Ndlala Leyikulu eNkarhini Wa Ndzalo
“Malanḍa ya mina ma ta dya, kambe ṅwina mi ta v̌a ni ndlala.”—ESAYA 65:13.
1, 2. (a) I xiphiqo xihi lexi matiko ma tikarhatelaka swa hava ha xona? (b) I ntshembo wihi wa xiviri lowu Bibele yi kombetelaka eka wona?
NTUNGU wa ndlala wu funengeta misava hinkwayo! Loko xi hlamusela ku xaniseka loku, xihloko lexi nga eka The Boston Globe xi te: “Misava leyi nga ni kwalomu ka mamiliyoni ya gidi ya vanhu lava hanyaka ekusuhi ni ku sika lokukulu yi fanele ku kuma tindlela to pfuna matiko lama nga swisiwana ngopfu leswaku ma tsakela swin’wana leswi tshinelelaka ntalo lowu tshoveriweke hi matiko lama fumeke ngopfu.” Hambi swi ri tano, hambi ma ri matiko lama vitaniwaka lama hluvukeke ngopfu hi swa vuthekiniki, ma nge tivuli lama ntshunxekeke hi laha ku heleleke eka ku kayivela ka swakudya. Lawa na wona ya tsandzekile ku humelerisa nongonoko wo tiyisekisa leswaku vaaki va wona hinkwavo va ta phameriwa. Swichudeni leswi khumbekaka swa ntumbuluko swi lwisana ni xiphiqo lexi kulaka. Xana ntlhantlho wu kona?
2 Xihloko lexi tshahiweke laha henhla xi pfumerile xi ku: “Mhaka leyi khomisaka gome swinene ya mphamelo lowuntsongo ngopfu . . . hi leswaku misava yi na xivandla lexikulu ngopfu xo phamela vanhu hinkwavo.” Kambe nhlaselo wa ndlala ni ku sika swi ya emahlweni. Ha yini leswi swi fanele ku va hi ndlela leyi? Muvumbi wa hina la nga ni rirhandzu u lunghiselele magidi ya timiliyoni hinkwato leti andzaka ta misava hi mfanelo. Loko a lunghiselela misava tanihi kaya ra vanhu, u yi endle leswaku yi swi kota ku humesa swo tala, leswi teleke ku ringana hinkwerhu. (Psalma 72:16-19; 104:15, 16, 24) Hambi ku ri eminkarhini leyi ya swirhalanganya, ha tiyiseka leswaku Munyiki wa hina Lonene u ta lunghiselela swakudya leswi ringaneke eka lava va langutaka eka Xihlovo lexinene. Hi ku tirhisa Loyi a n’wi nyikeleke tanihi Mulawuri lonkulu wa Swakudya, wa hi byela: “Rhangani mi tilavela Mfumo wa [Xikwembu] ni ku lulama ka [xona], kutani sweswo hinkwaswo [swilaveko swa nyama swa vutomi] mi ta engeteleriwa swona.”—Matewu 6:33; 1 Yohane 4:14.
Ndlala Leyikulu
3. I ndlala yihi leyi xiyekaka ngopfu, naswona yi vhumbiwe hi ndlela yihi?
3 Lexi xiyekaka swinene emisaveni namuntlha i ndlala leyi chavisaka ya moya. Yi yelana hi ku kongoma ni ku pfumaleka ka ku rhula. Vanhu va yingayinga, va lava ndlela yo huma hi ku karhateka lokukulu. Xikwembu xa matimba hinkwawo xi vangele muprofeta wa xona ku tsala hi xiyimo lexi eka malembe xidzana yo tala lama hundzeke, a ku: “V̌onani, ku v̌ula Yehova, ma ta masiku lama nḍi nga ta ruma ndlala e misav̌eni, yi nga ri ndlala ya v̌uŝa, ni loko ri ri tora ra mati, kambe yi nga ndlala ya marito ya Šikwembu. V̌a ta famba va huma lwandle riṅwana va ya ka riṅwana, v̌a ta ṭuṭuma v̌a huma ṅwalungwini ku ya fika e v̌ušeni, v̌a ṭenḍeleka v̌a ri kari v̌a lav̌a rito ra Yehova, kambe v̌a nga ka v̌a nga ri kumi!”—Amos 8:11, 12.
