I Yini Lexi Ku Sivelaka Ku Khuvuriwa Ke?
“Vona, mati hi lawa; ku nga sivela yini leswaku ndzi khuvuriwa xana?”—MINTIRHO 8:36.
1. I yini lexi a xi humelela egondzweni exikarhi ka Yerusalema na Gaza?
NTSUMI ya Yehova yi vulavurile, naswona xin’wana lexi xiyekaka a xi ri karhi xi humelela egondzweni ra rikhwara exikarhi ka Yerusalema na Gaza. Egolonyini leyi fambaka a ku tshame Muetiyopiya la hlayaka Matsalwa. Hi ku hatlisa wanuna un’wana a a ri karhi a tsutsuma etlhelo ka golonyi. U vutisile a ku: “Xana ke, wa twisisa leswi u swi hlayaka xana?” Muetiyopiya u hlamurile a ku: “Ndzi nga swi kotisa ku yini ku swi twisisa loko ndzi nga ri na loyi a ndzi hlamuselaka xana?” Vukongomisi byebyo byi nyikeriwe hi Filipi muvuri wa rito, loyi a a rhumiwe hi ntsumi. Loko a khandziyile egolonyini, Filipi u sungule hi vuprofeta lebyi tsariweke hi Esaya kutani a twarisa “Evangeli ya Yesu.”
2, 3. (a) Muetiyopiya u ma amukerise ku yini mahungu lamanene? (b) Xiendlakalo lexi xi tlakusa swivutiso swihi?
2 Loko va ha famba egondzweni, Muetiyopiya u te: “Vona, mati hi lawa; ku nga sivela yini leswaku ndzi khuvuriwa xana?” Kwalaho, u lerisile leswaku golonyi yi yima. Vavanuna lava vambirhi va nghene ematini kutani Filipi a n’wi khuvula. Manuku moya wa Yehova wu kongomisa muvuri wa rito kun’wana, kutani Muetiyopiya a khoma ndlela ya yena a tsakile.—Mintirho 8:26-39.
3 Loko u hlanganyela ni Timbhoni ta Yehova kambe u nga si khuvuriwa, swiendlakalo leswi swi nga ku susumetela ku vutisa u ku: Ha yini Muetiyopiya a khuvuriwe hi xihatla swinene? Xana nkhuvulo wu fanele ku endlisiwa ku yini? Wu fanekisela yini xana? Kutani i yini lexi ndzi sivelaka ku khuvuriwa?
A Nga Khuvuriwanga Hi Ku Hatlisa
4. Muetiyopiya loyi a a ri mani?
4 Tanihi leswi Muetiyopiya “a a tile eYerusalema ku ta gandzela kona,” a a ri muproselita la yimbisiweke wa Muyuda. A a ri “mutsheniwa” kambe hayi enyameni, hikuva vavanuna lava susiweke rimbewu a va nga katsiwi ebandlheni ra Israyele. (Deuteronoma 23:1) Eka yena, ‘ku tsheniwa’ a swi vula mutirhela-mfumo, hikuva a a ri ‘ndhuna leyikulu ehansi ka Hosi ya Wansati Kandake ya Vaetiyopiya naswona a a langutela rifuwo ra yona hinkwaro.’—Mintirho 8:27.
5. Ha yini mutsheniwa wa Muetiyopiya a swi kotile ku khuvuriwa hi xihatla swinene?
5 Muetiyopiya a a ri wanuna wa matiko. Hambi swi ri tano, tanihi leswi a hundzuleriweke evukhongerini bya Xiyuda, a a ta swi kota ku khuvuriwa tanihi mudyondzisiwa wa Kriste rungula ra Mfumo ri nga si ya eka Vamatiko lava nga yimbisiwangiki ku fana na Korneliyo hi 36 C.E. Tanihi muproselita wa Muyuda, Muetiyopiya a a tiva hi Xikwembu ni Rito ra Xona, hambi leswi a a wu lava mpfuno wa moya. Kutani Filipi u kongomisiwe ku ya chumayela eka wanuna loyi naswona u swi kotile ku n’wi khuvula mahungu lamanene ma nga si ya eka Vamatiko.
