Yehova Ú Ve Xichavelo Xa Mina Ni Khokholo Ra Mina

Hi ku vula ka Margaret West

ANAKANYA u hanya emutini lowu tiyisiweke laha Queen Anna Sophie wa le Denmark a rhwexiweke harhi ya vuhosi kona hi lembe ra 1721. Yindlu leyi ya ximumu yo tshama eka yona ya ndyangu wa vuhosi wa le Denmark, leyi akiweke exikarhi ka tiphaka to saseka, a ri ri kaya ra mina ra le vutsongwanini. Tikamara ta mapfeke-pfeke, switepisi leswikulu, tisiliṅi leti pendiweke hi vatshila va khale va Mafurwa, enkarhini wolowo swi vonake onge milorho leyi nga nyawuriki a yi susiwile.

Mpfhuka wuntsongo ku suka emutini lowu tiyisiweke a ku ri ni muako wun’wana, lowu langutekaka kahle swinene, kambe malembe ya mina ya 30 emuakweni lowu ya fuwise vutomi bya mina swinene ngopfu. A ku ri Bethele ya le Denmark, hofisi ya rhavi ya Timbhoni ta Yehova eDenmark.

Kambe xo sungula mi nge ndzi mi byela ndlela leyi ndzi teke ndzi ta tshama eFrederiksberg Castle eCopenhagen ha yona. Tatana, murhangeri evuthwini ra le Denmark, u kongomise dyondzo ya mavuthu leyi yindlu-nkulu ya yona a yi ri emutini lowu tiyisiweke. Xiyimo lexi xi nyike yena ni ndyangu wakwe ku tshama emiakweni leyi ya le henhla. Eka xinhwanyetana, lebyi a byi ri vutomi bya le henhla swinene, lebyi sirheleriweke eku vavisiweni exikarhi ka swisirhelelo swa matshamelo lawa yo xonga. Ndzi anakanye leswaku masiku lawa yo tsakisa, lama nyanyulaka ya vuhlangi a ma nga ta hela. Kambe norho lowu wu herisiwile siku rin’wana leri nga rivalekiki hi 1921.

Hina vana hi vitaniwile ekamareni ra tatana ro etlela eka rona. Ndzi swi kotile ku n’wi vona a etlele kona, a languteka a base ngopfu, mavoko hamambirhi ma ri ehenhla ka lakani. Manana a hi angarhile hi mavoko ya yena. Dokodela wa hina, loyi na yena a a ri etlhelo ka mubedo, u languteke a karhateke ngopfu. Manana u vule hi rito leri tshovekeke a ku: “Tatana u file.” Mianakanyo ya mina yo sungula a ku ri leyi: ‘Sweswo a swi koteki! A a nga vabyi nikantsongo.’ A wu ri ntokoto wo hlamarisa eka n’wana wa malembe ya khume. A ndzi nga swi xiyi enkarhini wolowo leswaku rifu leri ro tsema nhlana a ri ta ndzi yisa eku twisiseni ka xikongomelo xa vutomi.

Rifu ra tatana ri vule ku hundzuka lokukulu evuton’wini bya hina. Muti lowu tiyisiweke a wu ri ndhawu ya ximfumo yo tshama eka yona, kutani Manana u boheke ku hi kumela ndhawu yin’wana yo tshama eka yona. A ku ri nkarhi wo nonon’hwa, naswona ku hi pfuna ku hlula nhlomulo lowu, u endle nchumu lowu hlamariseke ndyangu wa ka hina ni vanghana. U tshikise hinkwerhu ka hina xikolo, kutani hi nghenele pfhumba ra Yuropa lembe hinkwaro.

Ndzavisiso Wa Hakeriwa

Hambi swi ri tano, le ndzhaku ekaya eDenmark, rifu ra Tatana a ra ha ri ehenhla ka hina, naswona Manana u hambetile a tivutisa, hi ku phindha-phindha a ku, Ha yini? Ha yini? Ha yini? Leswaku a kuma nhlamulo, u sungule ku lavisisa tifilosofi ta le Vuxeni, kambe leti a ti yi anerisanga mianakanyo ya yena leyinene. Manuku u kunguhate ku hundzulukela eBibeleni, a anakanya leswaku yi nga ha va ni tinhlamulo tin’wana. Loko a teka Bibele exelufini ya tibuku, u vone buku yo tshwuka etlhelo ka yona, buku leyi a a nga si tshama a yi vona. A yi ku The Divine Plan of the Ages. Makwerhu wa xinuna a a ha ku yi xava eka Xichudeni xa Bibele lexi hi endzeleke.

