Ndzima 11

Ndlela Leyi Hi Sunguleke Ku Tiviwa Tanihi Timbhoni Ta Yehovha

EKA makume yo sungula ya malembe ya matimu ya vona ya manguva lawa, hakanyingi a va vitaniwa tanihi Swichudeni swa Bibele. Loko van’wana va vutisa hi ta vito ra nhlengeletano, vamakwerhu hakanyingi a va hlamula va ku, “Hi Vakreste.” Makwerhu Russell u hlamule xivutiso xexo eka Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi), hi ku vula a ku: “A hi tihambanisi ni Vakreste van’wana hi ku tithya vito ro tihlawula kumbe ra hina hi ri hexe ntsena. Ha aneriseka hi vito leri nge Mukreste, leri vakwetsimi va khale a va tiviwa ha rona.”—Nkandziyiso wa September 1888.

Kutani ke, swi tise ku yini leswaku namuntlha hi tiviwa tanihi Timbhoni ta Yehovha?

Vito Mukreste

Valandzeri va ntiyiso va Yesu Kreste, hinkwavo va le ka lembe xidzana ro sungula ni va manguva lawa, va tivitanile ni ku vitana vapfumeri-kulobye tanihi “vamakwavo,” “vanakulorhi,” ni “[vandlha] ra Xikwembu.” (Mint. 11:29; 3 Yoh. 15; 1 Kor. 1:2) Nakambe va vulavule hi Kreste tanihi “Hosi” naswona vona tanihi ‘malandza ya Kreste Yesu’ ni “malandza ya Xikwembu.” (Kol. 3:24; Flp. 1:1; 1 Pet. 2:16) Tinhlamuselo to tano ti tirhisiwe hi ku tshunxeka evandlheni naswona a ti twisisiwa kahle.

Eka lembe xidzana ro sungula ku hanya hi ku titshega hi ripfumelo eka Yesu Kreste (naswona hi nga ha ku ni hi vandlha hi roxe) a ku vitaniwa “Ndlela.” (Mint. 9:2; 19:9) Ku hundzuluxela kun’wana ka Mintirho 18:25 ku kombisa leswaku nakambe a ku vitaniwa “ndlela ya Yehovha.”a Hi tlhelo rin’wana, lava a va ri ehandle ka vandlha a va ri vitana hi ku hlekula va ku “dyondzo yo hambuka ya Vanazarene.”—Mint. 24:5.

Hi 44 C.E. kumbe hi ku hatlisa endzhaku ka kwalaho, valandzeri va Yesu Kreste vo tshembeka va sungule ku tiviwa tanihi Vakreste. Van’wana a va va hlekula va ku vito Kreste va ri nyikiwe hi vanhu vambe. Hambi swi ri tano, vatsari va tidikixinari ta Bibele ni vahlamuseri va nga ri vangani va vula leswaku riendli leri tirhisiweke eka Mintirho 11:26 ri vula nkongomiso wa Xikwembu kumbe nhlavutelo. Xisweswo, eka New World Translation, tsalwa rolero ri ri: “Swi sungule le Antiyoka leswaku vadyondzisiwa a va vitaniwa Vakreste hi nkongomiso wa Xikwembu.” (Ku hundzuluxela loku fanaka ka kumeka eka Nkandziyiso lowu Antswisiweke wa 1898, wa Literal Translation of the Holy Bible, ya Robert Young; The Simple English Bible, ya 1981; na New Testament ya Hugo McCord ya 1988.) Kwalomu ka 58 C.E., vito ra Mukreste a a ri tiviwa swinene hambi ku ri eka valawuri va Varhoma.—Mint. 26:28.

Loko vaapostola va Kreste va ha hanya, vito ra Mukreste a ri va hambanisa naswona a ri kongoma. (1 Pet. 4:16) Hinkwavo lava tivuleke Vakreste kambe lava mavonelo ya vona kumbe mahanyelo ya vona a ma kanetana ni leswi va swi vulaka, a va hlongoriwa exikarhi ka Vakreste. Hambi swi ri tano, hi laha Yesu a vuleke ha kona, endzhaku ka rifu ra vaapostola va yena Sathana u byale mbewu leyi humeseke Vakreste va vukanganyisi. Na vona lava va vukanganyisi a va tivitana leswaku i Vakreste. (Mt. 13:24, 25, 37-39) Loko Vukreste bya vugwinehi byi hundzukile hikwalaho ko sindzisiwa, van’wana va tivule Vakreste ntsena leswaku va papalata ku xanisiwa. Hi ku famba ka nkarhi, mulungu wihi na wihi loyi a a nga tivuli Muyuda, Mumoslem, kumbe la nga pfumeriki eka Xikwembu hakanyingi a xiyiwa tanihi Mukreste ku nga khathariseki mavonelo ni mahanyelo ya yena.

