Ndzima 9

Ku Khomelela Swi Tiya eVitweni Ra Yesu

PERGAMO

1. Hi rihi vandlha rin’wana leri Yesu a ri tsaleleke naswona Vakreste volavo a va hanya emutini wa njhani?

LOKO u famba tikhilomitara ta 80 ku ya en’walungu hi gondzo leri lulameke ni ribuwa ku suka eSmirna ivi u famba tikhilomitara tin’wana ta 24 hi nkova wa Nambu wa Caicus lowu nga etikweni, u ta kuma muti lowu khale ka wona a wu vitaniwa Pergamo, kambe namuntlha wu vitaniwaka Bergama. Muti lowu a wu tiveka hi tempele ya wona ya Zewusi kumbe Jupiter. Emalembeni ya va-1800, vayimburi va teke alitari ya tempele yoleyo va yi yisa eJarimani, le Muziyama wa swilo swa le Pergamo eBerlin, laha ya ha riki kona ninamuntlha swin’we ni swifaniso swo tala swa swikwembu swa hava. Xana hi rihi rungula leri Hosi Yesu a a ta ri tsalela vandlha rero leri a ri tshama emutini lowu nga ni swikwembu sweswo hinkwaswo swa hava?

2. Xana Yesu u tihlamusela njhani naswona swi vula yini ku va a ri ni “banga ro kariha ro leha, leri tsemaka matlhelo mambirhi”?

² Yesu u rhange hi ku titivisa, a ku: “Kutani tsalela ntsumi ya vandlha ra Pergamo, u ku: Loyi a nga ni banga ro kariha ro leha, leri tsemaka matlhelo mambirhi, u ri.” (Nhlavutelo 2:12) Laha Yesu u phindha leswi vuriweke ha yena eka Nhlavutelo 1:16. Tanihi Muavanyisi ni Mudlayi, u ta lovisa lava xanisaka vadyondzisiwa va yena. Xitiyisekiso xexo xa chavelela hakunene! Hambiswiritano, loko swi ta emhakeni ya vuavanyisi, lava va nga swirho swa vandlha a va swi tive leswaku Yehovha u ta ta tanihi “mbhoni ya xihatla” a tirhisa “murhumiwa wa ntwanano” ku nga Yesu Kreste, ku ta hlasela lava tivulaka Vakreste kambe va gandzela swikwembu swa hava, va tikhome hi ndlela yo biha, va hemba, va nga tshembeki naswona va nga ri na mhaka ni lava va pfumalaka swa le mandleni. (Malakiya 3:1, 5; Vaheveru 13:1-3) Ndzayo leyi Xikwembu xi yi tisaka ha Yesu yi fanele yi tekeriwa enhlokweni!

3. Hi byihi vugandzeri bya hava lebyi a byi ri kona emutini wa Pergamo naswona ha yini ku nga vuriwaka leswaku “xiluvelo xa Sathana” a xi ri emutini wolowo?

³ Kutani Yesu u byele vandlha leri a ku: “Ndza ku tiva laha u tshamaka kona, hileswaku, laha xiluvelo xa Sathana xi nga kona.” (Nhlavutelo 2:13a) Hakunene Vakreste volavo a va hanya exikarhi ka vanhu lava gandzelaka Sathana. Handle ka tempele ya Zewusi, a ku ri ni ndhumbha ya Aesculapius, xikwembu lexi hanyisaka. Muti wa Pergamo a wu tiveka ni hi ku va ntsindza wa mpambukwa lowu gandzelaka mufumi. Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke va ku “Sathana” ri vula “Mukaneti,” naswona “xiluvelo” xa yena xi fanekisela mfumo wa yena wa laha misaveni lowu Xikwembu xi wu pfumeleleke swa xinkarhana. (Yobo 1:6, vona nhlamuselo ya le hansi ya NW) Ku tala ka vugandzeri bya swikwembu swa hava emutini wa Pergamo swi kombise leswaku “xiluvelo” xa Sathana a xi simekiwe kona emutini wolowo. Sathana u fanele a hlundzukile ngopfu loko a vona leswaku Vakreste va muti wolowo a va nga byi seketeri vugandzeri bya yena bya vutiko!

