Ndlela Yo Endla Vulavisisi
HOSI SOLOMONI “u anakanyisisile ni ku lavisisa hi rixaladza, leswaku a longoloxa swivuriso swo tala hi ku tlhandlamana ka swona.” Ha yini? Hikuva a a tsakela ku tsala “marito lama lulameke ya ntiyiso.” (Ekl. 12:9, 10) Luka u “[lavisise] swilo hinkwaswo ku sukela emasungulweni hi ku kongoma” leswaku a longoloxa swiendlakalo swa vutomi bya Kreste hi ntlhandlamano lowu faneleke. (Luka 1:3) Malandza lawa hamambirhi ya Xikwembu a ma endla ndzavisiso.
Ndzavisiso i yini? I ku lava rungula hi rixaladza, rungula leri khumbaka mhaka yo karhi. Nkambisiso wu katsa ku hlaya, naswona wu katsa misinya ya milawu leyi munhu a yi tirhisaka loko a dyondza. Wu nga ha katsa ku bula ni vanhu, u va vutisa swo karhi.
Hi swihi swiyimo leswi lavaka leswaku munhu a endla ndzavisiso? Hi leswi swikombiso swi nga ri swingani. Dyondzo ya wena n’wini kumbe ku hlaya ka wena Bibele ku nga ha tlakusa swivutiso leswi nga swa nkoka eka wena. Munhu loyi u nyikelaka vumbhoni eka yena a nga ha tlakusa xivutiso lexi u nga ha rhandzaka ku kuma rungula leri kongomeke leri u nga ta n’wi hlamula ha rona. U nga ha va u averiwe ku nyikela nkulumo.
Ehleketa hi xiavelo xo nyikela nkulumo. Mhaka leyi u komberiweke ku bula ha yona yi nga ha vonaka yi tolovelekile swinene. Xana u nga yi tirhisa njhani endhawini ya ka n’wina? U nga ha yi endla yi va leyi fuweke hi ku endla vulavisisi. Loko yi seketeriwa hi vumbhoni byo karhi kumbe hi xikombiso lexi fanelaka mhaka ya wena ni lexi khumbaka vutomi bya vayingiseri va wena, yinhla leyi a a yi vonaka onge a hi ya nkoka yi va leyi dyondzisaka, ni leyi khutazaka. Rungula leri kandziyisiweke leri u ri tirhisaka ri nga ha va ri endleriwe vahlayi va misava hinkwayo, kambe u fanele u ri tlhuvutsa, u nghenisa swifaniso, kutani u tirhisa tinhla ta kona eka vandlha kumbe eka munhu un’we. U fanele u swi endlisa ku yini?
Rhanga u ehleketa hi vayingiseri va wena u nga si endla vulavisisi. I yini lexi ana se va xi tivaka? Xana va fanele va tiva yini? Kutani, tiva xikongomelo xa wena. Xana i ku hlamusela? ku khorwisa? ku kaneta? kumbe ku khutaza? Ku hlamusela ku lava u tlhandlekela rungula rin’wana leswaku u andlala mhaka erivaleni. Hambiloko tinhla ta xisekelo ti twisiseka, u nga ha boheka ku ndlandlamuxa hi ku vula leswaku ku nga va rini naswona hi ndlela yihi laha ku nga endliwaka leswi vuriwaka. Ku khorwisa swi lava leswaku u nyikela swivangelo leswi boxaka leswaku ha yini mhaka ya kona yi ri hi ndlela leyi, ku katsa ni ku veka vumbhoni erivaleni. Ku kaneta ku lava munhu a va ni vutivi lebyi hetisekeke bya matlhelo hamambirhi ya mhaka swin’we ni ku kambisisa vumbhoni lebyi u byi tirhisaka hi vukheta. Ina, a ho lava tinhla leti nga ni matimba ntsena kambe hi lava ni tindlela ta ku andlala tinhla teto hi ndlela ya rirhandzu. Ku khutaza swi katsa ku fikelela mbilu. Swi vula ku susumetela vayingiseri va wena leswaku va navela ku endla leswi ku buriwaka ha swona. Mbilu yi nga fikeleriwa hi ku tirhisa swikombiso swa xiviri swa vanhu lava landzeleke ndlela yoleyo, hambiloko va langutane ni ku nonon’hweriwa.
