“A A Nga Vulavuli Na Vona Handle Ko Tirhisa Xifaniso”

1-3. (a) Hi rihi lunghelo ro hlawuleka leri vadyondzisiwa lava a va famba-famba na Yesu va veke na rona, naswona u endlise ku yini leswaku swi va olovela ku tsundzuka leswi a swi dyondzisaka? (b) Hi swihi swifaniso leswi tirhaka leswi swi olovaka ku swi tsundzuka?

VADYONDZISIWA lava a va famba-famba na Yesu va ve ni lunghelo ro hlawuleka swinene. Va dyondzisiwe hi Mudyondzisi Lonkulu hi byakwe. Va twe rito ra yena hi tindleve ta vona loko a ri karhi a va dyondzisa Rito ra Xikwembu swin’we ni tidyondzo leti tsakisaka. Enkarhini wolowo, a va fanele va nghenisa marito ya yena ya risima emianakanyweni ni le timbilwini ta vona; a wu nga si fika nkarhi wa leswaku ma tsariwa ehansi.a Kambe, Yesu u swi endle swi va olovela ku tsundzuka leswi a swi dyondzisaka. Njhani? Hi madyondziselo ya yena, ngopfu-ngopfu hi vutshila bya yena byo tirhisa swifaniso.

² Hakunene, swifaniso leswi twisisekaka a swi rivaleki hi ku hatlisa. Mutsari un’wana u vule leswaku swifaniso “swi pfuna munhu leswaku a kota ku swi vona hi mahlo ya mianakanyo leswi swi vuriwaka” naswona swi “pfuna vayingiseri leswaku va vona swifaniso sweswo hi mahlo ya mianakanyo.” Leswi hakanyingi swifaniso swi hi pfunaka ku yi twisisa kahle mhaka, swi nga endla leswaku swi olova ni ku twisisa timhaka leti rharhanganeke. Swifaniso swi endla leswaku leswi swi vuriweke hi swi vona hi mahlo ya mianakanyo, hi ndlela yoleyo swi hi dyondzisa tidyondzo leti nga ta dzika emianakanyweni ya hina.

³ Ku hava mudyondzisi un’wana emisaveni la nga tshama a va ni vuswikoti byonghasi byo tirhisa swifaniso handle ka Yesu Kreste. Swifaniso swa yena swa ha tsundzukeka hi ku olova ku ta fikela namuntlha. Ha yini Yesu a a titshege ngopfu hi ku dyondzisa hi swifaniso? I yini leswi endleke swifaniso swa yena swi pfuna swinene? Hi nga ma dyondza njhani madyondziselo lawa?

Leswi Endleke Yesu A Dyondzisa Hi Swifaniso

4, 5. Ha yini Yesu a tirhise swifaniso?

⁴ Bibele yi hi nyika swivangelo swimbirhi swa nkoka swa ku va Yesu a tirhise swifaniso. Xo sungula, ku swi tirhisa ka yena swi hetisise vuprofeta. Eka Matewu 13:34, 35, hi hlaya leswi: “Yesu a byela mintshungu swilo leswi hinkwaswo hi ku tirhisa swifaniso. Entiyisweni, a a nga vulavuli na vona handle ko tirhisa xifaniso; leswaku ku ta hetiseka leswi nga vuriwa hi muprofeta la nga te: ‘Ndzi ta pfula nomu wa mina hi swifaniso.’” Muprofeta la boxiweke hi Matewu i mutsari wa Pisalema 78:2. Mupisalema yoloye u huhuteriwe hi moya wa Xikwembu leswaku a yi tsala eka malembe-xidzana lama hundzeke loko Yesu a nga si tswariwa. Xiya leswi sweswo swi vulaka swona. Kwalomu ka madzana ya malembe ka ha ri emahlweni, Yehovha u tiyisekise leswaku Mesiya u ta dyondzisa hi ku tirhisa swifaniso. A swi kanakanisi leswaku Yehovha u teka madyondziselo wolawo ya ri ya risima.