Manana u sungule ku hlaya buku kutani ku nga ri khale a a khorwisekile leswaku u tshubule tinhlamulo ta swivutiso swakwe. Enkarhini lowu, a ndzi nghena xikolo eFurwa, kambe loko ndzi tlhelele ekaya eholideyini tin’hweti ti nga ri tingani endzhakunyana, Manana u ndzi byele hi ta rifuwo rakwe leri a ha ku ri kumaka. U ndzi byele hi ta Mfumo wa Xikwembu—Mfumo lowu a wu ta fuma ehenhla ka misava hinkwayo ivi wu herisa tinyimpi hinkwato, Mfumo lowu a wu ta tisa minkateko leyi nga hlayekiki eka vanhu, ku katsa ni ku pfuxiwa ka vafi. A swi hlamarisa. Eku heteleleni a hi kume xichavelo eku kanakaneni ni le ku pfumaleni ka ku tiyiseka.

Madyambu wolawo loko ndzi ya eku etleleni, ndzi khongele ro sungula evuton’wini bya mina. A hi nga ri ndyangu wa vukhongeri, kambe exikolweni a hi dyondzisiwe Xikhongelo Xa Hosi. Kutani ndzi sungule ku tlhokovetsela xikhongelo lexi hi ku nonoka. Loko ndzi fika emaritweni lama nge, “A ku te ku fuma ka wena . . . ,” mbilu ya mina a yi tsake ngopfu. Eku heteleleni ndzi twisise leswi a ndzi kombela swona! Malembe ya makume tsevu ma hundzile, kambe ndza ha wu tsundzuka khwatsi ntsako lowu nga hlamuselekiki lowu ndzi veke na wona vusiku byebyo.

Endzhaku ka ku beta ku dyondza ka mina eFurwa, ndzi ye eNghilandi lembe rin’we ku ya titoloveta Xinghezi xa mina. Manana a a sindzise a ku: “Wanhwana u fanele ku dyondza tindzimi, mufana a dyondza tinhlayo.” Eku heteleleni, ndzi dyondze ntlhanu wa tindzimi, leti hinkwato ka tona ti veke ta nkoka swinene, naswona emalembeni ya le ndzhaku hakanyingi ndzi tlangele Manana hikwalaho ka ku ndzi nyika nkarhi lowu.

Loko ndzi fike eNghilandi, ndzi kume leswaku Manana u nghenise buku leyi nge The Harp of God enkwameni wa mina wa tibuku. Ndzi yi dyondze hi rixaladza ivi ndzi sungula ku veka vumbhoni ehenhleni ka leswi ndzi swi dyondzeke eka ndyangu wa Manghezi lowu a ndzi tshama na wona. Xaka ra ndyangu lowu ri endzele kaya leri eka khamba rin’wana, kutani ndzi veke vumbhoni ni le ka rona. (A ndzi sungula ku va ni vutshila swinene eku ‘tlangeni ka swinari swa khume’ swa “haripa” leyi.) Tanihi leswi wansati loyi a laveke buku ya yena n’wini, ndzi tsalele hofisi ya rhavi ya London ya Sosayiti ya Watch Tower, naswona va ndzi kongomise eka vamakwerhu va kwalaho.

Xisweswo ndzi sungule ku hlanganyela ni ntlawa lowuntsongo eWickford, Essex, lowu a wu hlangana ekaya ra un’wana wa Swichudeni swa Bibele. Enhlanganweni, ku tivisiwe leswaku Sonto leyi tlhandlamaka a ku ta va ni “pfhumba ro tsakisa,” naswona na mina a ndzi rhambiwile. Ndzi langutele ku famba-famba loku tsakisaka etikweni ra kwalaho, kambe loko ndzi fikile, ku khongeriwile, naswona ndzi nyikiwe tibuku kutani ndzi fambisiwa ni makwerhu un’wana la dyuhaleke ku ya chumayela!

