‘Ku Lava Marito Lama Tsakisaka, Marito Lamanene’
‘MUDYONDZISI a a lavisisa marito lama tsakisaka ni ku tsala marito lamanene ya ntiyiso.’ (Eklesiasta 12:10) Vona ndlela leyi ‘marito lama tsakisaka, lamanene’ lama sekeriweke eMatsalweni lama huhuteriweke ma nga vaka lama tsakisaka ha yona! Ma fanisiwa ni ‘maapula ya nsuku exibyeni xa silivhere,’ ma ni vutlhari, ma xiximeka minkarhi hinkwayo naswona i ya nkoka eswiyin’weni leswi tshikelelaka.—Swivuriso 25:11.
Esikwini ra hina Mudyondzisi Lonkulu, Yesu Kriste, u nyikele swakudya swa moya leswi tlulaka swinene leswi kumiweke hi vanhu va Xikwembu ehansi ka tihosi ta Israyele wa khale. (Matewu 12:42) Ku lava ku tlula lembe xidzana, marito lama tsakisaka, lamanene ya ntiyiso lama hlanganisaka tlhelo rin’wana ni rin’wana ra vutomi a ma ri karhi ma nyikiwa etibukwini ta Sosayiti ya Watch Tower ivi ti hangalasiwa hinkwako hi tindzimi to tala. Xisweswo mindyangu ni vanhu vo tala va swi kotile ku endla layiburari emakaya ya vona vini, leyi nga na tibuku leti tshembekaka ta ndzavisiso leti kombetelaka eBibeleni. Ku tlhandlekela kwalaho, mabandlha yo tala ya Timbhoni ta Yehova ma na tilayiburari letinene to ti tirhisa eTiholweni ta wona ta Mfumo.
Nakambe, ku kuma marito lama tsakisaka lamanene lama lavekaka eka xiyimo xo karhi, swa ha lava kona ku lavisisa. Hi ku xiya leswi, ku sukela eku sunguleni ematin’wini ya yona, Sosayiti ya Watch Tower yi kandziyise swikombo swa tibuku ta yona.—Languta bokisi eka matluka 28 na 29.
Nawu Lowuntshwa
Lembe ra 1985 ri ve ndzima leyintshwa ematin’wini ya Watch Tower Publications Indexes. Ti-index ta kaye to sungula ti hlanganisiwile ni ku twananisiwa eka vholumo yin’we leyi hlanganisaka 1930 ku ya eka 1985, ku nga ntirho lowu lavaka malembe ya 14 yo tirha hi matimba. Mimpfuno ya vholumo yin’we ya Index yo tano leyi hlanganisaka malembe yo tala yi yise eka nawu lowuntshwa hi 1986, wa ku kandziyisa Ti-index leti hlanganisiweke ku sukela kwalaho ku ya emahlweni. Lembe rin’wana ni rin’wana, hi ntolovelo, malembe ya mune lama tlhandlamanaka, broxara ya nkatsakanyo wa Index yi ta hlanganisa lembe rin’we, mambirhi, manharhu ku ya eka ya mune. Malembe man’wana ni man’wana ya ntlhanu, Index ya xifunengeto xo tsindziyela yi ta hlanganisa Ti-index to sukela eka 1986 ku ya emahlweni, tanihi 1986-90, 1986-95, swi ya swi va tano. Xisweswo, a swi nge bohi ku ya eka Ti-index to tlula tinharhu: Index ya 1930-1985, Index ya sweswinyana ya xifunengeto xo tsindziyela, kun’we ni broxara ya sweswinyana.
Index Leyi Lunghiseleriweke Ku Ri Karhi Ku Anakanyiwa Ha Wena
Xiphemu xo sungula eka Index ha yin’we i xikombo xa tinhloko-mhaka. Eku lunghiseleleni ka xikombo xa tinhloko-mhaka, swivutiso swimbirhi swa tsundzukiwa: (1) Hi rihi rungula leri fanelaka ku kombisiwa? (2) Hi kwihi laha un’wana a nga ha langutaka rungula rero kona?