⁵ Xa vumbirhi, Yesu u vule leswaku u tirhise swifaniso leswaku a paluxa lava timbilu to ‘sihalala.’ (Matewu 13:10-15; Esaya 6:9, 10) Xana swifaniso swa yena swi swi paluxe njhani swikongomelo swa vanhu? Minkarhi yin’wana, a a endlela leswaku vayingiseri va yena va kombela nhlamuselo ya swona leswaku va swi twisisa kahle leswi a vulaka swona. Vanhu lava titsongahata a va swi tsakela ku vutisa, kasi a swi nga ri tano hi lava va titlakusaka. (Matewu 13:36; Marka 4:34) Kutani swifaniso swa Yesu, swi paluxe ntiyiso eka vanhu lava timbilu ta vona ti nga ni ndlala ya ntiyiso; kasi eka lava timbilu leti ti tlakusaka, swifaniso swa yena swi pfale ntiyiso swi wu lemela.

6. Hi tihi tindlela leti swifaniso swa Yesu swi pfuneke ha tona?

⁶ Swifaniso swa Yesu swi pfunile hi tindlela tin’wana to hlayanyana. Swi endle leswaku vanhu va tsakela rungula ra yena, ni ku va susumetela ku rhiya ndleve. Vanhu a va kota ku vona swifaniso sweswo hi mahlo ya mianakanyo naswona a swi va olovela ku swi twisisa. Hilaha hi swi voneke hakona eku sunguleni, swifaniso swa Yesu swi pfune vayingiseri va yena leswaku va tsundzuka marito yakwe. Dyondzo ya le Ntshaveni, hilaha yi tsariweke hakona eka Matewu 5:3–7:27, i xikombiso xa kahle ngopfu xa ndlela leyi Yesu a swi tirhiseke ha yona swifaniso. Hi ku ya hi rungula rin’wana, dyondzo leyi yi ni swiga-ririmi swo tlula 50. Leswaku u yi twisisa kahle mhaka leyi, u nga rivali leswaku dyondzo leyi yi nga hlayiwa hi rito leri twalaka hi timinete ta kwalomu ka 20. Leswi vulaka leswaku hi xiringaniso, endzhaku ka tisekoni tin’wana ni tin’wana ta 20 ku ta twiwa xiga-ririmi! Swi le rivaleni leswaku Yesu u vone nkoka wa ku tirhisa swiga-ririmi!

7. Ha yini hi fanele hi tekelela ndlela ya Yesu yo dyondzisa hi swifaniso?

⁷ Tanihi valandzeri va Kreste, hi lava ku tekelela ndlela ya yena yo dyondzisa ku katsa ni matirhiselo ya yena ya swifaniso. Swifaniso leswi tirhaka swi nga endla leswaku leswi hi swi dyondzisaka swi tsakisa ngopfu eka van’wana ku fana ni swinyunyeteri leswi nandzihisaka swakudya. Swifaniso leswi anakanyiweke kahle swi nga tlhela swi endla leswaku swi olova ku twisisa tidyondzo leti dzikeke. Kutani a hi kambisiseni leswi endleke leswaku swifaniso swa Yesu swi tirha ntirho wa swona. Kutani hi ta twisisa ndlela leyi hi nga ma tirhisaka ha yona madyondziselo lawa ya nkoka.

Ku Tirhisa Swifananisi Swo Olova

8, 9. Xana Yesu u swi tirhise njhani swifananisi naswona i yini lexi a xi endla leswaku swi tirha ntirho wa swona?

⁸ Hakanyingi loko Yesu a dyondzisa a a tirhisa swifananisi swo olova, leswi a swi komile. Kambe swifananisi swo olova leswi anakanyiweke kahle swi dyondzise vanhu tidyondzo ta nkoka ta timhaka ta moya. Hi xikombiso, loko a khutaza vadyondzisiwa va yena leswaku va nga vileli hi timhaka ta siku ni siku, u va endlele xikombiso hi “tinyenyana ta tilo” ni hi “makhon’wa ya nhova.” Tinyenyana a ti byali hambi ku ri ku tshovela kasi ni makhon’wa a ma tirhi naswona a ma swuli. Kambe Xikwembu xa ma khathalela. Yinhla leyi swa olova ku yi twisisa—loko Xikwembu xi khathalela tinyenyana ni swiluva, a swi kanakanisi leswaku xi ta va khathalela ni vanhu lava ‘hambetaka va lava mfumo ni ku lulama ka xona ku sungula.’—Matewu 6:26, 28-33.