Xana sweswi se u ku lunghekerile ku sungula? E-e. Ehleketa leswaku u lava rungula ro tanihi kwihi. Nchumu wa nkoka ku nga ha va nkarhi. Loko u ya hundzisela rungula eka van’wana, xana u ta va ni nkarhi wo tanihi kwihi? Timinete ta ntlhanu? Timinete ta 45? Xana nkarhi wa kona wu vekiwe ka ha ri emahlweni, ku fana ni le minhlanganweni ya vandlha, kumbe, xana a wu vekiwanga, ku fana ni le ka dyondzo ya Bibele kumbe riendzo ra vurisi?
Xo hetelela, u ni tibuku ta njhani to endla ndzavisiso? Ku tlhandlekela eka leti u nga na tona ekaya, xana ti kona tin’wana leti engetelekeke elayiburari ya le Holweni ya Mfumo? Xana vamakwerhu lava va tirheleke Yehovha malembe yo tala va nga pfumela leswaku u tirhisa tibuku ta vona to endla ndzavisiso? Xana yi kona layiburari ya mani na mani endhawini ya ka n’wina laha tibuku tin’wana ti nga tirhisiwaka loko swi laveka?
Ku Tirhisa Xitirhisiwa Lexikulu Xa Hina Xo Endla Ndzavisiso—Bibele
Loko mhaka leyi u endlaka ndzavisiso ha yona yi khumba nhlamuselo ya tsalwa, rhanga hi Bibele.
Kambisisa Mongo. Tivutise: ‘Xana ndzimana leyi a yi kongomisiwe eka mani? Xana tindzimana leti nga ekusuhi na yona ti kombisa yini malunghana ni swiyimo leswi vangeleke leswaku ku vuriwa marito lawa kumbe langutelo ra vanhu lava khumbekaka?’ Hakanyingi vuxokoxoko byebyo byi nga hi pfuna ku twisisa ndzimana ya kona, naswona byi nga pfuna ku endla leswaku nkulumo leyi hi byi tirhisaka eka yona yi hanya.
Hi xikombiso, Vaheveru 4:12 hakanyingi ya tshahiwa loko ku kombisiwa matimba ya Rito ra Xikwembu leswaku ma khumba timbilu ni ku cinca vutomi bya vanhu. Mongo wa yona wu endla leswaku hi yi vona kahle ndlela leyi leswi swi nga endlekaka ha yona. Wu vulavula hi mintokoto ya Vaisrayele emalembeni ya 40 va ri emananga va nga si nghena etikweni leri Yehovha a ri tshembiseke Abrahama. (Hev. 3:7–4:13) “Rito ra Xikwembu,” ku nga xitshembiso xa xona xa ku va tisa endhawini ya ku wisa hi ku pfumelelana ni ntwanano wa Abrahama, a ri nga fanga; a ri hanya naswona a ri ya eku hetisekeni. Vaisrayele a va ri ni xivangelo lexi twalaka xo kombisa ripfumelo eka xitshembiso lexi. Kambe, loko Yehovha a ri karhi a va susa aEgipta a va yisa eNtshaveni ya Sinayi, va ri karhi va kongoma eTikweni ra Xitshembiso, va kombise ku pfumala ripfumelo hi ku phindha-phindha. Hikwalaho, leswi nga etimbilwini ta vona swi vonake hi ndlela leyi va anguleke ha yona loko Xikwembu xi endla leswi xi swi vuleke. Hilaha ku fanaka esikwini ra hina, rito ra Xikwembu leri nga xitshembiso ri paluxa leswi nga etimbilwini ta vanhu.