4. (a) Xana Yesu u va bumabumele ha yini Vakreste va le Pergamo? (b) Pliny, xandla xa mufumi wa Murhoma u te yini loko a tsalela Mufumi Trajan hi ndlela leyi a a va khoma ha yona Vakreste? (c) Hambileswi Vakreste va le Pergamo a va langutane ni khombo, i yini lexi va xi endleke?

⁴ Ina, “xiluvelo xa Sathana” a xi ri emutini wa Pergamo. Yesu u ye emahlweni a ku: “Kambe u tama u khoma vito ra mina swi tiya, naswona ripfumelo leri u nga na rona eka mina a wu ri landzulanga hambi ku ri emasikwini ya Antipasi, mbhoni ya mina, lowo tshembeka, loyi a dlayiweke kwahalano ka n’wina, laha Sathana a tshamaka kona.” (Nhlavutelo 2:13b) Mawaku xibumabumelo lexi tiyisaka nhlana swonghasi! A swi kanakanisi leswaku Antipasi u fele ku ala ku seketela mikhuva ya madimona ni ku gandzela mufumi wa Murhoma. Endzhakunyana ka loko Yohane a ha ku kuma vuprofeta lebyi, Pliny Lontsongo, loyi a a ri xandla xa Hosi Trajan wa le Rhoma, u tsalele Trajan a n’wi hlamusela ndlela leyi a nga ta tirhana ha yona ni vanhu lava hehliwaka hi ku va Vakreste—mufumi u pfumelelane na yena. Hi ku vula ka Pliny, lava va landzulaka ku va Vakreste a va ntshunxiwa ntsena loko va rhange va “vula endzhaku ka mina marito yo ndhundhuzela swikwembu, va chela murhi wa risuna ni vhinyo exifanisweni xa wena [Trajan] . . . niloko va rhukane Kreste.” Mani na mani loyi a a kumeka a ri Mukreste a a dlayiwa. Hambiloko Vakreste va le Pergamo va langutane ni khombo rero, a va ri landzulanga ripfumelo ra vona. Va ‘khome swi tiya evitweni ra Yesu’ hileswi va hambeteke va xixima xikhundlha xa yena lexi tlakukeke tanihi Mulweri wa Yehovha ni Muavanyisi la hlawuriweke. Hi vutshembeki, va landzele emikondzweni ya Yesu tanihi timbhoni ta Mfumo.

5. (a) Hi wihi mpambukwa wa manguva lawa wa ku gandzela mufumi lowu vangeke leswaku Vakreste va namuntlha va langutana ni ndzingo lowukulu? (b) Xihondzo xo Rindza xi va pfune njhani Vakreste?

⁵ Yesu u vule ko tala leswaku hambileswi Sathana a fumaka mafambiselo lawa ya swilo, kambe a nga n’wi endlanga nchumu hileswi Yesu a tshameke a tshembekile. (Matewu 4:8-11; Yohane 14:30) Enkarhini lowu wa hina, matiko lama nga ni matimba, ngopfu-ngopfu “hosi ya le dzongeni” ni “hosi ya le n’walungwini,” ma tshama ma ri karhi ma lwela ku lawula misava hinkwayo. (Daniyele 11:40) Moya wa ku rhandza ngopfu tiko wu tinyike matimba naswona mpambukwa wa ku gandzela mufumi wa ha vonaka ninamuntlha eka moya wa vutiko lowu taleke hinkwako laha misaveni. Swihloko leswi vulavulaka hi ku nga hlanganyeli eka swa tipolitiki eka Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa November 1, 1939 ni xa Xitsonga xa June 1, 1980 (xa Xinghezi xa November 1, 1979) ni xa September 1, 1986, swi swi veke erivaleni leswi Bibele yi swi dyondzisaka emhakeni leyi, swi nyika nkongomiso eka Vakreste lava lavaka ku famba hi vito ra Yehovha ni ku hlula misava, hilaha Yesu a yi hluleke hakona hi xivindzi.—Mikiya 4:1, 3, 5; Yohane 16:33; 17:4, 6, 26; 18:36, 37; Mintirho 5:29.

