Kriste U Fambisa Bandlha Rakwe Hi Ndlela Leyi Hanyaka

“Šikwembu ša Hosi ya hina Yesu Kriste . . . [xi n’wi vekile] e henhla ka hikwaŝo, ku v̌a nhloko ya Kereke.”—VAEFESA 1:17, 22, Bibele ya Xitsonga.

1. Xana swirho swin’wana swa tikereke ta Vujagana swi nga hlamula xivutiso lexi nge, ‘I mani mufambisi wa n’wina?’ hi ndlela yihi, kambe Timbhoni ta Yehova ti hlamula njhani?

TIMBHONI TA YEHOVA a ti teki munhu tanihi mufambisi wa tona. Xivumbeko xa vona xa bandlha a xi fani ni xa phophu wa Kereke ya Rhoma Khatoliki, vapatriarka va Tikereke ta Orthodox ya le Vuxeni, kumbe varhangeri va tikereke tin’wana kumbe mintlawa ya Vujagana. Ku tinyiketa ka vona ku le ka Yesu Kriste, Nhloko ya bandlha ra Vukriste, loyi a nga te: “Mufambisi wa n’wina i un’we ntsena, a nga yena [Kriste].”—Matewu 23:10.

2. Ha yini Timbhoni ta Yehova ti teka Kriste tanihi Nhloko ya bandlha ra Vukriste, kambe i swivutiso swihi swi nga vutisiwaka?

² Hi Pentekosta muapostola Petro u te: “Hikuva Davhida a nga tlhandlukelanga etilweni, kambe hambi swi ri tano yena ú te: [Yehova u] te ka Hosi ya nga: Tshama evokweni ra mina ra xinene, ndzi kondza ndzi endla valala va wena vunavelo bya milenge ya wena. Hikokwalaho rixaka hinkwaro ra Vaisrayele ri fanele ku tiva mhaka leyi swinene leswaku Yesu loyi mi n’wi vambeke, hi yena loyi Xikwembu xi n’wi endleke Hosi ni Mesiya.” (Mintirho 2:34-36) Kambe loko hi ri karhi hi xiya leswaku hi 33 C.E. Yesu u endliwile Hosi ni Nhloko ya bandlha, xana hi voyamela ku ehleketa ha yena tanihi loyi a tshameke hi ku titsongahata evokweni ra xinene ra Yehova, a rindzele ku vekiwa kakwe exiluvelweni hi 1914? Xana hi swi tiva swinene leswaku ku sukela eku sunguleni Kriste a a fambisa bandlha rakwe hi ndlela leyi hanyaka?

Mukhuva Wa Xikwembu Wo Fuma Hi Ndlela Leyi Hanyaka

3. I yini leswi Yesu a tshembiseke vadyondzisiwa vakwe ku swi rhumela, naswona hi swi tivisa ku yini leswaku a a nga vulavuli hi munhu?

³ Nimadyambu emahlweni ka rifu rakwe, Yesu u byele vaapostola vakwe lava tshembekaka a ku: “Swi ta va swinene eka n’wina loko ndzi famba. Hikuva loko ndzi nga fambi, Muyimeri a nga ka a nga ti eka n’wina; kambe loko ndzi famba, ndzi ta n’wi rhumela a ta eka n’wina.” (Yohane 16:7) A a nga ta rhumela munhu kambe matimba lama tirhaka. U vule leswi hi ku kongoma a nga si tlhandlukela etilweni, a ku eka vadyondzisiwa vakwe lava hlengeletaneke: “Loko ndzi ri mina, ndzi ta mi rhumela leswi Tata wa mina a mi tshembiseke swona. Kambe n’wina tshamani kwala mutini, ku fikela siku leri ha rona mi nga ta funengetiwa hi matimba ya le henhla.”—Luka 24:49.