4, 5. (a) Ha yini van’wana va nga kumi Xikwembu hambi leswi va xi ambambaka? (b) Xana Yesu u hambanise ku yini ni varhangeri va vukhongeri va siku ra yena? (Matewu 15:1-14)
4 Hambi swi ri tano, xana ku ni ndlela yo huma eka ndzilakana lowu? Muapostola Pawulo wa hlamula a ku ina, a hi khutaza hi marito lama nge: “Xikwembu lexi nga endla misava . . . xi va vekele tinguva leti xi ti hlawuleke khale, xi veka ni mindzilakana ya lomu va fanelaka ku tshama kona. A swi ri leswaku va lava Xikwembu, ni leswaku kumbe xana va nga xi ambamba, va xi kuma; hambi swi ri tano, a xi kule ni un’wana ni un’wana wa hina.”—Mintirho 17:24-27.
5 Loko Xikwembu xi nga ri “kule ni un’wana ni un’wana wa hina,” ha yini vo tala va xi ambamba, kambe va nga xi kumi? I mhaka ya leswi va xi lavaka etindhawini leti hoxeke. I vangani lava va tivulaka Vakriste lava tihlanganisaka ni buku ya xisekelo ya Vukriste, ku nga Bibele leyo Kwetsima? I vangani lava vitaniwaka “varisi” lava tirhisaka Rito ra Xikwembu leswaku va dyondzisa “tinyimpfu”? (Ringanisa Ezekiel 34:10.) Yesu u byele varhangeri va vukhongeri lava tikukumuxaka va siku ra yena leswaku a va “tivi Matsalwa ni matimba ya Xikwembu.” (Matewu 22:29; Yohane 5:44) Hambi swi ri tano, Yesu a a tiva Matsalwa naswona u ma dyondzise vanhu, lava a va tweleke vusiwana “hikuva a va karhele, va tshamile ehansi, va fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.”—Matewu 9:36.
I Nkarhi Wa Ndzalo Hi Ndlela Yihi?
6. Malunghana ni ndzalo ya moya, xana Yehova u tlhela a tiyisekisa malandza ya yena hi ndlela yihi?
6 Yehova u tlhela a tiyisekisa ni ku khutaza lava lavaka ku n’wi tiva hi xiviri. Loko a tshinya varisi va vukhongeri byo hemba, hi ku tirhisa muprofeta wa yena Esaya u ri: “Maŝiv̌o, malanḍa ya mina ma ta dya, kambe ṅwina mi ta v̌a ni ndlala; maŝiv̌o malanḍa ya mina ma ta nwa, kambe ṅwina mi ta va ni tora; Maŝiv̌o, malanḍa ya mina ma ta ṭaka, kambe ṅwina mi ta v̌a ni tingana.” (Esaya 65:13, 14) Kambe xana Xikwembu xi lunghiselela malandza ya xona n’wini hi xitalo hi ndlela yihi? Xana hi fanele ku endla yini leswaku hi hlanganyela hi ntsako eka lunghiselelo ra xona ro hlayisa vutomi, ku nga khathariseki ndlala ya moya ya namuntlha?
7. I drama yihi ya khale leyi yi lunghiseleriweke hi rirhandzu leswaku yi hi khutaza namuntlha?
7 Tanihi leswi ku pona ku titshegeke hi laha ku heleleke hi ku tiva ka hina swilaveko swa Xikwembu ni ku endla hi ripfumelo eka swona, hi fanele ku ya eka Rito ra Xikwembu hi ku tsaka, hi lava ku tiva ku rhandza ka yena eka hina ni ku langutisa mukhuva wa yena wa ku tirhisana na hina. (Yohane 17:3) Emhakeni leyi, manuku hi ta xiya drama ya Bibele leyi yi fanelanaka ni leswi swi humelelaka namuntlha. Mutlangi-nkulu eka drama leyi i mupatriarka Yosefa. Tanihi leswi Yehova a endleke lunghiselelo ra vutlhari ra vanhu va Yena hi ku tirhisa Yosefa, kutani u rhangela lava va n’wi lavaka namuntlha hi rirhandzu.—Ringanisa Varhoma 15:4; 1 Vakorinto 10:11, nhlamuselo ya Reference Bible(*); Vagalatiya 4:24.
Yosefa, Muhlayisi Wa Vutomi
8, 9. (a) I ku fana kwihi loku hi ku kumaka eminkarhini ya le ndzhakunyana ha Yosefa, Yakobo na Faro? (b) Xana hina hi hexe hi nga ha katsekisa ku yini eka ku hetiseka loku?
