Ndzima 21

Ndzi Nga Wu Tirhisa Njhani Nkarhi Wa Mina Hi Vutlhari?

I tiawara tingani leti engetelekeke leti u nga ti tirhisaka hi siku? ․․․․․

Tiawara toleto u nga ti tirhisela ku endla yini?

□ Ku dzumba ni vanghana

□ Ku etlela

□ Ku hlaya

□ Swin’wana ․․․․․

NKARHI wu fana ni hanci leyi tsutsumaka swinene—leswaku yi ku pfuna, u fanele u dyondza ku yi lawula. Lawula nkarhi wa wena hikuva loko u endla tano u nga ha hunguta ntshikilelo wa wena, u nga ha pasa exikolweni naswona vatswari va wena va ta ku tshemba swinene. Kambe u nga ha ku, “Sweswo swa twala kambe swa tika ku swi endla!” I ntiyiso leswaku u ta langutana ni swiphiqo. Kambe u nga swi kota ku swi hlula. A hi kambisiseni swikombiso swin’wana.

Xiphiqo Xo Sungula: Ku Endla Xiyimiso

Leswi nga ha ku sivelaka. Loko u ehleketa hi ku endla xiyimiso u vona onge sweswo swi ta ku tikisela! U rhandza ku tiendlela swilo u ntshunxekile naswona a wu swi lavi leswaku nkarhi wa wena wu lawuriwa hi xiyimiso.

Lexi endlaka u va ni xiyimiso. Hosi Solomoni u tsarile a ku: “Kunene makungu ya lava va gingiritekaka ma endla leswi pfunaka.” (Swivuriso 21:5) Solomoni a a tshama a khomekile. A a tekile, a a ri tatana naswona a a ri hosi. Naswona loko a ya a kula u ye a khomeka ngopfu evuton’wini bya yena. Hilaha ku fanaka, na wena u khomekile evuton’wini sweswi. Kambe swi nga ha endleka leswaku u ta khomeka swinene loko u ri karhi u kula. Kutani swa antswa leswaku u sungula ku hleleka sweswi!

Leswi tintangha ta wena ti swi vulaka. “Kwalomu ka tin’hweti ta tsevu leti hundzeke, ndzi sungule ku tiendlela xiyimiso lexi ndzi nga ta xi landzela nkarhi na nkarhi. A ndzi ringeta ku tiolovisela swilo naswona swi tikomba swi ndzi vuyerisile swinene ku va ni xiyimiso!”—Joey.

“Ku tsala leswi ndzi nga ta swi endla swa ndzi pfuna. Loko ndzi ri ni swilo leswi engetelekeke leswi ndzi faneleke ndzi swi endla, mina na manana hi swi tsala ehansi hinkwaswo kutani hi vona leswaku hi nga pfunana njhani ku fikelela tipakani ta hina.”—Mallory.

Leswi nga ta ku pfuna. Anakanya hi mhaka leyi: A hi nge mi lava ku teka riendzo. Xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu xi lahlela bege ya xona endhawini yo veka mindzhwalo emovheni. Swi tikomba onge tibege ta n’wina a ti nge ngheni hinkwato. Xana u nga endla yini? U nga ha ti humesa hinkwato, u sungula ku paka tibege letikulu kutani letitsongo u ti hoxa endhawini leyi saleke.

U nga ha endla tano hi vutomi bya wena. Loko u heta nkarhi wa wena u endla swilo leswi nga pfuniki nchumu, swi nga ha endleka leswaku u nga wu kumi nkarhi wo endla swilo swa nkoka. Kutani minkarhi hinkwayo rhanga hi ku endla swilo swa nkoka endzhaku ka sweswo u ta hlamala loko u vona leswaku u ni nkarhi lowu engetelekeke wo endla leswin’wana!—Vafilipiya 1:10.

Hi swihi swilo swa nkoka swinene leswi u lavaka ku swi endla?

․․․․․

Sweswi tlhelela emhakeni yo hlela swilo swa wena—tsala swilo leswi u faneleke u swi endla kambe u sungula hi leswi nga swa nkoka. Loko u rhanga hi ku endla swilo swa nkoka, u nga ha hlamala loko u kuma leswaku u ni nkarhi lowu engetelekeke wo endla swilo swin’wana leswitsongo.

Leswi u nga swi endlaka. Tsala ehansi swilo leswi u lavaka ku swi endla, kambe u sungula hi leswi nga swa nkoka. Kumbexana swilo leswi nga xaxametiwa laha hansi swi nga ku pfuna.