Kamba Swikombo Swa Matsalwa. Tibibele tin’wana ti ni swikombo swa matsalwa. Xana ya wena yi na swona? Loko swi ri tano, swi nga ha pfuna swikombo sweswo. Xiya xikombiso lexi nga eka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Yo Kwetsima. Petro wo Sungula 3:6 u kombetela eka Sara tanihi xikombiso lexinene lexi vavasati lava nga Vakreste va faneleke va xi tekelela. Xikombo xa tsalwa lexi kombetelaka eka Genesa 18:12 xi tiyisekisa leswi hi ku vula leswaku Sara a a vitana Abrahama a ku i hosi ‘endzeni kakwe.’ Hikwalaho, a a titsongahata swi suka embilwini. Ku engetela eka vutivi byebyo, swikombo swa matsalwa swi nga ha ku kombetela eka tindzimana leti kombisaka ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele kumbe eka ntwanano wa Nawu. Kambe, xiya leswaku swikombo swin’wana swa matsalwa a swi endleriwanga ku nyikela tinhlamuselo teto. Swi nga ha kombetela eka rungula leri nga ni mhaka leyi fanaka kumbe eka rungula ra matimu ya munhu kumbe leri vulavulaka hi ndhawu.
Lavisisa Hi Ku Tirhisa “Concordance” Ya Bibele. Concordance ya Bibele i xikombo xa marito lama tirhisiweke eBibeleni hi ku ya hi ntlhandlamano wa maletere. Yi nga ku pfuna ku kuma matsalwa lama fambisanaka ni mhaka leyi u endlaka vulavisisi ha yona. Loko u ri karhi u ma pfula-pfula, u ta kuma vuxokoxoko byin’wana lebyi pfunaka. U ta vona vumbhoni bya “ntila” wa ntiyiso lowu andlariweke eRitweni ra Xikwembu. (2 Tim. 1:13) Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi ni “Xikombo Xa Marito Lama Nga eBibeleni.” Comprehensive Concordance yi fuwe ngopfu. Loko yi kumeka hi ririmi ra wena, yi ta ku rhumela etindzimaneni hinkwato leti tameleke rito rin’wana ni rin’wana lerikulu eBibeleni.
Ku Dyondza Ku Tirhisa Switirhisiwa Swin’wana Swo Endla Ndzavisiso
Bokisi leri nga eka tluka 33 ri longoloxa switirhisiwa swin’wana swa ndzavisiso leswi lunghiseleriweke hi “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.” (Mat. 24:45-47) Swo tala swa swona swi ni nxaxamelo wa swihloko swa le ndzeni, naswona swo tala swi ni xikombo hala ndzhaku lexi endleriweke ku ku pfuna leswaku u kuma rungula ro karhi hi ku hlawuleka. Eku heleni ka lembe rin’wana ni rin’wana, swikombo leswi nga ni tinhloko-mhaka swa kandziyisiwa eka Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! swa lembe rero.
