Ku Vuyeriwa Eka ‘Mavele Lama Humaka eTilweni’

ENDZHAKUNYANA ka ku ntshunxiwa ka vona hi hlori aEgipta, Vaisrayele va kombise ku pfumala lokukulu ka ripfumelo eka Mukutsuri wa vona, Yehovha. Hikwalaho ka sweswo, Yehovha u va tsendzelekise emananga ya Sinayi ku ringana 40 wa malembe. Enkarhini wolowo hinkwawo, Vaisrayele ni “la’v̌o tala v̌a matiko” lava nga valuveri lava fambeke na vona va dyile va tlhela va nwa “v̌a šura.” (Eksoda 12:37, 38) Pisalema 78:23-25 yi hi byela ndlela leyi leswi swi kotekeke ha yona: “[Yehovha u] lerisile mapapa e henhla, kutani [a] pfula tinyangwa ta tilo; [a] v̌a nisela manna, ŝi v̌a ŝakudya ŝa v̌ona, [a] v̌a nyika koro ya tilo. Hikwav̌o v̌a dyile ŝakudya ŝa tihosi, [u] v̌a rumele ŝakudya v̌a konḍa v̌a šura.”

Muxe u swi kotile ku hlamusela swakudya leswi swo hlawuleka tanihi leswi a ri un’wana wa lava dyeke manna. U tsale leswaku ni mixo, endzhaku ka loko “mbera yi hlanhlekile, a ku ri ni ŝilo le’ŝo nge tinḍohonyana laha e riv̌aleni, ŝi fana ni gamboko e henhla ka misav̌a. E v̌ana v̌a Israel loko v̌a ŝi v̌ona, v̌a v̌utisana, v̌a ku: I ŝini leŝi?” kumbe hi ku kongoma hi Xiheveru, “man huʼ?” Kumbexana rito “manna” ri huma eka rito leri, ku nga vito leri Vaisrayele va ri thyeke swakudya swoleswo. Muxe u te: “A yi fana ni tinḍoho le’to basa ta coriander, ŝi nanḍiha kukota ŝimbunḍu le’ŝi pfuv̌iweke ni v̌ulombe.”—Eksoda 16:13-15, 31, nhlamuselo ya le hansi ya NW.

Manna a yi nga ri swakudya swa ntumbuluko, hilaha van’wana va vulaka hakona. Leswaku yi va kona a ku katseka matimba lama tlulaka ya ntumbuluko. Hi xikombiso, a yi nga kumeki endhawini yo karhi kumbe hi nguva yo karhi. Loko yo siyiwa, a yi huma swivungu ivi yi sungula ku nun’hwa; kambe mimpimo mimbirhi leyi ndyangu wun’wana ni wun’wana a wu yi hlengeleta hi siku ra le mahlweni ka Savata ya vhiki na vhiki a yi nga boli loko yo siyiwa, leswaku yi ta dyiwa hi Savata—ku nga siku leri manna a yi nga vi kona. Hakunene, manna a yi ri lunghiselelo ra singita.—Eksoda 16:19-30.

Leswi eka Pisalema 78 ku boxiwaka “lava matimba,” kumbe “tintsumi,” swi kombisa leswaku Yehovha a nga ha va a tirhise tintsumi ku nyikela manna. (Pisalema 78:25, nhlamuselo ya le hansi ya NW) Ku nga khathariseki leswaku swona hi swihi, vanhu lava a va ri ni swivangelo swo nkhensa Xikwembu hi musa wa xona. Hambiswiritano, vo tala va pfumale ku nkhensa eka Loyi a va kutsuleke evuhlongeni aEgipta. Na hina loko hi tsandzeka ku anakanyisisa hi tintswalo ta rirhandzu ta Yehovha hi nga ha ma tekela ehansi malunghiselelo ya yena kumbe hi nga nkhensi. Kutani hi nga nkhensa hi leswi Yehovha a ngheniseke mhaka ya ku kutsuriwa ka Vaisrayele ni swiendlakalo leswi landzeleke leswaku swi “letela hina.”—Varhoma 15:4.