8 Tanihi muhlayisi wa vutomi, Yosefa n’wana Yakobo u endle ntirho lowu xiyekaka. Xana leswi swi fanekisela swin’wana eminkarhini ya le ndzhaku? Ina, xiya ku tiyisela ka Yosefa ka ku yingayingisiwa loku nga fanelangiki hi vamakwavo, ku langutana ka yena ni miringo ni minxaniso etikweni rimbe, ripfumelo ra yena leri nga tsekatsekiki, ku hlayisa kakwe vutshembeki, ni ku tlakuseriwa ka yena eka xikhundla xa mulawuri la tlhariheke enkarhini wa ndlala leyikulu. (Genesa 39:1-3, 7-9; 41:38-41) Xana a hi voni ku fana eka mahanyelo ya Yesu?
9 A ku ri hikwalaho ka khombo leswi Yesu a veke Vuswa bya Vutomi exikarhi ka misava leyi nga ni ndlala “ya marito ya [Yehova].” (Amos 8:11; Vaheveru 5:8, 9; Yohane 6:35) Eka vuxaka bya vona na Yosefa, Yakobo na Faro va hi tsundzuxa ha Yehova ni leswi a swi hetisisaka hi ku tirhisa N’wana wakwe. (Yohane 3:17, 34; 20:17; Varhoma 8:15, 16; Luka 4:18) A ku ri ni van’wana lava na vona va hlanganyeleke eka ku tlanga drama leyi ya xiviri, naswona hi ta xiya swiphemu swa vona hi ku tsaka. Handle ko kanakana hi ta tsundzuxiwa hi ku titshega ka hina vini hi Yosefa Lonkulu, Kriste Yesu. Hi nkhensa swonghasi leswi a hi hlayisaka eka ndlala leyikulu enkarhini lowu nyanyaka wa “masiku ya makumu!”—2 Timotiya 3:1, 13.
Drama Ya Hlavutela
10. (a) Xana Yosefa a a tiyimisele ntirho wa vutihlamuleri lowu a a fanele ku wu endla hi ndlela yihi? (b) Xana i timfanelo tihi leti a ti kombiseke eku sunguleni evuton’wini?
10 Esikwini ra Yosefa, ku hava munhu loyi a a ta tiva ka ha ri emahlweni leswi Yehova a a swi hlayisele vanhu va Yena. Kambe hi nkarhi lowu Yosefa a vitaniweke leswaku a ta hetisisa ntirho wa yena wa nkoka, Yehova ana se a a n’wi leterile ni ku n’wi hetisekisa malunghana ni timfanelo ta yena. Malunghana ni vutomi bya yena byo rhanga, mhaka yi hlayekisa leswi: “Yosefa a a ri ni malembe ya 17, a ri kari a risa ŝifuwana ŝiṅwe ni v̌amakwav̌o, kutani e nḍisanyana leyo yi tolov̌elana ni v̌ana v̌a Bilha ni v̌ana va Zilpa, v̌asati v̌a tata wa yena; kambe Yosefa a hlev̌ela tata wa v̌ona e ntwalo lo’wo biha wa v̌ona.” (Genesa 37:2) U kombise ku tshembeka eka timhaka ta tata wa yena ku kotisa leswi Yesu a a tshembeka a nga tsekatseki eka ku risa ntlhambi wa Tata wakwe exikarhi ka “rixaka leri nga pfumeriki, lero homboloka.”—Matewu 17:17, 22, 23.
11. (a) Ha yini vamakwavo va Yosefa hi tatana va n’wi vengile? (b) I xiyimo xihi lexi fanaka lexi katseke Yesu?
11 Tata wa Yosefa, Israyele, a n’wi rhandza ku tlula vamakwavo hinkwavo ivi a swi kombisa hi ku n’wi rhungela khancu wo leha, wa mavalavala. Hikwalaho ka leswi, vamakwavo va Yosefa hi tatana “v̌a ṅwi v̌enga, v̌a nga v̌ulav̌uri na yena hi ku ṭaka.” Va kume xivangelo lexi yaka emahlweni xo n’wi venga loko a lorhe milorho mimbirhi leyi va yi hlamuseleke yi vula leswaku u ta va fuma. Hi ku fanana, varhangeri exikarhi ka Vayuda va venge Yesu hikwalaho ka ku tshembeka ka yena, ku dyondzisa ka yena loku nga ni matimba ni nkateko wa Yehova lowu xiyekaka ehenhla ka yena.—Genesa 37:3-11; Yohane 7:46; 8:40.
12. (a) Ha yini Yakobo a a khumbeka ehenhleni ka matshamisekelo ya vana vakwe? (b) I ku fana kwihi loku hi ku kumaka exikarhi ka ndlela ya Yosefa na liya ya Yesu?
