Vakwetsimi

Nhlamuselo: Hi ku ya hi dyondzo ya Rhoma Khatoliki, vakwetsimi i vanhu lava feke, lava sweswi va nga na Kreste etilweni, lava va xiximiweke hi Kereke tanihi lava kwetsimeke ni ku tenga hi ndlela yo hlawuleka. Dyondzo yo phofula ripfumelo ya Huvo ya Rhoma Khatoliki leyi a yi ri eTrent yi vula leswaku vakwetsimi va fanele ku gandzeriwa tanihi vavulavuleri va Xikwembu, ni leswaku masalela ya vakwetsimi ni swifaniso swa vona swi fanele ku xiximiwa. Ni vukhongeri byin’wana na byona byi kombela mpfuno wa vakwetsimi. Vukhongeri byin’wana byi dyondzisa leswaku swirho swa byona hinkwaswo i vakwetsimi naswona va hava xidyoho. Bibele yi vulavula ko tala hi vakwetsimi kumbe vahlawuriwa. Yi kombetela eka valandzeri va Kreste va 144 000 lava totiweke hi moya tanihi vakwetsimi vo tano.

Xana Bibele yi dyondzisa leswaku munhu u fanele a kume ku dzuneka ka le tilweni emahlweni ko va a xiyiwa tanihi mukwetsimi?

Bibele yi vulavula hi ku kongoma hi vahlawuriwa kumbe vakwetsimi lava nga etilweni. Yehovha ku vulavuriwa ha yena tanihi “Loyi a Kwetsimaka [Xigriki, haʹgi·on].” (1 Pet. 1:15, 16, NW; vona Levhitika 11:45.) Yesu Kreste u hlamuseriwa tanihi “Loyi a Kwetsimaka [haʹgi·os] wa Xikwembu” loko a ha ri emisaveni ni la “kwetsimaka [haʹgi·os]” loko a ri etilweni. (Mar. 1:24, NW; Nhlav. 3:7) Ni tintsumi ti “kwetsimile.” (Mint. 10:22, JB) Rito-nkulu leri fanaka ra Xigriki xo sungula ri tirhisiwa eka vanhu vo hlaya emisaveni.

Mint. 9:32, 36-41, JB: “Petro a endzela tindhawu to hambana-hambana kutani a hetelela a fike eka vakwetsimi [ha·giʹous] lava tshamaka eLida. Le Yopa a ku ri ni mudyondzisiwa wa xisati loyi a a vuriwa Tabita [loyi a feke] . . . [Petro] a hundzulukela eka wansati la feke a ku, ‘Tabita, suka u yima’. A pfula mahlo yakwe, a languta Petro kutani a pfuka a tshama. Petro a n’wi pfuna ku yima hi milenge, kutani a vitana vakwetsimi na tinoni, a va komba leswaku a a hanya.” (Swi le rivaleni leswaku vakwetsimi lava a va nga si ya etilweni, naswona ni munhu wo hlawuleka wo tanihi Petro a a nga tekiwi a ri mukwetsimi.)

2 Kor. 1:1; 13:12: “Mina Pawulo, muapostola wa Kriste Yesu hi ku rhandza ka Xikwembu, na Timotiya makwerhu, hi tsalela kereke ya Xikwembu leyi nge Korinto, ni [vakwetsimi (ha·giʹois), JB] va Xikwembu hinkwavo lava nge tikweni hinkwaro ra Akaya.” “Xewetanani hi ku ntswontswana ka vukwavo. [Vakwetsimi, JB] va Xikwembu hinkwavo va mi rungula.” (Vakreste lava vo sungula hinkwavo lava a va hlantswiwile hi ngati ya Kreste ni ku tihlawulela ntirho wa Xikwembu tanihi lava a va langutele ku va vadyandzhaka kun’we na Kreste a va vuriwa vakwetsimi kumbe vahlawuriwa. Handle ko kanakana va hambete va tiviwa tanihi vakwetsimi ku fikela loko va fa.)

Xana Matsalwa ma pfumelelana na swona ku khongela “vakwetsimi” leswaku va va vavulavuleri eka Xikwembu?

Yesu Kreste u te: “N’wina ke, khongelani hi mukhuva lowu, mi ku: ‘Tata wa hina la nge matilweni, . . .’” Kutani swikhongelo swi fanele ku kongomisiwa eka Tatana. Nakambe Yesu u te: “Hi mina ndlela, ni ntiyiso, ni vutomi; a ku na munhu loyi a taka eka Tatana, loko ku nga ri ha mina. Loko mi kombela . . . xa nchumu hi vito ra mina, ndzi ta xi endla.” (Mt. 6:9; Yoh. 14:6, 14) Xisweswo Yesu u bakanye mianakanyo ya leswaku munhu wihi na wihi a nga endla ntirho wo va muvulavuleri. Muapostola Pawulo u engetele leswi landzelaka malunghana na Kreste: “A nga lo hi fela ntsena—kambe u tlhele a pfuka eku feni, kutani hi yena loyi a yimeke evokweni ra xinene ra Xikwembu, a hi kombelela.” “U hanya hi laha ku nga heriki leswaku a va muhlanganisi wa hinkwavo lava yaka eka Xikwembu hi vito ra yena.” (Rhom. 8:34; Hev. 7:25, JB) Loko hakunene hi lava leswaku Xikwembu xi yingisa swikhongelo swa hina, xana a ku nga ta va vutlharhi ku tshinelela Xikwembu hi ndlela leyi vuriweke hi Rito ra xona? (Nakambe vona matluka 115-16, ehansi ka nhloko-mhaka leyi nge “Mariya.”)