Nkhuvulo Wo Sungula Wa Vukriste
6. Muetiyopiya u khuvuriwe njhani, naswona ha yini u hlamula hi ndlela yoleyo?
6 Muetiyopiya u khuvurisiwe ku yini? Rito “ku khuvula” ri huma eka rito ra Xigriki leri nge ba·ptiʹzo, leri vulaka “ku nyupeta, ku nghenisa.” Xivumbeko xa rito leri fanaka xi tirhiseriwe “ku nghenisa” eka 2 Tihosi 5:14 eka Septuagint ya Xigriki. Naswona swa xiyeka leswaku Muetiyopiya u kombele ku khuvuriwa loko yena na Filipi va fika “laha ku nga ni mati.” Ku endla nkhuvulo, va “ngirimela ematini,” endzhaku ka sweswo “va humile ematini.” (Mintirho 8:36-39) Hikwalaho, mutsheniwa wa Muetiyopiya u khuvuriwe hi ku nyuperisiwa ematini.
7. Hi xihi xikombiso lexi a xi ri kona xa nkhuvulo wa ku nghenisiwa ematini?
7 Yesu Kriste hi yexe u khuvuriwe hi ku nghenisiwa ematini. Xisweswo, endzhaku ka ku khuvuriwa ka yena eNambyeni wa Yordani, ku vuriwe leswaku “a huma ematini.” (Matewu 3:13, 16) Entiyisweni, tanihi ndhawu leyi fanelekaka yo endlela minkhuvulo, Yohane Mukhuvuri a a hlawule ndhawu eNambyeni wa Yordani ekusuhi na Salime. Ha yini? “Hikuva a ku ri na mati layo tala kona.” (Yohane 3:23) Hikwalaho Matsalwa ma pfumelela nkhuvulo ematini lama teleke.
8. Malunghana ni nkhuvulo, hi nga endla makumu wahi eka mikhuva ya Vafarisi ni Vayuda van’wana?
8 Hi nga endla makumu lama twalaka malunghana ni nkhuvulo loko hi kambisisa mikhuva ya Vafarisi ni Vayuda van’wana. Mutsari wa Evangeli Marka u te: “Ni loko va vuya hi le ku xaveni, a va dyi va nga si hlamba, hi ku phuphutela, [Xigriki, ran·tiʹzo]; va ha hlayisa ni mikhuva leyo tala leyi va yi toloveleke, [minkhuvulo] [ba·pti·smousʹ] ya mindzheko, ni timbita, ni swibya swa koporo.” (Marka 7:3, 4) Vavanuna lava a va tiphuphutela ku tikwetsimisa va nga si dya loko va vuya hi le ku xaveni. Kambe a va khuvula, kumbe va nyuperisa ematini, switirho swo hambana-hambana leswi va swi tirhiseke hi nkarhi wa swakudya.
9. I yini lexi Tertullian a xi vuleke mayelana ni nkhuvulo?
9 Hambi ku ri endzhaku ka loko vugwinehi byi hlaserile, tatana wa kereke Tertullian (c. 160-230 C.E.) malunghana ni nkhuvulo u te: “Ku hava lexi nonon’hwisaka mianakanyo ya vanhu hi laha ku heleleke ku tlula ku olova ka mintirho ya Xikwembu leyi vonekaka exiendlweni, loko yi ringanisiwa ni vunene lebyi tshembisiweke eka yona eku heteleleni; leswaku ku sukela eka yona yinhla ya leswaku hi ku olova lokukulu, handle ko tinyungubyisa, handle ka malunghiselelo yo karhi yo khavisa lama xiyekaka, eku heteleleni, handle ko durheriwa, munhu u nyuperisiwa ematini naswona exikarhi ko vula marito ma nga ri mangani, a phuphuteriwa kutani a humesiwa nakambe, a nga basanga ngopfu (kumbe a nga basanga nikantsongo), ku kuma vutomi lebyi nga heriki loku landzelaka ku tekiwa ku nga khorwisi ni kan’we.” Xiya leswaku Tertullian u te, “munhu a nyuperisiwa ematini . . . kutani a humesiwa nakambe.”