12 Hi nkarhi lowu faneleke, vamakwavo va Yosefa a va risa tinyimpfu ekusuhi na Xikem. Tata wa Yosefa a a khumbeka swinene hikokwalaho ka leswi a ku ri kwalaho laha Xikem a thyakiseke Dina, lerova Simiyoni na Levhi ni vamakwavo, va dlaya vavanuna va muti wolowo. Yakobo u kombele Yosefa leswaku a ya a ya vona matshamisekelo ya vona kutani a ta a ta vika eka yena. Ku nga khathariseki rivengo ra vamakwavo eka yena, hi ku hatlisa Yosefa u fambile a ya va lava. Hi ku fanana, Yesu u amukele xiavelo xa Yehova laha misaveni hi ntsako, hambi leswi a swi ta vula ku xaniseka lokukulu enkarhini wa ku hetiseka ka yena tanihi Musunguri wa ku ponisiwa. Eka ku tiyisela ka yena, Yesu u ve xikombiso lexinene swonghasi eka hina hinkwerhu!—Genesa 34:25-27; 37:12-17; Vaheveru 2:10; 12:1, 2.
13. (a) Vamakwavo va Yosefa hi tatana va kombise rivengo ra vona hi ndlela yihi? (b) Xana ku vaviseka ka Yakobo ku nga ha ringanisiwa na yini?
13 Vamakwavo va Yosefa hi tatana va khume va n’wi vone a ha ri ekule. Hi ku hatlisa ku hlundzuka ka vona ku n’wi pfurhela, ivi va kunguhata ku ntshunxeka eka yena. Eku sunguleni, va kunguhate ku n’wi dlaya. Kambe Rubeni, hikwalaho ko chava vutihlamuleri bya yena tanihi mativula, u va kucetele leswaku va hoxa Yosefa ekheleni leri omeke, a rindzele ku tlhelela endzhakunyana a ta n’wi ntshunxa. Hambi swi ri tano, hi nkarhi lowu fanaka, Yuda u kucetele vamakwavo leswaku va n’wi xavisa tanihi hlonga eka Vaiximayele van’wana lava golonyi ya vona a yi hundza. Vamakwavo kutani va teka nkhancu wa Yosefa lowo leha ivi va wu peta engatini ya xiphongo kutani va wu rhumela eka tata wa vona. Loko Yakobo a wu kambisisile, u te; “I nkhanṭyu wa ṅwana nga! šiv̌anḍana ši ṅwi dyile! Yo! Yosefa, ši ṅwi phutlo-phutlo!” Yehova u fanele a twe ku vava loku fanaka ehenhleni ka ku xaniseka ka Yesu loko a hetisisa xiavelo xakwe emisaveni.—Genesa 37:18-35; 1 Yohane 4:9, 10.
Yosefa aEgipta
14. Xana drama leyi ya khale yi nga ha hi pfunisa ku yini namuntlha?
14 A hi fanelanga ku heta hi leswaku ku hetiseka ka swiendlakalo leswikulu leswi katsaka Yosefa swi endleka hi nxaxamelo lowu kongomeke wa ntivo swa khale. Kambe, le ndzhaku hi kuma nongonoko wa swiendlakalo swo hi letela ni ku hi khutaza namuntlha. Hi laha muapostola Pawulo a vulaka ha kona u ri: “Hinkwaswo leswi tsariweke hi va khale, swi tsariwile leswaku hi dyondza ha swona, ni leswaku hi va ni ku langutela, hikwalaho ka ku tiyisela ni ku chaveleriwa loku hi ku kumaka eMatsalweni. Ingi Xikwembu lexi ku tiyisela ni ku chaveleriwa ku humaka ka xona, xi nga mi nyika n’wina hinkwenu ku anakanya loku fanaka, hi ku landza ntila wa Kriste Yesu, ku endlela leswaku hinkwenu mi va mbilu yin’we ni nomo wun’we, mi dzunisa XiKwembu, Tata wa Hosi ya hina Yesu Kriste.”—Varhoma 15:4-6.
