Matirhiselo Lamanene Ya Swivutiso

LESWI swivutiso swi lavaka ku hlamuriwa—ku nga ha va hi nomu kumbe hi mianakanyo—swi pfuneta leswaku vayingiseri va wena va hlanganyela emhakeni. Swivutiso swi nga ku pfuna ku sungula mabulo ni ku twa mianakanyo ya van’wana. Tanihi xivulavuri tlhelo mudyondzisi, u nga ha tirhisa swivutiso leswaku munhu a tsakela ku twa mhaka leyi u vulavulaka ha yona kumbe ku kandziyisa leswi u swi vulaka. Loko u tirhisa swivutiso hi ndlela leyinene u khutaza van’wana ku tirhisa miehleketo ematshan’wini yo yingiselela ku hetisa nawu. Tiva pakani leyi u lavaka ku yi fikelela naswona vutisa swivutiso hi ndlela leyi nga ta ku pfuna ku yi fikelela.

Khutaza Vanhu Leswaku Va Vulavula. Loko u ri eku chumayeleni, xalamukela ku kombela vanhu leswaku va vula vonelo ra vona loko va swi tsakela.

Timbhoni to tala ti sungula mabulo yo tsakisa hi ku vutisa ntsena ti ku: “Xana u tshame u tivutisa . . . ?” Loko ti hlawula xivutiso lexi vanhu vo tala va tivutisaka xona, ntirho wa tona wo chumayela wa humelela swinene. Hambiloko xivutiso xi nga tolovelekanga eka munhu un’wana, xi nga ha n’wi endla a lava ku tiva. Mabulo yo hambana-hambana ma nga sunguriwa hi ku vutisa ntsena u ku “Xana u swi vonisa ku yini . . . ?,” “U titwa njhani hi swona . . . ?,” kumbe u ku “Xana wa swi tshemba . . . ?”

Loko Filipi muvuri wa evhangeli a tshinelela ndhuna ya Muetiyopiya leyi a yi byi hlayela ehenhla vuprofeta bya Esaya, Filipi u te: “Xana kahle-kahle wa swi tiva [kumbe wa swi twisisa] leswi u swi hlayaka?” (Mint. 8:30) Xivutiso lexi xi pfulele Filipi ndlela yo hlamusela ntiyiso malunghana na Yesu Kreste. Hi ku tirhisa xivutiso lexi fanaka Timbhoni tin’wana ta namuntlha ti kume vanhu lava hakunene a va ri ni ndlala yo twisisa ntiyiso wa Bibele.

Loko va nyikiwa nkarhi wa leswaku va vula mavonelo ya vona, vanhu vo tala va ta ku yingisela. Endzhaku ko va u vutise xivutiso yingisela hi vukheta. Vana ni musa ematsha’weni yo sola nhlamulo ya munhu. N’wi bumabumele loko swi fanerile. Enkarhini wun’wana endzhaku ka ku va mutsari a “hlamule hi ku twisisa” Yesu u n’wi bumabumerile a ku: “A wu le kule ni mfumo wa Xikwembu.” (Mar. 12:34) Hambiloko mi nga ri na vonelo leri fanaka ni munhu un’wana, u nga ha n’wi nkhensa hi ku tiphofula ka yena. Leswi a swi vuleke swi nga ku xalamukisa leswaku i langutelo rihi leri u faneleke u ri xiya loko u n’wi byela ntiyiso wa Bibele.

Ku Vula Tinhla Ta Nkoka. Loko u vulavula ni ntlawa wa vanhu kumbe u vulavula ni munhu ha un’we, ringeta ku vutisa swivutiso leswi yisaka emhakeni ya nkoka. Tiyiseka leswaku swivutiso swa wena eka vayingiseri swi khumba timhaka ta nkoka eka vona. U nga ha tirhisa ni swivutiso leswi kokaka rinoko loko nhlamulo yi nga ri erivaleni. Loko u kokanyana moya endzhaku ko vutisa xivutiso, vayingiseri va wena va nga rhandza ku twa leswi landzelaka.

Ku ni nkarhi wun’wana laha muprofeta Mikiya a tirhiseke swivutiso swo tala. Endzhaku ko vutisa leswaku Xikwembu xi rindzele yini eka lava va xi gandzelaka, muprofeta loyi u tlhandlekele swivutiso swa mune leswi ha xin’we a xi katsa ni nhlamulo. Swivutiso sweswo hinkwaswo swi pfuna ku lunghiselela vahlayi leswaku va rindzela ku kuma nhlamulo leyi a gimeteke rungula ra yena ha yona. (Mik. 6:6-8) Xana u nga endla leswi fanaka ni sweswo loko u dyondzisa? Ringeta.