Ku tolovelana ni rungula leri kumekaka eminkandziyisweni yo dyondza Bibele swi nga endla leswaku u endla ndzavisiso hi ku hatlisa. Hi xikombiso, a hi nge u lava ku tiva hi vuprofeta, dyondzo yo karhi, ku tikhoma ka Vukreste kumbe ndlela leyi misinya ya milawu ya Bibele yi tirhaka ha yona. Hakanyingi Xihondzo xo Rindza xi nga va xi ri na swona leswi u swi lavaka. Xalamuka! yi bula hi swiendlakalo swa sweswinyana, swiphiqo swa sweswi, vukhongeri, sayense ni vanhu va matiko yo hambana-hambana. Nhlamuselo ya mhaka yin’wana ni yin’wana ya Tievhangeli hi ku landzelana ka tona, yi kumeka ebukwini leyi nge Nghwazi Leyi Tshameke Yi Hanya. Bulo ra ndzimana hi ndzimana ra tibuku tin’wana ta Bibele ri kumeka etibukwini to kota leyi nge Nhlavutelo—Ku Chaputa Ka Yona Loku Hlamarisaka Ku Tshinele! ni leyi nge Nyikela Nyingiso Eka Vuprofeta Bya Daniyele! ni tibuku timbirhi leti nge Vuprofeta Bya Esaya—I Rivoningo Eka Vanhu Hinkwavo. Ebukwini leyi nge Ku Hlamulana Hi Matsalwa, u ta kuma tinhlamulo leti enerisaka ta swivutiso swa Bibele swa madzana-dzana leswi talaka ku vutisiwa evutirhelini bya nsimu. Leswaku u byi twisisa kahle vukhongeri byin’wana, tidyondzo ta byona ni matimu ya byona, vona buku leyi nge Ku Lavisisa Ka Vanhu Xikwembu. Rungula leri nga ni vuxokoxoko bya matimu ya manguva lawa ya Timbhoni ta Yehovha ri kumeka ebukwini leyi nge Timbhoni Ta Yehovha I Vahuweleri Va Mfumo Wa Xikwembu. Leswaku u kuma xiviko xa swiendlakalo swa sweswinyana malunghana ni ku chumayeriwa ka mahungu lamanene emisaveni hinkwayo, vona Buku Ya Lembe Ya Timbhoni ta Yehovha leya ha ku humaka. Insight on the Scriptures i nsonga-vutivi wa Bibele ni atlilasi ya yona. Loko u lava vuxokoxoko byo karhi hi vanhu, tindhawu, swilo, tindzimi ni swiendlakalo swin’wana swa matimu leswi fambisanaka ni Bibele, lexi i xihlovo lexinene ngopfu.
“Watch Tower Publications Index.” Index leyi, leyi humesiwaka hi tindzimi leti tlulaka 20, yi ta ku kombetela eka rungula leri kumekaka eka minkandziyiso ya hina yo hambana-hambana. Yi avanyisiwe yi va xikombo xa tinhloko-mhaka ni xikombo xa tindzimana. Leswaku u tirhisa xikombo lexi xa tinhloko-mhaka, kuma rito leri yimelaka mhaka leyi u lavaka ku yi kambisisa. Leswaku u tirhisa xikombo xa tindzimana, eka nxaxamelo wa matsalwa, kuma tsalwa leri u lavaka ku ri twisisa ku antswa. Loko ku ri ni leswi swi kandziyisiweke hi ririmi ra wena malunghana ni mhaka kumbe tsalwa rero, emalembeni lama hlanganisiwaka hi Index, u ta kuma nxaxamelo wa swikombo leswi u nga swi kambaka. Tirhisa xilotlelo lexi nga emahlweni ka Index ku kuma nhlamuselo ya nkomiso wa mavito ya tibuku leti kombisiweke. (Hi xikombiso, hi mpfuno wolowo, u ta swi tiva leswaku w99 3/1 15 yi kombetela enkandziyisweni wa Xihondzo xo Rindza xa 1999, March 1, tluka 15.) Tinhloko-mhaka-nkulu to kota “Field Ministry Experiences [Mintokoto ya Vutirheli bya Nsimu]” ni “Life Stories of Jehovah’s Witnesses [Timhaka ta Vutomi ta Timbhoni ta Yehovha],” ti nga ha pfuna eku lunghiseleleni ka tinkulumo leti nga khutazaka vandlha.
Tanihi leswi swi tsakisaka ku endla ndzavisiso, xiya leswaku u nga kavanyetiwi hi timhaka tin’wana leti u nga laviki tona. Tshama u ri karhi u tsundzuka xikongomelo xa wena xa ku lava rungula leri khumbaka mhaka leyi u nga ehenhla ka yona. Loko Index yi ku kombetela eka rungula ro karhi, pfula (ma-)tluka leri kombisiweke, kutani u tirhisa xihlokwana ni swivulwa swo sungula swa ndzimana leswaku swi ku pfuna u kuma rungula leri u ri lavaka. Loko u lava nhlamuselo ya ndzimana yo karhi ya Bibele, rhanga u kuma laha ndzimana yi kombisiweke kona eka tluka leri u kombiwaka rona. Endzhaku ka sweswo kambisisa tinhlamuselo leti nga ekusuhi na yona.