10. Swichudeni swi ri yini mayelana ni ndlela yo sungula ya nkhuvulo wa Vukriste?
10 Swichudeni na swona swi kombisa leswaku Vakriste eku sunguleni a va khuvula vanhu hi ku nyupeta ematini hi laha ku heleleke. Encyclopedia leyi xiyekaka ya Xifurwa yi ri: “Vakriste vo sungula va amukele nkhuvulo hi ku nyuperisiwa kun’wana ni kun’wana laha mati a ma kumeka kona.” Naswona The Catholic Encyclopedia yi ri: “Xivumbeko xa khale swinene lexi a xi tirhisiwa hi ntolovelo handle ko kanakana a ku ri ku nyupeta.”—Vholumo II, tluka 261 (nkandziyiso wa 1907).
Ku Dyondzisa Ni Ku Khuvula
11. Yesu u nyike vadyondzisiwa va yena ntirho wihi ke?
11 Loko munhu a nga si khuvuriwa, u fanele ku kuma ni ku tirhisa vutivi lebyinene. Leswi swi vekiwe erivaleni loko Kriste a byele valandzeri vakwe a ku: “Yanani ha kona, mi ya hundzula vamatiko hinkwavo leswaku va va vadyondzisiwa va mina, mi va khuvula hi vito ra tatana ni ra N’wana, ni ra Moya lowo Kwetsima, mi va dyondzisa ku hlayisa hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona; kutani vonani, ndzi na n’wina masiku hinkwawo, ku ko ku hela misava.”—Matewu 28:19, 20.
12. Xana ku khuvuriwa “hi vito ra Tatana” swi vula yini ke?
12 Ku khuvuriwa “hi vito ra Tatana” swi vula leswaku la khuvuriwaka u xiya xikhundla ni matimba ya Xikwembu. Yehova u xiyiwa tanihi ‘la Tlakukeke Swinene ehenhla ka misava hinkwayo,’ Muvumbi na Mufumi wa Vuako hinkwabyo. (Psalma 36:9; 83:18; 2 Tihosi 19:15) Munhu wo tano nakambe u amukela Yehova tanihi Muavanyisi, Munyiki wa Nawu ni Hosi ya yena.—Esaya 33:22; Psalma 119:102; Nhlavutelo 15:3, 4.
13. Ku khuvuriwa ‘hi vito ra N’wana’ swi vula yini?
13 Ku khuvuriwa ‘evitweni ra N’wana’ swi vula ku xiya xikhundla ni matimba ya Kriste ni ku n’wi languta tanihi loyi Xikwembu xi lunghiseleleke ‘nkutsulo lowu faneleke’ ha yena. (1 Timotiya 2:5, 6) Endzhaku ka rifu ra Yesu tanihi muhlayisi wa vutshembeki, “Xikwembu xi n’wi tlakusile swinene,” naswona lava va navelaka ku khuvuriwa va fanele ku languta Kriste tanihi “Hosi, eku dzuniseni ka Xikwembu Tatana.” (Vafilipiya 2:9-11) Nakambe va fanele va amukela Yesu tanihi “Mbhoni leyo tshembeka” ya Yehova ni “Hosi ya tihosi.”—Nhlavutelo 1:5; 19:16.