4. Xana moya lowo kwetsima wu tirhisiwe ku sukela hi Pentekosta ku ya emahlweni hi ndlela yihi?

⁴ Vadyondzisiwa va Yesu lava tshembekaka va tshame endhawini ya Yerusalema ku fikela hi Pentekosta. Hi siku rero “va tala hi Moya lowo Kwetsima,” hi laha ku tshembisiweke ha kona. Petro u te: “Sweswi ke [Yesu] ú tlakusiwile evokweni ra xinene ra Xikwembu; ú amukele Moya lowo Kwetsima lowu tshembisiweke, wu nga lowu wu humaka eka Tatana, kutani ú cherile ehenhla ka hina leswi mi swi vonaka ni leswi mi swi twaka.” (Mintirho 2:4, 33) Hi ndlela leyi, Yehova u fume Vakriste lava vo sungula tanihi vana vakwe va moya. (Vagalatiya 4:6) Nakambe, Yesu u kume moya eka Tata wakwe tanihi ndlela yo fuma bandlha rakwe hi ndlela leyi hanyaka emisaveni ku sukela exiyin’weni xakwe xa le tilweni evokweni ra xinene ra Xikwembu.

5, 6. (a) I ndlela yihi yin’wana yi nyikiweke Kriste ku endla leswaku a swi kota ku fuma bandlha rakwe ra la misaveni? (b) Nyika swikombiso swa xiviri swa hi laha Yesu a tirhiseke matimba lawa mayelana ni vadyondzisiwa vakwe ha kona naswona hi ku seketela ntirho wa ku chumayela.

⁵ Tlhandla-kambirhi, muapostola Petro u tsale mayelana na Yesu a ku: “Yena loyi a yeke etilweni, kutani sweswi ú le vokweni ra xinene ra Xikwembu, tintsumi ni vafumi ni leswa matimba swi ri ehansi ka yena.” (1 Petro 3:22) Hikokwalaho, tintsumi i tindlela tin’wana leti Yehova a ti vekeke eka vulawuri bya Kriste eku kongomiseni ka bandlha ra Vukriste hi ndlela leyi hanyaka.

⁶ Kahle-kahle, loko hi hlaya ebukwini ya Mintirho leswaku “ntsumi ya [Yehova]” kumbe “ntsumi ya [Xikwembu]” yi teke goza yi seketela ntirho wa ku chumayela ka Vukriste kumbe ku lwela swirho swa bandlha ra Vukriste, ku na xivangelo xo pfumela leswaku tintsumi to tano ti teke goza ehansi ka vulawuri bya Kriste Yesu. (Mintirho 5:19; 8:26; 10:3-7, 22; 12:7-11; 27:23, 24) Tanihi “Mikayele ntsumi leyikulu,” Kriste u na tintsumi eku fumeni kakwe, naswona u ti tirhise hi ndlela leyi hanyaka eku kongomiseni ka bandlha ra Vukriste hi lembe xidzana ro sungula C.E.—Yuda 9; 1 Vatesalonika 4:16.

Huvo Leyi Fumaka Leyi Vonekaka

7. I mukhuva wihi wun’wana lowu Kriste a wu tirhiseke ku nyikela vukongomisi eka bandlha rakwe, naswona i matsalwa wahi lama ya vulavulaka hi ‘xivandla lexi xa vulanguteri?’

⁷ Matsalwa nakambe ya komba leswaku Yesu Kriste u tirhise ntlawa wa vavanuna tanihi huvo leyi fumaka ku nyikela vukongomisi ebandlheni rakwe emisaveni. Xo sungula, huvo leyi yi fumaka yi tikomba yi endliwile hi vaapostola va 11 ntsena. Loko a lava ku rhandza ka Yehova eku siviweni ka Yudasi Iskariyota, Petro u tshahe Psalma 109:8, leyi nge: “Uṅwanyana a a titekele v̌uṭhamo bya yena!” Kutani, exikhongelweni xa vona eka Yehova, Petro ni vanghana vakwe va kombele Xikwembu ku veka wanuna la nga ta “teka ndhawu ya Yudasi entirhweni wa vuapostola lowu a wu tshikeke.” Matiyasi u hlawuriwile ku tirha “swin’we ni vaapostola va 11.”—Mintirho 1:20, 24-26.

8. I swikombiso swihi swimbirhi swo sungula leswi kombaka hi laha Kriste a tirhiseke swirho swa huvo leyi fumaka leyi vonekaka ha kona?

⁸ Xikombiso xo sungula lexi rhekhodiweke xa ku endla ka vaapostola va 12 eka ‘xivandla lexi xa vulanguteri’ tanihi huvo leyi fumaka a ku ri loko va hlawurile vavanuna lava fanekelaka emoyeni ku tirhela vamakwavo exikarhi ka bandlha ro sungula. (Mintirho 6:1-6) Xikombiso xa vumbirhi a ku ri loko Filipi a sungule ku chumayela hi Kriste eka Vasamariya. Hikwalaho ka sweswo, “vaapostola lava a va ri eYerusalema . . . va va rhumela Petro na Yohane.” Hi le ndzhaku ka loko swirho leswi swa vayimeri va huvo leyi fumaka swi tlhandleke Vasamariya mavoko ntsena laha va sunguleke ku ‘amukela Moya lowo Kwetsima.’—Mintirho 8:5, 14-17.