Mavito Ya Ku Hlekula Lama Nga Riki Ya Xiviri

Ku sukela eka lembe xidzana ra vu-16 ku ya emahlweni, xiyimo lexi xi tise xiphiqo eka Vahundzuluxi. Tanihi leswi vito Mukreste a ri tirhisiwa hi mani na mani, a va ta tihambanisa njhani eka van’wana lava tivulaka Vakreste?

Hakanyingi a va pfumela ku vitaniwa hi vito ro khovolela leri va ri nyikiweke hi valala va vona. Xisweswo vakaneti va Martin Luther hi tlhelo ra dyondzo ya Xikwembu, le Jarimani, hi vona vo sungula ku vitana valandzeri va yena, hi vito ra yena va ku i Malutere. Lava a va hlanganyela na John Wesley, le Nghilandi, va vitaniwe Mamethodist hikuva a va ri ni vukheta swinene ni lava hlelekeke swinene eku endleni ka mintirho ya vona ya vukhongeri. Mabaptist eku sunguleni a va xi ala xikhovelelo lexi nge Anabaptist (leswi vulaka, “La Khuvulaka Nakambe”) kambe hakatsongo-tsongo va boheke ku ri amukela vito leri nge Baptist.

Ku vuriwa yini hi Swichudeni swa Bibele? Vafundhisi va va vitane leswaku i Marussell ni Marutherford. Kambe loko a va lo amukela vito rero a swi ta kurisa moya wa mintlawa. A swi nga ta fambisana ni ndzayo leyi nyikiweke Vakreste vo sungula hi muapostola Pawulo, loyi a tsaleke a ku: “Loko un’wana a ku: ‘Mina ndzi wa ka Pawulo’, ni loko un’wana a ku: ‘Mina ndzi wa ka Apolosi’, xana a mi vanhu ntsena xana [sweswo i swa nyama, a hi swa moya]?” (1 Kor. 3:4) Van’wana va va vitane “Mamillenial Dawn”; kambe ku Fuma ka Kreste ka Gidi ra Malembe a ko va yin’wana ya tidyondzo ta vona. Van’wana a va va vitana “Mawatch Tower”; kambe ni rolero a ri nga fanelanga, hikuva Watch Tower a ko va yin’wana ya tibuku leti a va ti tirhisa ku hangalasa ntiyiso wa Bibele.

Xilaveko Xa Vito Leri Va Hambanisaka

Hi ku famba ka nkarhi, swi ye swi va erivaleni leswaku ehenhla ka vito ro va hlawula ra Vakreste, vandlha ra malandza ya Yehovha hakunene a ri lava vito leri nga ta va hambanisa. Nhlamuselo ya vito Mukreste a yi onhiwile emianakanyweni ya vanhu hikuva vanhu lava a va tivula Vakreste hakanyingi a va ri na vutivi byitsongo kumbe va ri hava vutivi bya leswaku Yesu Kreste i mani, a a dyondzisa yini, ni leswaku a va fanele va endla yini loko hakunene va ri valandzeri vakwe. Ku engetela kwalaho, loko vamakwerhu va ya emahlweni va twisisa Rito ra Xikwembu, va vone xilaveko xa ku tihambanisa ni ku tihlawula eka mafambiselo ya vukhongeri lawa a ma tivula Vakreste hi vukanganyisi.

I ntiyiso leswaku hakanyingi vamakwerhu a va tivitana Swichudeni swa Bibele ni leswaku ku sukela hi 1910 a va tirhisa vito leri nge International Bible Students’ Association loko va vulavula hi minhlangano ya vona. Hi 1914, leswaku va kombisa ku hambana ka vona ni vandla ra vona lerintshwa leri vumbiweke ra le nawini ra International Bible Students’ Association, va tirhise vito leri nge Associated Bible Students loko va vulavula hi mintlawa ya kwalaho. Kambe ku gandzela ka vona a ku katsa leswi tlulaka sweswo, ku dyondza Bibele. Ku tlula kwalaho, a ku ri ni van’wana lava na vona a va dyondza Bibele—van’wana a va tinyiketerile; van’wana, tanihi vaxopaxopi; naswona vo tala, a ku ri vanhu lava a va yi languta tanihi buku ntsena leyinene. Kutani, endzhaku ka rifu ra Makwerhu Russell, van’wana lava a va hlanganyela na vona khale va ale ku tirhisana ni Sosayiti ya Watch Tower ni International Bible Students Association, lerova va kaneta ntirho wa tinhlengeletano leti. Mintlawa leyi leyi hambaneke a yi tirhisa mavito yo hambana-hambana, van’wana a va namarhela eka vito ra Associated Bible Students. Leswi swi vange mpfilumpfilu lowu engetelekeke.