14. Ku khuvuriwa ‘hi vito ra moya lowo kwetsima’ swi lava yini?
14 Munhu u fanele a tlhela a khuvuriwa ‘evitweni ra moya lowo kwetsima.’ U fanele ku xiya leswaku moya lowo kwetsima a hi munhu kambe i matimba ya Xikwembu lama tirhaka, lama tirhisiweke eku tumbuluxeni, ku huhutela vatsari va Bibele ni swin’wana. (Genesa 1:2; 2 Samuel 23:1, 2; 2 Petro 1:21) Moya wa Yehova wu fanele ku tekiwa wu ri wa nkoka loko hi ta twisisa “xihundla lexi enteke xa Xikwembu” ni ku kombisa mihandzu ya Xikwembu ya “rirhandzu, ni ku tsaka, ni ku rhula, ni ku leha mbilu, ni vunene, ni ku hanana, ni ku tshembeka, ni musa, ni ku tikhoma.” (1 Vakorinto 2:10; Vagalatiya 5:22, 23) Nakambe swi fanele swi xiyiwa leswaku moya wa Xikwembu wa laveka ku hetisisa ntirho wo chumayela hi Mfumo.—Yoel 2:28, 29.
Leswi Nkhuvulo Wu Fanekiselaka Swona
15. Ha yini nkhuvulo wa Vukriste wu nga swi hlantswi swidyoho?
15 A ku ri hi ku seketeriwa hi moya lowo kwetsima leswi Yohane Mukhuvuri a nyuperiseke vanhu. (Mintirho 13:24) U va khuvurile, hayi ku hlantswa swidyoho swa vona, kambe ku kombisa ku hundzuka ka vona. (Mintirho 19:4) Yohane nakambe u khuvule Yesu, loyi “a [a] nga dyohanga nchumu.” (1 Petro 2:22) Naswona Ananiya u khutaze Sawulo wa Tarso a ku: “Suka u yima, u khuvuriwa leswaku u basisiwa eswidyohweni swa wena, hi ku khongela vito ra [Yesu].” (Mintirho 22:12-16) Hikwalaho, ku nghenisiwa ematini ka Vukriste a ku hlantswi swidyoho. A hi nkhuvulo kambe i ku halatiwa ka ngati ya Yesu ni ku ‘vitana vito ra yena’ leswi swi endlaka leswaku ku rivaleriwa swi koteka.—Vaheveru 9:22; 1 Yohane 1:7.
16. (a) Tanihi leswi nkhuvulo wu nga hlantswiki swidyoho, wu fanekisela yini? (b) Hi ku fanekisela, ku humelela yini loko munhu a khuvuriwa?
16 Hambi leswi nkhuvulo wa Vukriste wu nga hlantswiki swidyoho, i mfungho lowu kombaka leswaku munhu loyi a nghenisiwaka ematini u endle ku tinyiketa loku heleleke eka Yehova Xikwembu ha Yesu Kriste. (Ringanisa Matewu 16:24.) Ku tinyiketa swi vula “ku vula, ku tiyisa, ku nyikela.” Ku tinyiketa eka Xikwembu swi vula goza leri ha rona munhu a hlawuriwaka hi laha ku heleleke hi ntwanano wo endla ku rhandza ka Xikwembu ha Kriste. Hi ku fanekisela, loko la khuvuriwaka a ‘nghenisiwa’ endzeni ka mati swa xinkarhana kutani a humesiwa eka wona, u fa endleleni ya yena ya khale naswona u pfuxeriwe endleleni leyintshwa ya vutomi, ku endla ku rhandza ka Yehova hi laha ku heleleke.—Ringanisa Varhoma 6:4-6.
17. Ha yini nkhuvulo wa tincece wu nga fanelanga?
17 Entiyisweni, nkhuvulo i goza ra nkoka. Ku khuvula ricece swi hoxile hikuva n’wana a nge swi koti ku twisisa, a boha kungu, kutani a va mudyondzisiwa. (Matewu 28:19, 20) Lava va khuvuriweke hi nkarhi wa vutirheli bya Filipi eSamariya a va ri “vavanuna ni vavasati,” hayi tincece. (Mintirho 8:4-8, 12) Nkhuvulo i wa lava va kuleke ku ringana leswaku va nga dyondza, va kholwa ni ku kombisa ripfumelo. (Yohane 17:3; Mintirho 5:14; 18:8; Vaheveru 11:6) Malunghana ni leswi, n’wamatimu Augustus Neander u tsarile a ku: “Ripfumelo ni nkhuvulo hi minkarhi hinkwayo a swi fambisana; kutani xisweswo swi le ka mpimo lowu tlakukeke swinene . . . leswaku xiendlo xo khuvula ricece a xi nga tiviwi [eka lembe xidzana ro sungula C.E.]. . . . Leswaku xi xiyiwe ro sungula tanihi mukhuva wa vuapostola hi nkarhi wa lembe xidzana ra vunharhu, i vumbhoni lebyi lwisanaka ematshan’wini ya ku amukeriwa ka masungulo ya wona ya vuapostola.”—History of the Planting and Training of the Christian Church by the Apostles (New York, 1864), tluka 162.