□ Khalendara leyi nga eka selfoni

□ Xibukwana xo tsalela tinhla

□ Khalendara leyi nga eka khompyuta

□ Khalendara leyi tshamaka etafuleni

Xiphiqo Xa Vumbirhi: Ku Namarhela Xiyimiso

Leswi nga ha ku sivelaka. Loko xikolo xi huma u lava ku wisa ni ku hlalela thelevhixini timinete ti nga ri tingani. Kumbe u lava ku fika u hlaya tibuku ta wena hileswi u nga ta tsala xikambelo, kambe loko u nga si sungula, ku nghena SMS yi ku rhamba leswaku mi ya hlalela filimi. Wa swi tiva leswaku nkarhi wa filimi a wu nge cinciwi kambe u nga tivekela nkarhi wo hlaya tibuku nivusiku. U tibyela u ku: ‘Loko ntirho wu ndzi talerile ndza swi kota ku wu endla hinkwawo hi nkarhi wun’we.’

Lexi endlaka u va ni xiyimiso. U nga ha pasa kahle exikolweni loko u dyondza hi nkarhi lowu mianakanyo ya wena ya ha xalamukeke swinene. Naswona se u langutane ni ntshikilelo lowu engetelekeke. Kutani ha yini u tivangela ntshikilelo wun’wana hi ku sungula ku hlaya nivusiku loko se u ri kusuhi ni ku tsala xikambelo? U ehleketa leswaku u ta va u ri njhani loko u pfuka hi xamundzuku xa kona? Swi nga ha endleka u nga pfuki hi nkarhi, u titwa u tshikilelekile swinene, u boheka ku endla swilo hi ku tsutsuma naswona kumbexana u nga fiki hi nkarhi exikolweni.—Swivuriso 6:10, 11.

Leswi tintangha ta wena ti swi vulaka. “Ndzi rhandza ku hlalela thelevhixini, ku tlanga katara ni ku dzumba ni vanghana va mina. Swilo leswi a swi hoxanga; kambe minkarhi yin’wana swi nga endla leswaku u nga ha vi na mhaka ni swilo swa nkoka swinene kutani u sungula ku endla swilo hi ku tsutsuma.”—Julian.

Leswi nga ta ku pfuna. Loko u endla xiyimiso, u nga tsali ntsena swilo leswi u faneleke u swi endla, kambe tsala ni leswi wena u swi rhandzaka. Julian u ri: “Swa ndzi olovela ku endla swilo leswi ndzi faneleke ndzi swi endla loko ndzi tiva leswaku endzhaku ka sweswo ndzi ta endla swilo leswi ndzi swi rhandzaka.” Mhaka yin’wana leyi nga ku pfunaka hi leyi: Tivekele pakani leyikulu kutani u tivekela tipakani letitsongo leti nga ta ku pfuna leswaku u yi fikelela.

Leswi u nga swi endlaka. Hi yihi pakani yin’we kumbe timbirhi leti fikelelekaka leti u nga ti fikelelaka eka tin’hweti ta tsevu leti nga ta landzela?

․․․․․

Hi yihi pakani leyi fikelelekaka leyi u nga yi fikelelaka eka malembe mambirhi lama nga ta landzela, naswona i yini leswi u faneleke u sungula ku swi endla sweswi leswaku u ta yi fikelela?a

․․․․․

Xiphiqo Xa Vunharhu: Ku Va La Baseke Ni Ku Hleleka

Leswi nga ha ku sivelaka. Kumbexana wa tivutisa leswaku ku va la baseke ni ku hleleka swi fambisana njhani ni ku tirhisa nkarhi wa wena hi vutlhari. Phela swa olova ku nga hleleki. Kamara ra wena u nga ha ri basisa hambi ku ri mundzuku—kumbe u ri tshikisa sweswo! A wu na mhaka hambiloko kamara ra wena ri nga basanga. Kambe i swa nkoka leswaku kamara ra wena ri tshama ri basile.

Lexi endlaka u va ni xiyimiso. Ku veka ni ku hlela swilo swa wena kahle swi ta ku hlayisela nkarhi loko u lava swilo swo karhi. Leswi swi ta tlhela swi ku pfuna leswaku u va ni ku rhula ka mianakanyo.—1 Vakorinto 14:40.

Leswi tintangha ta wena ti swi vulaka. “Minkarhi yin’wana loko ndzi nga ri na nkarhi wa ku susa swiambalo swa mina, u kuma leswaku swilo swin’wana leswi ndzi swi lavaka swi tumbela ehansi ka swona!”—Mandy.