Kambe hi nkarhi wolowo, hi 1931, hi amukele vito leri hi hlawulaka hakunene ra Timbhoni ta Yehovha. Mutsari Chandler W. Sterling u kombetele eka rona tanihi “mianakanyo leyi nga ni vuyelo lebyikulu” ya J. F. Rutherford, loyi hi nkarhi wolowo a a ri muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower. Hi laha mutsari yoloye a swi xiyaka ha kona, lowu a ku ri nsusumeto wa vutlhari lowu nga va nyikangiki vito ra ximfumo ra ntlawa ntsena, kambe ri pfune ku nyikela tinhlamuselo hinkwato ta Bibele ta rito “mbhoni” ni “vumbhoni” hi laha ma tirhaka ha kona ngopfu-ngopfu eka Timbhoni ta Yehovha. Ku hambana ni sweswo, A. H. Macmillan, la tirhisaneke swinene ni vaungameri vanharhu va Sosayiti ya Watch Tower, mayelana ni xitiviso lexi nga nyikeriwa hi Makwerhu Rutherford u te: “A ndzi kanakani—hambi hi nkarhi lowu nga hundza kumbe sweswi—leswaku Hosi yi n’wi kongomisile eka swoleswo, ni leswaku rolero i vito leri Yehovha a lavaka leswaku ri va ra hina, naswona hi tsakile ni ku nyanyuka swinene ku va na rona.” Xana timhaka leti ti seketela vonelo rihi? Xana vito a ri ri ‘mianakanyo leyi nga ni vuyelo lebyikulu’ ya Makwerhu Rutherford, kumbe xana a ri ri nkongomiso wa Xikwembu?

Swiendlakalo Leswi Kombetelaka Eka Vito Leri

Yehovha u vangele leswaku hi lembe xidzana ra vunhungu B.C.E. Esaya a tsala leswi: “Mi timboni ta mina, ku vula Yehova, ṅwina [m]i nanḍa wa mina loyi nḍi ṅwi hlawuleke, hi leŝaku mi ta ŝi tiv̌a, mi nḍi pfumela, mi v̌a mi ŝi twa leŝaku hi mina: E mahlweni ka mina a ku nga si v̌a na Šikwembu leši endliweke, e nḍhaku ka mina ku nga ka ku nga v̌i na šiṅwana. . . . Mi timboni ta mina, ku v̌ula Yehova: Hi mina Šikwembu.” (Esa. 43:10, 12) Hi laha swi kombisiweke ha kona Ematsalweni ya Xigriki ya Vukreste, vuprofeta byo tala lebyi rhekhodiweke eka Esaya byi hetisekile eka vandlha ra Vukreste. (Ringanisa Esaya 8:18 na Vaheveru 2:10-13; Esaya 66:22 na Nhlavutelo 21:1, 2.) Kambe Esaya 43:10, 12 a yi kalanga yi kaneriwa hi vuenti eka Xihondzo xo Rindza hi malembe ya 40 yo sungula ya ku kandziyisiwa ka xona.

Hambi swi ri tano, endzhaku ka sweswo ku dyondza ka vona Matsalwa ku yise nyingiso wa malandza ya Yehovha eka swiendlakalo leswintshwa leswi xiyekaka. Mfumo wa Xikwembu na Yesu tanihi Hosi ya wona ya Vumesiya wu sungurile ematilweni hi 1914. Hi 1925, hi lembe leri leswi swi hlamuseriweke ha rona hi ku twakala eka Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi), xileriso xa muprofeta xa Esaya ndzima 43, xa ku va timbhoni ta Yehovha, xi hlamuseriwile eka minkandziyiso ya 11 yo hambana-hambana ya magazini lowu.

Eka Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa January 1, 1926, xihloko-nkulu a xi ri na xivutiso lexi tlhontlhaka: “I Vamani Va Nga Ta Xixima Yehovha?” Eka malembe ya ntlhanu lama landzeleke, Xihondzo xo Rindza xi hlamusele xiphemu xin’wana xa Esaya 43:10-12 eka minkandziyiso ya 46 yo hambana-hambana naswona minkarhi hinkwayo yi yi tirhisela eka Vakreste va ntiyiso.b Hi 1929 ku boxiwe leswaku mphikamakaneta leyi nga erivaleni leyi langutaneke ni swivumbiwa hinkwaswo leswi tlhariheke yi katsa ku xixima vito ra Yehovha. Naswona mayelana ni vutihlamuleri lebyi malandza ya Yehovha ma nga na byona mayelana ni mphikamakaneta leyi, Esaya 43:10-12 a yi hamba yi hlamuseriwa.

Xisweswo mintiyiso yi komba leswaku hikwalaho ko dyondza Bibele, hi ku phindha-phindha a ku yisiwa nyingiso eka vutihlamuleri bya vona bya ku va timbhoni ta Yehovha. Lexi a xi xiyiwa ngopfu a ku nga ri vito ra ntlawa kambe a ku ri ntirho lowu a va ta wu endla.