18. (a) Hi ku ya hi Matsalwa, i yini lexi lavekaka ku va un’wana wa Timbhoni ta Yehova? (b) I vumbhoni byihi bya ripfumelo lebyi nga kombisaka leswaku munhu a nga ha khuvuriwa? (c) Ripfumelo enkutsulweni ri kandziyisiwa njhani eka lava va lavaka ku khuvuriwa?
18 Matsalwa hi ku phindha-phindha ma boxa nkhuvulo wa vapfumeri. (Mintirho 4:4; 5:14; 8:13; 16:27-34; 18:8; 19:1-7) Kutani ke, ku va un’wana wa Timbhoni ta Yehova, munhu u fanele ku va mupfumeri—loyi a kombisaka ripfumelo ivi a khuvuriwa. Hambi ku ri emahlweni ka nkhuvulo, ripfumelo ro tano ri tikombisa hi mahanyelo yo chava Xikwembu, ku tshemba Yehova, ku hlanganyela entirhweni wo chumayela hi Mfumo ni ku amukela ka gandzelo ra nkutsulo ra Yesu Kriste. Ripfumelo enkutsulweni ra kandziyisiwa eka lava va lavaka ku khuvuriwa, hikuva xo sungula xa swivutiso swimbirhi leswi xivulavuri xi va vutisaka swona xi ri: “Exisekelweni xa gandzelo ra Yesu Kriste, xana u hundzukile eka swidyoho swa wena kutani u tinyiketa eka Yehova ku endla ku rhandza ka yena?” Hi loko ntsena munhu a hlamula a tiyisa naswona a tlhela a twisisa leswaku ku tinyiketa ni nkhuvulo wa yena swi n’wi hlamusela tanihi un’wana wa Timbhoni ta Yehova la hlanganyelaka ni nhlengeletano leyi kongomisiwaka hi moya wa Xikwembu laha a nga nghenisiwaka ematini hi laha ku amukelekaka.
Ku Tinyiketa Hi Xikhongelo
19. Ha yini ku endliwa ku tinyiketa eka Yehova hi xikhongelo?
19 Lava va khuvuriwaka va fanele ku va ni ripfumelo eka Xikwembu ni le ka Kriste. Kambe ha yini Timbhoni ta Yehova ti vula leswaku ku tinyiketa eka Xikwembu ku fanele ku endliwa hi xikhongelo? Hikuva swa fanela ku phofula xiboho xa hina eka Yehova hi xikhongelo ku n’wi nyika ku tinyiketa ka hina loku heleleke loku ku n’wi faneleke. (Deuteronoma 5:8, 9; 1 Tikronika 29:10-13) Entiyisweni a ku ri hi xikhongelo loko Yesu a tivise ku navela ka yena ku nyikela ntirho wo hlawuleka eka Tata wa yena wa le matilweni. (Vaheveru 10:7-9) Phela, Yesu “a [a] ri karhi a khongela” hambi loko a ri karhi a khuvuriwa! (Luka 3:21, 22) Kutani swi le rivaleni leswaku ku tinyiketa eka Xikwembu swi fanele swi endliwa hi xikhongelo.
20. Ha yini swi fanela leswaku Vakriste vo sungula va khutaze vadyondzisiwa lavantshwa ku endla ku tinyiketela eka Xikwembu hi xikhongelo?
