Xana U Amukela Mianakanyo Leyintshwa?

VANHU van’wana va pfala miehleketo ya vona eka mianakanyo yihi na yihi leyintshwa. Va nga ha yi ala hi mhaka ya leswi yi hambanaka ni langutelo ra vona. Hi xikombiso, wansati un’wana eDenmark u tsalele nyuziphepha ya vhiki na vhiki ya Hjemmet kutani a ku: “Minkarhi hinkwayo hi endzeriwa hi Timbhoni ta Yehova emakaya ya hina. Va ndzi nyangatsa ngopfu, kambe a ndzi tivi leswaku ndzi nga va hlongorisa ku yini. . . . Xana ku hi siringa ka vona ku nga ka ku nga herisiwi hi nawu ke?”

Eka Majapani ya le xikarhi ka lembe xidzana ra vu-19, ku gongondza ka Valungu endlwini ya vona na kona a ku langutiwa tanihi “ku karhata.” Ematihlweni ya vo tala va vona, xin’wana ni xin’wana lexi yelanaka ni vaendzi lava nga riki enawini a xi nga pfuni nchumu kumbe a ku ri lexi nga ni khombo. Hi laha xivuriso xa le Vuxeni xi vulaka ha kona xi ri, “Ku ehleketelela ku vumba swingungumana emunyameni.” Xivumbeko xa mianakanyo xa Majapani yo tala a xi fanisiwe kahle eka swifaniso swa vona leswi kombisaka Commodore Perry. Exikarhi ka kwalomu ka 50 leswi saleke, i 2 kumbe 3 ntsena leswi n’wi yimelaka tanihi ndhuna ya swikepe swa nyimpi leyi tolovelekeke ya U.S. Swin’wana swi n’wi kombisa tanihi xilo xo biha xa nhompfu yo leha kumbe xingungumana xa xikandza xo kwalala, hi laha xi fanisiweke ha kona laha.

Hambi swi ri tano, loko ku pfuriwa tiko ra vona, Majapani lama nga ni mianakanyo leyi pfulekeke ma sungule ku xiya leswaku vanhu vambe a va nga ri swihunguki. Emhakeni ya van’wana eku rhumeriweni ko sungula ka Majapani eUnited States, a swi vonaka onge hi loko mahlo ya vona ma pfulekile loko va vona ndhavuko wa Valungu ro sungula. Vatirhela-mfumo va le henhla a va tshamela ku vilela hi ndlela leyi Maamerika a ma ri na tihanyi ha yona hi langutelo ra Majapani. Kambe rixaka lerintshwa ri endle ku avanyisa loku ringaniseriweke swinene ka ndhavuko lowuntshwa.

Mutirhi un’wana wa malembe ya 19 hi vukhale wa mutirhela-mfumo endzhakunyana u tsarile a ku: “Vo tala va vapfhumba va Majapani va 70 eka vurhumiwa lebyi va sorile kumbe ku venga [Maamerika]. Hambi swi ri tano, loko va vona swiyimo swa xiviri, van’wana exikarhi ka hina va xiye leswaku a va endla xihoxo naswona va tisola hi ku hlayisa xikhunguvanyiso xa mintlhaveko yo tano. Ku teka vanhu vambe tanihi lava nga ehansi ku fana na timbyana kumbe tihanci ni ku va rhukana ku ta va tiyisekisa hi ndhuma ya hina ya ku pfumala tintswalo ni vunene.” Xana u ni mianakanyo leyi pfulekeke ku antswa ku langutisisa mianakanyo leyintshwa hi langutelo ro pfumala xihlawuhlawu ku fana ni ra mutirhi loyi lontshwa?

Xikombiso Xa Vaberiya

Eka lembe xidzana ro sungula C.E., Vayuda vo tala a va ri na xihlawuhlawu lexi nga twariki eka tidyondzo ta Vukriste. Hi tindlela tin’wana, a yi fana ni xihlawuhlawu xa Majapani lama tihambanisaka eka misava ya le handle. “[Vukriste bya] ariwa hinkwako,” ku vule Mayuda eRhoma wa khale. (Mintirho 28:22) Malunghana ni Vakriste van’wana emutini wa Tesalonika, Vayuda lava nga ni xihlawuhlawu va huwelerile va ku: “Vanhu lava, lava nga pfilunganya misava hinkwayo, va fikile ni haleno.”—Mintirho 17:6.

