Misava (Earth)

Nhlamuselo: Rito leri nge “misava” ri tirhisiwa hi mongo wo hambana-hambana eMatsalweni. Hakanyingi hi anakanya leswaku ri vula planete hi yoxe, leyi Yehovha hi rirhandzu a yi endleleke ku hlayisa vutomi bya munhu, leswaku vutomi bya hina byi enerisa hi laha ku fuweke. Hambi swi ri tano, hi fanele ku xiya leswaku rito “misava” ri nga tlhela ri tirhisiwa hi mongo wo fanekisela, hi xikombiso, ri nga vula vanhu lava hanyaka eka planete leyi kumbe ri vula vanhu lava nga ni swihlawulekisi swo karhi.

Xana planete ya Misava yi ta lovisiwa hi nyimpi ya nyutliya?

Xana Bibele yi kombisa xikongomelo xa Xikwembu hi misava xi ri xihi?

Mt. 6:10: “A ku te ku fuma ka wena; ku rhandza ka wena a ku endliwe misaveni, tanihi loko ku endliwa tilweni.”—Xiitaliki i xerhu.

Ps. 37:29: “La’v̌o lulama v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta ṭhama ka yona hi masiku.”

Nakambe vona Eklesiasta 1:4; Pisalema 104:5.

Xana swi nga ha endleka leswaku, tanihi leswi matiko ma nga riki na mhaka ni xikongomelo xa Xikwembu, ma nga tshuka ma herisa misava hi laha ku heleleke ku nga ha tshamiwi eka yona?

Esa. 55:8-11: “[Rito ra Yehovha ri ri:] Hi laha matilo ma tlakukeke henhla ka misav̌a, hi ŝeŝo tindlela ta mina ti tlakukeke henhla ka tindlela ta ṅwina, ni meehleketo ya mina e henhla ka meehleketo ya ṅwina. . . . Rito ra mina . . . ri nga ka ri nga tlheleri ka mina ri nga si tira ntšhumu, ri nga si endla ku ranḍa ka mina, ri nga si hetisa makungu ya mina.”

Esa. 40:15, 26: “V̌onani, [hi langutelo ra Yehovha Xikwembu] matiko ma fana ni nṭhonsi le’ri tengatengaka e mbiteni, ma fana ni nṭhuri lo’wu nge šikalweni. . . . Tlakusani mahlo ya ṅwina, mi languta [dyambu, n’weti ni tinyeleti ta gidi ra timiliyoni]! I mani l’a tumbulušeke ŝilo ŝeŝo, l’a fambiseke hi ku ri šašameta e v̌andla ra ŝona šana? Wa ŝi v̌itana hikwaŝo hi mav̌ito ya ŝona; hi ntamu lo’wukulu wa yena, ni matimba la’makulu ya yena, ku hav̌a šiṅwe le’ši pfumalekaka.” (Matimba ya nyutliya lama endliweke hi matiko ma chaviwa ngopfu hi vanhu. Kambe tinyeleti ta gidi ra timiliyoni ti tlula matimba ya nyutliya hi mpimo lowu hi nga swi kotiki ku wu tiva. I mani loyi a vumbeke ni ku lawula swilo leswi hinkwaswo swa le tilweni? Xana A nga ka a nga ma siveli matiko leswaku ma nga tirhisi matlhari ya nyutliya hi ndlela leyi nga ta kavanyeta xikongomelo xakwe? Leswaku Xikwembu xi nga swi endla leswi swi kombisiwa hi ku lovisa ka xona mavuthu ya le Egipta loko Faro a lave ku sivela ku kutsuriwa ka Vaisrayele.—Eks. 14:5-31.)

Nhlav. 11:17, 18: “We [Yehovha], Xikwembu xa matimba hinkwawo, wena loyi a nga kona, loyi a a ri kona, ha ku nkhensa, hikuva u tirhisile matimba lamakulu ya wena kutani sweswi u sungurile ku fuma. Vanhu va matiko a va tele ku hlundzuka kambe siku ra vukari bya wena ri fikile. I nkarhi wa . . . ku herisa lava herisaka misava.”

Xana Xikwembu hi xoxe xi ta lovisa misava hi ndzilo?

Xana 2 Petro 3:7, 10 ya ri seketela langutelo rero? “Matilo ni misava ya sweswi, swi hlayiseriwe ku tshwa hi ndzilo, swi yimele siku ra ku avanyisiwa ni ra ku lovisiwa ka vanhu lava nga riki na mhaka na Xikwembu. . . . Siku ra Hosi ri ta ta tanihi khamba, kutani matilo ma ta hundza hi huwa leyikulu; hinkwaswo swa ntumbuluko swi ta tshwa hi ndzilo swi hela, kutani misava ni mintirho leyi nga ka yona swi ta hisiwa [“swi ta tshwa,” RS, JB; “swi ta nyamalala,” TEV; “swi ta humela erivaleni,” NAB; “swi ta fununguriwa,” NE; “swi ta yimburiwa,” NW].” (Xiya: Codex Sinaiticus ni Vatican MS 1209, leti hatimbirhi ti nga ta lembe-xidzana ra vumune C.E., ti hlayekisa xileswi, “ku yimburiwa.” Matsalwa ya le ndzhaku, Codex Alexandrinus ya lembe xidzana ra vuntlhanu ni mpfuxeto wa Clementine wa Vulgate, wa lembe-xidzana ra vu-16, ti hlayekisa xileswi, “swi hisiwa.”)