Kambe xana timbhoni toleto a ti fanele ku tiviwa hi vito rihi? Hi rihi a ri ta fanela ntirho lowu a va wu endla? Xana Rito ra Xikwembu ri hete hi ku yini? Mhaka leyi yi kaneriwile eka ntsombano wa le Columbus, Ohio, U.S.A., hi July 24-30, 1931.

Vito Lerintshwa

Maletere lamakulu lama nge JW a ya vonaka swinene eka xifunengeto xa xiyimiso xa ntsombano. Xana a ma yimela yini? Nhlamuselo ya wona a yi nyikeriwanga ku kondza ku va Sonto, July 26. Hi siku rero Makwerhu Rutherford u nyikele nkulumo ya le rivaleni leyi nge “Mfumo, Ntshembo Wa Misava.” Eka nkulumo yoleyo, loko xi hlamusela lava nga vahuweleri va Mfumo wa Xikwembu, xivulavuri xi kombetele hi ku hlawuleka eka vito leri nge Jehovah’s Witnesses.

Endzhakunyana hi siku rero Makwerhu Rutherford u ye emahlweni hi nkulumo yin’wana, leyi eka yona a nga bula hi swivangelo swa leswaku ha yini a ku laveka vito leri hlawulaka.c Xana Matsalwa wona a ma kombetela eka vito rihi? Xivulavuri xi tshahe Mintirho 15:14, leyi yisaka nyingiso eka xikongomelo xa Xikwembu xa ku humesa eka matiko, “vanhu va vito ra xona.” Eka nkulumo ya yena u kombise mhaka ya leswaku hi laha swi tsariweke ha kona eka Nhlavutelo 3:14, Yesu Kreste i “mbhoni leyi tshembekaka ya ntiyiso.” U kombetele eka Yohane 18:37, laha Yesu a nga tivisa a ku: “Leswi ndzi velekeriweke swona laha misaveni, i ku ta veka vumbhoni ehenhla ka ntiyiso.” U yise nyingiso eka 1 Petro 2:9, 10, leyi vulaka leswaku malandza ya Xikwembu ma fanele ku ‘twarisa mintirho leyo saseka ya loyi a ma vitaneke ku huma emunyameni, ma ta eku vonakaleni ka yena loku hlamarisaka.’ U kambisise matsalwa yo hlayanyana ya Esaya kambe a hi hinkwawo lama twisisiweke kahle hi nkarhi wolowo, kambe u fikelele maninginingi ya nkulumo yakwe hi ku hlamusela Esaya 43:8-12, leyi katsaka xileriso xa Xikwembu: “Mi timboni ta mina, ku v̌ula Yehova: Hi mina Šikwembu.” Kutani ke, xana Rito ra Xikwembu a ri va kongomisa eka makumu wahi? Hi rihi vito leri a ri ta twanana ni ndlela leyi kahle-kahle Xikwembu a xi va tirhisa ha yona?

Nhlamulo leyi nga erivaleni yi hlamuseriwile eka xiboho lexi amukeriweke hi ku hiseka enkarhini wolowo.d Xiboho xexo hi ku komisa xi te:

“Leswaku xiyimo xa hina xa ntiyiso xi ta tiviwa, ni ku tshemba leswaku leswi swi twanana ni ku rhandza ka Xikwembu, hi laha swi hlamuseriwaka ha kona eRitweni ra Xikwembu, HI TIYISA, hi ri:

“HA N’WI rhandza swinene Makwerhu Charles T. Russell, hikwalaho ka ntirho wa yena naswona hi ntsako ha swi xiya leswaku Hosi yi n’wi tirhisile naswona yi katekise ntirho wa yena swinene, kambe a hi nge twanani na Rito ra Xikwembu loko hi pfumela ku vitaniwa hi vito ra ‘Marussell’; Watch Tower Bible and Tract Society na International Bible Students Association na Peoples Pulpit Association i mavito ntsena ya tinhlengeletano leti tanihi ntlawa wa Vakreste hi nga na tona, leti hi ti fambisaka ni ku ti tirhisa ku yisa ntirho wa hina emahlweni hi ku yingisa milawu ya Xikwembu, kambe ku hava ni rin’we ra mavito lawa leri hi fanelaka kumbe ri kombetelaka eka hina tanihi ntlawa wa Vakreste lava landzelelaka mikondzo ya Hosi ni N’wini wa hina, Kreste Yesu; leswaku hi swichudeni swa Bibele, naswona tanihi ntlawa wa Vakreste lava vumbaka nhlangano, ha ala ku pfumela ku vitaniwa hi vito ra ‘Swichudeni swa Bibele’ kumbe mavito man’wana lama fanaka tanihi ya ku hlamusela xiyimo xa hina emahlweni ka Hosi; a hi swi lavi ku byarha kumbe ku vitaniwa hi vito rihi na rihi ra munhu;

