Xidyoho

Nhlamuselo: Hi ku kongoma i ku hupa pakani, hi ku ya hi tindzimana ta Bibele ta Xiheveru ni ta Xigriki. Xikwembu hi xona xi vekaka “pakani” leyi swivumbiwa swa xona swo tlhariha swi faneleke ku yi fikelela. Ku hupa pakani yoleyo i xidyoho, leswi nakambe ku nga vubihi kumbe vuhomboloki. (Rhom. 3:23; 1 Yoh. 5:17; 3:4) Xidyoho i nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga fambisaniki ni vumunhu bya Xikwembu, mimpimanyeto ya xona, tindlela ni ku rhandza ka xona, leswi hinkwaswo swi tengeke. Xi nga katsa ku tikhoma ko biha, ku hluleka ku endla leswi u faneleke ku endla swona, mavulavulelo lama nga kombisiki ku chava Xikwembu, mianakanyo leyi nga tengangiki, kumbe ku navela kumbe minsusumeto ya vutianakanyi. Bibele yi kombisa ku hambana exikarhi ka xidyoho lexi munhu a tswariweke na xona ni xidyoho xo endliwa hi vomu, ni le xikarhi ka xiendlo xa xidyoho lexi munhu a hundzukaka eka xona ni ku endla xidyoho hi ku phikelela.

Swi tise ku yini leswaku Adamu a dyoha, kasi a a hetisekile?

Malunghana ni ku hetiseka ka Adamu, hlaya Genesa 1:27, 31 kun’we na Deteronoma 32:4. Loko Yehovha Xikwembu a twarisa ntumbuluko wakwe wa laha misaveni, ku katsa ni wanuna ni wansati tanihi ‘leswinene ngopfu,’ xana a a vula yini? Loko Loyi mintirho yakwe yi hetisekeke a kale a vula leswaku leswi a swi endleke a swi ri ‘leswinene ngopfu,’ swi vula leswaku a swi fikelela mimpimanyeto yakwe leyi hetisekeke.

Xana ku hetiseka a ku lava leswaku Adamu na Evha va nga swi koti ku endla xidyoho? Muendli wa rhoboto u rindzele leswaku yi endla leswi a yi kunguhateleke swona hi ku kongoma. Kambe rhoboto leyi hetisekeke a yi fani ni munhu la hetisekeke. Timfanelo leti langutiwaka tanihi ta nkoka a ti fani. Adamu na Evha a va ri vanhu, hayi tirhoboto. Xikwembu xi nyike vanhu vuswikoti byo hlawula exikarhi ka leswinene ni leswo biha, exikarhi ka ku yingisa ni ku nga yingisi leswaku va tiendlela swiboho swa vona. Tanihi leswi vanhu va vumbiweke hi ndlela leyi, ku ka va nga swi koti ku tiendlela swiboho swo tano (naswona hayi swiboho leswi nga riki swa vutlharhi) hi swona a swi ta kombisa leswaku a va hetisekanga.—Ringanisa Deteronoma 30:19, 20; Yoxuwa 24:15.

Leswaku Adamu na Evha va ta faneleka tanihi lava vumbiweke va hetisekile, xana swiboho swa vona hinkwaswo leswi va swi endleke a swi fanele swi va leswi lulameke? Sweswo a swi ta fana ni ku vula leswaku a va nga fanelanga ku tihlawulela. Kambe Xikwembu a xi va endlanga hi ndlela leyi a yi ta endla leswaku ku yingisa ka vona ku tiendlekela ntsena. Xikwembu xi va nyike vuswikoti byo tihlawulela leswaku va ta xi yingisa hi ku va va xi rhandza. Kumbe, loko va pfumelela timbilu ta vona ti va ni vutianakanyi, a va ta va lava nga yingisiki. Hi swihi leswi twisisekaka eka wena—loko munhu a endla swo karhi hikwalaho ka leswi a bohekaka ku swi endla kumbe hikwalaho ka leswi a swi tsakelaka?—Ringanisa Deteronoma 11:1; 1 Yohane 5:3.

Vanhu vo tano lava hetisekeke a va ta swi kotisa ku yini ku va ni vutianakanyi, ivi swi va yisa eswiendlweni swa vudyoho? Hambi leswi va tswariweke va hetisekile, mimiri ya vona a yi nga ta ya emahlweni yi tirha hi laha ku hetisekeke loko yi nga wundliwi hi swakudya leswi faneleke. Hi ndlela yoleyo, loko va pfumelele mianakanyo ya vona yi anakanyisisa hi swilo leswi hoxeke, a swi ta va ni khombo emahanyelweni, a swi ta va leswi nga tengangiki. Yakobo 1:14, 15 ya hlamusela: “Munhu un’wana ni un’wana wa ringiwa loko a kokiwa ni ku phasiwa hi ku navela ka yena n’winyi. Kutani loko ku navela ku korwile, ku tswala xidyoho.” Emhakeni ya Evha, ku navela ko biha ku sungule ku dzima timintsu loko hi ku swi tsakela a yingisela Sathana, loyi a tirhiseke nyoka tanihi xivulavuleri xa yena. Adamu u yingise nsindziso wa nsati wakwe wo dya na yena mbhandzu lowu yirisiweke. Ematshan’wini yo bakanya mianakanyo leyi yo biha, havambirhi va hlakulele ku navela ka vutianakanyi. Kutani ku ve ni swiendlo swa vudyoho.—Gen. 3:1-6.

