wa Xikwembu eka yena, swi ta n’wi olovela ngopfu ku rivalela van’wana. A nga ha sungula ku vona tindlela ta ku pfuna mudyohi, a nyika mpfuno wa musa hi langutelo ro antswisa.—Matewu 18:21-35; Vaefesa 4:31–5:2.

11. Hikwalaho ka yini hi nga fanelanga ku va ni tinhlamba eku vulavuleni ka hina, hambi loko van’wana va ri ni tihanyi eka hina?

¹¹ I ntiyiso leswaku vanhu van’wana va nge yi tirhisi ndzayo leyinene leyi humaka eRitweni ra Xikwembu eku tirhisaneni ka vona na hina. Ku nga khathariseki minsusumeto ya hina leyinene, minkarhi yin’wana hi nga tikuma hi ri hina va hi hlambelaka. Manuku hi fanele ku endla yini? Bibele ya tsundzuxa: “U nga tshuki u hluriwa hi leswo biha, kambe hlula leswo biha hi leswinene.” (Varhoma 12:17-21; 1 Petro 2:21-23) Musa lowu hambetaka eka hina hi nkarhi lowu faneleke wu nga ha olovisa langutelo ra vona kutani wu humesa timfanelo ta vona leti antswaka. Ku nga khathariseki goza ra vona, loko hi hambeta hi kombisa tintswalo, hi komba leswaku hi seketela ndlela ya Xikwembu yo fuma ha yona, leyi sekeriweke erirhandzwini.

Ku Hlula Rivengo Ra Rixaka, Ra Vutiko, Ra Ntirhisano

12, 13. Bibele yi n’wi pfunisa ku yini munhu ku herisa ku titwa kwihi na kwihi ka rivengo ra rixaka, vutiko kumbe ntirhisano?

¹² Munhu loyi a nga ni rirhandzu ra xiviri a nga kuceteriwi hi swivumbeko swa rixaka, muhlovo wa nhlonge, vutiko kumbe ntirhisano. Hikwalaho ka yini swi nga ri tano? Hikuva u tlangela ntiyiso wa Bibele wa leswaku “hi munhu un’we [Xikwembu] xi endlile tinxaka hinkwato ta vanhu.” (Mintirho 17:26) Hikwalaho vanhu hinkwavo i van’we. Ku hava rixaka leri hi ndzhaka ri tlakukeleke rin’wana.

¹³ Ku hava munhu la nga ni xivangelo xo tikukumuxa hikwalaho ka vakokwa wakwe, rixaka, muhlovo, vutiko kumbe xikhundla evuton’wini. “Hinkwavo va dyohile, kutani ku kwetsima loku a va nyikiwile hi Xikwembu, va ku pfumala.” (Varhoma 3:23) Hikwalaho un’wana ni un’wana u tiseketele hi gandzelo ra nkutsulo ra Kriste. Naswona Bibele yi komba leswaku lava va nga ta ponisiwa “enhlomulweni lowukulu,” va huma “ematikweni hinkwawo ni le tinxakeni hinkwato ni tindzimi.”—Nhlavutelo 7:9, 14-17.

14. Hikwalaho ka yini ntokoto lowo biha wa munhu hi xiyexe wu nga ri masungulo lama tiyeke yo venga vanhu va rixaka kumbe va tiko rin’wana?

¹⁴ Ku ringeta ku yimelela rivengo ra yena, munhu a nga ha tsundzuka ntokoto lowo biha lowu a nga tshama a va na wona ni un’wana wa rixaka ro karhi kumbe tiko ro karhi. Kambe xana un’wana ni un’wana wa rixaka rero kumbe tiko a a katseka exidyohweni ke? Naswona xana vanhu va rixaka ra munhu hi yexe kumbe tiko a va vanga ni nandzu eka nchumu lowu fanaka ke? Loko hi langutela ku hanya eMafambiselweni Lamantshwa yo rhula ya Xikwembu, hi fanele ku humesa ku tikukumuxa kwihi na kwihi etimbilwini ta hina loku ku vonakaka ku hi hambanisa ni vanhu van’wana.

15. Loko tinhlamuselo ta munhu malunghana ni rixaka kumbe tiko to khunguvanyisa mupfumeri-kulobye, leswi swi nga khumba xiyimo xa yena n’wini emahlweni ka Xikwembu na Kriste Yesu hi ndlela yihi?