15. Hikokwalaho ka yini Yosefa ni yindlu ya Potifaro va humelerile?
15 Yosefa u yisiwe aEgipta, naswona kwalaho u xavisiwe eka Muegipta la vitaniwaka Potifaro, ndhuna ya valanguteri va Faro. Yehova u tikombise a ri na Yosefa, loyi a hambeteke a hanya hi milawu leyinene leyi tata wa yena a a yi nghenise eka yena, hambi leswi a a ri kule ngopfu ni yindlu ya tata wakwe. Yosefa a nga byi lahlanga vugandzeri bya Yehova. N’wini wa yena, Potifaro, u tlangele timfanelo leti xiyekaka ta Yosefa kutani a n’wi veka ehenhla ka yindlu ya yena hinkwayo. Yehova u hambetile a katekisa yindlu ya Potifaro hikwalaho ka Yosefa.—Genesa 37:36; 39:1-6.
16, 17. (a) Xana Yosefa u langutane ni ndzingo wun’wana wa vutshembeki hi ndlela yihi? (b) Ntokoto wa Yosefa ekhotsweni wu kombisa nkongomiso wihi wa timhaka?
16 A ku ri kwalaho laha nsati wa Potifaro a ringeteke ku kanganyisa Yosefa. U hambetile a n’wi ala. Siku rin’wana u khome nguvu ya yena, kambe yena u tsutsumile, a yi siya emavokweni ya yena. Emahlweni ka Potifaro, u hehle Yosefa a ku u n’wi gangisile, kutani Potifaro a hoxa Yosefa ekhotsweni. U pfaleriwe nkarhi wo leha etinketanini ta nsimbi. Kambe eka makhombo ya ntokoto wa yena wa khotso, Yosefa u hambete a kombisa leswaku a a ri wanuna wa vutshembeki. Xisweswo, muhlayisi wa khotso u n’wi veke ku va mulanguteri wa vabohiwa hinkwavo.—Genesa 39:7-23; Psalma 105:17, 18.
17 Eku fambeni ka nkarhi, mucheleri lonkulu wa Faro ni muphameri lonkulu wa xinkwa va n’wi hlundzukisile ivi va khotsiwa. Yosefa u averiwe ku va tirhela. Nakambe, Yehova u kongomise timhaka. Vatirhela-mfumo vambirhi va huvo va ve ni milorho leyi va kanganyiseke. Endzhaku ko kandziyisa leswaku ‘ku hlamusela ku huma eka Xikwembu,’ Yosefa u va byele leswi milorho a yi vula swona. Naswona tanihi laha Yosefa a kombiseke ha kona, endzhaku ka masiku manharhu (hi siku ra ku velekiwa ka Faro) mucheleri u tlheriseriwe entirhweni wa yena, kambe muphameri wa xinkwa u hayekiwile.—Genesa 40:1-22.
18. (a) Xana Yosefa u tsundzukiwe njhani? (b) Nhlamuselo ya xiviri ya milorho ya Faro a ku ri yihi ke?
18 Hambi leswi Yosefa a kombeleke mucheleri leswaku a n’wi vulavulela eka Faro, malembe mambirhi ma hundzile wanuna a nga si tsundzuka Yosefa. Hambi ku ri enkarhini wolowo, leswi a swi ri hi leswi Faro a veke ni milorho leyi kanganyisaka kambirhi hi vusiku byin’we. Loko ku nga kumekanga ni un’we wa vangoma va hosi loyi a nga hlavutelaka leswi a yi vula swona, mucheleri u byele Faro leswaku Yosefa wa swi kota ku hlamusela milorho. Kutani Faro a rhuma leswaku va ya vitana Yosefa, loyi hi ku titsongahata a kombeteleke eka xihlovo xa tinhlamuselo, a ku: “Šikwembu hi šona le’ši nga ta hlamula Faro hi ku hlamula lo’kunene.” Mufumi wa Egipta manuku u hlamusele milorho eka Yosefa, hi ndlela leyi:
“E ku loreni ka mina, nḍi v̌one nḍi yima ribuweni ra nambu; kutani ku huma nambyini e tihomu ta matŝele ta ntlhanu na timbiri, le’to nona le’tinene, ti ri kari ti dya nhlangeni; kutani ku huma tihomu tiṅwana ta ntlhanu na timbiri e nḍaku ka tona, ti ri ta ku onḍa, ti bihe ngopfu, ti onḍile ni nyama; a nḍi nga si v̌ona le’to bihisa ŝeŝo e misav̌eni hikwayo ya Egipta. Kutani tihomu le’ta ku onḍa le’to nyenyetsa, ti dya tihomu le’ta ntlhanu na timbiri le’to ranga, le’to nona. Kute loko ti ti kulungela e nḍeni ka tona, a ti v̌onakanga leŝaku ti dye ntšhumu, kambe ta ha v̌onaka ni ku onḍa kukotisa khale. . . .