“Ndzi hete vhiki ndzi nga xi voni xipachi xa mina. Mhaka leyi yi ndzi tshikilele ngopfu. Ndzi xi kume endzhaku ka loko ndzi basise kamara ra mina.”—Frank.

Leswi nga ta ku pfuna. Ringeta ku tlherisela swilo endhawini ya swona hi ku hatlisa endzhaku ka loko u swi tirhisile. Titolovete ku endla tano nkarhi na nkarhi ematshan’weni yo swi tshika swi rhanga swi hangalaka.

Leswi u nga swi endlaka. Ringeta ku tshama u hlelekile. Veka swilo hinkwaswo hi ku hleleka kutani u vona loko swi ta ku olovisela vutomi.

Wena, tintangha ta wena swin’we ni vatswari va wena, mi ni nkarhi lowu ringanaka hi siku. Loko u nga wu tirhisi kahle swi ta ku fambela ximatsi. Loko u wu tirhisa hi vutlhari u ta kuma vuyelo lebyinene. Swi le ka wena leswaku u wu tirhisa njhani.

[Nhlamuselo ya le hansi]

MATSALWA

“Tiyiseka hi swilo swa nkoka swinene.”—Vafilipiya 1:10.

XITSUNDZUXO

U nga ringeti ku swi tirhisa hi nkarhi wun’we swiringanyeto hinkwaswo leswi nga eka ndzima leyi. Ematshan’weni ya sweswo, eka n’hweti leyi landzelaka, tirhisa xin’we ntsena. Loko se u swi kota ku xi tirhisa, hlawula xiringanyeto xin’wana lexi u nga tirhelaka eka xona.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Loko u lava ku endla swilo swo tala hi siku rin’we u ta va ni ntshikilelo. Loko u hlela swilo swa wena hi ndlela leyinene, u ta swi tiva leswaku hi swihi swilo leswi u faneleke u swi endla ni leswi u faneleke ku swi tshika.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Nchumu lowu ndzi nga hetaka nkarhi lowutsongo eka wona i ․․․․․

Ndzi ta tirhisa nkarhi lowu engetelekeke lowu ndzi wu kumeke leswaku ndzi endla swilo leswi landzelaka ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi hi leswi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ku dyondza ku tirhisa nkarhi hi vutlhari swi ta ku pfuna njhani leswaku u kota ku hetisisa vutihlamuleri bya ndyangu wa wena enkarhini lowu taka?

● U nga dyondza yini eka vatswari va wena malunghana ni ndlela yo tirhisa nkarhi?

● Loko se u ri ni xiyimiso lexi u xi tirhisaka, hi yihi mindzulamiso leyi u nga yi endlaka leswaku xi ta tirha kahle ngopfu?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 154]

“Ndzi twe munhu un’wana a ndzi vungunya a ku, loko u lava leswaku mina ndzi va endhawini yo karhi hi awara ya mune, u fanele u ndzi byela leswaku ndzi fika endhawini yoleyo hi awara ya nharhu. Loko ndzi twa leswi, hi kona ndzi nga sungula ku xiya leswaku ndzi fanele ndzi tirhisa nkarhi wa mina hi vutlhari!”—Ricky

[Bokisi leri nga eka tluka 155]

Xana Nkarhi Wa Mina Ndzi Wu Tirhisa Njhani?

Hi vhiki, hi xiringaniso vantshwa lava nga ni malembe lama sukelaka eka nhungu ku ya eka 18 va tirhisa nkarhi wa vona va endla leswi landzelaka:

17

va ri ni vatswari va vona

30

va ri exikolweni

44

va ri ku hlaleleni ka thelevhixini, va tlanga mintlango ya vhidiyo, va rhumelana marungula ni ku yingisela vuyimbeleri

Hlanganisa tiawara leti u ti tirhisaka vhiki rin’wana ni rin’wana

u hlalele thelevhixini ․․․․․

u tlanga mintlango ya vhidiyo ․․․․․

u ri eka Internet ․․․․․

u yingisele vuyimbeleri ․․․․․

Ntsengo ․․․․․

Tiawara leti ndzi nga ti tirhiselaka swilo swa nkoka swinene ․․․․․

[Xifaniso lexi nga eka tluka 153]

Nkarhi wu fana ni hanci leyi tsutsumaka swinene—u fanele u dyondza ku wu lawula