Tanihi muhlayi, nkarhi na nkarhi u ta tsakela ku kuma nhlamuselo yihi na yihi leyintsongo eka nhloko-mhaka. Tanihi leswi hi ntolovelo u lavaka rungula leri nga ra nkoka kumbe leri nga mpfuno, leswi hi leswi hlawuleriweke ku kombisiwa. Kambe mhaka yo tano a yi fanelanga yi kurisiwa. Rito-nkulu ra Index ri nga ha kombetela hambi ku ri eka xivulwa lexintsongo, ku fana ni xivulwa lexi Sosayiti yi xi tirhisaka emhakeni yo karhi. Kumbe xi nga hlanganisa nhloko-mhaka hinkwayo, hambi buku hinkwayo. Hambi swi ri tano, hakanyingi rito-nkulu ri ku yisa etindzimeni to hlayanyana leti nga ni nhlamuselo.
Xivutiso xa leswaku hi kwihi laha swikombo swi faneleke swi humelela kona eka Index i xa nkoka hikuva vahlayi va ehleketa hi ku hambana naswona va ta languta ehansi ka tinhloko-mhaka to hambana. Hi xikombiso, rungula ra Xihondzo xa Babele ri humelela ehansi ka TOWER OF BABEL Kambe vahlayi van’wana va nga ha languta ehansi ka BABYLON, ARCHAEOLOGY kumbe LANGUAGE(S), hi ku ya hi xivumbeko xa mhaka leyi tsakisaka vona. Xisweswo, matshalatshala ma endliwa leswaku ku phindhiwa swikombo ehansi ka tinhloko-mhaka to hambana-hambana leti faneleke, hi ku tsundzuka leswaku vahlayi va hambana hi vukhale ni swiyimo, naswona va ni swikongomelo swo hambana.
Ndlela Leyi Index Yi Nga Ku Pfunaka Ha Yona
Ku fana ni mepe, Index yi nga ku pfuna ntsena loko u yi tirhisa. Xana u fanele ku langutela ku kuma yini eka xikombo xa tinhloko-mhaka kumbe eka xiyenge xa xikomba-Matsalwa lexi xi xi landzelaka ke?
Swikombo eka xiphemu xa xikomba-Matsalwa i swa mhaka leyi hlamuselaka tindzimana to karhi. U nga ha kuma nhlamuselo ya mavekelo lawa marito ya tsalwa ma phofuriweke ha wona ni leswaku ha yini ri tsariwile, ri tirha eka vamani, kumbe nhlamuselo ya marito ha rin’we-rin’we kumbe ya swivulwa-hava. Xikombiso xi nga ha va xikombelo exikhongelweni xa Yesu xa xikombiso lexi nge: “U nga hi yisi emiringweni.” (Matewu 6:13) Ha yini xi vuriwe hi ndlela leyi? Xikomba-Matsalwa xi ta ku pfuna ku kuma sweswo.
Nhloko-mhaka leyi nge xikombo, hi laha vito ra yona ri kombisaka ha kona, i xikombo lexi ngopfu-ngopfu xi nga xa tinhloko-mhaka ematshan’wini ya marito kumbe swivulwa-hava. Loko va ringeta ku kuma mhaka hi xihloko xa yona, vahlayi van’wana va ve ni ku nonon’hweriwa ko kuma mhaka ya kona. Xiphiqo lexi xi nga ha kula loko ku nga ri na rito leri kombisaka nhloko-mhaka. Xikombiso xi nga ha va nhloko-mhaka ya “How Much Is Too Much?” leyi hlamuselaka vuyelo bya Xihoko. Loko u tsundzuka mongo wa nhloko-mhaka, u nga ha hundzukela eka tinhloko-mhaka ALCOHOLIC BEVARAGES kumbe DRINKING eka Index, kutani u ta yi kuma yi kombisiwile kona.