Ef. 6:18, 19: “Tshamani mi hitekile, mi nga karhali ku khongelela [vakwetsimi, JB] va Xikwembu hinkwavo. Na mina mi ndzi khongelela, . . . ndzi ta kota ku vulavula ndzi nga chavi nchumu, ni ku tivisa vanhu xihundla xa Evhangeli.” (Xiitaliki xi lo engeteriwa.) (Laha ku nyikiwa xikhutazo xo khongelela vakwetsimi, hayi ku khongela eka vona kumbe hi vito ra vona. New Catholic Encyclopedia, 1967, Vhol. XI, tl. 670, yi ri: “Hakanyingi eka [Testamente Leyintshwa], swikhongelo hinkwaswo swa munhu hi xiyexe ni swa le rivaleni, swi kongomisiwa eka Xikwembu Tatana ha Kreste.”)

Rhom. 15:30: “Ndza mi khongotela, vamakwerhu, hi Hosi ya hina Yesu Kriste ni rirhandzu ra Moya, leswaku mi ndzi seketela hi matimba, emikhongelweni ya n’wina leyi mi ndzi khongelelaka ha yona eka Xikwembu.” (Mukwetsimi hi byakwe, muapostola Pawulo, u kombele Vakreste-kulobye lava na vona a va ri vakwetsimi leswaku va n’wi khongelela. Kambe xiya leswaku Pawulo a a nga kongomisi swikhongelo swakwe eka vakwetsimi-kulobye volavo, naswona swikhongelo leswi a va n’wi khongelela ha swona a swi sivanga vuxaka lebyi Pawulo a a ri na byona na Tatana hi xikhongelo. Ringanisa Vaefesa 3:11, 12, 14.)

Xana mukhuva wo xixima masalela ni swifaniso swa “vakwetsimi” wu fanele ku langutiwa njhani?

New Catholic Encyclopedia yi ri: “Xisweswo i vuhava ku lava ku lwela ku gandzela masalela hi ku ya hi Testamente ya Khale; naswona a ku vulavuriwi ngopfu hi masalela eka Testamente Leyintshwa. . . . [“Tatana” eKerekeni] Origen u vonaka a xiye mukhuva lowu tanihi mfungho wa vuhedeni wa ku xixima nchumu wa xiviri.”—(1967), Vhol. XII, matl. 234-5.

Hi fanele ku swi xiya leswaku Xikwembu xi lahle Muxe, naswona ku hava munhu wa nyama loyi a tiveke laha sirha rakwe a ri ri kona. (Det. 34:5, 6) Kambe Yuda 9 yi hi byela leswaku Mikayele ntsumi leyikulu u lwetane na Diyavulosi hi ntsumbu wa Muxe. Ha yini ke? Xikongomelo xa Xikwembu xo wu fihla leswaku vanhu va nga tivi laha wu nga kona xi kombisiwe kahle. Xana Nala a a lava ku kongomisa vanhu laha ntsumbu a wu ri kona leswaku wu vekiwa erivaleni ivi kumbexana wu sungula ku gandzeriwa?

Malunghana ni ku xixima swifaniso swa “vakwetsimi,” vona nhloko-mhaka leyi nge “Swifaniso.”

Ha yini “vakwetsimi” va Khatoliki va fanekiseriwa hi swifaniso swo vangama?

New Catholic Encyclopedia yi ri: “Mfanelo leyi tolovelekeke swinene leyi tirhaka eka vakwetsimi hinkwavo i mbvume (papa), ku voninga loku voningaka ematlhelo ka nhloko ya mukwetsimi. Swi sungule emahlweni ka Vukreste, naswona swikombiso swa kona swi kumeka eka mpfampfarhuto wa Magriki lowu hlohloteriweke hi vahedeni; a ku tirhisiwa xifaniso xo vangama, hi laha swi kombisiwaka ha kona hi swifaniso ni swingwece swa swikwembu-vanhu ni swikwembu swo tanihi Neptune, Jupiter, Bacchus, ngopfu-ngopfu Apollo (xikwembu xa dyambu).”—(1967), Vhol. XII, tl. 963.

The New Encyclopædia Britannica yi ri: “Mpfampfarhuto wa Magriki ni wa Varhoma wa Helios xikwembu xa dyambu kun’we ni vafumi va Rhoma hakanyingi wu va ni harhi ya miseve. Tanihi leswi wu sunguriweke hi vahedeni, mpfampfarhuto lowu a wu papalatiwa hi Vakreste vo Sungula, kambe harhi leyi tolovelekeke ya mbvume yi amukeriwe hi vafumi va Vukreste leswaku yi kombisa ntirho wa vona. Ku sukela exikarhi ka lembe-xidzana ra vu-4, Kreste na yena a a kombisiwa a ri ni mfungho lowu wa vuhosi . . . eka lembe-xidzana ra vu-6, xifaniso xexo xo vangama xi ve lexi tolovelekeke eku hlamuseleni ka Wanhwana Mariya ni vakwetsimi van’wana.”—(1976), Micropædia, Vhol. IV, tl. 864.