⁹ Nakambe Yesu a a tirhisa ngopfu swigego, leswi na swona swi nga swifananisi swa kahle ngopfu leswi fikelelaka mbilu. Xigego xi veka mhaka yo karhi hi ku gega onge xi vula nchumu wun’wana. Na swona swigego Yesu u swi tirhise hi ndlela yo olova. Siku rin’wana, u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “N’wina mi ku vonakala ka misava.” A swi nga ta endleka leswaku vadyondzisiwa va nga xi twisisi xigego xexo, lexi hlamuselaka leswaku hi marito ni hi swiendlo va nga endla leswaku ku vonakala ka ntiyiso wa moya ku voninga kutani ku pfuna vanhu van’wana leswaku va dzunisa Xikwembu. (Matewu 5:14-16) Xiya swin’wana swa swigego leswi Yesu a swi tirhiseke, u te: “N’wina mi munyu wa misava” ni lexi nge “Hi mina murhi wa vhinya, n’wina mi marhavi.” (Matewu 5:13; Yohane 15:5) Swiga-ririmi sweswo swa olova kambe swi dzikile.

10. Hi swihi swikombiso swin’wana leswi kombaka ndlela leyi u nga swi tirhisaka ha yona swifaniso loko u ri karhi u dyondzisa?

¹⁰ Xana u nga swi tirhisa njhani swifaniso loko u ri karhi u dyondzisa? A swi lavi leswaku u hlamusela xitori xo leha. Ringeta ku anakanya hi swifananisi swo olova. A hi nge u bula hi ta ku pfuxiwa ka vafi, kutani u lava ku endla xikombiso xa leswaku ku pfuxiwa ka vafi a hi mhaka yo tika eka Yehovha. Xana hi xihi xifananisi lexi u ehleketaka leswaku xi nga nghena emhakeni leyi? Bibele yi fananisa rifu ni ku etlela. U nga ha ku, “Xikwembu xi ta pfuxa vafi hi ndlela yo olova ku fana niloko hi pfuxa munhu evurhongweni.” (Yohane 11:11-14) A hi nge u lava ku endla xikombiso xa leswaku vana va lava ku rhandziwa swinene leswaku va ta kula kahle. Hi xihi xikombiso lexi u nga xi tirhisaka? Bibele yi tirhisa xifananisi lexi, yi ku: Vana va “fana ni marhavi [lamantshwa] ya murhi wa mutlhwari.” (Pisalema 128:3) U nga ha ku, “Eka n’wana, rirhandzu ri fana ni leswi mati ma swi endlaka emurhini.” Loko xifananisi xi nga rharhangananga swa olova leswaku vayingiseri va xi twisisa.

Ku Endla Swifaniso Hi Timhaka Ta Siku Ni Siku

11. Nyika swikombiso swa ndlela leyi swifaniso swa Yesu swi kombiseke swilo leswi handle ko kanakana a swi voneke ku sukela evutsongwanini byakwe le Galeliya.

¹¹ Yesu a a ri ni vuswikoti byo tirhisa swifaniso leswi a swi fambisana ni vutomi bya siku ni siku. Swo tala swa swifaniso swa yena a swi vulavula hi swiyimo swa siku ni siku leswi a swi voneke loko a ri karhi a kula le Galeliya. Ehleketa hi ta vutsongwana bya yena. A a tshamela ku vona mana wakwe a ri karhi a sila tindzoho ti va mapa, a chela comela embileni, a lumeka rivoni, kumbe a kukula yindlu. (Matewu 13:33; 24:41; Luka 15:8) U va vone ko tala vaphasi va tinhlampfi va ri karhi va hoxa tinkoka ta vona eLwandle ra Galeliya. (Matewu 13:47) A a tshama a ri karhi a vona vana va ri eku tlangeni endhawini ya vuxaviselo. (Matewu 11:16) A swi kanakanisi leswaku Yesu u vone ni swilo swin’wana leswi a swi tolovelekile leswi a swi boxeke eswifanisweni swa yena swo tala—u vone timbewu ti ri karhi ti byariwa, minkhuvo ya vukati leyi tsakisaka ni mavele ma ri karhi ma kula emasin’wini.—Matewu 13:3-8; 25:1-12; Marka 4:26-29.