Ku Tlhuvutsa Mhaka. Swivutiso swi nga tirhisiwaka ku pfuna van’wana ku twisisa ntlhandlamano wa bulo. Loko Yehovha a tivisa ku avanyisiwa ka Israyele loku fehlaka, u endle leswi fanaka, hilaha swi kombisiweke hakona eka Malakiya 1:2-10. Xo sungula u te: “Ndzi mi rhandzile.” Va tsandzekile ku tlangela rirhandzu rero, hiloko a va vutisa: “Xana Esawu a a nga ri makwavo wa Yakobe?” Kutani Yehovha u va kombe tiko ra Edomu leri mbundzumuxiweke tanihi xikombiso xa leswaku hikwalaho ka vubihi bya rona, Xikwembu a xi ri rhandzanga tiko rero. U landzele hi ku tirhisa swifaniso leswi fambisanaka ni swivutiso ku kandziyisa ku tsandzeka ka Israyele ku tlangela rirhandzu ra yena. Swivutiso swin’wana swi vekiwe onge hi loko a swi vutisiwa hi vaprista lava nga tshembekangiki. Swin’wana i swivutiso leswi Yehovha a swi vutiseke vaprista. N’wangulano wa kona wu fikelela mbilu ni ku susumetela mianakanyo ya hina leswaku yi dzika eka wona; mhaka ya kona yi lo dla, erivaleni; rungula ra kona a ri rivaleki.

Swivulavuri swin’wana swi vutisa swivutiso leswinene hi muxaka wolowo. Hambileswi ku nga rindzeriwangiki leswaku va hlamula, vayingiseri va katseka ebulwini hi mianakanyo, onge hi loko na vona va ri eku vulavuleni.

Loko hi fambisa tidyondzo ta Bibele, hi tirhisa ndlela leyi endlaka leswaku xichudeni xi hlanganyela emhakeni. Ina, swa pfuna swinene loko xichudeni xi tihlamulela hi marito ya xona. Hi rito ra xinghana, vutisa swivutiso swa le tlhelo leswaku u pfuna xichudeni leswaku xi twisisa mhaka. Eka tinhla-nkulu ta mhaka, n’wi khutaze ku tirhisa Bibele tanihi xisekelo xa tinhlamulo ta yena. U nga ha vutisa: “Xana leswi hi vulavulaka ha swona swi hlangana njhani ni yinhla leyi ha ha ku dyondzaka ha yona? Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka? Xana swi fanele swi byi khumba njhani vutomi bya hina?” Maendlelo wolawo ma pfuna swinene ku ri ni ku vula mavonelo ya wena kumbe u nyika nhlamuselo leyi engetelekeke. Hi ndlela leyi u pfuna xichudeni ku tirhisa ‘matimba ya xona ya ku anakanya’ loko xi gandzela Xikwembu.—Rhom. 12:1.

Loko xichudeni xi nga yi twisisi dyondzo yo karhi, lehisa mbilu. Swi nga ha endleka leswaku xi le ku pimaniseni ka leswi u swi vulaka ni leswi a xi pfumela eka swona malembe yo tala. Ku tlhuvutsa mhaka ya kona hi ndlela yin’wana swi nga ha pfuna. Hambiswiritano, minkarhi yin’wana ku tirhisa ndlela yo olova loko mi ri karhi mi bula swa laveka. Tirhisa Matsalwa swinene. Tirhisa swifaniso. Tirhisa ni swivutiso swo olova leswi endlaka leswaku munhu a anakanyisisa hi mhaka yoleyo.

Kumisisa Ndlela Leyi A Titwaka Ha Yona. A hi nkarhi hinkwawo laha vanhu loko va hlamula va paluxaka ndlela leyi va titwaka ha yona. Va nga ha nyikela tinhlamulo leti va ehleketaka leswaku u lava tona. Ku twisisa ka laveka. (Swiv. 20:5) Hilaha Yesu a endleke hakona, u nga ha vutisa: “Xana wa swi kholwa leswi ke?”—Yoh. 11:26.