Index yi nga va ya nkoka ngopfu ku kuma rungula ra swiphiqo leswi u nga langutanaka na swona. Hi xikombiso, loko u ri mutswari, xana minkarhi yin’wana u titwa u hela matimba eka matshalatshala ya wena yo laya ni ku kongomisa vana va wena? Ehansi ka CHILDREN u ta kuma swikombo swo tala leswi nyikaka nhlamuselo hi mianakanyo, mintlhaveko, ni swilaveko swa vona. Kambe, ehansi ka nhloko-mhaka CHILD TRAINING, hi laha u nga kumaka kona swikombo swo dyondzisa ni ku laya hi matlhelo hinkwawo ya vona.
Minkarhi yin’wana Sosayiti ya Watch Tower yi kuma swikombelo leswi tsariweke swo lava mpfuno eku tlhantlheni ka swiphiqo swa vukati kumbe swivutiso mayelana ni timhaka tin’wana ta vukati. Hambi leswi Sosayiti yi nga ha swi kotaka ku hlamula, ku twisisa loku fanaka, kun’we ni ndzayo leyi tirhaka swi nga kumiwa hi ku ya eka nhloko-mhaka leyi nge MARRIAGE, kun’we ni swihlokwana swa yona “problems,” “sex” kumbe “sexual relations,” ni ku languta swikombo leswi xaxametiweke.
Nakambe mapapila ma amukeriwa ma huma eka lava va xanisekaka hi gome kumbe ntshikilelo wa mianakanyo. Xitiyisekiso ni mpfuno lowu nyikeriweke hi poso wu nga kumiwa hi ku hatlisa swinene elayiburarini ya wena kumbe eHolweni ya kwalaho ya Mfumo hi ku languta tinhloko-mhaka DEPRESSION na MENTAL ILLNESS eka Index. Tinhloko-mhaka leti hlamuselaka leswaku u nga langutana njhani ni swiphiqo swa mianakanyo, ni mintshungulo leyi kumekaka, ni mintokoto leyi khumbaka swinene ya lava va tshameke va va ni gome ta kombisiwa.
Xana u muntshwa? U nga ha karhateka mayelana ni vukati, vutomi bya ndyangu, xikolo, vuxaka bya wena ni vatswari va wena, ni swin’wana. YOUTHS ku nga nhloko-mhaka nkulu, yi na swikombo ehansi ka swihlokwana leswi hinkwaswo ni swin’wana. Ku tlhandlekela eka leswi, tihloko-mhaka to fana na RELATIONSHIPS, SCHOOLS, CAREER, na COURTSHIP ti na swo tala. Malunghana ni swiviko swa xikolo, Index yi nga ku yisa emhakeni leyinene ya ntumbuluko, sayense, swidzidzirisi, ta ikhonomi ni le ka timhaka tin’wana ta ntsandza vahlayi.
Mimpfuno Eka Vanhu Va Malembe Hinkwawo
Xikoxa xa malembe ya 81 xi tsarile xi ku: “Tibuku leti na timagazini ti fana ni mugodi wa nsuku wa rungula ni matimba ya moya—naswona Index yi tisa nsuku erivaleni.” Manana loyi vana vakwe va nga ni malembe ya nhungu na kaye u te: “Sweswi ndza hlamala leswaku a ndzi ta endlisa ku yini handle ka tona. Ti ndzi kongomise eka tinhlamulo ta swivutiso swo tala leswi a swi ndzi karhata hi nkarhi wo leha naswona ti endle ndzavisiso wu olova ngopfu hi nkarhi wo lunghiselela minhlangano ya bandlha. . . . Ndzi tsakela ku mi byela ndlela leyi buku leyi yi pfuneke ha yona eka dyondzo ya hina ya Bibele ya le kaya. . . . Loko nuna wa mina a nyika vanhwanyana nhlawulo wa leswi va lavaka ku swi endla, hakanyingi va lava ku endla ndzavisiso hi ku tirhisa Index. Va tsakisiwa hi ku hlawula nhloko-mhaka leyi va yi tsakelaka, tanihi swiharhi leswi va tsakisaka kumbe matiko yo hambana, naswona va swi kota ku lava va tlhela va kuma rungula ra kona hi mpfuno wuntsongo. Leswi nakambe swi va dyondzise leswaku dyondzo ya Bibele ya tsakisa.”