Xana Nhlavutelo 21:1 yi kombisa leswaku planete ya hina yi ta lovisiwa? “Kutani ndzi vona tilo lerintshwa ni misava leyintshwa, hikuva tilo lero sungula ni misava leyo sungula a swi hundzile, ni lwandle a ri nga ha ri kona.”

Leswaku yi kongoma, nhlamuselo ya tindzimana leti yi fanele yi pfumelelana ni mongo kun’we ni Bibele hinkwayo

Loko tindzimana leti (2 Petro 3:7, 10 na Nhlavutelo 21:1) ti vula leswaku Misava ya xiviri yi ta tshwa hi ndzilo, kutani matilo ya xiviri (tinyeleti ni swilo swin’wana swa le tilweni) na swona swi ta lovisiwa hi ndzilo. Hambi swi ri tano, langutelo ro tano, ri lwisana ni xitiyisekiso lexi nga eka tindzimana to tanihi Matewu 6:10, Pisalema 37:29 na 104:5, kun’we na Swivuriso 2:21, 22. Ku tlula kwalaho, xana ndzilo wu nga ri endla yini dyambu leri ana ri tihiselaka ni tinyeleti? Kutani rito leri nge “misava” eka tindzimana leti tshahiweke laha henhla ri fanele ku twisisiwa hi mongo wun’wana.

Eka Genesa 11:1, Tihosi to Sungula 2:1, 2, Tikronika to Sungula 16:31, Pisalema 96:1, ni tin’wana, rito leri nge “misava” ri tirhisiwa hi ndlela yo fanekisela, ri vula vanhu ni vandla ra vanhu. Xana sweswo swi nga ha va tano eka 2 Petro 3:7, 10 na Nhlavutelo 21:1?

Xiya leswaku, emhakeni leyi nga eka 2 Petro 3:5, 6 (na 2:5, 9), ku kombisiwa ku yelana loku nga kona ni Ndhambhi ya siku ra Nowa, laha vanhu vo biha va lovisiweke kona, kambe Nowa ni ndyangu wakwe, kun’we ni xirhendzevutana xa misava, swi ponisiwile. Hi laha ku fanaka, eka 2 Petro 3:7 yi vula leswaku lava nga ta lovisiwa i ‘vanhu lava nga xi chaviki Xikwembu.’ Langutelo ra leswaku “misava” laha ku vuriwa vanhu vo biha ri pfumelelana kahle ni Bibele hinkwayo, hi laha swi kombisiweke ha kona etindzimaneni leti kombisiweke laha henhla. “Misava” yoleyo yo fanekisela, kumbe vandla ra vanhu vo biha, hi yona leyi ‘yimburiwaka’; hi leswaku, Yehovha u ta swi hisa tanihi ku hisa ka ndzilo, hinkwaswo leswi fihleke vubihi, a funungula vubihi bya vanhu lava nga xi chaviki Xikwembu a va kombisa leswaku va fanele ku lovisiwa. Vandla rero ra vanhu vo biha i “misava leyo sungula,” leyi ku vulavuriwaka ha yona eka Nhlavutelo 21:1.

Hi ku pfumelelana ni leswi, marito ya Yesu eka Luka 21:33 (“tilo ni misava swi ta hundza, kambe . . . ”) ma fanele ku twisisiwa hi ku ya hi marito lama nga eka Luka 16:17 (“tilo ni misava swi nga nyamalala hi ku olova, ku ri na . . . ” [Xiitaliki i xerhu.]), hamambirhi ma kandziyisa ntsena leswaku leswi a swi nge endleki nikatsongo.—Nakambe vona Matewu 5:18.

Xana lavo lulama va ta yisiwa etilweni kutani va vuyisiwa emisaveni endzhaku ka ku lovisiwa ka lavo biha?