Ku Dyondza Eka Vaisrayele Swi Vuyerisa Vakreste

Loko Yehovha a lunghiselele manna, a a anakanya hi swin’wana handle ko enerisa ntsena swilaveko swa nyama swa Vaisrayele va kwalomu ka timiliyoni tinharhu. A a lava ku ‘va tsongahata ni ku va ringa’ leswaku a ta va basisa ni ku va tshinya leswaku va vuyeriwa. (Deteronoma 8:16; Esaya 48:17) Loko a va lo amukela ku basisiwa ni ku tshinyiwa koloko, Yehovha a ta tsakela ‘ku va endlela leswinene emasikwini lama taka’ hi ku va nyika ku rhula, ku tshamiseka ni ntsako eTikweni leri Tshembisiweke.

Nchumu wun’wana wa nkoka lowu a va fanele va wu dyondza a ku ri leswaku “munhu a nga ka a nga hanyi hi v̌uŝa ntsena, kambe munhu [u] hanya hi hikwaŝo le’ŝi humaka e noṅwini wa Šikwembu.” (Deteronoma 8:3) Loko Xikwembu a xi nga va nyikanga manna, vanhu lava a va ta va va sikile—ku nga mhaka leyi na vona va yi pfumeleke hi ku olova. (Eksoda 16:3, 4) Hikwalaho ka ku titsongahata, Vaisrayele lava a va tlangela a va tsundzuxiwa siku ni siku hi ku titshega ka vona loku heleleke hi Yehovha. Loko va fika eTikweni leri Tshembisiweke leri a ri ri ni swilo swo tala leswi vonakaka, a va nga ta n’wi rivala Yehovha swin’we ni ku titshega hi yena.

Ku fana ni Vaisrayele, Vakreste va fanele va tshama va ri karhi va tsundzuka leswaku va titshege hi Xikwembu leswaku va kuma leswi va swi pfumalaka evuton’wini—swa nyama ni swa moya. (Matewu 5:3; 6:31-33) Loko Yesu Kreste a hlamula yin’wana ya miringo ya Diyavulosi, u tshahe marito ya Muxe lama kumekaka eka Deteronoma 8:3, a ku: “Ku tsariwile, ‘Munhu a nga fanelanga a hanya hi xinkwa ntsena, kambe u fanele ku hanya ni hi rito rin’wana ni rin’wana leri humaka enon’wini wa Yehovha.’” (Matewu 4:4) Ina, vagandzeri va ntiyiso va Xikwembu va wundliwa hi ku hlaya marito ya Yehovha lama kumekaka eRitweni ra yena. Ku engetela kwalaho, ripfumelo ra vona ra tiyisiwa loko va vona vuyelo bya marito lawa evuton’wini bya vona loko va ri karhi va famba ni Xikwembu ni ku rhangisa timhaka ta Mfumo wa xona.

Vanhu lava nga hetisekangiki va nga swi langutela ehansi swilo leswi va tshamelaka ku swi kuma—hambiloko swilo leswi swi kombisa nkhathalelo wa rirhandzu wa Yehovha. Hi xikombiso, eku sunguleni lunghiselelo leri nga tolovelekangiki ra manna ri hlamarise ri tlhela ri tsakisa Vaisrayele, kambe hi ku famba ka nkarhi vo tala va vona va vilerile. Va rile hi ndlela yo delela va ku: “E timbilu ta hina ti nyenya ŝakudya le’ŝi sanḍekaka leŝi”—ku nga xikombiso xa leswaku a va sungula ku ‘hambuka eka Xikwembu lexi hanyaka.’ (Tinhlayo 11:6; 21:5; Vaheveru 3:12) Hikwalaho, xikombiso xa vona i “xilemukiso eka hina lava hi fikeriweke hi makumu ya mafambiselo ya swilo.”—1 Vakorinto 10:11.

Xana xikombiso lexi xi nga xitsundzuxo hi nga xi yingisa hi ndlela yihi? Ndlela yin’wana i ku ka hi nga ti tekeli ehansi tidyondzo ta Bibele kumbe ku honisa malunghiselelo lawa hi ma kumaka ma huma eka ntlawa wa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha. (Matewu 24:45) Loko hi kala hi sungula ku tekela tinyiko ta Yehovha ehansi kumbe ti hi phirha, vuxaka bya hina na yena byi sungula ku hola.