Ku lavisisa marito yo tsakisa ni lamanene ya ntiyiso swi na hakelo ya risima. Matshalatshala ya Mudyondzisi ma nyika mimpfuno leyi tlulaka xikongomelo xa yena xo sungula, hikuva marito wolawo ma pfune ku khutaza ni ku kongomisa malandza ya Yehova ku fikela esikwini leri. Nakambe matshalatshala yerhu lama hlanganeke ma tisa mikateko ya Yehova, kun’we ni vuyelo lebyi nga ha tshamaka hi laha ku nga heriki.—Swivuriso 3:13-18, 21-26.
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 28, 29]
Swikombo Swo Sungula
Hi 1902 nkandziyiso wo hlawuleka wa Bibele ya Holman Parallel Edition wu humeseriwe Sosayiti ya Watch Tower, naswona a wu tamele mpfuno lowukulu lowu lunghiseleriweke hi Sosayiti. Swi-ta-ndzhaku swa wona a a swi khome swikombo swa tinhloko-mhaka ni swa Matsalwa swa nxaxamelo wa tibuku ta Millennial Dawn (endzhaku yi tiviweke tanihi Studies in the Scriptures), swibukwana swimbirhi leswintsongo, ni Zion’s Watch Tower ya 1879-1901.
Tibibele ta le Beriya ta 1907 ni ta le ndzhaku ti nyika swikombo leswi fanaka. Leswi hi 1922 swi tluriwe hi swikombo leswi kurisiweke swa tibuku hinkwato ta Sosayiti. Swikombo leswi swi humelela eka tivholumo ta nkombo to hetelela ta Watch Tower (1879-1919) leti kandziyisiweke nakambe. Ku fikela namuntlha leti to hetelela i ndlela yo antswa yo kuma mhaka leyi nyikeriweke eka tibuku to sungula ta Sosayiti ya Watch Tower.
Hambi swi ri tano, emalembeni ya 40 lama landzeleke, ndzavisiso etibukwini leti humesiweke endzhaku ka 1919 a a wu fanele ku endliwa hi ku tirhisa swikombo leswikulu swa le ndzhaku ka tibuku ni le ka nkandziyiso wo hetelela wa magazini wa lembe rin’wana ni rin’wana. Kambe hi 1959 Sosayiti yi sungule ntirho lowunkulu wa ku endla xikombo xa tinhloko-mhaka ni Matsalwa eka vholumo yin’we, xa tibuku ta Xinghezi. Ntlawa wu hlanganile lowu katsaka swirho swa vatirhi va le yindlu-nkulu, varhumiwa lava thwaseke va Xikolo xa Bibele xa Gilead xa Watchtower, ku katsa ni valanguteri lava famba-fambaka vo huma eDoroba-nkulu ra New York. Endzhaku ka lembe ni hafu ra matshalatshala ya xiviri ya vatirhi lava tinyiketeleke va 18, Watch Tower Publications Index yo sungula, leyi nga ni swiyenge swa tinhloko-mhaka leti kaneriweke ni matsalwa lama hlamuseriweke, leyi hlanganisaka malembe ya 31 ku sukela hi 1930 ku ya ka 1960, yi humesiwile. Yoleyo yi sungule ku humesiwa eka vayingiseri lava yi tsakeleke hi 1961 eTinhlengeletanweni ta Vun’we Bya Vagandzeri.
Ku sukela kwalaho, Watch Tower Publications Index yi humelele hi Xinghezi lembe rin’wana ni rin’wana, ku va ni Index ya xifunengeto xo tsindziyela leyi hlanganeke malembe man’wana ni man’wana ya ntlhanu.