Xana xidyoho xa Adamu a ku ri xiphemu xa “kungu ra Xikwembu”?

Vona tluka 27, ehansi ka nhloko-mhaka leyi nge “Adamu Na Evha,” ni le ka tluka 76, ehansi ka nhloko-mhaka leyi nge “Ku Kunguhateriwa.”

Xana hakunene xi kona xilo lexi vuriwaka “xidyoho” masiku lawa?

Swikombiso: Loko muvabyi a tshova xipima-mahiselo, xana sweswo a swi ta kombisa leswaku a nga na mukhuhlwana? Loko khamba ro vula leswaku a ri swi pfumeli leswi tsariweke etibukwini ta milawu, xana sweswo a swi ta endla leswaku ri pfumala nandzu wa vukhamba? Hi ku fanana, mhaka ya leswaku vanhu vo tala va kholwa leswaku a hi swa nkoka ku hanya hi ku landza mimpimanyeto ya Bibele a yi xi herisi xidyoho.—Vona 1 Yohane 1:8.

Vanhu van’wana va nga hlawula ku endla leswi Rito ra Xikwembu ri swi yirisaka. Kambe sweswo a swi kombisi leswaku Bibele yi hoxisile. Vagalatiya 6:7, 8 ya tsundzuxa: “Mi nga tshuki mi tixisa: Xikwembu a xi vungunyiwi; xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi byalaka, ú ta tshovela xona; loyi a byalaka swo tsakisa ntumbuluko wa yena wa nyama, ú ta tshovela leswo bola leswi humaka eka ntumbuluko wa yena wolowo.” Ntungu wa vuvabyi lebyi tluletiwaka hi vuxaka bya rimbewu, makaya lama hahlukeke ni swin’wana swi kombisa ntiyiso wa leswi Bibele yi swi vulaka. Xikwembu hi xona xi endleke munhu; xa swi tiva leswaku i yini leswi nga ta hi nyika ntsako lowu nga heriki; xi hi tivisa swona eBibeleni. Xana a swi twali ku yingisa xona? (Leswaku u kuma vuxokoxoko bya vukona bya Xikwembu, vona nhloko-mhaka leyi nge “Xikwembu.”)

Xana swo tala leswi vuriwaka xidyoho a hi ku endla leswi nga swa ntumbuluko ntsena eka vanhu?

Xana vuxaka bya rimbewu i xidyoho ke? Xana Adamu na Evha va dyohile hi ku va ni vuxaka bya rimbewu swin’we? Bibele a yi vuli swona sweswo. Genesa 1:28 yi vula leswaku Xikwembu hi xoxe xi byele Adamu na Evha leswaku va ‘tswala vana va andza, va tata misava.’ Sweswo a swi ta lava leswaku va va ni vuxaka bya rimbewu, a swi tano ke? Naswona Pisalema 127:3 yi vula leswaku “v̌ana v̌a v̌anuna, i nḍaka ya Yehova,” i “hakelo.” Hi fanele ku xiya leswaku Evha hi yena a rhangeke a dya mbhandzu lowu yirisiweke a ri swakwe; u nyike Adamu yin’wana ya mihandzu endzhakunyana. (Gen. 3:6) Swi le rivaleni leswaku murhi lowu tswaleke mihandzu leyi yi yirisiweke a wu ri wa xiviri. Leswi Bibele yi swi yirisaka a hi vuxaka lebyi tolovelekeke bya rimbewu exikarhi ka wanuna ni nsati wakwe, kambe i mikhuva yo tanihi vumbhisa, vuoswi, vusodoma ni ku va ni vuxaka bya rimbewu ni xiharhi. Vuyelo byo biha bya mikhuva yo tano byi komba leswaku ku yirisiwa loku ku kombisa nkhathalelo wa rirhandzu wa Loyi a tivaka ndlela leyi hi vumbiweke ha yona.

Gen. 1:27: “Šikwembu ši endla munhu [Adamu] hi šifaniso ša šona. Ši ṅwi endla a fana ni Šikwembu.” (Hikwalaho nchumu lowu faneleke a ku ri leswaku Adamu a kombisa timfanelo to kwetsima ta Xikwembu, a amukela vukongomisi bya Xikwembu hi ku tlangela. Ku hluleka ku endla leswi a ku ri ku hupa pakani, ku nga ku dyoha. Vona Varhoma 3:23, nakambe vona 1 Petro 1:14-16.)