6. Ku fana na Antipasi, hi yihi ndlela leyi Timbhoni ta Yehovha ti yimeke ti tiyile ha yona manguva lawa?

⁶ Ndzayo yo tano a yi laveka hi xihatla. Timbhoni ta Yehovha, leti totiweke ni vanghana va tona, ti boheke ku yima ti tiyile eripfumelweni ti langutana ni moya wa vutiko lowu nga anakanyeliki munhu. Le United States, vana ni vadyondzisi va madzana-dzana va hlongoriwile eswikolweni hikwalaho ka leswi va aleke ku losa mujeko wa tiko, kasi eJarimani, Timbhoni ti xanisiwe hi ndlela ya tihanyi hi leswi ti aleke ku losa mujeko wa Manazi. Hilaha se swi vuriweke hakona, Manazi hi nkarhi wa Hitler ma dlaye magidi ya Timbhoni ta Yehovha leto tshembeka hileswi ti aleke ku hlanganyela evugandzerini byo tano bya vutiko. Hi va-1930, hi siku-nkulu leri ku gandzeriwaka mufumi wa vukhongeri bya Mashinto le Japani, maphayona mambirhi ma byale mbewu yo tala ya Mfumo eka vanhu va le Japani lava a va ri eTaiwan. Valawuri va masocha va ma khomile va ma pfalela ekhotsweni laha phayona lerin’wana ri feke hikwalaho ko khomiwa hi ndlela yo biha. Phayona lerin’wana ri ntshunxiwile hi ku famba ka nkarhi kambe ri duvuriwa enhlaneni—ri fanekisele Antipasi wa manguva lawa. Ninamuntlha, ka ha ri ni matiko lawa ku nga ni mimfungho ya tiko leyi gandzeriwaka naswona vanhu va sindzisiwaka ku gandzela Mfumo. Vantshwa vo tala lava nga Timbhoni va pfaleriwile naswona van’wana va dlayiwile hileswi va tiyimiseleke ku nga hlanganyeli eka swa tipolitiki tanihi leswi va nga Vakreste. Loko u ri muntshwa la langutaneke ni xiyimo xo tano, dyondza Rito ra Xikwembu siku ni siku leswaku u ta kota ku va ni ‘ripfumelo leri nga ta londzovota moya-xiviri wa wena wu hanya,’ ivi u kuma vutomi lebyi nga heriki.—Vaheveru 10:39–11:1; Matewu 10:28-31.

7. Xana vana va le Indiya va langutane njhani ni mhaka ya ku gandzela tiko naswona vuyelo byi ve byihi?

⁷ Vantshwa eswikolweni na vona va langutane ni swiyimo swo tano. Hi 1985, edorobeni ra Kerala le Indiya, vana vanharhu va Timbhoni ta Yehovha va ale ku landzula ripfumelo ra vona leri sekeriweke eBibeleni, va ale ku yimbelela risimu ra rixaka. Hambileswi va yimeke va ku whii, va nga kavanyeti munhu loko vana lavan’wana va ri karhi va yimbelela, kambe va hlongoriwile exikolweni. Tata wa vona u vilerile hi xiboho lexi kukondza nandzu lowu wu ya fika eka Huvo-nkulu ya le Indiya, laha vaavanyisi vambirhi va endleke xiboho lexi pfumelelaneke ni vana lava hi xivindzi, va ku: “Ndhavuko wa hina wu hi dyondzisa ku anakanyela; milawu ya hina yi hi dyondzisa ku anakanyela; kutani hi nga tipfilunganyi.” Nandzu lowu wu endle leswaku maphepha-hungu ni vatsari lava nga ni timbilu letinene va tivisa tiko hinkwaro leri nga ni vaaki lava hi nkarhi wolowo a va endla xiphemu xa n’we-xa-ntlhanu eka nhlayo ya vaaki va misava hinkwayo, leswaku ku ni Vakreste etikweni rero lava gandzelaka Yehovha, Xikwembu xa ntiyiso nileswaku va hanya hi ku landza misinya ya milawu ya Bibele.