Endzhaku ka ku tlhelela eDenmark, ndzi hambetile ndzi hlanganyela ni Swichudeni swa Bibele, naswona hi 1929 ndzi khuvuriwile. Ntokoto lowu nga rivalekiki a ku ri nhlengeletano ya le Copenhagen hi 1931. Hi le nhlengeletanweni leyi laha hi tekeke vito leri nge Timbhoni ta Yehova. Leswaku ku tivisiwa vafumi hi leswi, nkulumo ya Makwerhu Rutherford kun’we ni xiboho lexi landzelaka lexi amukeriweke enhlengeletanweni leyi xi kandziyisiwile exibukwanini lexi nge The Kingdom, the Hope of the World. A hi fanele ku xi yisa hi hexe eka vanhu hinkwavo lava dumeke emutini lowu, ku katsa ni vaavanyisi, swirho swa hulumendhe, van’wamabindzu lava tivekaka ngopfu ni le ka vafundhisi hinkwavo.

Wansati Lontsongo Ni Bixopo

Hosi ya Denmark yi amukele kopi ya yona eka vayingiseri lava a va rhangeriwe hi mulanguteri wa rhavi. Ndzi nyikiwe xiputsa xa swibukwana, kun’we ni tivhilopo leti a ti ri ni mavito ni tiadirese ta vanhu lava a ndzi ta va endzela etsimeni leri. Vito ro sungula enxaxamelweni ri ndzi tseme nhlana hakunene. A ku ri bixopo la dumeke wa Lutere loyi a tivekaka ngopfu hikwalaho ka ku kaneta ka yena Timbhoni ta Yehova.

Bixopo loyi a a tshama exiyengeni xa le tlhelweni xa Copenhagen, naswona loko ndzi be bele, ndzi boheka ku pfumela leswaku ndzi titwe ndzi rintsongo ku tlula timitara ta mina letintsongo ta 1,5. Mutirhi u pfule rivanti, a ndzi languta ku suka enhlokweni ku ya emilengeni hi ku ehleketelela, kutani a vutisa a ku: “U lava yini xana?” “Inkomu, ndzi lava ku vulavula na bixopo,” ndzi hlamula hi ku tiyisa. Manana a a ndzi lombe nguvu yo saseka ya wulu hikwalaho ka xiendlakalo lexi, naswona kumbexana leswi swi khorwise mutirhi leswaku xikombelo xa mina xi fanele ku amukeriwa, hikuva endzhaku ka ku hefemula ko leha loku ku vonakeke ku nga heli, u te: “Yimanyana.” Ku nga ri khale u vuyile kutani a ndzi nghenisa hi muhocho wo leha, a pfula nyangwa, naswona endzhaku ka desika lerikulu a ku tshame bixopo. A a ri wanuna wo leha, wo nyuhela. U langute ehenhla ivi a ndzi n’wayitelela hi ndlela ya musa.

Ndzi titsundzuxile leswaku Loyi a nga endzhaku ka mina hi lonkulu ku tlula la nga emahlweni ka mina, ndzi n’wi hlamusela xikongomelo xa riendzo ra mina, kutani ndzi n’wi nyika vhilopo. U yi tekile ivi endzhaku a yi lahlela ehenhla ka desika onge hi loko ku ri endzilweni. U tlurile a yima, a ndzi khoma hi voko, ivi a ndzi ntlhentlhisela endzhaku emuhochweni wo leha ku ya enyangweni wa le mahlweni. Rivanti ri himiwile ri pfaleka, kambe ndzi n’wayiterile. Xibukwana a xi ri henhla ka desika rakwe; ntirho wa mina a wu endliwile.

Hi 1933 ndzi sungule ku phayona, tanihi leswi ndzi voneke leswaku a yi ri ndlela leyinene yo tirhela Yehova hi xitalo swinene. Lembe endzhakunyana ndzi tekane na Makwerhu Albert West, makwerhu wa xinuna wa Munghezi loyi a a averiwe eDenmark malembe yo hlayanyana emahlweninyana. Hi tirhe kun’we eBethele ya le Denmark hi malembe ya 30.