20 Swa twisiseka leswaku Vakriste vo sungula va khutaze vadyondzisiwa lavantshwa ku endla ku tinyikela hi xikhongelo, hikuva hambi ku ri Tertullian endzhakunyana u te: “Lava va nga ekusuhi ni ku nghenela nkhuvulo va fanele ku khongela hi swikhongelo leswi phindha-phindhaka, va titsona swakudya ni ku nkhinsama.” Emahlweninyana, Justin Martyr (c. 100-165 C.E.) u tsarile a ku: “Ndzi ta tlhela ndzi hlamusela mukhuva lowu hi tinyiketeke ha wona eka Xikwembu loko hi endliwe lavantshwa ha Kriste . . . Loko vo tala va ri karhi va hundzuriwa kutani va pfumela leswaku leswi hi swi dyondzisaka ni ku swi vula i ntiyiso, kutani va tiyimisela ku kota ku hanya hi laha ku fanelaka, va dyondzisiwa ku khongela ni ku kombela Xikwembu hi ku titsona swakudya, leswaku va rivaleriwa swidyoho swa vona leswi hundzeke, hi khongela ni ku titsona swakudya kun’we na vona.”
21. I yini lexi kotekaka, hambi loko ku endla ku tinyiketa hi xikhongelo a swi nga kandziyisiwi loko u khuvuriwa malembe lama hundzeke xana?
21 Loko ku endla ku tinyiketa hi xikhongelo ku nga kandziyisiwanga loko u khuvuriwa malembe lama hundzeke, sweswo a swi wu vevukisi nkhuvulo wa wena. Hambi ku ri emasikwini wolawo, handle ko kanakana vo tala a va fana ni munhu un’wana loyi a tsundzukaka a nkhinsama kutani a endla ku tinyikela ka yena eka Yehova hi xikhongelo lexi humaka embilwini loko a ha ri mufana malembe lama tlulaka 40 lama hundzeke. Naswona hi nkarhi wolowo, hambi loko munhu a nga endlanga ku tinyikela hi xikhongelo xa ximfumo eku sunguleni, u ku endlile mhaka ya xikhongelo loko lava va yaka eku khuvuriweni ni van’wana va khongele kun’we loko nkulumo ya nkhuvulo yi nyikeriwa esikwini ra ku nyuperisiwa ka yena.
Mhaka Leyi Van’wana Va Tshikaka Ha Yona
22. Ha yini van’wana va tshika ku khuvuriwa?
22 Tanihi leswi ku va mbhoni leyi tinyiketeleke ya Yehova ku nga lunghelo leri katekisiweke swonghasi, ha yini van’wana va tshika ku khuvuriwa? Ku pfumala rirhandzu ra ntiyiso i xivangelo xin’wana lexi van’wana va nga yingisiki Rito ra Xikwembu ha xona, va landzela xikombiso xa Yesu, kutani va khuvuriwa. (1 Yohane 5:3) Kavula, vanhu lava nga khuvuriwangiki hi ntolovelo a va vuli leswaku a va nge xi landzeli xikombiso xa Yesu kumbe ku yingisa Xikwembu. Ematshan’wini ya sweswo, va tshama va katsekile swinene etimhakeni ta misava lerova va va ni nkarhi wuntsongo wa timhaka ta moya. Loko lexi ku ri xiphiqo xa wena, xana a swi nga ta va vutlhari ku cinca rirhandzu ra wena, leswi u swi rhandzaka ni leswi u swi tsakelaka ke? Lava va rhandzaka Xikwembu hakunene a va nge rhandzi ni misava leyi. (1 Yohane 2:15-17) Naswona u nga tipfumeleli u xisiwa hi ku titwa loku hoxeke ka ku hlayiseka hi “ku kanganyisiwa hi rifuwo.” (Matewu 13:22) Ku hlayiseka ka ntiyiso ku kumiwa ntsena evuxakeni lebyi nyikeriweke na Yehova Xikwembu.—Psalma 4:8.