¹⁵ Leswi swi nga etimbilwini ta hina hi ku hatlisa kumbe endzhakunyana swa huma emilon’wini ya hina. Hi laha Kriste Yesu a vuleke ha kona: “Hikuva nomu wa munhu wu vula leswi mbilu ya yena yi taleke swona.” (Luka 6:45) Ku vuriwa yini loko mavulavulelo lama kombisaka rivengo ma khunguvanyisa un’wana loyi a tsakelaka nhlengeletano ya Yehova ke? Leyi i mhaka leyikulu hikuva Yesu u tsundzuxile a ku: “La khunguvanyisaka un’wana wa lavantsongo lava pfumelaka eka mina, swi nga antswa loko a boheleriwa ribye ra ku sila enhan’wini, a hoxiwa lwandle.”—Marka 9:42.

16. Yesu u ku kombisise ku yini ku nga yi hi nghohe loku hi faneleke ku ku komba vanhu van’wana?

¹⁶ Vakriste va boheka ku kombisa ku tsakela van’wana ku nga khathariseki rixaka, vutiko kumbe xikhundla evuton’wini. (Yakobo 2:1-9) Hi laha Yesu a khutazeke ha kona u te: “Loko u endla nkhuvo, rhamba vapfumari, ni swilema, ni vahluleki, ni lavo-fe-mahlo; u ta kateka, hikuva a va na swa ku ku tlherisela va ku nkhensa ha swona.” (Luka 14:13, 14) Hi ku va ni muxaka lowu wa ku khathalela eka vanhu van’wana, hi kombisa timfanelo ta rirhandzu ta Tata wa hina la nge matilweni.

Ku Khathalela Ka Rirhandzu Ka Ku Tshamiseka Loku Nga Heriki Ka Van’wana

17. (a) Hi xihi xilo xa nkoka swinene lexi hi nga avelanaka xona ni van’wana? (b) Hikwalaho ka yini hi fanele ku susumeteriwa ku endla tano?

¹⁷ Ku khathalela ka hina van’wana a ku fanelanga ku hikeriwa swilaveko swa vona swa nyama. Naswona rirhandzu ra hina a ri fanelanga ku hela hikwalaho ka leswi a hi ri na tintswalo eka vanhu va tinxaka hinkwato. Loko vutomi byi ta va ni nkoka wa xiviri, vanhu va fanele ku tiva Yehova ni swikongomelo swa yena. Loko a khongela eka Tata wa yena, Yesu u te: “Kambe vutomi lebyi nga heriki, hi leswaku va ku tiva, wena ntsena u nga Xikwembu xa ntiyiso, na Yesu Kriste loyi u n’wi rhumeke.” (Yohane 17:3) Loko u hlaye buku leyi ku sukela eku sunguleni, u tiva ndlela yo kuma hakelo yoleyo. U tivonele hi wexe leswi Matsalwa ya swi vhumbaka malunghana ni “nhlomulo lowukulu,” ni vumbhoni bya xiviri lebyi tiyisaka ku tshinela ka wona. Wa swi tiva leswaku Mfumo wa Xikwembu hi wona ntshembo ntsena wa vanhu. Xana ku rhandza Yehova ni munhu-kuloni swi ku susumetela ku avelana vutivi lebyi bya nkoka ni van’wana?

18. (a) Eka Matewu 24:14, i ntirho wihi lowu Yesu a wu vhumbeleke siku ra hina? (b) Hi fanele ku ku langutisisa ku yini ku hlanganyela eka wona?

¹⁸ Loko a vulavula hi ‘ku hela ka mafambiselo ya swilo,’ Yesu u vhumbile a ku: “Evangeli leyi ya Mfumo yi ta twarisiwa emisaveni hinkwayo, leswaku yi va vumbhoni eka vanhu va matiko hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.” (Matewu 24:3, 14) Mawaku lunghelo ra ku yimelela Mufumi Lonkulu wa misava hinkwayo, Yehova hi byakwe, loko munhu a karhi a hlanganyela eka “vumbhoni” lebyi! Nkarhi wo hlanganyela entirhweni lowu wo hlawuleka wa ha pfulekile, kambe hayi nkarhi wo leha.

19. Hikwalaho ka yini hi nga fanelanga ku pfumelela ku titwa kwihi na kwihi ka ku kayivela ka vuswikoti ku hi tshikisa ku hlanganyela entirhweni lowu?