“LESWAKU, leswi hi nga xaviwa hi ngati ya nkoka ya Yesu Kreste Hosi ni Muponisi wa hina, la nga kumiwa a lulamile ni la nga tswariwa hi Yehovha Xikwembu ivi a vitaneriwa emfun’weni wa yena, handle ko kanakana hi titshega hi ku helela ni ku tinyiketela eka Yehovha Xikwembu ni mfumo wakwe; hi malandza ya Yehovha Xikwembu lama lerisiweke ku tirha ntirho evitweni ra yena, ni hi ku titsongahatela nawu wa yena, wa ku hangalasa vumbhoni bya Yesu Kreste, ni ku tivisa vanhu leswaku Yehovha i Xikwembu xa ntiyiso ni xa Matimba Hinkwawo; hikwalaho hi ntsako hi khomelela ni ku amukela vito leri humaka enon’wini wa Hosi Xikwembu, naswona hi rhandza ku tiviwa ni ku vitaniwa tanihi timbhoni ta Yehovha.—Esa. 43:10-12.”e

Ku phokotela ka nkarhi wo leha hi matimba loku landzeleke endzhaku ka xiboho lexi heleleke, ku kombise leswaku vayingiseri va swi amukela leswi vuriweke.

Ku Amukela Vutihlamuleri

Vona ku dzuneka loku nga kona ku va mubyarhi wa vito ra Xikwembu xin’we xa ntiyiso, Mufumi wa vuako hinkwabyo! Kambe vito rero ri fambisana ni vutihlamuleri. I vutihlamuleri lebyi mintlawa yin’wana ya vukhongeri yi nga byi laviki. Hi laha Makwerhu Rutherford a vuleke ha kona eka nkulumo yakwe: “Va tsaka lava amukelaka vito leri ku nga riki na munhu ehansi ka dyambu a ri lavaka handle ka lava tinyiketeleke eka Yehovha hi ku helela, va nga siveriwi hi nchumu.” Kambe, vona ndlela leyi swi fanelaka ha yona leswaku malandza ya Yehovha ma byarha vito ra Xikwembu hi xoxe, va ri tivisa, ni leswaku ri katsiwa swinene ni ku twarisiwa ka xikongomelo xa xona!

Ntlawa wun’wana ni wun’wana lowu vulavulaka hi vito ra Yehovha wu tinyika vutihlamuleri bya ku hlamusela rito ra yena hi ntiyiso. (Yer. 23:26-28) Va fanele va tivisa ku avanyisa ehenhla ka lava endlaka leswi nga lulamangiki, ku nga ri ku tivisa malunghiselelo ya Yehovha ya mikateko ya lava rhandzaka leswo lulama ntsena. Hi laha Yehovha a leriseke vaprofeta va yena ha kona eminkarhini ya khale, swi tano ni namuntlha, timbhoni ta yena a ti fanelanga ti susa swin’wana eka rito ra Xikwembu hi ku tsandzeka ku swi tivisa. (Yer. 1:17; 26:2; Ezek. 3:1-11) Va fanele va tivisa “lembe le’rinene ra Yehova, ni siku ra ku tirihisela ka Šikwembu ša hina.” (Esa. 61:1, 2) Lava va amukeleke xiboho lexi nga laha henhla va xiye vutihlamuleri byebyo, naswona eka xiphemu xo hetelela xa xiboho lexi, va te:

“Tanihi timbhoni ta Yehovha xikongomelo-nkulu xa hina, i ku yingisa milawu ya yena hi ku helela; ku tivisa leswaku i Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso ni xa Matimba Hinkwawo; leswaku Rito ra xona i ntiyiso ni leswaku vito ra xona ri lulameriwa hi ku kwetsima ni xichavo hinkwaxo; leswaku Kreste i Hosi ya Xikwembu, leyi xi yi vekeke exiluvelweni xa xona xa vulawuri; leswaku mfumo wa yena sweswi wu fikile, naswona hi ku yingisa milawu ya Hosi hi fanele hi tivisa mahungu lawa lamanene tanihi xitiyisekiso kumbe vumbhoni eka vamatiko ni ku tivisa vafumi ni vanhu mayelana ni nhlengeletano ya Sathana ya tihanyi ni leyi tshikilelaka, ngopfu-ngopfu ‘Vujagana’, lebyi byi nga xiphemu lexi biheke swinene xa nhlengeletano yoleyo leyi vonakaka, ni hi xikongomelo xa Xikwembu xa ku herisa nhlengeletano ya Sathana hi ku hatlisa, ivi endzhaku ka xiendlo xexo lexikulu Kreste Hosi u ta tisela vanhu lava yingisaka, ku rhula, rifuwo, ntshunxeko ni rihanyo, ntsako ni vutomi lebyi nga heriki emisaveni; mfumo wa Xikwembu i ntshembho wa misava, naswona ku hava wun’wana, ni leswaku rungula leri ri fanele ku nyikeriwa hi lava va tiviwaka tanihi timbhoni ta Yehovha.