12, 13. Exifanisweni xa Musamariya wa musa, ha yini Yesu a tirhise gondzo leri ‘sukaka eYerusalema ri ya eYeriko’ leswaku a veka yinhla yakwe erivaleni?

¹² Eka swifaniso leswi Yesu a swi endleke u hlamusele vuxokoxo lebyi vayingiseri vakwe a va byi tiva kahle. Hi xikombiso, u sungule xifaniso xa Musamariya wa musa hi ku vula leswi: “Munhu un’wana a a rhelela a suka eYerusalema a ya eYeriko ivi a wela emavokweni ya swigevenga, leswi swi nga n’wi hluvula kutani swi n’wi [bukutela], . . . swi n’wi siya a ri kusuhi ni ku fa.” (Luka 10:30) Lexi xiyekaka, Yesu u vulavule hi gondzo leri ‘sukaka eYerusalema ri ya eYeriko’ leswaku a ta veka yinhla yakwe erivaleni. Loko a ri karhi a hlamusela xifaniso lexi, a a ri eYudiya, laha ku nga riki kule na Yerusalema; kutani swi le rivaleni leswaku vayingiseri vakwe a va ri tiva gondzo leri. A ri tiveriwa ku va ni khombo, ngopfu-ngopfu loko munhu a famba yexe. A ri tsemakanya hi le makhwatini naswona a va nga talanga lava fambaka ha rona, hikwalaho a ri ri kaya ra swigevenga.

¹³ Yesu u katse ni vuxokoxoko byin’wana lebyi a byi tiveka hi gondzo leri ro ‘suka eYerusalema ri ya eYeriko.’ Hi ku ya hi xifaniso lexi, ku rhange ku hundza muprista ivi ku landzela Mulevhi lava na vona a va famba hi gondzo rero—hambileswi havambirhi va nga yimangiki va pfuna munhu la vavisiweke. (Luka 10:31, 32) Vaprista a va tirha etempeleni eYerusalema naswona a va pfuniwa hi Valevhi. Vaprista ni Valevhi vo tala a va tshama eYeriko loko va nga ri eku tirheni etempeleni; ku suka eYeriko ku ya eYerusalema a ku ri mpfhuka wa tikhilomitara ta 23. Hikwalaho, a va nga kali egondzweni rero. Nakambe, xiya leswaku Yesu u vulavule hi vafambi lava a va “rhelela hi gondzo rero”—ku nga ri ku khupuka—leri ‘sukaka eYerusalema.’ Vayingiseri va yena a va n’wi twisisa kahle. Muti wa Yerusalema a wu ri egangeni kasi wa Yeriko a wu ri ehansinyana. Hikwalaho, loko munhu a “suka eYerusalema” a a “rhelela.”b Hakunene Yesu a a ehleketa hi vayingiseri vakwe.

14. Loko hi tirhisa swifaniso, i yini leswi hi faneleke hi swi xiya hi vanhu lava hi bulaka na vona?

¹⁴ Na hina loko hi tirhisa swifaniso hi fanele hi ehleketa hi vayingiseri va hina. Hi swihi swilo swin’wana leswi hi nga swi xiyaka hi vayingiseri va hina loko hi hlawula swifaniso? Kumbexana hi nga xiya malembe, ndhavuko kumbe ndyangu lowu munhu a kuleleke eka wona ni ntirho wa yena. Hi xikombiso, xifaniso lexi hlamuselaka vuxokoxoko hi ta vurimi xi nga twisisiwa kahle endhawini ya le makaya ku tlula emadorobeni lamakulu. Nakambe hi nga ha endla swifaniso swa hina swi va leswi fanelekaka hi ku tirhisa swilo swa vutomi bya siku ni siku ni leswi endliwaka hi lava hi bulaka na vona—vana va vona, yindlu ya vona, vuhungasi bya vona ni swakudya swa vona.

