Ku Ponisa Codex Sinaiticus

CODEX SINAITICUS yi hlamuseriwe tanihi “buku ya nkoka ngopfu, leyi nyanyulaka ni ya ntikelo leyi nga kona.” Leswi a swi hikwalaho ka leswi yi nga kwalomu ka malembe ya 1 600 hi vukhale ntsena kambe hikwalaho ka leswi yi vumbaka ku hlangana ka nkoka eka nxaxamelo wa hina wa matsalwa ya Bibele. Ku tshuburiwa ka yona nakambe, hi Tischendorf ku tlulanyana malembe ya dzana lama hundzeke, i mhaka leyi kokaka miehleketo.

Konstantin van Tischendorf u velekeriwe eSaxony, en’walungu wa Yuropa, hi lembe ra 1815 naswona u dyondze Xigriki eYunivhesiti ya Leipzig. Enkarhini wa tidyondzo takwe, u kavanyetiwe hi ku sola lokukulu ka Bibele, loku twarisiweke hi vafundhisi lava dumeke va le Jarimani va ri karhi va lava ku kombisa leswaku Matsalwa ya Vukriste ya Xigriki a ya nga ri ntiyiso. Hambi swi ri tano, Tischendorf u sungule ku kholwa leswaku dyondzo ya matsalwa yo sungula a yi ta kombisa ntiyiso wa mhaka ya Bibele. Hikwalaho, u tiyimisele ku lavisisa hi yexe matsalwa hinkwawo lama tiviwaka, a ri ni ntshembo wo tshubula man’wana enkarhini wa ku famba-famba kakwe.

Endzhaku ka loko a hete malembe ya mune a ri karhi a lavisisa eka tilayiburari letinene ta Yuropa, Tischendorf, hi May 1844, u fike eXivandleni xa tinghwendza xa St. Catherine, lexi nga eka 1 400 wa timitara ehenhla ka Lwandle ro Tshwuka eSinayi. Nyangwa yo nghena eka xivandla xo rhula xa tinghwendza lexi fanaka ni khokholo a wu ri kusuhi ni basikiti leyi a yi hayekiwe entambyini leyi nghenaka eximbhovanini xa rirhangu.

SWIKUMIWA LESWI VUYERISAKA

Hi masiku yo hlayanyana u pfumeleriwe ku ngundzuvanya tilayiburari ta vona tinharhu, handle ko humelela. Manuku ke, loko a ri kusuhi ni ku suka, u vone leswi a a ri karhi a swi lava—madzovo ya khale! A ma tate basikiti leyikulu leyi a yi tikirhetiwe eholweni ya layiburari leyikulu. Mulanguteri wa layiburari u n’wi byele leswaku a ma yimele ku hisiwa, tanihi leswi mabasikiti mambirhi lama a ma tele ana se a ma hisiwile. Exikarhi ka madzovo lawa, Tischendorf u hlamarile ku kuma matluka ya 129 lama humaka eka matsalwa ya khale swinene lama a a nga si tshama a ma vona, ku hundzuluxela ka Xigriki ka swiphemu swa Matsalwa ya Xiheveru. U nyikiwe maphepha ya 43, kambe laman’wana hinkwawo u tsoniwe wona.

Tischendorf u tlhele a endzela xivandla lexi xa tinghwendza hi 1853 ivi a tshubula xiphemu xa Genesa ntsena eka tsalwa leri fanaka ra lembe xidzana ra vumune. U khorwisiwile “leswaku tsalwa leri eku sunguleni a ri ri na Testamente ya Khale hinkwayo, kambe leswaku xiphemu lexikulu a xi onhiwe khale ngopfu.” Tsalwa leri heleleke kumbexana a ri ri na 730 wa matluka. A ri tsariwe hi Xigriki hi maletere lama vonakaka (lamakulu) emahantini, emadzobyeni lama rhetelaka ya tinyimpfu ni ya timbuti.

Malembe ya tsevu endzhakunyana Tischendorf u endle rendzo ra yena ra vunharhu ro ya eka tinghwendza eSinayi. Hi madyambu ya le mahlweni ka ku suka kakwe, a nga kombiwanga matluka lama a ma poniseke endzilweni malembe ya 15 lama hundzeke ntsena kambe ni man’wana layo tala. A ma ri ni Matsalwa hinkwawo ya Vukriste ya Xigriki kun’we ni xiphemu xa ku hundzuluxela ka Xigriki ka Matsalwa ya Xiheveru.

Tischendorf u pfumeleriwe ku yisa matsalwa lawa eCairo, le Egipta, ku ya ma kopa, ivi eku heteleleni a ma yisa eka czar wa Russia tanihi nyiko leyi humaka eka tinghwendza. Namuntlha ma le ka Muziyama wa Manghezi, ma kombisiwa etlhelo ka Codex Alexandrinus. Maphepha ya 43 yo sungula ma le Layiburari ya Yunivhesiti ya Leipzig, eRiphabliki ra Xidemokrati ra Jarimani.

Hi fanele ku tlangela Tischendorf hikwalaho ka ku nyikela vutomi ni vutshila byakwe eku lavisiseni ka matsalwa ya khale ya Bibele naswona ngopfu-ngopfu hikwalaho ka ku ponisa Codex Sinaiticus leyikulu eku lovisiweni. Kambe ku nkhensa ka hina lokukulu ku ya eka Yehova Xikwembu, loyi a voneke leswaku Rito rakwe ri hlayiseriwa ku pfuna hina namuntlha hi laha ku kongomeke.

[Bokisi leri nga eka tluka 30]

Ku Tirhisa Codex

Mfungho wa Codex Sinaiticus i letere ra Xiheveru leri nge א. Buku leyi ya voko yi tiyisa ku pakanisa ka matsalwa ya sweswi ya Bibele ya le matlukeni. Yi tlhela yi pfuna mudyondzi wa Bibele wa manguva lawa hi ku kombisa swihoxo leswi kanganyisaka leswi ngheneke eka tikopi ta khale.

Hi xikombiso, Yohane 1:18 (“NW”) yi ri: “A ku na munhu loyi a nga tshama a vona Xikwembu na nkarhi ni wun’we; xikwembu lexi tswariweke xi ri xoxe lexi nga xifuveni xa Tatana hi xona lexi Xi hlamuseleke.” Nhlamuselo ya “New World Translation Reference Bible” yi paluxa leswaku “xikwembu lexi tswariweke xi ri xoxe,” ematshan’wini ya ku hundzuluxela kun’wana ka “N’wana loyi a nga swakwe,” yi sekeriwa hi Codex Sinaiticus ni matsalwa man’wana ya khale. Ku hlamusela ka nhlamuselo leyi nge א^c na kona ku nyika mfungho wa mululamisi wa buku leyi ya voko ku tiyisa ku pfuxetiwa ka xirhangi xa ku tiveka eka “[the: Xinghezi] xikwembu lexi tswariweke xi ri xoxe.” Xiyimo xa Yesu Kriste i xa nkoka, hi laha tsalwa leri ri tiyisaka ha kona.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Xivandla xa Tinghwendza xa St. Catherine emasungulweni ya Ntshava ya Sinayi ya ndhavuko. [Xiengetelo] Layiburari ya yona ya namuntlha

[Xihlovo Xa Kona]

Courtesy of the British Museum, London

[Xihlovo Xa Kona]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 31]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.