“Hi ku titsongahata hi rhamba vanhu hinkwavo lava va tinyiketeleke eka Yehovha ni le ka mfumo wa yena hi ku helela, leswaku va hlanganyela eku huweleleni ka mahungu lamanene eka van’wana, leswaku mpimanyeto wo lulama wa Hosi wu ta va erivaleni, leswaku vanhu va misava va ta tiva laha va nga kumaka ntiyiso ni ntshembho wa ku tshunxeka; naswona ku tlula kwalaho, leswaku vito ra le henhla ni ro kwetsima ra Yehovha Xikwembu ri lweriwa ni ku tlakusiwa.”

A hi le Columbus, Ohio, ya le Amerika ntsena, laha mintshungu yi nga phokotela hi matimba loko ku tivisiwa vito leri lerintshwa, kambe ku fika ni le Australia. Le Japani, endzhaku ko ringeta hi matimba ku kuma xitichi xa xiya-ni-moya, va lo kuma xiphemunyana xintsongo xa nongonoko exikarhi ka vusiku. Hi ku hatlisa xi hundzuluxeriwile. Xisweswo ntlawa lowuntsongo wu twe xiboho ivi wu phokotela hi matimba swinene. Matsue Ishii a a ri na vona, naswona hi laha a tsaleke ha kona, va ‘huwelele hi ndlela leyi tlakukeke ya ntsako swin’we ni vamakwavo va le Amerika.’ Endzhaku ka ntsombano wa le Columbus, tinhlengeletano ni mavandlha ya Timbhoni ta Yehovha ematikweni hinkwawo, laha vutirheli bya vona byi endliwaka kona va vule leswaku va pfumelelana hi ku helela ni xiboho xolexo. Hi xikombiso, hi kume xiviko lexi xo huma hi le Norway: “Eka ntsombano wa hina wa lembe . . . le Oslo hinkwerhu hi yime hi milenge naswona hi ku hiseka hi huwelerile hi ku ‘Ja’, loko hi amukela vito ra hina lerintshwa ra ‘timbhoni ta Yehovha’.”

A Ro Va Mfungho Ntsena

Xana misava a yi ta swi xiya leswaku vamakwerhu va ni vito lerintshwa? Kavula! Eka nkulumo leyi xitiviso xa vito xi endliweke eka yona ro sungula, yi haxiwe hi nsohansohano lowukulu swinene wa vuhaxi wo tlula hinkwayo leyi tshameke yi tirhisiwa ku fikela enkarhini wolowo. Ku tlula kwalaho, xiboho lexi andlalaka vito lerintshwa a xi nghenisiwile eka xibukwana lexi nge The Kingdom, the Hope of the World. Endzhaku ka ntsombano, Timbhoni ta Yehovha ti hangalase timiliyoni ta tikopi ta xibukwana xolexo hi tindzimi to tala le Amerika N’walungu na Dzonga, Yuropa, Afrika, Asia, ni le swihlaleni swa lwandle. Ku tlhandlekela eka ku nyikela tikopi hi yindlu ni yindlu, va endle matshalatshala lama hlawulekeke yo yisa kopi eka mulawuri un’wana ni un’wana wa hulumendhe, van’wamabindzu lava dumeke, ni vafundhisi. Van’wana lava a va ha hanya hi 1992 a va ha ku tsundzuka kahle ku hlanganyela ka vona eka tsima leri xiyekaka.

A hi hinkwavo va nga amukela xibukwana hi ku tsaka. Eva Abbott u tsundzuka leswaku, loko a ri karhi a huma ekaya ka mufundhisi un’wana le United States, u landzeriwe hi xibukwana xi ri karhi xi haha hi le henhla ka yena xi ya wela ehansi. A nga swi lavi ku xi siya kwalaho, kutani a xi teka; kambe mbyana leyikulu yi bonga, yi n’wi wutlela xona ivi yi xi yisa eka n’wini wa yona, ku nga mufundhisi. U te: “Leswi ndzi nga kotangiki ku swi yisa, mbyana yi swi siyile!”