Ku Endla Xifaniso Hi Ntumbuluko

15. Ha yini swi nga hlamarisi leswaku Yesu a a wu tiva kahle ntumbuluko?

¹⁵ Swo tala swa swifaniso swa Yesu swi komba vutivi lebyi a nga na byona hi ntumbuluko, ku katsa ni swimilana, swiharhi ni maxelo. (Matewu 16:2, 3; Luka 12:24, 27) Xana u byi kume kwihi vutivi byebyo? A swi kanakanisi leswaku loko a ri karhi a kula le Galeliya u xiye ntumbuluko. Xa nkoka ngopfu hileswaku Yesu i “mativula ya ntumbuluko hinkwawo” naswona loko Yehovha a tumbuluxa swilo hinkwaswo u tirhise yena tanihi “mutirhi la nga ni vuswikoti.” (Vakolosa 1:15, 16; Swivuriso 8:30, 31) Hi yona mhaka Yesu a a wu tiva kahle ntumbuluko. A hi voneni ndlela ya vutlhari leyi a byi tirhiseke ha yona vutivi lebyi a nga na byona hi ntumbuluko.

16, 17. (a) I yini leswi kombaka leswaku Yesu a a byi tiva kahle vutomi bya tinyimpfu? (b) Hi xihi xikombiso lexi kombaka leswaku hakunene tinyimpfu ti yingisa rito ra murisi wa tona?

¹⁶ U nga rivali leswaku Yesu u tivule “murisi lonene” kasi valandzeri vakwe u va vule “tinyimpfu.” Marito ya Yesu ma komba leswaku a a byi tiva kahle vutomi bya tinyimpfu. A a swi tiva leswaku a ku ri ni vuxaka byo hlawuleka exikarhi ka varisi ni tinyimpfu ta vona. U xiye leswaku swivumbiwa leswi, leswi tshembaka murisi wa swona swi pfumela ku kongomisiwa hi yena naswona swi landzela yena ntsena. Ha yini tinyimpfu ti landzela murisi wa tona? Yesu u te: “Hikuva ti tiva rito rakwe.” (Yohane 10:2-4, 11) Xana hakunene tinyimpfu ta ri tiva rito ra murisi wa tona?

¹⁷ George A. Smith, ebukwini yakwe leyi nge The Historical Geography of the Holy Land u tsale leswi a swi lemukeke, a ku: “Minkarhi yin’wana a hi tiphina hi ku hlalela dyambu loko ri rhenga, hi ri etlhelo ka xin’wana xa swihlovo swa mati swa le Yudiya, leswi varisi vanharhu kumbe va mune va rhelelaka va ya eka swona swin’we ni mintlhambi ya vona. Kwalaho mintlhambi yi hlanga-hlangana ni yin’wana, kutani a hi tivutisa loko murisi ha un’we a ta swi kota ku vona ntlhambi wa yena. Kambe loko yi hetile ku tlanga-tlanga ni ku nwa mati, murisi ha un’we u ya etlhelo ka nkova, kutani a vitana ntlhambi wa yena; ivi nyimpfu yin’wana ni yin’wana yi suka exikarhi ka mintlhambi leyin’wana yi kongoma eka murisi wa yona, kutani mintlhambi hinkwayo yi famba hi ku landzelelana ka yona hi ndlela leyi yi teke ha yona.” Hikwalaho Yesu u hlawule xikombiso xa kahle ngopfu leswaku a veka yinhla yakwe erivaleni, ya leswaku loko hi tiva tidyondzo ta yena hi tlhela hi ti yingisa nileswaku loko hi landzela nkongomiso wakwe hi ta va hi ri emavokweni ya “murisi lonene.”

18. Hi nga ri kuma kwihi rungula hi ta ntumbuluko wa Yehovha?

¹⁸ Hi nga dyondza njhani ku endla swikombiso hi ntumbuluko? Mahanyelo ya swiharhi lama hlamarisaka ma nga hi pfuna ku endla swikombiso hi ku endla swifananisi ha wona hi ndlela yo olova. Xana hi nga ri kuma kwihi rungula hi ta ntumbuluko wa Yehovha? Bibele i xihlovo lexi fuweke xa timhaka ta swiharhi swa mixakaxaka, naswona minkarhi yin’wana loko yi fanekisela swo karhi yi swi fananisa ni mahanyelo ya xiharhi. Bibele yi fananisa ku va la hatlisaka ku fana ni mhala kumbe yingwe, ku va ni vuxiyaxiya ku fana ni nyoka ni ku rhula ku fana ni tuva.c (1 Tikronika 12:8; Habakuku 1:8; Matewu 10:16) Swihlovo swin’wana leswi u nga kumaka rungula rin’wana eka swona i Xihondzo xo Rindza, Xalamuka! ni tibuku tin’wana leti kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha. U nga dyondza swo tala hi ku xiya ndlela leyi minkandziyiso leyi yi swi endlaka ha yona swifananisi hi ku tirhisa ntumbuluko wa Yehovha.