Ef. 2:1-3: “Khale [n’wina Vakreste] a mi file emoyeni hikwalaho ka swivi swa n’wina ni swidyoho swa n’wina. Eminkarhini yoleyo, a mi hanya eka swona, loko ma ha landza mikhuva leyo biha ya misava leyi. A mi ri ehansi ka ndhuna leyi fumaka mimoya ya le henhla empfhukeni, wu nga moya lowu tirhaka nasweswi exikarhi ka vanhu lava nga yingisiki Xikwembu. Na hina hinkwerhu khale a hi fana na vona, hi hanya hi ku navela ka ntumbuluko wa hina wa laha misaveni, hi endla hinkwaswo leswi tsakisaka miri ni miehleketo ya hina; kutani na hina, hi ku tumbuluka, a hi faneriwile hi vukari bya Xikwembu, ku fana ni vanhu van’wana.” (Tanihi vana va mudyohi Adamu, hi tswaleriwe exidyohweni. Ku sukela loko hi tswariwile, timbilu ta hina ti voyamele eku endleni ka leswo biha. Loko hi nga lwisani ni mimboyamelo yoleyo leyi hoxeke, hi ku famba ka nkarhi hi nga tolovela mahanyelo yo tano. Ma nga tlhela ma vonaka ma “tolovelekile” hikwalaho ka leswi van’wana lava hi nga exikarhi ka vona va endlaka swilo leswi fanaka ni sweswo. Kambe Bibele yi kombisa leswi lulameke ni leswi biheke emahlweni ka Xikwembu, hikwalaho ka ndlela leyi xi endleke munhu ha yona, ni hikwalaho ka xikongomelo xa xona hi vanhu. Loko hi yingisa Muvumbi wa hina ni ku endla ku rhandza ka yena hi ku swi tsakela, hi ta va ni vutomi lebyi fuweke swinene ku tlula rini na rini, naswona hi ta va ni ntshembo wo hanya hi laha ku nga heriki. Hi rirhandzu, Muvumbi wa hina u hi khutaza ku nantswa hi vona leswaku i swinene ku fikela kwihi.—Ps. 34:8.)

Xana xidyoho xi byi khumbisa ku yini vuxaka lebyi munhu a nga na byona ni Xikwembu?

1 Yoh. 3:4, 8: “Un’wana ni un’wana loyi a dyohaka, ú ni nandzu wa ku hanya ehandle ka Nawu. Ku dyoha i ku hanya ehandle ka Nawu. Loyi a tshamelaka ku dyoha i wa Diyavulosi.” (Kunene marito lawa ma ni matimba! Lava va hlawulaka ndlela ya ku dyoha ha vomu, va swi endla mukhuva, Xikwembu xi va teka tanihi vadyohi. Ndlela leyi va yi hlawuleke hi leyi Sathana a rhangeke a tihlawulela yona.)

Rhom. 5:8, 10: “Kriste [u hi ferile] loko ha ha ri vadyohi. . . . Loko ha ha ri valala eka Xikwembu, hi endliwile lava vuyelelaneke na xona hi ku fa ka N’wana wa xona.” (Xiya leswaku ku vulavuriwa hi vadyohi tanihi valala va Xikwembu. Kutani i vutlharhi hakunene leswaku hi tirhisa lunghiselelo leri Xikwembu xi ri endleke ro vuyelelana na xona!)

1 Tim. 1:13: “Ndzi tsetseleriwile [ku vula muapostola Pawulo], hikuva a ndzi endla hi ku kohleka, ndzi nga ri na ku pfumela.” (Kambe loko a kombiwa ndlela leyi lulameke hi Hosi, a nga alanga ku yi landzela.)

2 Kor. 6:1, 2: “Hina hi tirhisanaka ni Xikwembu, ha mi khongotela nakambe, hi ri: Leswi mi amukeleke tintswalo ta Xikwembu, mi nga ti tshiki ti wela hansi! Hikuva Xikwembu xi te: ‘Ndzi ku yingisile enkarhini wa mina wa ku tsetselela, esikwini ra mina ra ku ponisa, ndzi ku lamulerile.’ Vonani, nkarhi lowunene wa ku tsetseleriwa wu fikile, namuntlha hi rona siku ra ku ponisiwa.” (Sweswi i nkarhi lowu pfulekeke wo kuma ku ponisiwa. Xikwembu a xi nge wu kombisi hi laha ku nga heriki musa wo tano lowu nga fanelangiki eka vanhu lava dyohaka. Kutani hi fanele ku va ni vukheta leswaku hi nga lahlekeriwi hi xikongomelo xa wona.)

Hi nga swi kotisa ku yini ku ntshunxeka eka xiyimo xa hina xa vudyoho?

Vona nhloko-mhaka leyi nge “Nkutsulo.”