¹⁹ Loko u xiyisisa langutelo ro avelana ‘vumbhoni lebyi eka matiko hinkwawo, i swinene ku xiya leswaku a hi vuswikoti bya munhu hi xiyexe, kambe i Xikwembu lexi vangelaka rungula leri ku tswala mihandzu. (Mintirho 16:14; 1 Vakorinto 3:6) Loko u susumetiwa hi mbilu leyi swi rhandzaka, Yehova a nga ku tirhisa ku hetisisa ku rhandza ka yena. Tanihi leswi muapostola Pawulo a nga te: “Hi nga vula sweswo hikuva hi ni ku tshemba koloko emahlweni ka Xikwembu hikwalaho ka Kriste. Hina hi hexe a hi na matimba yo tirha ntirho lowu; hi nga ka hi nga vuli leswaku hi na lexi xi humaka eka hina, kambe matimba ya hina ma huma eka Xikwembu.”—2 Vakorinto 3:4-6.

20. (a) Xana un’wana ni un’wana u ta ya amukela mahungu lamanene ke? (b) I vunene byihi lebyi endliwaka hi ku chumayela eka vanhu lava nga tsakeriki kumbe lava kanetaka?

²⁰ Kavula, a hi fanelanga ku langutela leswaku un’wana ni un’wana u ta swi amukela kahle. Vo tala va ta swi honisa. Van’wana va ta kaneta. Hambi swi ri tano, va nga hundzuka. Sawulo wa Tarso, loyi a tshameke a va muxanisi wa Vakriste, u ve muapostola loyi a hisekaka wa Yesu. (1 Timotiya 1:12, 13) Hambi van’wana va swi tiva kumbe e-e, va lava rungula ra Mfumo. Kutani hi fanele ku va khathalela, hi tsakela ku tinyiketa leswaku hi yisa ku tshamiseka ka vona loku nga heriki emahlweni. (1 Vatesalonika 2:7, 8) Hambi va nga ri lavi rungula ra Mfumo, ka ha endliwa leswinene. Vumbhoni bya nyikeriwa, vito ra Yehova ra kurisiwa, ku ‘hlawuriwa’ ka vanhu ka endliwa, naswona hi kombisa vutshembeki bya hina eka Yehova.—Matewu 25:31-33.

Ku Khathalela Leswi Humelelaka Ndyangu Wa Wena

21. I vutihlamuleri byihi lebyi nhloko ya ndyangu yi nga na byona malunghana ni vumoya bya ndyangu wa yona?

²¹ Matshalatshala ya wena yo pfuna van’wana ku pfuneka emalunghiselelweni ya Yehova ya rirhandzu ya fanele ku kongomisiwa ni le ndyangwini wa wena n’wini. Hi xikombiso, nhloko ya ndyangu, yi ni vutihlamuleri bya ku kula ka moya ka ndyangu wa yona. Leswi swi susumetiwa hi ku kongoma hi malunghiselelo yakwe ya nkarhi na nkarhi ya ku vulavurisana hi Rito ra Xikwembu. Naswona loko swikhongelo swa tatana eka ndyangu swi komba ku enta ka ku tinyiketela ni ku nkhensa, leswi swi nga kondletela langutelo ra ndyangu hinkwawo.

22. Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka leswaku tatana a laya vana va yena, naswona i yini lexi faneleke ku n’wi susumeta?

²² Vutihlamuleri bya yena nakambe byi katsa ku nyikela ndzayo. Loko swirhalanganya swi tlhekeka, swi nga ha vonaka swi olova ku swi ba hi makatla. Kambe loko ndzayo yi nyikeriwa loko tatana a karihile ntsena, kumbe loko swirhalanganya swi lunghisiwa loko swi va leswikulu, ku kayivela xin’wana. Ku vula Swivuriso 13:24 yi ku: ‘Tatana loyi a rhandzaka n’wana wa yena wa n’wi laya.’ Hambi swi ri tano tatana loyi a nga ni rirhandzu u nyikela ndzayo nkarhi na nkarhi. U hlamusela vana va yena swilo a nga heli mbilu kutani a xiyisisa mimpimo ya un’wana ni un’wana emianakanyweni, eminsusumetweni, ni le nyameni. (Vaefesa 6:4; Vakolosa 3:21) Loko u ri tatana, xana u na rirhandzu ro tano eka vana va wena? Xana u tsakela ku rhwala vutihlamuleri lebyi, hayi eka ku tshamiseka ka sweswi ntsena kambe ni ka nkarhi lowu taka ka ndyangu wa wena ke?—Swivuriso 23:13, 14; 29:17.