Hambi swi ri tano, a va ri kona vanhu lava a va swi tsakela ku kambisisa xihlawuhlawu xa vona. Hi xikombiso, vaaki va Beriya va wa amukerise ku yini mahungu lamanene lama chumayeriweke hi muapostola Pawulo ni munghana wa yena Silasi ke? Malunghana ni Vaberiya, Luka mutsari wa Bibele u te: “Vona va tlurisa Vatesalonika hi mafundza, va amukela Rito hi ku nkhensa lokukulu, va kambisisa Matsalwa masiku hinkwawo, va lava ku tiva leswaku xana timhaka ti tano xana.” (Mintirho 17:11) Xana u ni “mafundza” ku fana ni Vaberiya?

Kambisisa mhaka ya Masaji. Hi nkarhi wun’wana, a a venga Vukriste swinene. A a fana ni vatihambanisi lava kaneteke ku hluvuka ka Japani. Loko nsati wa yena, Sachiko, a sungule ku dyondza Bibele, u n’wi kanetile hi matimba. U anakanye na hi ku dlaya ndyangu wa yena kutani endzhaku a tisunga. Hikwalaho ka vukarhi bya yena, ndyangu wa yena wu boheke ku baleka wu ya eka makwavo lonkulu wa Sachiko en’walungwini wa Japani.

Eku heteleleni, Masaji u kunguhate ku anamisa mianakanyo ya yena kantsongonyana kutani a kambisisa vukhongeri bya nsati wa yena. Endzhaku ko hlaya tibuku ta Bibele, u vone xilaveko xo endla ku cinca. Loko a ri karhi a hlaya Matsalwa, langutelo ra yena ra vukarhi ri cincile ri va leri kombisaka mihandzu ya moya wa Xikwembu. (Vagalatiya 5:22, 23) Masaji u kanakanile ku ya eminhlanganweni ya Timbhoni ta Yehova hikuva a a chava leswaku Timbhoni ti nga ha lava ku tirihisela hikwalaho ka vukarhi bya yena eka tona. Kambe loko eku heteleleni a endzele Holo ya Mfumo, u amukeriwe hi malwandla lerova a sungula ku rila.

Ina, ku hlula xihlawu-hlawu ni ku kambisisa mianakanyo leyintshwa ku nga kurisa vutivi bya hina naswona swi nga ha hi pfuna hi tindlela tin’wana. Hambi swi ri tano, xana sweswo swi vula leswaku hi fanele ku amukela mianakanyo yihi na yihi leyintshwa leyi humelelaka?

Vana La Hlawulaka!

Loko ku hela xihlawuhlawu xa Japani, mianakanyo leyintshwa yi nghenile etikweni. Yin’wana ya leyi yi pfune Majapani, kambe a va ta va va humelerile swinene hambi yin’wana yi nga ri kona. Jenerala wa U.S. Douglas MacArthur loko a amukela ku tinyiketa ka Japani endzhaku ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava u te, “ku lwisana ni swikongomelo swa Commodore Perry, Japani ri hundzule vutivi bya Valungu byi va xitirho xa ntshikilelo ni vuhlonga.” Hi ku tekelela vakongomisi va vona va Valungu, Japani ri teke ndlela leyi ri yiseke enxaxamelweni wa tinyimpi. Leti ti fikelele nhlohlorhi ya tona eka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, laha emakun’wini ya tona tibomo timbirhi ta athomo ti lahleriweke etikweni ra Japani.