Martin Poetzinger, loyi endzhaku a nga tirha tanihi xirho xa Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha wa tsundzuka: “Ku humelele tinghohe leti hlamaleke eka tinyangwa hinkwato loko hi titivisa hi marito lama nge: ‘Tanihi un’wana wa timbhoni ta Yehovha ndzi te laha ka wena namuntlha.’ Vanhu a va hlakahla tinhloko ta vona kumbe va vutisa: ‘Kambe ma ha ri Swichudeni swa Bibele, a swi tano ke? Kumbe se mi joyine mpambukwa wun’wana?’” Hakantsongo-ntsongo xiyimo xexo xi hundzukile. Endzhaku ka makume ya malembe va sungule ku tirhisa vito ra vona ra ku va hlawula, Makwerhu Poetzinger u tsarile: “Vona ku cinca konghasi! Ndzi nga si vula nchumu vanhu a va ku: ‘U fanele u ri un’wana wa timbhoni ta Yehovha.’” Phela, sweswi va ri tiva vito leri.

Vito rero a ko va mfungho ntsena. Hambi wa ha ri ntsongo kumbe u kurile, u wa xinuna kumbe wa xisati, hinkwato Timbhoni ta Yehovha ti hlanganyela entirhweni wa ku vula vumbhoni hi Yehovha ni hi xikongomelo xa yena lexinene. Vuyelo bya kona, profesa wa matimu ya vukhongeri, C. S. Braden, u tsarile a ku: “Timbhoni ta Yehovha ti yi hlanganise hi xiviri misava hi ku vula ka tona vumbhoni.”—These Also Believe.

Hambi leswi ku veka vumbhoni loku endliweke hi vamakwerhu va nga si va ni vito leri nge Timbhoni ta Yehovha a ku hlanganise xirhendzevutana, loko hi languta le ndzhaku swi tikomba onge Yehovha a a va lunghiselela ntirho lowukulu eka wolowo—ku hlengeletiwa ka ntshungu lowukulu lowu nga ta hlayisiwa wu hanya wu hundza eArmagedoni, wu ri ni lunghelo ro hanya hi laha ku nga heriki eparadeyisini emisaveni.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 149]

“Vadyondzisiwa a va vitaniwa Vakreste hi nkongomiso wa Xikwembu”

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 150]

Vito leri nge Mukreste ri onhiwile emianakanyweni ya vanhu

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 151]

A va nga ri Swichudeni swa Bibele ntsena

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 157]

“Mi timboni ta mina, ku v̌ula Yehova: Hi mina Šikwembu”

[Bokisi leri nga eka tluka 151]

Vito Timbhoni ta Yehovha eka Tiamerika

Arabic ش‍هود ‍ي‍هوه‍

Armenian Եհովայի Վկաներ

Chinese 耶和華見證人

English Jehovah’s Witnesses

French Témoins de Jéhovah

Greek Μάρτυρες του Ιεχωβά

Greenlandic Jehovap Nalunaajaasui

Italian Testimoni di Geova

Japanese エホバの証人

Korean 여호와의 증인

Papiamento Testigonan di Jehova

Polish Świadkowie Jehowy

Portuguese Testemunhas de Jeová

Samoan Molimau a Ieova

Spanish Testigos de Jehová

Sranantongo Jehovah Kotoigi

Tagalog Mga Saksi ni Jehova

Vietnamese Nhân-chứng Giê-hô-va

[Bokisi leri nga eka tluka 152]

Ni Van’wana Va Ri Vonile

A ku nga ri “Xihondzo xo Rindza” ntsena lexi swi kombiseke hi ku ya hi Bibele leswaku Yehovha a a ta va ni timbhoni emisaveni. Hi xikombiso, H. A. Ironside, ebukwini ya yena leyi nge “Lectures on Daniel the Prophet” (yi kandziyisiwe ro sungula hi 1911), loko a kombetela eka lava switshembiso leswinene swa Esaya ndzima 43 a swi ta hetiseka eka vona u te: “Lava va ta va timbhoni ta Yehovha, lava vulaka vumbhoni hi matimba ni ku kwetsima ka Xikwembu xin’we xa ntiyiso, loko Vujagana lebyi gwineheke byi ta va byi kanganyisiwile ku pfumela vunwa bya Antikreste.”

[Bokisi leri nga eka tluka 153]

