Yerusalema Ni Tempele Ya Solomoni

A WU vitaniwa “ku saseka loku hetisekeke” ni “muti wa Hosi leyikulu.” (Ps 48:2; 50:2; Swir 2:15) Yerusalema a wu ri ntsindza wa vanhu va Xikwembu. (Ps 76:2) Endzhaku ka loko Davhida a teke muti lowu eka Vayebusi a wu endla ntsindza wa yena, wu vitaniwe “Muti wa Davhida” kumbe “Siyoni.”—2Sa 5:7.

Hambileswi Yerusalema wu nga riki endhawini leyi yimekeke kahle, wu ve ni ndhuma hi leswi Xikwembu xi wu hlawuleke leswaku vito ra xona ri tshama eka wona. (Dt 26:2) Hi kona laha tiko a ri gandzela kona ni laha hosi a yi tshama kona.

Muti wa Yerusalema wu tlakuke hi timitara ta 750 ehenhla ka lwandle, naswona wu le nkaveni wa tintshava ta Yudiya. Bibele yi vulavula hi ku ‘tlakuka’ ka wona ni leswaku vagandzeri a va ‘tlhandlukela’ eka wona. (Ps 48:2; 122:3, 4) Muti lowu wa khale a wu rhendzeriwe hi minkova: ku nga Nkova wa Hinomu evupela-dyambu ni le dzongeni swin’we ni nkova wa Kedroni evuxeni. (2Th 23:10; Yr 31:40) Mati yo tenga a ma kumeka exihlobyeni xa Gihonia eNkoveni wa Kedroni na Eni-rogele ku ya edzongeni naswona a ma ri mpfuno lowukulu ngopfu-ngopfu loko tiko ri hlaseriwa hi valala.—2Sa 17:17.

Emepeni lowu nga eka tluka 21, Muti wa Davhida wu pendiwe hi muvala wo tshwuka. Hi nkarhi wa ku fuma ka Davhida na Solomoni, muti lowu wu kurisiwile wu kongoma en’walungu kutani wu katsa Ofeli (muvala wa rihlaza) na Ntshava ya Moriya (muvala wa wasi). (2Sa 5:7-9; 24:16-25) Solomoni u akele Yehovha tempele leyikulukumba entshaveni yoleyo leyi tlakukeke. Anakanya hi ntshungu wa vagandzeri wu ri karhi wu khitikanela ‘entshaveni yoleyo ya Yehovha’ leswaku wu ya tlangela minkhuvo ya lembe ni lembe! (Zk 8:3) Magondzo lama kombisiweke eka tluka 17 ma kombisa lomu a ku fambiwa kona.

Tempele ya Solomoni leyi a yi sasekisiwe hi nsuku ni maribye ya risima, a yi ri wun’wana wa miako yo durha swinene eka leyi nga tshama yi akiwa. Xa nkoka hi leswaku Yehovha hi yena a endleke pulani ya ndlela leyi wu nga ta akiwa ha yona. Hilaha u swi vonaka hakona eka mpfampfarhuto, ekusuhi ni tempele a ku ri ni swivava leswikulu ni miako ya vulawuri. I swinene leswaku u kambisisa vuxokoxoko lebyi vulavulaka ha yona.—1Th 6:1–7:51; 1Tk 28:11-19; Hv 9:23, 24.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 21]

Hi ku famba ka nkarhi muti wa Yerusalema wu ndlandlamuxiwile wu ya evupela-dyambu ni le n’walungwini. Tihosi ta le Yudiya leti tlhandlameke Solomoni ti engetele marhangu ni tinyangwa. Ndzavisiso lowu yaka emahlweni wa vayimburi wu kombisa kahle lomu marhangu lawa a ma akiwe kona ni vukulu bya man’wana ya wona. Muti lowu wu lovisiwe hi 607 B.C.E., kutani wu heta malembe ya 70 wu ri rhumbi. Endzhaku ka loko ku hundze kwalomu ka malembe ya 80 Vayuda va vuyile, Nehemiya u sungule ntirho lowukulu wa ku pfuxeta marhangu ya Yerusalema.

[Dayagramu/Xifaniso lexi nga eka tluka 21]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Jerusalem/Solomon’s Temple

NDHAWU YA TEMPELE ENKARHINI WA SOLOMONI

Xivumbeko Xa Tempele

1. Ndhawu yo Kwetsima Ngopfu

2. Ndhawu yo Kwetsima

3. Rikupakupa

4. Bowasi

5. Yakini

6. Alitari ya Koporo

7. Lwandle leri Endliweke hi ku N’okisiwa

8. Makalichi

9. Makamara ya le Tlhelo

10. Makamara yo Dyela

11. Xivava xa le Mpfungwe

TEMPLE AREA

Ntshava ya Moriya

Makamara yo Dyela

Makalichi

Makamara ya le Tlhelo

Ndhawu yo Bowasi

Kwetsima Ngopfu Ndhawu yo Rikupakupa Alitari ya Xivava xa

Kwetsima

Yakini Koporo le Mpfungwe

Makalichi Lwandle leri Endliweke

hi ku N’okisiwa

Ofeli

Ntsendzele?

Nyangwa ya Mati?

MUTI WA DAVHIDA

Ntshava ya Siyoni

Xigodlho xa Davhida

Nyangwa ya Xihlovo

Rirhangu ra Manase?

Xihondzo xa Hananele

Xihondzo xa Miya

Nyangwa ya Tinyimpfu

Nyangwa ya Murindzi

Nyangwa yo Kambela

Nyangwa ya Tihanci

NKOVA WA KEDRONI

Rirhangu ra le Hansi?

Gihoni

Mugerho wa le ndzhaku wa mati

NKOVA WA TIROPOYONI

Nyangwa ya Tinhulu ta Nkuma (Swirhengele) (Vulongo)

Eni-rogele

Nyangwa ya le Nkoveni

NKOVA WA HINOMU

Nyangwa ya le Yinhleni

Xihondzo xa Switiko swo Bakela eka swona

Rirhangu ro Anama

Nyangwa ya Efrayimi

Ntsendzele

Nyangwa ya Muti wa Khale

Rirhangu ro Sungula ra le N’walungwini

XIPHEMU XA VUMBIRHI

Nyangwa ya Tinhlampfi

[Xifaniso]

Ofeli

Yindlu ya N’wana wa Faro wa Nhwanyana

Xigodlho xa Solomoni

Yindlu ya Khwati ra Lebanoni

Tiphuphu ta Rikupakupa

Rikupakupa ra Xiluvelo

Ntshava ya Moriya

Xivava Lexikulu

Tempele

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Laha mahlweni hilaha a ku ri ni “Muti wa Davhida.” Tempele a yi ri endhawini leyi nga le mpfungwe

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Mepe wa khompyuta wa khale ka “Muti wa Davhida” ni tempele ya Solomoni