Hi nga dyondza yini eka leswi? Leswaku hi fanele hi va lava hlawulaka mayelana ni ku amukela mianakanyo leyintshwa. Hi ta va hi endla kahle loko hi tekelela Vaberiya hi ku “kambisisa Matsalwa masiku hinkwawo, va lava ku tiva leswaku xana timhaka [leti a ti dyondzisiwa hi Pawulo] ti tano xana.” (Mintirho 17:11) Rito ra Xigriki leri laha ri hundzuluxeriweke va ku “ku kambisisa” ri vula “ku endla ndzavisiso hi vukheta na hi ku pakanisa ku fana ni le ka mafambiselo ya le nawini.” (Word Pictures in the New Testament, hi A. T. Robertson) Ematshan’wini yo amukela mianakanyo yihi na yihi leyintshwa leyi tisiwaka eka hina handle ko xiya, hi fanele ku endla ndzavisiso wa vukheta ni lowu kongomeke, tanihi laha muavanyisi a a ta endla ha kona loko a twa nandzu wa le nawini.

Loko hi ri lava hlawulaka, hi nge hambukisiwi hi fexeni kumbe mianakanyo yihi na yihi leyintshwa leyi hundzaka leyi yi nga ni khombo hakunene. Hi xikombiso, leswi a swi vuriwa mahanyelo lamantshwa ya va-1960 swi tikombe swi ri mianakanyo leyintshwa leyi navetisaka eka van’wana. Kambe ku kambisisa ka vukheta a ku ta va ku swi paluxe swi ri mahanyelo yo biha ya khale lama nga ni khombo ehansi ka vito lerintshwa. Nakambe, eJarimani ra va-1920 leri a ri ri ekhombyeni hi ta ikhonomi, handle ko kanakana vo tala va langute Vunazi tanihi mianakanyo leyintshwa leyi nyanyulaka, kambe vona maxangu lawa byi ya vangeke!

Lexi tsakisaka, Xikwembu xi lunghiselele mpimanyeto lowu nga tirhisiwaka ku ringeta mianakanyo leyintshwa. I Rito ra xona leri huhuteriweke, ku nga Bibele. Ku tirhisa vukongomisi bya yona evuton’wini bya ndyangu ni le vuxakeni bya vanhu swi ta hi pfuna ku kambisisa mianakanyo yo tala leyintshwa leyi twiwaka namuntlha yi huma eka vativi va mahanyelo, va ntivo-mianakanyo ni van’wana lava tivulaka lava nga ni vutshila eswivandleni leswi. (Vaefesa 5:21-6:4; Vakolosa 3:5-14) Xitsundzuxo xa Bibele malunghana ni vuxaka bya hina ni Xikwembu kun’we ni muakelani xi hi nyika tindlela to kambisisa mianakanyo yo tala ya tinovhele leti sweswi ti hangalasiwaka emhakeni ya vukhongeri. (Marka 12:28-31) Vutivi lebyinene bya Bibele byi ta hi hlomisela ku twisisa loko mianakanyo leyintshwa yi ri ya nkoka wa xiviri kumbe e-e. Manuku hi ta swi kota ‘ku kambisisa hinkwaswo, hi tiya eka leswinene.’—1 Vatesalonika 5:21.

Timbhoni ta Yehova ti endzela vaakelani va tona ku va khutaza ku dyondza hi Bibele kutani xisweswo va swi kota ku avanyisa mianakanyo leyintshwa hi mfanelo. Timbhoni nakambe ti kombisa mianakanyo ya Bibele leyi nga yintshwa eka vo tala. Exikarhi ka yona leyi i ntiyiso mayelana ni minkarhi leyi hi hanyaka eka yona ni leswi vumundzuku byi swi khomeleke vanhu hakunene. (Matewu 24:3-44; 2 Timotiya 3:1-5; Nhlavutelo 21:3, 4) Kutani u nga amukeli langutelo ra ku tihambanisa loko Timbhoni ti nghena ekaya ra wena. Ematshan’wini ya sweswo, ha yini u nga pfuli nyangwa ya wena kutani u yingisa leswi va lavaka ku swi vula ke? U nga pfali miehleketo ya wena eka mianakanyo leyi nga vaka mpfuno lowu nga heriki eka wena.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 5]

Xifaniso xa Library of Congress LC-USC62-7258