“Watchtower Library” eka CD-ROM. Loko u ri ni khompyuta, u nga ha vuyeriwa hi ku tirhisa Watchtower Library leyi nga eka CD-ROM, leyi nga ni tibuku to tala ta hina. Fambiselo leri ra ku endla ndzavisiso hi ku olova ri ta ku pfumelela leswaku u lava rito ro karhi, marito yo hlayanyana kumbe tsalwa leri kombisiweke eka buku yihi na yihi leyi nga kona eka Watchtower Library. Hambiloko fambiselo leri ra ku endla ndzavisiso ri nga ri kona hi ririmi ra wena, u nga ha swi kota ku vuyeriwa eka rona hi ku tirhisa ririmi rin’wana leri u ri toloveleke, leri tirhisiwaka ngopfu.
Tibuku Tin’wana Ta Swa Le Tilweni
Eka papila rakwe ra vumbirhi leri huhuteriweke, leri yaka eka Timotiya, Pawulo u kombele jaha leri leswaku loko ri ta eka yena le Rhoma, ri ta ni “tibuku-nsongwa, ngopfu-ngopfu leta madzovo.” (2 Tim. 4:13) Pawulo a a teka tibuku tin’wana ti ri ta nkoka naswona a a ti hlayisa. Na wena u nga endla tano. Xana wa ti hlayisa tikopi ta wena ta Xihondzo xo Rindza, Xalamuka!, ni ta Vutirheli Bya Hina Bya Mfumo hambiloko se hi hetile ku ti tirhisa eminhlanganweni ya vandlha? Loko wo endla tano, u ta swi kota ku ti tirhisela ku endla vulavisisi swin’we ni tibuku tin’wana ta Vukreste leti u nga na tona. Mavandlha yo tala ma ni tibuku ta swa le tilweni eka layiburari ya le Holweni ya Mfumo. Tibuku leti i ta vandlha hinkwaro, munhu u ti tirhisa loko a ri eHolweni ya Mfumo.
Vana Ni Tifayili Ta Wena N’wini
Tshama u ri karhi u hlengeleta timhaka leti tsakisaka leti u nga ti tirhisaka loko u vulavula ni ku dyondzisa. Loko eka phepha-hungu kumbe eka magazini wo karhi u vona mhaka, tinhlayo kumbe xikombiso lexi u nga xi tirhisaka ensin’wini, tsema rungula rero kumbe u endla kopi ya rona. Teka ni siku, xihloko kumbexana ni vito ra mutsari kumbe mukandziyisi wa magazini wolowo. Eminhlanganweni ya vandlha, tsala tinhla ni swifaniso leswi tirhisiweke leswi nga ku pfunaka ku hlamusela van’wana ntiyiso. Xana u tshama u teriwa hi xifaniso lexinene emianakanyweni kambe u nga wu kumi nkarhi wa ku xi tirhisa hi nkarhi wolowo? Xi tsale ehansi, u xi hlayisa eka fayili ya wena. Loko se u ri ni nkarhi wo nyawula u nyikela tinkulumo eXikolweni xa Vutirheli bya le Tilweni, u ta va se u lunghiselele tinkulumo to hlayanyana. Ematshan’weni yo cukumeta tinkulumo leti, ti hlayise. Ndzavisiso lowu u wu endleke wu nga ha pfuna.