Xana Nhlavutelo 21:2, 3 ya ri seketela langutelo rero? Yi ri: “Kutani ndzi vona muti lowo hlawuleka, Yerusalema lowuntshwa, wu xika hi le tilweni wu huma eka Xikwembu, wu tilulamisile tanihi mutekiwa loko a tibombisele nuna wa yena. Ndzi twa ni rito lerikulu leri humaka exiluvelweni ri ku: ‘Vonani, vuako bya Xikwembu byi le vanhwini. Xi ta aka na vona kutani va ta va vanhu va xona; Xikwembu hi xoxe xi ta va na vona, xi va Xikwembu xa vona.’” (Xana mhaka ya leswaku Xikwembu xi ta ‘tshama’ ni vanhu ‘xi ta va na vona’ yi vula leswaku xi ta va Munhu wa nyama? Sweswo a swi nge endleki hikuva Yehovha u byele Muxe a ku: “A ku na munhu l’a nga nḍi v̌onaka a v̌a a hanya.” [Eks. 33:20] Kutani, hi ku pfumelelana ni leswi, swirho swa Yerusalema Lontshwa a swi nge vuyi emisaveni swi ri vanhu va nyama. Kutani, xana Xikwembu xi nga ‘va ni’ vanhu hi mukhuva wihi naswona xana Yerusalema Lontshwa wu ta ‘xika etilweni’ hi ndlela yihi? Handle ko kanakana xikombiso xa leswi xi kumeka eka Genesa 21:1, leyi vulaka leswaku Xikwembu xi “enḍela” Sara, xi n’wi katekisa hi n’wana evudyuharini bya yena. Eksoda 4:31 yi hi byela leswaku Xikwembu xi “enḍele” Israyele hi ku rhumela Muxe tanihi mukutsuri. Luka 7:16 yi vula leswaku hi vutirheli bya Yesu Xikwembu xi “endzele” vanhu va xona. Vuhundzuluxeri byin’wana byi tirhisa rito ra leswaku Xikwembu “xi yise nyingiso wa xona” eka vanhu va xona [NW] kumbe ‘xi va khathalela’ [NE]. Kutani Nhlavutelo 21:2, 3 yi fanele yi vula leswaku Xikwembu xi ta ‘endzela,’ kumbe xi va ni vanhu hi ku tirhisa Yerusalema Lontshwa wa le tilweni, lowu mikateko ya vanhu yi nga ta ta ha wona.)

Swiv. 2:21, 22, KJ: “Lavo lulama va ta tshama etikweni [“emisaveni,” NE], naswona lava hetisekeke [“vanhu lava nga riki na xisolo,” NE] va ta sala eka yona. Kambe lavo biha va ta susiwa emisaveni, naswona vadyohi va ta tsuvuriwa eka yona.” (Xiitaliki i xerhu.) (Xiya leswaku a yi vuli leswaku lava nga riki na xisolo va ta vuya emisaveni kambe yi ri “va ta sala eka yona.”)

Xana xikongomelo xa Xikwembu xo sungula hi misava xi hundzukile?

Gen. 1:27, 28: “Šikwembu ši endla munhu hi šifaniso ša šona. Ši ṅwi endla a fana ni Šikwembu; ši endla wanuna ni wansati. Šikwembu ši v̌a katekisa, ši ku ka v̌ona: Tŝalanani, mi anḍa, mi tata misav̌a, mi yi fuma, mi fuma ni tinhlampfi ta lwandle, ni tinyanyana ta tilo, ni ŝiṅwana hikwaŝo le’ŝi hanyaka e misav̌eni.” (Xisweswo Xikwembu xi kombise xikongomelo xa xona xa ku tata misava hi vana va Adamu na Evha tanihi vahlayisi va paradeyisi ya misava hinkwayo. Endzhaku ka loko Xikwembu xi endle misava hi laha ku hlamarisaka leswaku vanhu va kota ku tshama eka yona, xi yi endla yi hlawuleka eka tiplanete tin’wana leti munhu a ti kambisiseke hi titheleskopu ni swibamubamu swakwe, xana Muvumbi u lan’we xikongomelo xakwe, a xi tshika xi nga ha hetisisiwi hikwalaho ka xidyoho xa Adamu?)

Esa. 45:18: “Ku v̌urile ŝeŝo Yehova, l’a endleke matilo, šona Šikwembu le’ši endleke misav̌a ni ku yi v̌umba, le’ši yi sunguleke ši ri šona; a nga yi endlanga mananga, kambe o yi endlile leŝaku yi akiwa. Hi mina Yehova, ku hav̌a uṅwana!” (Nakambe vona Esaya 55:10, 11.)

Loko ku nga ri na munhu la nga ta fa eMafambiselweni Lamantshwa ya Xikwembu, xana vanhu hinkwavo va ta enela njhani emisaveni?

Tsundzuka leswaku loko Xikwembu xi phofula xikongomelo xa xona hi misava xi te: “Tŝalanani, mi anḍa, mi tata misav̌a.” (Gen. 1:28, xiitaliki i xerhu.) Xikwembu xi nyike munhu matimba ya ku tswala, naswona loko xikongomelo xa xona xi hetiseka emhakeni leyi, xi nga endla leswaku ku tswala ku nga ha vi kona emisaveni.

I vanhu va muxaka muni lava Xikwembu xi nga ta va nyika vutomi lebyi nga heriki emisaveni?

Sof. 2:3: “Lav̌ani Yehova, ṅwina, v̌atiṭongahati hikwav̌o v̌a tiko, la’v̌a endlaka hi ku lerisa ka yena, lav̌ani ku lulama, mi lav̌a ku tiṭongahata; kumbe mi ta tifihla e sikwini ra v̌ukari bya Yehova.”

Ps. 37:9, 11: “La’v̌a ṭhembaka Yehova v̌a ta fuma misav̌a. . . . V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona.”