Xana swi fanerile ku pfanganisa Vukreste ni swifaniso swa vuhedeni?

“Ku vonakala ku ni ku yelana kwihi ni munyama ke? Xana Kriste na Lowo biha [Belial; Sathana], va nga hela hi ku twanana xana? Kumbe mupfumeri a nga fambelana hi mukhuva wihi ni loyi a nga riki mupfumeri xana? Tempele ya Xikwembu yi ni vunakulobye byihi ni swikwembu swa hava ke? Hikuva tempele ya Xikwembu lexi hanyaka hi hina. . . . Hikokwalaho, Hosi yi ri: ‘Humani exikarhi ka vona, mi hambana na vona; mi nga tshuki mi khumba leswi nga tengangiki, kutani ndzi ta mi amukela. Ndzi ta va tata wa n’wina, na n’wina mi va vana va mina va xinuna ni va xisati.’ Hosi ya matimba hinkwawo yi vula sweswo.”—2 Kor. 6:14-18.

Xana swi nga endleka leswaku swirho hinkwaswo swa ntlawa wa vukhongeri swi va vakwetsimi, xisweswo swi pfumala xidyoho?

I ntiyiso leswaku hinkwavo lava a va vumbe vandlha ra Vukreste ra lembe-xidzana ro sungula a va ri vakwetsimi. (1 Kor. 14:33, 34; 2 Kor. 1:1; 13:13) Va hlamuseriwa tanihi lava va kumeke “ku rivaleriwa ka swidyoho,” naswona va “kwetsimisiwile” hi Xikwembu. (Mint. 26:18; 1 Kor. 1:2, KJ) Hambi swi ri tano, a va tivulanga lava nga riki na xidyoho ni xin’we. Va velekiwe tanihi vatukulu va Adamu loyi a a ri mudyohi. Xidyoho lexi va tswariweke na xona hakanyingi a xi endla leswaku swi va tikela ku endla leswi lulameke, hi laha muapostola Pawulo a vuleke ha kona hi ku titsongahata. (Rhom. 7:21-25) Naswona muapostola Yohane u vule hi ku kongoma a ku: “Loko hi vula leswaku a hi dyohi, ha tixisa, kutani ntiyiso a wu kona eka hina.” (1 Yoh. 1:8) Kutani ku va mukwetsimi hi ndlela leyi rito leri ri tirhisiwaka ha yona eka valandzeri va ntiyiso va Kreste a swi vuli leswaku va hava xidyoho hi ku helela enyameni.

Malunghana ni loko Vakreste hinkwavo va ntiyiso namuntlha va ri vakwetsimi lava languteleke ku ya hanya etilweni, vona matluka 279-83.

Loko Munhu A Ku—

‘Xana wa pfumela eka vakwetsimi?’

U nga ha hlamula u ku: ‘Xana u vula vahi ke?’ Loko munhu a boxa Mariya kumbe vaapostola, kumbexana u nga engetela u ku: (1) ‘Ina, ku vulavuriwa hi vona eMatsalweni yo Kwetsima, naswona leswi swi tsariweke eka wona ndza swi kholwa. Kambe leswi ndzi tsakisaka ngopfu hi leswi va swi endlaka namuntlha, ni ndlela leyi swi hi khumbaka ha yona, xana a swi tano eka wena ke? . . . Ndzi kume mhaka yo tsakisa swinene ha vona laha Matsalweni yo Kwetsima, naswona ndzi tsakela ku ku rungulela yona. (Nhlav. 5:9, 10)’ [Xiya matirhisele ya yona loko ku vutisiwa xivutiso hi ta mavekelo ya marito eka ndzimana leyi: JB yi ri “fuma misava.” CC yi ri “fuma ehenhla ka misava.” Kx yi ri “fuma tanihi tihosi ehenhla ka misava.” Kambe NAB na Dy ti ri “fuma emisaveni.” Leswaku u kuma nhlamuselo ehenhleni ka ntivo-ririmi wa Xigriki, vona tluka 276, ehansi ka nhloko-mhaka leyi nge “Tilo.”] (2) ‘Xana vutomi byi ta va njhani ehansi ka hulumendhe yo tano? (Nhlav. 21:2-4)’

Kumbexana u nga ku (loko ku ri leswaku khale a wu ri Mukhatoliki): ‘Hi malembe layo tala ndzi hlanganyerile eminkhubyeni ya vakwetsimi naswona a ndzi va khongela nkarhi na nkarhi. Kambe endzhaku ndzi hlaye swin’wana eMatsalweni yo Kwetsima leswi ndzi susumeteleke ku tlhela ndzi kambisisa leswi a ndzi swi endla. U nge ndzi ku komba swona. (Vona tluka 304.)’