Minkucetelo Leyi Onhaka

8. Yesu u vone yini lexi nga endla leswaku a sola Vakreste va le Pergamo?

⁸ Ina, Vakreste va le Pergamo va tshame va tshembekile. Yesu u te: “Nilokoswiritano, ndzi ni swilo switsongo na wena.” Xana a va endle yini leswaku va soriwa? Yesu u te: “U ni lava khomeleleke swi tiya edyondzweni ya Balama, loyi a nga dyondzisa Balaka ku veka xikhunguvanyiso emahlweni ka vana va Israyele, ku dya swilo leswi nyikeriweke swifaniso swa hava ni ku endla vumbhisa.”—Nhlavutelo 2:14.

9. Balama a a ri mani naswona ndzayo ya yena yi ve “xikhunguvanyiso emahlweni ka vana va Israyele” hi ndlela yihi?

⁹ Enkarhini wa Muxe, Hosi Balaka wa le Mowabu u xave Balama, loyi a nga riki muprofeta wa Israyele, kambe a a tiva swo karhi hi milawu ya Yehovha leyi a yi ta endla leswaku tiko ra Israyele ri rhukaniwa. Yehovha u n’wi siverile Balama, a n’wi sindzisa leswaku a katekisa Vaisrayele kutani a rhukana valala va vona. Leswaku Balama a tsakisa Balaka tanihi leswi a a n’wi hlundzukerile, u ringanyete ndlela yin’wana ya mano a ku: Yenga vavanuna va Vaisrayele hi ku tirhisa vavasati va Vamowabu leswaku va ta endla xidyoho lexikulu xa ku tikhoma ku biha nileswaku va ta gandzela xikwembu xa hava, ku nga Bali wa le Peyori! Rhengu leri ri tirhile. Yehovha u karihile kutani khombo ra yena ri dlaya Vaisrayele va 24 000 lava endleke vumbhisa—khombo leri ri hele loko muprista Finiyasi a teka goza ro susa vubihi exikarhi ka Vaisrayele.—Tinhlayo 24:10, 11; 25:1-3, 6-9; 31:16.

10. Hi xihi xikhunguvanyiso lexi thyakiseke vandlha ra le Pergamo naswona ha yini Vakreste volavo a va ehleketa leswaku Xikwembu xi ta swi honisa swidyoho swa vona?

¹⁰ Xana enkarhini wa Yohane, swi ve kona swikhunguvanyiso emutini wa Pergamo? Swi ve kona! Mahanyelo yo biha ni ku gandzela swikwembu swa hava swi thyakise vandlha. Vakreste volavo a va xi yingisanga xilemukiso xa Xikwembu lexi a xi vuleke hi nomu wa muapostola Pawulo. (1 Vakorinto 10:6-11) Tanihi leswi a va tiyiselele nxaniso, kumbexana a va ehleketa leswaku Yehovha u ta honisa swidyoho swa vona swa vumbhisa. Yesu u swi veke erivaleni leswaku a va fanele va fularhela vubihi byebyo.

11. (a) I yini lexi Vakreste va faneleke va tshama va tisirhelerile eka swona naswona hi wahi mavonelo lawa va faneleke va ma papalata? (b) Emalembeni lama hundzeke, i vangani lava susiweke eku hlanganyeleni evandlheni ra Vukreste naswona vo tala va vona a va suseriwa yini?

¹¹ Hilaha ku fanaka ninamuntlha, Vakreste va fanele va tivonela leswaku va nga ‘hundzuli musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu xa hina wu va xisirhelelo xa ku tikhoma ko biha.’ (Yudha 4) Swo boha leswaku hi venga leswo biha kutani hi ‘ba miri ya hina’ leswaku hi ta kota ku famba endleleni leyi fanelaka Vakreste. (1 Vakorinto 9:27; Pisalema 97:10; Varhoma 8:6) Hi nga tshuki hi ehleketa leswaku ku hiseka entirhweni wa Xikwembu ni ku tshembeka loko hi xanisiwa swi hi nyika mpfumelelo wo endla vumbhisa. Emalembeni lama hundzeke, makume ya magidi ya Vakreste emavandlheni emisaveni hinkwayo va susiwile eku hlanganyeleni, vo tala va vona va susiwe hikwalaho ka vumbhisa. Eka malembe man’wana, ku susiwe vanhu lava tlulaka lava dlayiweke loko Vaisrayele va khale va gandzela Bali wa Peyori. Onge hi nga tshama hi tisirhelerile leswaku hi nga tshuki hi hlayiwa eka vanhu vo tano!—Varhoma 11:20; 1 Vakorinto 10:12.