Loko vo tala va vadyondzisiwa va Yesu va khunguvanyisiwe hi leswi a swi vuleke kutani va n’wi fularhela, Yesu u khutaze vaapostola va yena leswaku va vula leswaku va titwisa ku yini hi leswi a swi vuleke. U te: “N’wina a mi swi lavi ku famba, a hi swona ke?” Petro u phofule leswi a va titwisa xiswona loko a ku: “Hosi, xana hi ta ya eka mani? Hi wena u nga ni marito ya vutomi lebyi nga heriki; naswona hi khorwile ni ku tiva leswaku u Mukwetsimi wa Xikwembu.” (Yoh. 6:67-69) Eka khamba rin’wana, Yesu u vutise vadyondzisiwa va yena: “Xana vanhu va ri N’wana wa munhu i mani?” U ye emahlweni hi xivutiso lexi va khutazeke ku vula leswi nga etimbilwini ta vona. “Kambe, n’wina mi ri ndzi mani?” Loko Petro a hlamula u te: “U Kreste, N’wana wa Xikwembu lexi hanyaka.”—Mat. 16:13-16.

Loko u fambisa dyondzo ya Bibele, u nga ha swi kuma swi pfuna ku tamela swiyimo swin’wana hi ndlela leyi. U nga ha vutisa u ku: “Xana lava u nghenaka na vona xikolo (kumbe lava u tirhaka na vona) va yi languta njhani mhaka leyi?” Kutani u nga ha vutisa: “Xana wena u titwisa ku yini hi swona?” Loko u tiva leswaku munhu u titwisa ku yini, swa ku olovela tanihi mudyondzisi leswaku u n’wi pfuna.

Ku Kandziyisa. Swivutiso swi nga ha tirhisiwa ni ku kandziyisa mhaka. Muapostola Pawulo u swi endlile leswi, hilaha swi tsariweke hakona eka Varhoma 8:31, 32: “Loko Xikwembu xi ri xa hina, i mani loyi a nga ta lwa na hina? Lexi hambi ku ri N’wana wa xona xi nga n’wi tsetselelangiki, kambe xi n’wi nyiketeke hikwalaho ka hina hinkwerhu?” U fanele u xiya leswaku xivutiso ha xin’we xi ndlandlamuxa xivulwa-nkulu lexi hundzeke.

Endzhaku ko tsala hi ta ku avanyisiwa ka hosi ya le Babilona hi Yehovha, muprofeta Esaya u phofule ku khorwiseka ka yena a ku: “Yehovha wa mavuthu u endle xiboho, i mani la nga xi hahlulaka? Naswona voko ra yena ri tshambulutekile, i mani la nga ri tlherisaka?” (Esa. 14:27) Ku ya hi mongo wa mhaka, swivutiso sweswo swi kombisa kahle leswaku leswi vuriweke swi nga ka swi nga kanetiwi. A ku na nhlamulo leyi rindzeriweke.

Ku Humesa Mianakanyo Leyi Hoxeke eRivaleni. Swivutiso leswi hlutiweke kahle swi pfuna swinene ku paluxa mianakanyo leyi hoxeke. A nga si hanyisa wanuna un’wana, Yesu u vutise Vafarisi ni van’wana lava tivaka Nawu a ku: “Xana swa pfumeleriwa ku hanyisa hi savata kumbe e-e?” Endzhaku ko n’wi hanyisa u ye emahlweni a vutisa: “I mani eka n’wina, loyi loko n’wana wa yena kumbe nkunzi ya yena yi wela exihlobyeni a nga ta ka a nga yi kokeli ehandle hi ku hatlisa hi siku ra savata?” (Luka 14:1-6) A ku nga rindzeriwanga nhlamulo, naswona a ku hlamulanga munhu. Swivutiso leswi swi humese mianakanyo ya vona leyi hoxeke yi va erivaleni.

Minkarhi yin’wana hambi ku ri Vakreste va ntiyiso va nga va ni mavonelo lama hoxeke. Van’wana hi lembe-xidzana ro sungula le Korinto a va yisa vamakwavo ehubyeni leswaku yi va tlhantlhela swiphiqo leswi a va ta swi kota ku titlhantlhela swona hi voxe. Xana muapostola Pawulo u yi lulamise njhani mhaka leyi? U vutise swivutiso swo hlaya leswi baka nhloko ya mhaka leswaku a lulamisa mavonelo ya vona.—1 Kor. 6:1-8.

Loko u titoloveta u nga dyondza ku tirhisa swivutiso hi ndlela leyinene. Hambiswiritano, tsundzuka ku va ni xichavo, ngopfu-ngopfu loko u vulavula ni vanhu lava kuleke, vanhu lava u nga va tiviki ni lava va nga eswiyin’weni leswi tlakukeke. Tirhisa swivutiso leswaku u hundzisela ntiyiso wa Bibele hi ndlela leyi tsakisaka.