Ku Nghena Ka Manazi

April 9, 1940 a ku ri siku leri ndzi nga ta ka ndzi nga ri rivali. Ndzi pfuxiwe hi tsevu ehenhla ka nhloko hi mpfumawulo lowukulu wa xihaha-mpfhuka lexi twaleke onge xi haha hi ku kongoma ehenhla. A ku endleka yini ke? Denmark a ri ri tiko ra vukala-tlhelo. Ehandle, vanhu a va hlengeletana eswitarateni, mavarivari ma kurile swinene, matshamelo a ya tsema nhlana. Endzhaku xiya-ni-moya xi tivisile xi ku: “Denmark ri tekiwile hi mavuthu ya Majarimani.”

Xirhalanganya lexikulu a ku ri leswi a swi fanele ku endliwa hi tibuku hinkwato leti a hi ti hlayisile emuakweni. Vamakwerhu eCopenhagen va kombise ku vona loku hlamarisaka ka swa le mahlweni ni vutlhari. Hi ku anghwetla tibuku ti hangalasiwile eka vamakwerhu va kwalaho, naswona tirhekhodo ta rhavi ti yisiwe hi ku hlayiseka eka makwerhu la xalamukeke wo dyuhala, loyi a ti hlayiseke ehansi ka mubedo wakwe hi nkarhi wa nyimpi.

Xiphiqo xin’wana a ku ri leswi a swi fanele ku endliwa hi swibukwana swa 350 000 leswi a swa ha ku fika. Ku kunguhatiwe ku swi hangalasa hi xihatla. A ndzi nga ta va ndzi swi khorwile leswaku u nga khandziya switepisi swo tala hi masiku mambirhi ntsena. Leswi hinkwaswo swi endliwile handle ko tlhontlha ku ehleketelela ka masocha ya Majarimani lama a ma rindza switarata. Loko va hundza, hi ringete ku va nyika mianakanyo ya leswaku a hi xava hi ku languta emafasitereni. Vamakwerhu hinkwavo, lavantsongo ni lavakulu, va hlanganyerile eku hangalaseni loku ku twisisekaka, naswona endzhaku ka tsima ra tiawara ta 48, swibukwana hinkwaswo a swi ri emavokweni ya vanhu.

Hikwalaho ka nyimpi, ku hlangana hinkwako ni yindlu-nkulu eBrooklyn ku tsemiwile, kambe mphamelo wa swakudya swa moya a wu helanga. A ku ri na makwerhu un’we kumbe vambirhi lava a va tirha entirhweni wa vurhumiwa, naswona mpahla ya vona a yi nga hangunuxiwi. Loko va ri karhi va endla mapfhumba ya nkarhi na nkarhi yo ya eSweden, a va swi kota ku hi tela ni Xihondzo xo Rindza hi Xisweden. A ndzi ri ni vutivinyana bya Xisweden, kutani ndzi averiwe ntirho wo hundzuluxela nkandziyiso wun’wana ni wun’wana wu ya eka Xidenmark. I ntlhontlho lowu chavisaka, kambe ndzi khomekile swinene ndzi dyondza swo tala hi laha ndzi nga kotaka ha kona. Hi ndlela leyi, hi ve ni mphakelo wa nkarhi na nkarhi wa Xihondzo xo Rindza enkarhini hinkwawo wa nyimpi.

Entiyisweni, a hi swi kota ni ku rhumela tikopi tin’wana ta Xidenmark eka vamakwerhu eNorway. Makhathoni ya matandza lama endleriweke vatirhela-mfumo va Manazi a ma rhumeriwa nkarhi na nkarhi ma suka eDenmark ma ya eNorway. A hi swi kota ku phutsela matandza hi matluka ya magazini wa Xidenmark wa Xihondzo xo Rindza, lawa vamakwerhu va le Norway va ma phurhumuleke hi vukheta matandza ma nga si nyikiwa Majarimani.