12. Hi yihi misinya ya milawu leyi tirhaka eka Vakreste namuntlha leyi yi tirheke eka malandza ya Xikwembu enkarhini lowu hundzeke?

¹² Yesu u tlhele a sola Vakreste va le Pergamo hi ku “dya swilo leswi nyikeriweke swifaniso swa hava.” Xana sweswo a swi katsa yini? Hi ku landza leswi Pawulo a swi tsaleleke Vakorinto, kumbexana van’wana a va tirhisa ntshunxeko wa vona wa Vukreste hi ndlela yo biha hi ku khunguvanyisa mapfalo ya van’wana hi vomu. Kambe, swi vonaka onge a va hlanganyela eminkhubyeni yo gandzela swikwembu swa hava hi ndlela yo karhi. (1 Vakorinto 8:4-13; 10:25-30) Namuntlha Vakreste lava tshembekaka va fanele va va ni rirhandzu leri nga riki na vutianakanyi loko va ri karhi va tirhisa ntshunxeko wa vona wa Vukreste, va xiya leswaku va nga khunguvanyisi van’wana. Hakunene va fanele va papalata vugandzeri bya swikwembu swa hava bya manguva lawa, byo fana ni ku gandzela vatlangi lava dumeke eka thelevhixini, eka tifilimi, emintlangweni, kumbe va gandzela mali kumbe makhwiri ya vona vini!—Matewu 6:24; Vafilipiya 1:9, 10; 3:17-19.

Papalata Mimpambukwa!

13. Hi wahi marito yo tshinya lawa Yesu a layeke Vakreste va le Pergamo ha wona naswona ha yini a ma ri fanela vandlha leri?

¹³ Yesu u ya emahlweni a laya Vakreste va le Pergamo hi ku: “Na wena, hilaha ku fanaka u ni lava khomeleleke swi tiya edyondzweni ya mpambukwa wa Nikolasi.” (Nhlavutelo 2:15) Enkarhini lowu hundzeke, Yesu u bumabumele Vakreste va le Efesa hi ku venga ka vona mpambukwa lowu. Kambe Vakreste va le Pergamo va lava ku lemukisiwa leswaku va hlayisa vandlha emhakeni yo vumba mimpambukwa. Swi lava ku tiyimisela hi mbilu hinkwayo leswaku munhu a kota ku hanya hi milawu ya Vukreste, leswaku ku ta va ni vun’we lebyi Yesu a byi khongeleleke eka Yohane 17:20-23. Swa laveka ku “khongotela, hi dyondzo leyi hanyisaka ni ku tshinya lava kanetaka.”—Tito 1:9.

14. (a) I vamani lava vandlha ra Vukreste a ri fanele ri dodombisana na vona ku sukela eku sunguleni, naswona muapostola Pawulo u va hlamusele njhani? (b) I marito wahi ya Yesu lama faneleke ma tekeriwa enhlokweni hi mani na mani la nga khomelelangiki swi tiya evandlheni lerova a vona swi antswa ku seketela mpambukwa wo karhi?

¹⁴ Ku sukela eku sunguleni, vandlha ra Vukreste a ri boheka ku dodombisana ni vagwinehi lava tikukumuxaka, lava kanganyiseke van’wana hi ku tirhisa marito ya vutlhari kutani va ‘vanga ku avana ni swiyimo leswi khunguvanyisaka leswi lwisanaka ni dyondzo’ leyi humaka eka Yehovha hi ku tirhisa lunghiselelo ra yena. (Varhoma 16:17, 18) Muapostola Pawulo u lemukise hi khombo leri eka mapapila ya yena yo tala.a Ninamuntlha, khombo ra mintlawa ya mimpambukwa ra ha ri kona hambileswi Yesu a basiseke vandlha leswaku ri va ni vun’we. Hikwalaho, mani na mani la nga khomelelangiki swi tiya evandlheni kutani a vona swi antswa ku seketela mpambukwa wo karhi, u fanele a ma tekela enhlokweni marito ya Yesu lama landzelaka, lama nge: “Hikokwalaho hundzuka. Loko u nga endli tano, ndza ta eka wena hi ku hatlisa, kutani ndzi ta lwa na vona hi banga ro leha ra nomu wa mina.”—Nhlavutelo 2:16.