Vufambisi Bya Kriste Bya Munhu Hi Yexe

9. Xana Kriste nkarhi na nkarhi u tirha ni tintsumi kumbe huvo leyi fumaka? Nyika xikombiso.

⁹ Xisweswo, ku sukela eku sunguleni ka bandlha ra Vukriste, Kriste a a ri na moya lowo kwetsima, tintsumi ni huvo leyi fumaka leyi vonakaka emfun’weni wakwe ku n’wi pfuna leswaku a fambisa vadyondzisiwa vakwe emisaveni hi ndlela leyi hanyaka. Hi nkarhi wun’wana u swi endle hi yexe. Hi xikombiso, Kriste hi yexe u hundzule Sawulo wa Tarso. (Mintirho 9:3-6) Endzhaku ka masiku manharhu Yesu u vulavule hi ku kongoma ni “mudyondzisiwa un’wana” la vuriwaka Ananiya. Loko a n’wi hlavutela ntirho wa hi matlhelo manharhu lowu a a ri na wona emianakanyweni wa Sawulo, Yesu u te: “Munhu loyi i xitirho lexi ndzi nga tihlawulela xona ku yisa vito ra mina eka vamatiko, ni ka tihosi, ni ka vana va Israyele.” (Mintirho 9:10-15) Kriste u vitanele Sawulo ntirho wo hlawuleka. Sawulo xisweswo u ve muapostola, kumbe la rhumiweke, la tivekaka ku antswa tanihi muapostola Pawulo.

10. Kriste hi yexe u kongomise ntirho wo chumayela hi ndlela yihi?

¹⁰ Kriste hi yexe u kongomise ntirho wo chumayela. Hikwalaho ka moya lowo kwetsima lowu a wu kumeke eka Tata wakwe Yehova, u sungule mapfhumba ya vurhumiwa ya Pawulo ivi a ya tsakela. Ha hlaya: “Moya lowo Kwetsima wu ku: ‘Ndzi hlawuleleni Barnaba na Sawulo, va ya entirhweni lowu ndzi va vitaneleke wona.’ . . . Vona ke, hi ku rhumiwa hi Moya lowo Kwetsima, va ngirimela eSelukiya, va nghena engalaveni” eka pfhumba ro sungula ra vurhumiwa. (Mintirho 13:2-4) Kavula, moya lowo kwetsima, nsusumeto wa matimba lama tirhaka ya Yehova, wu nga ‘vula’ xanchumu kumbe ku ‘rhumela’ munhu hi yexe. Munhu la tirhisaka moya ku kongomisa timhaka kahle-kahle a ku ri Kriste, Nhloko ya bandlha.

11. Ku humelele yini enkarhini wa pfhumba ra vumbirhi ra Pawulo ra vurhumiwa, naswona leswi swi komba erivaleni hi ndlela yihi leswaku Yesu u tirhise moya eku kongomiseni ka ntirho wo chumayela?

¹¹ Ku tirhisiwa loku ka moya hi Yesu tanihi leswi a fambiseke Vakriste vo sungula hi ndlela leyi hanyaka swi kombisiwe erivaleni eka mhaka ya riendzo ra vumbirhi ra vurhumiwa bya Pawulo. Endzhaku ka loko a tlhele a vhakela mabandlha eIkoniya (xifundza xa Asia Minor) lama kumiweke enkarhini wa pfhumba ro sungula ra vurhumiwa, Pawulo ni vanghana vakwe lava a fambaka na vona hi ku twisiseka va anakanye ku ya evupela-dyambu hi le xifundzeni-nkulu xa Rhoma xa Asia. Ha yini va nga fambanga hi kungu ra vona vini? “Moya lowo Kwetsima wu va sivela ku ya vula Rito etikweni ra Asiya.” (Mintirho 15:36, 40, 41; 16:1-6) Kambe i mani loyi a a tirhisa moya lowo kwetsima wa Yehova ku va kongomisa? Tindzimana leti landzelaka ta hlamula. Ti komba leswaku loko va ya en’walungu, va tiyimisele ku ya chumayela eBitiniya, “Moya wa Yesu a wu va pfumelelanga.” (Mintirho 16:7) Ina, Yesu Kriste a a tirhisa moya lowu a wu kumeke eka Tata wakwe ku kongomisa ntirho wa ku chumayela hi ndlela leyi hanyaka. Yena ni Tata wakwe Yehova a va lava leswaku mahungu lamanene ya hangalasiwa eYuropa, kutani Pawulo u vone xivono xa sweswo.—Mintirho 16:9, 10.