Vulavula Ni Vanhu
Vanhu hi vona va nga xihlovo-nkulu xa rungula. Loko Luka a tsala rungula rakwe ra Evhangeli, handle ko kanakana u kume rungula rakwe ro tala hi ku vutisa vanhu lava va swi voneke hi mahlo. (Luka 1:1-4) Kumbexana Mukreste-kuloni a nga ku hlamusela kahle mhaka leyi a wu ringeta ku yi kamba. Hi ku ya hi Vaefesa 4:8, 11-16, Kreste u tirhisa “tinyiko leti nga vanhu” leswaku a hi pfuna hi kula eka “vutivi lebyi kongomeke bya N’wana wa Xikwembu.” Ku vulavurisana ni lava va nga ni ntokoto eku tirheleni ka Xikwembu swi nga ku pfuna u kuma rungula leri u nga ri tirhisaka. Ku vulavula ni vanhu swi nga tlhela swi paluxa leswi va swi anakanyaka, kutani leswi swi nga ku pfuna leswaku u lunghiselela nkulumo leyi nga ta pfuna hakunene.
Kambisisa Vuyelo
Loko mavele ma tshoveriwile, ma fanele ma khumuleriwa. Swi tano na hi vuyelo bya ndzavisiso wa wena. Loko u nga si wu tirhisa, u fanele u hlawula tinhla ta nkoka eka leti ti nga riki ta nkoka.
Malunghana ni rungula leri u nga ta ri tirhisa eka nkulumo ya wena, u fanele u tivutisa leswi: ‘Xana yinhla leyi ndzi lavaka ku yi tirhisa yi hlangana kahle ni nkulumo leyi ndzi nga ta yi nyikela? Kumbe, hambileswi ku nga rungula leri tsakisaka, xana ri hume endleleni loko ndzi ri pimanisa ni mhaka leyi ndzi faneleke ndzi vulavula ha yona?’ Loko u kunguhata ku tirhisa swiendlakalo swa sweswinyana kumbe rungula leri tshamaka ri ri karhi ri cinca, ku fana ni ra sayense ni ra swa vutshunguri, tiyiseka leswaku u tirhisa rungula ra nkarhi wa sweswi. Nakambe, tsundzuka leswaku tinhla tin’wana to huma eka tibuku ta hina ta khale ti nga ha va ti antswisiwile, kutani tirhisa rungula leri ra ha ku humesiwaka malunghana ni mhaka yoleyo.
Swi lava munhu a va ni vuxiyaxiya swinene loko a lava ku tirhisa rungula leri humaka eka tibuku ta misava. U nga rivali leswaku Rito ra Xikwembu i ntiyiso. (Yoh. 17:17) Yesu hi yena muhetisisi-nkulu wa xikongomelo xa Xikwembu. Hikwalaho, Vakolosa 2:3 yi ri: “Leswi tumbetiweke hi vukheta eka yena i xuma hinkwaxo xa vutlhari ni xa vutivi.” Kambisisa vuyelo bya ndzavisiso wa wena u ri karhi u tsundzuka leswi. Malunghana ni ku endla ndzavisiso etibukwini ta misava, tivutise: ‘Xana rungula leri ra hundzeletiwa, i ra ku mbambela kumbe a hi ntiyiso? Xana ri tsariwe hi xikongomelo xa vutianakanyi kumbe xa ku endla bindzu? Xana tibuku tin’wana leti tshembekaka ti pfumelelana na rona? Eka hinkwaswo, xana ri pfumelelana na wona ntiyiso wa Bibele?’
Swivuriso 2:1-5 yi hi khutaza leswaku hi hambeta hi lavisisa vutivi, ku twisisa ni vutlhari “kukota silivhere, [ni] . . . xuma lexi fihliweke.” Leswi swi lava matshalatshala naswona swi tisa vuyelo lebyikulu. Ku endla ndzavisiso i ntirho, kambe ku wu endla swi ta ku pfuna leswaku u kuma ndlela leyi Xikwembu xi langutaka mhaka ha yona, u kota ku ololoxa mianakanyo leyi hoxeke ni ku dzikisa ntiyiso eka wena. Nakambe swi ta endla leswaku tinkulumo ta wena ti va ni ntikelo, ti hanya, u ta tsakela ku ti nyikela naswona ti ta tsakisa.