15. Xana mintlawa ya mimpambukwa yi sungurise ku yini?

¹⁵ Xana mintlawa ya mimpambukwa yi sungule njhani? Kumbexana mudyondzisi wo karhi la tikukumuxaka u byale moya wa ku kanakana, a kaneta tidyondzo to karhi ta Bibele (to kota masiku ya makumu lawa hi hanyaka eka wona), kutani ku va ni lava va n’wi landzelaka. (2 Timotiya 3:1; 2 Petro 3:3, 4) Kumbexana un’wana u kanete ndlela leyi Yehovha a endlaka ntirho wa yena ha yona kutani a byala moya wa ku titwela vusiwana hi ku vula leswaku a ku kona laha Matsalwa ma vulaka leswaku hi fanele hi famba hi chumayela rungula ra Mfumo hi yindlu ni yindlu ni leswaku a swi bohi. Loko a va landzela xikombiso xa Yesu ni vaapostola va yena hi ku endla mintirho yoleyo, a va ta tshama va titsongahatile; kambe va vona swi antswa ku hambuka, va tihanyela bya le ka byandlana, kumbexana va pfa va hlangana va hlaya Bibele. (Matewu 10:7, 11-13; Mintirho 5:42; 20:20, 21) Vanhu vo tano va ni mavonelo ya vona hi Xitsundzuxo xa rifu ra Yesu, hi xileriso xa Matsalwa xo papalata ngati ni hi ku tlangela masiku yo wisa ni ku dzaha fole. Tlhandlakambirhi, va thyakisa vito ra Yehovha; a swi teki nkarhi leswaku va tikuma va tlhelele etindleleni ta Babilona Lonkulu ta ku tilawula. Van’wana va kala va pfumela ku tirhisiwa hi Sathana leswaku va “ba mahlonga-kulobye,” ku nga lava va nga tshama va va vamakwavo.—Matewu 24:49; Mintirho 15:29; Nhlavutelo 17:5.

16. (a) Ha yini lava kanakanaka hikwalaho ka nkucetelo wa vagwinehi va fanele va hundzuka hi ku hatlisa? (b) Ku ta endleka yini hi lava va alaka ku hundzuka?

¹⁶ Mani na mani la kanakanaka hikwalaho ka tidyondzo ta vagwinehi, u fanele a hatlisela ku yingisa marito ya Yesu kutani a hundzuka! Tidyondzo ta vagwinehi ti fanele ti papalatiwa tanihi chefu hikuva ana i chefu! Ti hlohloteriwa hi mavondzo ni rivengo ku nga ri hi tidyondzo letinene, leti baseke ni leti rhandzekaka leti Yesu a wundlaka vandlha ha tona. (Luka 12:42; Vafilipiya 1:15, 16; 4:8, 9) Lava va nga hundzukiki, Hosi Yesu u ‘lwa na vona hi banga ro leha ra nomu wa yena.’ U hluta vanhu va yena leswaku ku sala lava nga ni vun’we lebyi a byi khongeleleke hi vusiku byo hetelela loko a ri ni vadyondzisiwa va yena la misaveni. (Yohane 17:20-23, 26) Tanihi leswi vagwinehi va nga yi amukeliki ndzayo ya rirhandzu leyi humaka eka tinyeleti leti nga evokweni ra xinene ra Yesu, wa va avanyisa kutani a va “xupula hi ndlela leyi vavaka swinene,” ivi a va cukumetela “ehandle emunyameni.” Va susiwa eku hlanganyeleni leswaku va nga yi emahlweni va chelela vanhu va Xikwembu chefu.—Matewu 24:48-51; 25:30; 1 Vakorinto 5:6, 9, 13; Nhlavutelo 1:16.

‘Manna Leyi Fihliweke Ni Ribye Ro Basa’

17. Hi yihi hakelo leyi nga ta kumiwa hi Vakreste lava totiweke lava ‘hlulaka,’ naswona i yini leswi Vakreste va le Pergamo a va fanele va xi hlula?