Kriste U Seketele Swirho Swa Huvo Leyi Fumaka

12, 13. Enkarhini wa pfhumba ro sungula ra Pawulo eYerusalema tanihi Mukriste, ku humelele yini leswi kombeke hi laha Kriste a seketeleke makungu lama endliweke hi vamakwerhu lava nga ni vutihlamuleri emutini wolowo?

¹² Enkarhini wa ku hlangana ka muapostola Pawulo ro sungula ni vadyondzisiwa eYerusalema, a va chava ku n’wi amukela hi laha ku heleleke. “Kutani Barnaba a n’wi teka, a n’wi yisa eka vaapostola.” (Mintirho 9:26, 27) Pawulo u hete masiku ya 15 na muapostola Petro. Nakambe u hlangane na Yakobo makwavo wa Yesu hi tatana, hi nkarhi wolowo a a ri un’wana wa vakulu ebandlheni ra Yerusalema. (Vagalatiya 1:18, 19) Swiyenge leswi landzelaka eka Mintirho swi komba leswaku vakulu va le Yerusalema va ve xiphemu xa huvo leyi fumaka xa bandlha ro sungula ra Vukriste, kun’we ni vaapostola va 12.—Mintirho 15:2; 21:18.

¹³ Enkarhini wa ku tshama kakwe eYerusalema mavhiki mambirhi, Pawulo u chumayele Vayuda lava a va vulavula Xigriki, kambe “vona va ringeta ku n’wi dlaya.” Luka u engetela leswaku “kute loko vamakwavo eHosini va swi twile, va n’wi yisa eKhezariya, kutani va n’wi hundzisela emahlweni ku ya eTarso.” (Mintirho 9:28-30) Kambe i mani loyi a a seketela kungu leri ra vutlhari? Malembe endzhakunyana, loko a hlamusela xiendlakalo lexi fanaka evuton’wini byakwe, Pawulo u vule leswaku Yesu u humelerile eka yena ivi a n’wi lerisa ku suka eYerusalema hi ku anghwetla. Loko Pawulo a kanetile, Yesu u engetile: “Famba, hikuva ndzi ta ku rhuma kule, eka vamatiko.” (Mintirho 22:17-21) Kriste a a landzela timhaka a ri ehenhla naswona u teke goza hi ku tirhisa vamakwavo lava nga ni vutihlamuleri eYerusalema na hi ku vulavula na Pawulo hi ku kongoma.

14. I ku yelana kwihi exikarhi ka timhaka eka Mintirho na Vagalatiya loku kombaka leswaku Kriste a a kongomisa timhaka mayelana ni nhlangano wa huvo leyi fumaka emhakeni ya ku yimba?

¹⁴ Hi laha ku fanaka, ku hlaya lokunene ka Matsalwa ku komba erivaleni leswaku Kriste a a seketela nhlangano wa nkoka wa huvo leyi fumaka lowu endleriweke ku tlhantlha xivutiso xa loko Vakriste va Vamatiko va fanele ku titsongahatela ku yimbisiwa ni Nawu wa Muxe kumbe e-e. Buku ya Mintirho yi vula leswaku loko ku hambana ku ve kona, “va [handle ko kanakana swirho leswi nga ni vutihlamuleri, kumbe vakulu, va bandlha ra le Antiyoka] lulamisa leswaku Pawulo na Barnaba va ta eYerusalema va ri ni van’wana va le Antiyoka, ku ya vutisa mhaka leyi eka vaapostola ni ka vakulukumba.” (Mintirho 15:1, 2) Kambe loko Pawulo a hlamusela swiyimo leswi endleke ku ya ka yena eYerusalema ku ya lulamisa mhaka ya ku yimba, u ri: “Ndzi tlhandlukela kona hi ku pfuleteriwa.” (Vagalatiya 2:1-3; ringanisa 1:12.) Tanihi Nhloko ya bandlha leyi chivirikaka, Kriste a a lava mhaka ya dyondzo leyi ya nkoka leswaku yi lulamisiwa hi huvo hinkwayo leyi fumaka leyi vonekaka. Hi ku tirhisa moya lowo kwetsima, u kongomise mianakanyo ya vavanuna lava va tinyiketeke eku endleni ka kungu ra vona.—Mintirho 15:28, 29.