“E ku loreni ka mina nḍi engeta nḍi v̌ona miṅwoko ya ntlhanu na mimbiri yi mirile rihlangeni riṅwe, yi tšherile ŝinene; nḍi v̌a nḍi v̌ona ni miṅwoko ya ntlhanu na mimbiri ya timbakara, le’yi ŝinyeke, leyi tŝheke hi moya wa v̌uša, yi hume nḍaku ka yiṅwana. Kutani miṅwoko ya timbakara yi kulungela miṅwoko le’ya ntlhanu na mimbiri le’minene. Kutani nḍi byerile v̌angoma, kambe a ku na munhu l’a nḍi hlamuselaka.”—Genesa 40:23–41:24.
19. (a) Xana Yosefa u kombise ku titsongahata hi ndlela yihi? (b) I rungula rihi leri hundziseriweke hi nhlamuselo ya milorho?
19 Vona milorho leyi nga tolovelekangiki! Xana munhu a nga yi hlamusela njhani? Yosefa u yi hlamuserile, kambe hayi leswaku ku dzunisiwa yena n’wini. U te: “E noro wa Faro i wuṅwe; Šikwembu ši kombise Faro . . . leŝi ši nga ta ŝi endla.” Kutani Yosefa a ya emahlweni ni ku hlavutela mahungu ya matimba ya vuprofeta bya milorho yoleyo, a ku:
“Waŝiv̌o, ku ta ta malembe ya ntlhanu na mambiri ya nḍalo le’yikulu e tikweni hikwaro ra Egipta. Kutani ku ta humelela̱ malembe ya ntlhanu na mambiri ya ndlala e nḍaku ka walawo; nḍalo hikwayo yi ta riv̌ariwa e tikweni ra Egipta, e ndlala yi ta heta tiko; . . . Kutani noro, loko wu humelele Faro kambiri, hi leŝaku i mhaka le’yi tiyisiweke i Šikwembu, kambe Šikwembu ši ta hatlisa ku yi endla.”—Genesa 41:25-32.
20, 21. (a) Xana Faro u endlise ku yini hi xitsundzuxo lexi? (b) Eka yinhla leyi, xana Yosefa na Yesu va nga ha ringanisisiwa ku yini?
20 Xana Faro a a ta endla yini ehenhleni ka ndlala leyi tshinelaka? Yosefa u bumabumele leswaku Faro a endla lunghiselelo ro veka wanuna wo tshembeka ni wa vutlhari ehenhla ka tiko leswaku a hlayisa ntshovelo lowu saleke wa malembe lamanene. Manuku Faro a a xiye timfanelo leti xiyekaka ta Yosefa. Kutani a susa xingwavila xa yena eritihweni ra yena n’wini kutani a xi vehela eritihweni ra Yosefa, xisweswo Faro a a n’wi veka ehenhla ka tiko hinkwaro ra Egipta.—Genesa 41:33-46.
21 Yosefa a a ri na 30 wa malembe hi vukhale loko a yima emahlweni ka Faro, malembe lama fanaka ni ya Yesu Kriste loko a khuvuriwa ni ku sungula vutirheli bya yena lebyi nyikaka vutomi. Xihloko lexi landzelaka xi ta kombisa ndlela leyi Yosefa a tirhisiweke ha yona hi Yehova ku fanisela “Murhangeri ni Muponisi” wa Yehova enkarhini wa ndlala ya moya leyi nga ni nhlamuselo leyi hlawulekeke esikwini ra hina vini.—Mintirho 3:15; 5:31.
Xana U Hlamula Njhani?
◻ Ndlala i khombo namuntlha hi ndlela yihi ya hi matlhelo mambirhi?
◻ I timfanelo tihi letinene leti Yosefa a ti hlakuleleke loko a ha ri ni vamakwavo hi tatana?
◻ Xana hi nga dyondza yini eka mintokoto yo sungula ya Yosefa aEgipta?
◻ Ku khumbeka ka Yehova ha Yosefa ni vanhu lava hlaseriweke hi ndlala swi hi tiyisekisa yini?
[Bokisi leri nga eka tluka 13]
Muhleri wa tinyuziphepha eka The Sunday Star (Toronto, March 30, 1986) malunghana ni leswi vitaniwaka tikereke letikulu u te: “Laha ti tsandzekaka ngopfu hi le ka ku tihlanganisa ni lava nga ni ndlala leyikulu ya moya ya vavanuna, vavasati ni vantshwa va namuntlha.”