Ku Tirhisa Swikombiso Leswi Tolovelekeke

19, 20. (a) Xana Yesu u xi tirhise njhani xiendlakalo lexi a xa ha ku humelela leswaku a paluxa dyondzo yin’wana ya mavunwa? (b) Xana hi nga swi tirhisa njhani swikombiso ni mintokoto ya xiviri loko hi ri eku dyondziseni?

¹⁹ Swifaniso leswi tirhaka swi nga ha katsa ku tirhisa swikombiso swa timhaka leti humeleleke hi xiviri. Siku rin’wana, Yesu u tirhise mhaka yin’wana leyi a ya ha ku endleka ku kombisa leswaku i mavunwa ku pfumela leswaku khombo ri wela lava swi va fanelaka. U te: “Lava 18 lava weriweke hi xihondzo xa Silowama, xi va dlaya, xana mi anakanya leswaku va kumeke va kolota ngopfu [kumbe va ri vadyohi] ku tlula vanhu lavan’wana hinkwavo lava tshamaka eYerusalema?” (Luka 13:4) Hakunene, vanhu lava 18 a va dlayiwanga hikwalaho ka xidyoho xo karhi lexi va xi endleke emahlweni ka Xikwembu. Ematshan’weni ya sweswo, rifu ra vona leri hlomulaka mbilu ri humelele hikwalaho ka “nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki.” (Eklesiasta 9:11) Xisweswo, Yesu u kanete dyondzo ya mavunwa hi ku hlamusela ta xiendlakalo lexi vayingiseri vakwe a va xi tiva kahle.

²⁰ Xana hi nga swi tirhisa njhani swikombiso swa xiviri leswi hi humeleleke evuton’wini, loko hi ri eku dyondziseni? A hi nge u hlamusela ku hetiseka ka vuprofeta bya Yesu malunghana ni xikombiso xa vukona bya yena. (Matewu 24:3-14) U nga ha endla xikombiso hi mhaka yo karhi leyi hlayiweke emahungwini ya sweswinyana malunghana ni tinyimpi, tindlala kumbe ku tsekatseka ka misava, ku kombisa leswaku swikombiso swo karhi swi karhi swa humelela. Kumbe, ehleketa u ri karhi u lava ku tirhisa ntokoto wo karhi leswaku u kombisa ku cinca loku munhu a faneleke a ku endla leswaku a ambala vumunhu lebyintshwa. (Vaefesa 4:20-24) Xana u nga wu kuma kwihi ntokoto wo tano? U nga xiya swiyimo leswi vapfumeri-kulorhi vo hambana-hambana va kuleleke eka swona kumbe u nga ha tirhisa ntokoto lowu tsariweke eka wun’wana wa minkandziyiso ya Timbhoni ta Yehovha.

21. Hi byihi vuyelo lebyi tisiwaka hi ku va mudyondzisi wa Rito ra Xikwembu la nga ni vutshila?

²¹ Entiyisweni, Yesu a a ri Mudyondzisi Lonkulu! Hilaha hi swi voneke hakona eka xiyenge lexi, ku “dyondzisa . . . ni ku chumayela mahungu lamanene” a ku ri swakudya swa yena. (Matewu 4:23) Na hina i swakudya swa hina. Kutani u nga ponisa vutomi bya vanhu hi ku va mudyondzisi la nga ni vutshila. Loko hi dyondzisa, hi va hi ri karhi hi pfulela van’wana xandla naswona ku pfula xandla koloko ku ta hi tisela ntsako. (Mintirho 20:35) Ntsako wolowo wu tisiwa hi ku tiva leswaku hi nyika van’wana nchumu wa xiviri lowu nga wa nkoka swinene—ku nga ntiyiso malunghana na Yehovha. Nakambe ha eneriseka hi ku tiva leswaku hi landzela xikombiso xa Yesu, Mudyondzisi lonkulu la tshameke a hanya emisaveni.