Kungu Leri Nga Tolovelekangiki

15, 16. (a) Xana huvo leyi fumaka a yi lava leswaku Pawulo a endla yini endzhaku ka loko a tlhelele eka pfhumba rakwe ra vunharhu ra vurhumiwa? (b) Ha yini xileriso lexi xi nga ha tikombaka xi nga tolovelekanga, naswona ha yini Pawulo a hetelela hi xona? (c) I xivutiso xihi xi tlakukaka?

¹⁵ Xikombiso xin’wana lexi tsakisaka xa vukongomisi bya Kriste lebyi hanyaka bya swilo leswi humaka etilweni hi leswi humeleleke endzhaku ka pfhumba ra Pawulo ra vunharhu ra vurhumiwa. Luka u hlamusela leswaku loko a tlhelela e Yerusalema, Pawulo u endle xiviko lexi heleleke eka swirho swa huvo leyi fumaka. Luka u tsarile: “Pawulo a ya na hina eka Yakobo, kutani vakulukumba hinkwavo va hlengeletana kona. Pawulo a va xeweta, a va rungulela hinkwaswo leswi Xikwembu xi swi endleke exikarhi ka vamatiko hi ku tirha ka yena.” (Mintirho 21:17-19) Endzhaku ka loko va twile Pawulo, huvo leyi hlanganeke yi n’wi nyikile xileriso lexi nga rivaleni, yi ku: “Endla leswi hi ku byelaka swona.” Va n’wi kombele ku ya etempeleni naswona ni le rivaleni a kombisa leswaku a a nga “dyondzisi Vayuda hinkwavo lava akeke exikarhi ka vamatiko ku tshika Nawu wa Muxe, va nga ha yimbisi vana va vona, na swona va nga ha fambi hi mikhuva ya ka hina.”—Mintirho 21:20-24.

¹⁶ Un’wana a nga ha kanakana vutlhari bya xiletelo lexi. Hi laha ana se hi swi voneke ha kona, malembe emahlweni Yakobo, naswona kumbexana vakulu van’wana va ri kona eka swiendlakalo hinkwaswo, u rhume Pawulo ku ya eYerusalema hikuva vutomi byakwe a byi xungetiwa hi “Vayuda vo vulavula Xigriki.” (Mintirho 9:29) Ku nga khathariseki leswi, Pawulo u pfumelelane ni xileriso lexi, ku pfumelelana ni leswi ana se a swi vuleke eka 1 Vakorinto 9:20. Kambe swivangelo sweswo swi humesa mimbuyelo leyi fanaka. “Vayuda vo huma etikweni ra [xifundza-nkulu xa Rhoma xa] Asiya” va vange dzolonga ivi va ringeta ku dlaya Pawulo. I xiendlo xo anghwetla ntsena xa masocha ya Rhoma lexi n’wi poniseke eku dlayiweni. (Mintirho 21:26-32) Tanihi leswi Kriste a nga Nhloko ya bandlha leyi hanyaka, ha yini a vangele huvo leyi fumaka ku endla leswaku Pawulo a ya etempeleni?

17. Xana kungu leri ri nga tolovelekangiki ri hundzuke leri humelelaka hi ku rhandza ka Xikwembu hi ndlela yihi, naswona leswi swi komba yini?