Hikwalaho ka xivangelo lexinene, Yehovha a ngo tshamela ku hi chululela swilo leswintshwa leswi tsakisaka. Ku ri na sweswo, u hambeta a hi voningela Rito ra yena hakatsongo-tsongo. (Swivuriso 4:18) Leswi swi endla leswaku vanhu va yena va amukela ni ku tirhisa swilo leswi va swi dyondzaka. Yesu u landzele xikombiso xa Tata wa yena loko a dyondzisa vadyondzisiwa va yena vo sungula. U va hlamusele Rito ra Xikwembu “ntsena loko va ha kota ku yingisa,” kumbe “ku twisisa,” hilaha vuhundzuluxeri byin’wana byi swi vekaka hakona.—Marka 4:33; ringanisa Yohane 16:12.

Tiyisa Ku Tlangela Ka Wena Malunghiselelo Ya Xikwembu

Yesu na yena a a phindha-phindha swilo. Ina, mianakanyo yi nga ha va se yi twisisa yinhla yo karhi—hi xikombiso, nsinya wa nawu wa Bibele—kambe ku yingisa yinhla ya kona ni ku yi endla xiphemu xa “vumunhu lebyintshwa” bya Vukreste swi nga ha teka nkarhi, ngopfu-ngopfu loko hi ngheniwe swinene hi tindlela ta khale ta misava ni malangutelo ya kona. (Vaefesa 4:22-24) Sweswo a swi ri tano hi vadyondzisiwa va Yesu loko swi ta eku hluleni ka ku tikukumuxa ni ku hlakulela ku titsongahata. Yesu a a fanele a va dyondzisa ku titsongahata hi ku phindha-phindha, nkarhi wun’wana ni wun’wana a vulavula hi yinhla leyi fanaka kambe a yi veka hi ndlela leyi hambaneke leswaku va ta yi twa kahle, laha eku heteleleni swi kaleke swi nghena.—Matewu 18:1-4; 23:11, 12; Luka 14:7-11; Yohane 13:5, 12-17.

Eminkarhini ya manguva lawa, minhlangano ya Vukreste ni tibuku ta Watch Tower swi landzela xikombiso xa Yesu xa ku phindha-phindha mhaka hi ndlela leyi anakanyiweke kahle. Hikwalaho leswi a hi swi tlangeleni tanihi xikombiso xa nkhathalelo wa Xikwembu wa rirhandzu naswona hi nga phirheki hi leswi hi swi amukelaka, hilaha Vaisrayele va phirhekeke hakona hi manna. Hakunene, loko hi ku lehisa mbilu hi tinyiketela ku amukela switsundzuxo swa Yehovha swa nkarhi na nkarhi, hi ta vona mihandzu leyinene evuton’wini bya hina. (2 Petro 3:1) Langutelo leri ra ku tlangela hakunene ri kombisa leswaku hi “kuma mongo” wa Rito ra Xikwembu etimbilwini ta hina swin’we ni le mianakanyweni ya hina. (Matewu 13:15, 19, 23) Malunghana ni leswi hi ni xikombiso lexinene xa mupisalema Davhida, loyi, hambileswi a a nga ri na swakudya swa moya swo hambana-hambana leswi hi swi kumaka namuntlha, a hlamuseleke milawu ya Yehovha tanihi leyi “tlula[ka] ni v̌ulombe hi ku nanḍiha, ni [leyi] ṭhonaka ŝihlengeni ŝa byona”!—Pisalema 19:10.

“Manna” Leyi Nyikaka Vutomi Lebyi Nga Heriki

“Hi mina xinkwa xa vutomi,” ku vula Yesu a byela Vayuda. “Vatata wa n’wina va dye manna emananga kambe va file. . . . Ndzi xinkwa lexi hanyaka lexi xikeke hi le tilweni; loko munhu a dya xinkwa lexi u ta hanya hi masiku . . . Xinkwa lexi ndzi nga ta xi nyikela i nyama ya mina hikwalaho ka vutomi bya misava.” (Yohane 6:48-51) Xinkwa xa xiviri kumbe manna a swi nyikelanga vutomi lebyi nga heriki naswona a swi nge byi nyikeli. Kambe lava kombisaka ripfumelo egandzelweni ra nkutsulo ra Yesu eku heteleleni va ta kuma nkateko wa vutomi lebyi nga heriki.—Matewu 20:28.