Vito Timbhoni ta Yehovha le Vuxeni ni le Swihlaleni swa Pacific

Bengali যিহোবার সাক্ষিরা

Bislama Ol Wetnes blong Jeova

Chinese 耶和華見證人

English Jehovah’s Witnesses

Fijian Vakadinadina i Jiova

Gujarati યહોવાહના સાક્ષીઓ

Hindi यहोवा के साक्षी

Hiri Motu Iehova ena Witness Taudia

Iloko Dagiti Saksi ni Jehova

Indonesian Saksi-Saksi Yehuwa

Japanese エホバの証人

Kannada ಯೆಹೋವನ ಸಾಕ್ಷಿಗಳು

Korean 여호와의 증인

Malayalam യഹോവയുടെ സാക്ഷികൾ

Marathi यहोवाचे साक्षीदार

Marshallese Dri Kennan ro an Jeova

Myanmar ယေဟောဝါသက်သေမျာ

Nepali यहोवाका साक्षीहरू

New Guinea Pidgin Ol Witnes Bilong Jehova

Niuean Tau Fakamoli a Iehova

Palauan reSioning er a Jehovah

Pangasinan Saray Tasi nen Jehova

Ponapean Sounkadehde kan en Siohwa

Rarotongan Au Kite o Iehova

Russian Свидетели Иеговы

Samoan, Tuvaluan Molimau a Ieova

Sinhalese යෙහෝවාගේ සාක්ෂිකරුවෝ

Solomon Islands Pidgin all’gether Jehovah’s Witness

Tahitian Ite no Iehova

Tamil யெகோவாவின் சாட்சிகள்

Telugu యెహోవాసాక్షులు

Thai พยาน​พระ​ยะโฮวา

Tongan Fakamo‘oni ‘a Sihova

Trukese Ekkewe Chon Pwarata Jiowa

Urdu ہاوگ‌ےک‌ہاووہی

Vietnamese Nhân-chứng Giê-hô-va

Yapese Pi Mich Rok Jehovah

[Bokisi leri nga eka tluka 154]

Vito Timbhoni ta Yehovha le Afrika

Afrikaans Jehovah se Getuies

Amharic የይሖዋ ምሥክሮች

Arabic ش‍هود ‍ي‍هوه‍

Chicheŵa Mboni za Yehova

Cibemba Inte sha kwa Yehova

Efịk Mme Ntiense Jehovah

English Jehovah’s Witnesses

Ewe Yehowa Ðasefowo

French Témoins de Jéhovah

Ga Yehowa Odasefoi

Gun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ

Hausa Shaidun Jehovah

Igbo Ndịàmà Jehova

Kiluba Ba Tumoni twa Yehova

Kinyarwanda Abahamya ba Yehova

Kirundi Ivyabona vya Yehova

Kisi Seiyaa Jɛhowaa

Kwanyama Eendombwedi daJehova

Lingala Batemwe ya Jéhovah

Luganda Abajulirwa ba Yakuwa

Malagasy Vavolombelon’i Jehovah

Moore A Zeova Kaset rãmba

Ndonga Oonzapo dhaJehova

Portuguese Testemunhas de Jeová

Sango A-Témoin ti Jéhovah

Sepedi Dihlatse tša Jehofa

Sesotho Lipaki tsa Jehova

Shona Zvapupu zvaJehovha

Silozi Lipaki za Jehova

Swahili Mashahidi wa Yehova

Tigrinya ናይ የሆዋ መሰኻኽር

Tshiluba Bantemu ba Yehowa

Tsonga Timbhoni ta Yehova

Tswana Basupi ba ga Jehofa

Twi Yehowa Adansefo

Venda Ṱhanzi dza Yehova

Xhosa amaNgqina kaYehova

Yoruba Ẹlẹ́rìí Jehofa

Zulu oFakazi BakaJehova

[Bokisi leri nga eka tluka 154]

Vito Timbhoni ta Yehovha le Yuropa ni le Middle East

Albanian Dëshmitarët e Jehovait

Arabic ش‍هود ‍ي‍هوه‍

Armenian Եհովայի Վկաներ

Bulgarian Свидетелите на Йехова

Croatian Jehovini svjedoci

Czech svĕdkové Jehovovi

Danish Jehovas Vidner

Dutch Jehovah’s Getuigen

English Jehovah’s Witnesses

Estonian Jehoova tunnistajad

Finnish Jehovan todistajat

French Témoins de Jéhovah

German Jehovas Zeugen

Greek Μάρτυρες του Ιεχωβά

Hebrew עדי־יהוה

Hungarian Jehova Tanúi

Icelandic Vottar Jehóva

Italian Testimoni di Geova

Macedonian, Serbian Јеховини сведоци

Maltese Xhieda ta’ Jehovah

Norwegian Jehovas vitner

Polish Świadkowie Jehowy

Portuguese Testemunhas de Jeová

Romanian Martorii lui Iehova

Russian Свидетели Иеговы

Slovak Jehovovi svedkovia

Slovenian Jehovove priče

Spanish Testigos de Jehová

Swedish Jehovas vittnen

Turkish Yehova’nın Şahitleri

Ukrainian Свідки Єгови

[Xifaniso lexi nga eka tluka 155]

Maletere lama nge JW (handle ka nhlamuselo) a ma vonaka swinene entsombanweni wa 1931. Nhlamuselo ya wona yi paluxiwile eka nkulumo leyi tsakisaka ya vito leri lerintshwa

[Swifaniso leswi nga eka tluka 156]

A va tinyungubyisa hi ku tivisa van’wana leswaku a va ri Timbhoni ta Yehovha