¹⁷ Nhlamulo yi va erivaleni eka leswi humeleleke eka vusiku bya vumbirhi endzhaku ka ku khomiwa ka Pawulo. U nyikele vumbhoni lebyinene eka ntshungu lowu kunguhateke ku n’wi dlaya naswona, hi siku leri tlhandlamaka, eka Huvo. (Mintirho 22:1-21; 23:1-6) Hi khamba ra vumbirhi a a ri kusuhi ni ku dlawa. Kambe hi vusiku byebyo, Yesu u humelele eka yena ivi a ku: “Tiyisa mbilu Pawulo, hikuva kukotisa leswi u humeseke vumbhoni lebyo tiya ehenhla ka mina kwala Yerusalema, swi fanele leswaku u humesa vumbhoni lebyo tano ni le Rhoma.” (Mintirho 23:11) Tsundzuka ntirho lowu nga hi kanharhu lowu Kriste a wu vhumbeleke Pawulo. (Mintirho 9:15) Pawulo a a tivise vito ra Kriste eka “vamatiko” ni le ka “vana va Israyele,” kambe se nkarhi a wu fikile eka yena wo veka vumbhoni eka “tihosi.” Hikwalaho ka kungu rero ra huvo leyi fumaka, Pawulo a a swi kota ku veka vumbhoni eka Felikisi na Festo vayimeri va Varhoma, eka Hosi Heroda Agripa II, naswona, eku heteleleni, eka Mufumi wa Rhoma Nero. (Mintirho, tindzima 24-26; 27:24) I mani loyi a nga kanakanaka leswaku Kriste a a seketela leswi hinkwaswo?

Kriste Wa Ha Kongomisa Bandlha Rakwe Hi Ndlela Leyi Hanyaka

18. I yini leswi Yesu Kriste a swi vuleke a nga si tlhandlukela etilweni?

¹⁸ A nga si siya vadyondzisiwa vakwe ni ku tlhandlukela evokweni ra xinene ra Tata wakwe, Yesu Kriste u te: “Ndzi nyikiwile vuhosi hinkwabyo etilweni ne misaveni; yanani ha kona, mi ya hundzula vamatiko hinkwavo leswaku va va vadyondzisiwa va mina, mi va khuvula hi vito ra Tatana, ni ra N’wana, ni ra Moya lowo Kwetsima, mi va dyondzisa ku hlayisa hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona; kutani vonani, ndzi na n’wina masiku hinkwawo, ku ko ku hela misava.”—Matewu 28:18-20.

19. Xana Kriste u tamele vuhosi lebyi a byi nyikiweke hi Xikwembu eka lembe xidzana ro sungula hi ndlela yihi, naswona ku ta xiyiwa yini eka nhloko-mhaka leyi landzelaka?

¹⁹ Buku ya Mintirho, leyi hlamuselaka vurunguri bya malembe yo sungula ya Vukriste, handle ko kanakana yi komba leswaku Kriste u tirhise vuhosi byakwe hi ku kongomisa bandlha rakwe ra laha misaveni hi ndlela leyi hanyaka. U endle leswi hi moya lowo kwetsima, tintsumi ni huvo leyi fumaka leyi vumbiwaka hi vaapostola va 12 ni vakulu va le bandlheni ra Yerusalema. Yesu u hlamusele leswaku a a ta va ni vadyondzisiwa vakwe ku ko ku hela mafambiselo ya swilo, lawa sweswi hi nga eka wona. Eka nhloko-mhaka leyi landzelaka, hi ta vona hi laha a ha riki Nhloko ya bandlha ra Vukriste ni ndlela leyi a kongomisaka “tinyimpfu” takwe ha yona namuntlha.

Tinhla To Ti Tsundzuka

◻ Ha yini Timbhoni ta Yehova ti nga teki munhu wihi na wihi tanihi mufambisi wa tona?

◻ Xana Kriste u tirhise moya lowo kwetsima ku kongomisa bandlha ra Vakriste vo sungula hi ndlela yihi?

◻ Kriste u ti tirhisise ku yini tintsumi eku kongomiseni ka Vakriste va lembe xidzana ro sungula?

◻ Xana Kriste u tirhise huvo leyi vonekaka leyi fumaka eku kongomiseni ka bandlha rakwe ra la misaveni hi ndlela yihi?

◻ Kriste hi yexe u ti kongomise njhani timhaka hi minkarhi yin’wana?

[Mimepe leyi nga eka tluka 12]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Rendzo ra Pawulo Ra Vumbirhi Ra Vurhumiwa

Antioch

Seleucia

CILICIA

Tarsus

Derbe

CAPPADOCIA

PAMPHYLIA

GALATIA

Lystra

Iconium

Antioch

LYCIA

ASIA

BITHYNIA AND PONTUS

Troas

MACEDONIA

Philippi

Thessalonica

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Kriste nakambe u kongomise bandlha rakwe hi huvo leyi fumaka leyi vonakaka