Vunyingi bya lava vuyeriwaka egandzelweni ra Yesu va ta kuma vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyi nga paradeyisi. “Ntshungu lowukulu” wa vanhu lava—lava fanekiseriwaka hi “la’v̌o tala v̌a matiko” lava nga valuveri lava fambeke ni Vaisrayele loko va Rhurha aEgipta—wu ta pona ‘nhlomulo lowukulu’ lowu taka lowu nga ta herisa vubihi hinkwabyo emisaveni. (Nhlavutelo 7:9, 10, 14; Eksoda 12:38) Lava a va fanekiseriwa hi Vaisrayele va kuma hakelo leyikulu. Muapostola Pawulo u hlamusele vanhu lava, lava nga 144 000, tanihi lava vumbaka Israyele wa moya wa Xikwembu. Vuyelo bya vona loko va fa i ku pfuxeriwa ku ya hanya etilweni. (Vagalatiya 6:16; Vaheveru 3:1; Nhlavutelo 14:1) Kwalaho Yesu u ta va nyika manna yo hlawuleka.

Nhlamuselo Ya “Manna Leyi Fihliweke”

“Loyi a hlulaka ndzi ta n’wi nusela manna leyi fihliweke,” ku vula Yesu la pfuxiweke a byela Israyele wa moya. (Nhlavutelo 2:17) Manna leyi yo fanekisela leyi fihliweke yi hi tsundzuxa manna leyi Xikwembu xi leriseke Muxe leswaku a yi hlayisa ekhuwaneni ra nsuku endzeni ka areka ya ntwanano yo kwetsima. Areka leyi a yi tshama eVukwetsimisisweni etabernakeleni. A yi nga voniwi loko yi ri kwalaho, onge hiloko yi lo fihliwa. Tanihi leswi a yi vekiwe leswaku yi va xitsundzuxo, manna leyi ya xikombiso a yi bolanga loko yi ri eArekeni, kutani a yi ta va xikombiso lexi faneleke xa mphakelo wa swakudya leswi nga onhakiki. (Eksoda 16:32; Vaheveru 9:3, 4, 23, 24) Hi ku nyika lava 144 000 manna leyi fihliweke, Yesu u tiyisekisa ku kuma ka vona ku nga fi ni ku nga onhaki tanihi vana va moya va Xikwembu.—Yohane 6:51; 1 Vakorinto 15:54.

Mupisalema u te: “Nseledyana ya v̌utomi yi na wena [Yehovha].” (Pisalema 36:9) Lunghiselelo ra manna—ya xiviri ni yo fanekisela—ri wu kombisa kahle ntiyiso wolowo wa xisekelo! Manna leyi Xikwembu xi yi nyikeke Vaisrayele va khale, manna yo fanekisela leyi xi yi nyikeleke hi xivumbeko xa nyama ya Yesu leyi nyikeriweke hikwalaho ka hina, ni manna yo fanekisela leyi fihliweke leyi xi yi nyikelaka ha Yesu eka lava 144 000, hinkwerhu yi hi tsundzuxa hi ku titshega ka hina loku heleleke hi Xikwembu leswaku hi kuma vutomi. (Pisalema 39:5, 7) A hi tlangeleni ku titshega ka hina hi xona hi ku titsongahata minkarhi hinkwayo. Hilaha ku fanaka, Yehovha u ta ‘hi endlela leswinene emasikwini lama taka.’—Deteronoma 8:16.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 26]

Leswaku va kuma vutomi lebyi nga heriki, vanhu hinkwavo va titshege hi “xinkwa lexi hanyaka lexi xikeke hi le tilweni”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Ku va kona eminhlanganweni hinkwayo ya Vukreste ku kombisa ku tlangela ka hina switsundzuxo swa Yehovha