23. Ha yini van’wana va papalata ku endla ku tinyiketa eka Yehova ivi va ku kombisa hi ku nghenisiwa ematini?
23 Van’wana va vula leswaku va rhandza Xikwembu kambe va tshika ku endla ku tinyiketa hikuva va vona onge xisweswo va papalata vutihlamuleri naswona a va nge voniwi nandzu. Va swi tsakela ku hanya eParadeyisini, kambe ku fikela sweswi va endla swintsongo kumbe a va endli nchumu ha swona. (Swivuriso 13:4) Vanhu vo tano a va nge ku papalati ku tihlamulela hikuva vutihlamuleri byi ve ehenhla ka vona loko va twe rito ra Yehova. (Ezekiel 33:7-9) Loko a vo endla ku tinyiketa, a va ta kombisa leswaku va ku twisisa ku rhandza ka Xikwembu naswona va tiyimisele ku ku endla. Ematshan’wini yo veka ndzhwalo wo tika ehenhla ka vona, ku yingisa ko tano a ku ta vula minkateko ya Yehova naswona a ku ta tisa ntsako hikuva a va ta va va hanya hi ku ya hi ku vula ka vona leswaku va n’wi rhandza.
24. Van’wana va ha tshika ku khuvuriwa hikwalaho ka xivangelo xihi?
24 Ku vona onge a va na vutivi lebyi aneleke byo hlamusela Matsalwa nakambe swi endla van’wana va papalata nkhuvulo. Kambe mutsheniwa wa Muetiyopiya a a tiyimisele ku kombisa ku tinyiketela eka Xikwembu endzhaku ka bulo na Filipi loko a khandziye golonyi. Entiyisweni, Muetiyopiya eku sunguleni a nga swi kotanga ku hlamula swivutiso hinkwaswo swa lava a a vulavula ntiyiso eka vona. Kambe mbilu ya yena a yi khapa hi ku tlangela leswi a swi tweke, naswona a nga tshikanga hi ku chava. “Ku hava ku chava erirhandzwini, hikuva rirhandzu leri hetisekeke ri susa ku chava.” (1 Yohane 4:18) A hi nhloko leyi taleke hi tinhlamulo kambe i mbilu leyi teleke hi rirhandzu leyi susumetelaka munhu ku endla ku tinyiketa eka Xikwembu kutani a khuvuriwa.—Luka 10:25-28.
25. I yini lexi Yehova Xikwembu a xi languteleke eka lava va tivulaka leswaku va n’wi rhandza?
25 Loko u nga si khuvuriwa, tivutise: I yini lexi Xikwembu xi xi langutelaka eka lava va vulaka leswaku va xi rhandza? Xi lava ku tinyiketa loku heleleke naswona xi lava lava va nga ta xi gandzela “hi moya ni ntiyiso.” (Yohane 4:23, 24; Eksoda 20:4, 5; Luka 4:8) Mutsheniwa wa Muetiyopiya u nyikele muxaka wo tano wa vugandzeri, naswona a nga banga mariri loko a nyikiwe nkarhi wo nghenela nkhuvulo. Xana a wu fanelanga ku endla ku tinyiketa eka Yehova ku va mhaka ya xikhongelo hi ku phikelela sweswi kutani u tivutisa u ku: “I yini lexi ndzi sivelaka ku khuvuriwa ke?”
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ Ha yini mutsheniwa wa Muetiyopiya a swi kotile ku khuvuriwa hi xihatla swinene?
◻ A yi ri yihi ndlela yo khuvula exikarhi ka Vakriste vo sungula?
◻ Ku va la khuvuriwaka ‘hi vito ra Tatana, ra N’wana ni ra moya lowo kwetsima’ swi vula yini?
◻ Xana nkhuvulo wa Vukriste wu kombisa yini?
◻ Ha yini u endla ku tinyikela eka Yehova hi xikhongelo?
◻ Van’wana va papalata ku tinyiketa ni ku khuvuriwa hikwalaho ka swivangelo swihi?