23. Manana a nga seketela ku tshamiseka ka moya ka ndyangu wa yena hi ndlela yihi?

²³ Wansati na yena, a nga endla munyikelo lowukulu endyangwini. Ku tirhisana ka yena ni nuna wakwe ni ku tirhisa ka yena nkarhi hi vutlhari ku vumba vutomi bya vana va vona hi ndlela ya vukhongeri, hi ntolovelo ku kombisiwa hi mahanyelo ni langutelo ra vana. (Swivuriso 29:15) Hambi ku ri laha ku nga hava tatana ekaya, ku dyondzisa hi vukheta loku humaka eBibeleni loku fambisanaka ni xikombiso lexinene ku tisa vuyelo lebyinene.

24. (a) Loko a kongomane ni ku kanetiwa loku humaka eka munghana wa yena wa vukati, i mhaka yihi leyi mupfumeri a faneleke ku va na yona emiehleketweni? (b) Eswiyin’weni swo tano, rirhandzu ri nga kombisiwa njhani eka munghana loyi a nga pfumeriki?

²⁴ Kambe ku vuriwa yini loko tatana ekaya a nga ri amukeli Rito ra Xikwembu, kumbe a xanisa nsati wa yena ke? Wansati u fanele ku endla yini? Loko a rhandza Yehova, hakunene a nga ka a nga N’wi fularheli. I Sathana loyi a vuleke leswaku vanhu a a va ta fularhela Xikwembu loko va ri eku vavisekeni. [Wansati] a nge swi lavi ku tikuma a fambisana na Sathana. (Yobo 2:1-5; Swivuriso 27:11) Hi nkarhi lowu fanaka, Bibele yi n’wi khutaza ku lava ku tshamiseka loku nga heriki ka nuna wa yena. Ku tshika leswi a swi tivaka leswaku i ntiyiso a swi ta vula ku lahlekeriwa hi vutomi lebyi nga heriki eka vona hinkwavo. Kambe loko a tshama a tiyile eku pfumeleni, u ta n’wi pfuna leswaku a ponisiwa. (1 Vakorinto 7:10-16; 1 Petro 3:1, 2) Nakambe, hi ku hambeta a xixima swiboho swa yena swa vukati, hambi ku ri ehansi ka ku nonon’hwa, u kombisa ku xixima ka yena loku enteke ka Musunguri wa vukati, Yehova Xikwembu.

25. Kungu ra mutswari ri ku khumbisa ku yini ku langutela ka vutomi ka vana ke?

²⁵ Xivangelo xin’wana lexi nga ni matimba eka mutswari la pfumelaka leswaku a tshembeka eka Xikwembu loko a langutane ni ku kanetiwa i vana. Xikwembu xi nyika xitshembiso xa leswaku vana va malandza ya xona lama tinyiketeke va ta pona ‘nhlomulo lowukulu’ lowu taka. Hambi ko va mutswari un’we ntsena loyi a nga nandza wa Yehova, u hlaya vana volavo tanihi lava va “kwetsimaka.” (1 Vakorinto 7:14) Kambe ku vuriwa yini loko mutswari a “tshika” ku endla ku rhandza ka Xikwembu xana? Mutswari wo tano u ta va a lahla xiyimo lexi amukelekaka emahlweni ka Xikwembu hayi xa yena ntsena kambe ni xa vana va yena. (Vaheveru 12:25) Vona ku lahlekeriwa lokukulu loku sweswo a swi ta va na kona!

26. Leswaku hi teka goza leri pfunaka hi xiviri eka hina ni van’wana, hi fanele ku endla yini?

²⁶ Manuku ke, ku nga khathariseki leswaku i mhaka yihi ya vutomi leyi hi anakanyaka ha yona, swi le rivaleni leswaku a hi fanelanga ku khathalela hina ntsena kambe ni van’wana. Hi ta amukela rirhandzu loko hi titoloveta ku kombisa rirhandzu eka van’wana. (Luka 6:38) Kambe loko hi ta kombisa rirhandzu ra ntiyiso kutani hi nga hambukisiwi hi mianakanyo leyi kayivelaka ya vanhu, hi fanele ku tiva Yehova ni ku tsakela vuxaka lebyinene na yena. Hambi swi ri tano, ku endla ka hina sweswo swi katsa ku hlawula loku hi faneleke ku ku endla hi hexe.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 171]

Muxaka wa rirhandzu leri malandza ya Yehova ya nga na rona wu fanele ku va susumetela ku kombisa ku khathalela ka ntiyiso eka van’wana ku nga khathariseki rixaka, tiko kumbe xikhundla evuton’wini