¹⁷ Hinkwavo lava yingisaka ndzayo ya Yesu leyi Yehovha a yi tisaka hi moya wa yena va ta kuma hakelo leyikulu. Yingisa! “Loyi a nga ni ndleve a a yingise leswi moya wu swi byelaka mavandlha: Loyi a hlulaka ndzi ta n’wi nusela manna leyi fihliweke, naswona ndzi ta n’wi nyika ribye ro basa, eribyeni rero ku tsariwe vito lerintshwa leri nga tiviwiki hi munhu handle ka loyi a ri amukelaka.” (Nhlavutelo 2:17) Xisweswo, Vakreste va le Pergamo va khutaziwa ku va ‘vahluri’ hilaha ni Vakreste va le Smirna va khutaziweke hakona. Leswaku Vakreste va le Pergamo va kota ku hlula, a va fanele va papalata ku gandzela swikwembu swa hava emutini wolowo lowu xiluvelo xa Sathana a xi ri kona. A va fanele va tshika mahanyelo yo biha, va papalata mintlawa ya mimpambukwa ni vugwinehi lebyi fambisanaka na Balaka, Balama ni mpambukwa wa Nikolasi. Loko Vakreste lava totiweke va endla tano, va ta rhambiwa ku ta dya yin’wana ya “manna leyi fihliweke.” Xana sweswo swi vula yini?

18, 19. (a) Xana manna leyi Yehovha a yi nyikeke Vaisrayele a ku ri yini? (b) Hi yihi manna leyi a yi fihliwile? (c) Xana ku dya manna leyi fihliweke swi fanekisela yini?

¹⁸ Enkarhini wa Muxe, Yehovha u wundle Vaisrayele hi manna leswaku va kota ku hanya loko va ri karhi va tsemakanya mananga. Manna yoleyo a yi nga fihliwanga hikuva mixo wun’wana ni wun’wana a yi kumiwa hi mani na mani—handle ka loko ku ri Savata—a yi humelela hi singita, naswona a yi ri nchumu lowu nga ni xiphampha, wo olova ku fana ni mberha ehenhla ka misava. A ku ri lunghiselelo ra le tilweni ro pfuna Vaisrayele leswaku va ya emahlweni va hanya. Yehovha u lerise Muxe leswaku a hlayisa xin’wana xa “xinkwa” lexi endzeni ka xibya xa nsuku, xi vekiwa endzeni ka areka ya ntwanano, leswaku xi ta va xitsundzuxo eka “switukulwana swa [Vaisrayele].”—Eksoda 16:14, 15, 23, 26, 33; Vaheveru 9:3, 4.

¹⁹ Xolexo a ku ri xifaniso xa kahle! Manna leyi a yi fihliwe eNdhawini yo Kwetsima Ngopfu, laha rivoni leri a ri voninga hi ndlela ya singita ehenhla ka xifunengeto xa Areka, a ri fanekisela vukona bya Yehovha hi byakwe. (Eksoda 26:34) A nga kona ni un’we loyi a a pfumeleriwile ku nghena endhawini yoleyo yo kwetsima leswaku a dya manna yoleyo leyi fihliweke. Hambiswiritano, Yesu u vule leswaku valandzeri va yena lava totiweke, lava nga ta hlula va ta dya ‘manna yoleyo leyi fihliweke.’ Ku fana na Kreste loyi a va rhangeleke, va nghena, ‘etilweni hi koxe, ku nga ri endhawini yo kwetsima leyi endliweke hi mavoko, leyi nga xifaniso xa swa xiviri.’ (Vaheveru 9:12, 24) Loko va pfuxiwa va ambala ku nga boli naswona a va nge he fi—ku nga lunghiselelo leri hlamarisaka ra Yehovha, leri fanekiseriwaka hi ku nyikiwa ka vona “manna leyi fihliweke.” Mawaku lunghelo leri ntlawa wolowo lowutsongo wa vahluri wu nga na rona!—1 Vakorinto 15:53-57.

20, 21. (a) Xana ku nyikiwa ka Vakreste lava totiweke ribye ro basa swi fanekisela yini? (b) Leswi ku nga ni maribye yo basa ya 144 000 ntsena, hi wihi ntshembo wa lava ntshungu lowukulu?

²⁰ Nakambe va nyikiwa “ribye ro basa.” Etihubyeni ta le Rhoma, maribye a ma tirhisiwa loko ku humesiwa swigwevo.b Ribye ro basa a ri vula leswaku a wu na nandzu kasi ra ntima a ri vula leswaku u gweviwile, hi xitalo a ku ri xigwevo xa rifu. Leswi Yesu a nyikeke Vakreste va le Pergamo “ribye ro basa” swi vula leswaku u va kume va nga ri na nandzu naswona va tengile. Kambe marito ya Yesu ma nga ha vula swin’wana. Hi minkarhi ya Varhoma, maribye a ma tirhisiwa tanihi mathikithi yo nghena eswiendlakalweni swa nkoka. Kutani ribye ro basa ri nga ha vula nchumu wo karhi wo hlawuleka eka Vakreste lava hlulaka—ku nga ku amukeriwa endhawini leyi xiximekaka etilweni enkhubyeni wa Xinyimpfana. Maribye yo tano ko va na ya 144 000 ntsena.—Nhlavutelo 14:1; 19:7-9.

²¹ Xana leswi swi vula leswaku a wu wa nkoka loko u ri wa ntshungu lowukulu? Nikatsongo! Hambiloko u nga nyikiwanga ribye ro basa ro nghena ha rona etilweni, loko u tshama u tiyiserile, u nga pona eka nhlomulo lowukulu leswaku u ta tiphina hi ku lunghisa misava yi va Paradeyisi. Ntirho lowu u ta wu endla ni Vakreste vo tshembeka va nkarhi lowu hundzeke, lava nga ta pfuxiwa, swin’we ni lava tinyimpfu tin’wana lava nga ha vaka va ha ku fa. Eku heteleleni, lavan’wana hinkwavo va ta pfuxiwa leswaku va tiphina hi vutomi emisaveni leyi nga paradeyisi.—Pisalema 45:16; Yohane 10:16; Nhlavutelo 7:9, 14.

22, 23. Xana vito leri tsariweke eribyeni leri nyikiwaka Vakreste lava totiweke ri vula yini, naswona sweswo swi fanele swi va khutaza ku endla yini?

²² Xana ri vula yini vito lerintshwa leri tsariweke eribyeni? Vito i ndlela yo tiva munhu kumbe yo n’wi hambanisa eka van’wana. Vakreste lava totiweke va nyikiwa ribye leri endzhaku ka loko va hete pfhumba ra vona ra laha misaveni tanihi vahluri. Kutani swi le rivaleni leswaku vito leri ri fanele ri fambisana ni lunghelo ra vona ro va swin’we na Yesu etilweni—ku nga xikhundlha xa nkoka swinene entirhweni wa le vuhosini, lexi kumiwaka ni ku nyikiwa ntsena lava kumaka ndzhaka ya Mfumo etilweni. Hikwalaho i vito “leri nga tiviwiki hi munhu handle ka loyi a ri amukelaka,” kumbe i mfungho wa xikhundlha xexo.—Ringanisa na Nhlavutelo 3:12.

²³ Lexi i xikhutazo lexinene eka lava ntlawa wa Yohane leswaku va ‘yingisa leswi moya wu swi byelaka mavandlha’ va tlhela va swi endla! Naswona leswi swi fanele swi khutaza vanghana va vona lava ntshungu lowukulu, leswaku va tirha na vona va tshembekile loko va ri karhi va tiphina hi vunghana bya vona laha misaveni ni ku hlanganyela swin’we eku twariseni ka Mfumo wa Yehovha!

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 43]

Vumbhoni bya leswaku vugandzeri bya vuhedeni a byi tele byi vonaka eka swifaniso leswi kumekaka eMuziyamu ya swilo swa le Pergamo le Berlin

[Swifaniso leswi nga eka tluka 45]

A ku ri ni manna leyi a yi fihliwe endzeni ka areka ya ntwanano. Ku nyikiwa manna yo fanekisela leyi fihliweke swi vula leswaku vatotiwa lava hlulaka va ta hanya va nga ha fi

Ribye ro basa ri nyikiwa lava amukeriweke enkhubyeni wa vukati wa Xinyimpfana