Ntokoto Lowu Nga Tolovelekangiki

Hi nkarhi wa nyimpi, Makwerhu Eneroth, loyi a a ri nandza wa rhavi eSweden, u kume mpfumelelo wo endzela Denmark, naswona Albert u yile exikepeni lexi perisaka vanhu ku ya hlangana na yena. Loko Makwerhu Eneroth a ehlile emuhochweni, vatirhela-mfumo vambirhi va Majarimani va humelerile ivi va kombela Albert na Makwerhu Eneroth leswaku va famba na vona.

Va yisiwe eHotel Cosmopolite, yin’wana ya tindlu-nkulu ta mavuthu ya vuthu ra Jarimani, naswona va yisiwe ehofisini leyi nga efilorweni ya vumbirhi, laha va hlanganeke na Mujarimani loyi a ambaleke hi ndlela leyi tolovelekeke. Loko a vulavula na vona hi Xinghezi lexi hetisekeke, u te: “Hi laha mi swi tivaka kahle ha kona, ku na nyimpi leyi yaka emahlweni, ndzi n’wamabindzu la humaka eHamburg, naswona ndzi averiwe laha tanihi mukambisisi wa mapapila. Ndzi kambisisa mapapila hinkwawo ya Watchtower Bible Society [exikarhi ka Denmark na Sweden]. I nchumu lowu ndzi nga wu tsakeriki, kambe wa ndzi boha. Ndza mi hoyozela hikwalaho ka mapapila ya n’wina, lama tshembekaka ni ku phyuphyisa ku ma hlaya. Bya hlamarisa vuxisi lebyi ndzi byi kumaka emapapileni ya tikhampani tin’wana.”

U vutise vamakwerhu xivutiso. “Ku tlhelela i yini?” Albert u ye emahlweni a nyika xikombiso xo koma xa ku tlhelela, kumbe riendzo ro vuyela, a tirhisa Makwerhu Eneroth tanihi n’wini wa yena wa yindlu. Mutirhela-mfumo endzhaku u dlayelele ku vulavurisana, a ku: “Inkomu, vakulukumba, hi swona leswi a ndzi lava ku swi tiva ntsena.” Kumbexana leyi a yi ri ndlela ya yena yo tsundzuxa vamakwerhu leswaku va va ni vukheta ehenhleni ka leswi va swi nghenisaka emapapileni ya vona.

Xirhambo Xo Ya eGilead

Eku heleni ka 1945, hi amukele riendzo leri amukelekaka swinene ro huma eka Makwerhu Knorr na Makwerhu Henschel. Enkarhini wa riendzo leri, mina na Albert hi rhambiwe exikolweni xa Bibele xa Gilead xa Watch Tower, naswona hi ve kona eka ntlawa wa vu-11 wa xikolo lexi xa vurhumiwa hi 1948. Endzhaku ka vuleteri bya hina bya Gilead, ndzi tirhe ni nuna wa mina loyi a a averiwe ntirho wa xifundza tin’hweti ta tsevu eMaryland, Virginia, ni le Washington, D.C., emahlweni ko tlhelela eDenmark.

Malembe ma nga ri mangani endzhakunyana, Albert u sungule ku vabya, naswona eku heteleleni vuvabyi byi kamberiwile byi kumiwa byi ri khensa. Ndzi n’wi ongorile hi malembe ya khume loko ndzi ri karhi ndzi endla leswi ndzi nga swi kotaka tanihi muhundzuluxeri, ku kondza loko a fa hi 1963. Lembe leri landzelaka, ndzi langutane ni vutihlamuleri byin’wana leswaku ndzi byi khathalela. Manana manuku a a ri na malembe ya 88 hi vukhale naswona a a lava un’wana wo n’wi hlayisa. Xisweswo, hi ku vaviseka, ndzi boheke ku tshika ntirho wa nkarhi hinkwawo. Manana u hanye ku kondza loko a ri na malembe ya 101 naswona u hambetile a tshembeka ku fika emakumu.

Ku Wisa Loku Nga Bizi

Emalembeni yo hetelela ya vutomi bya manana, hi hete tin’hweti ta xixika eSpain. Kutani loko a file, ndzi kunguhate ku tshama kona. A ndzi dyondze Xipaniya naswona ndzi tlhele ndzi titwa leswaku hi ndlela leyi a ndzi ta tirha ensin’wini yimbe. Hambi leswi ndzi nga swi kotiki ku endla swo tala hi laha a ndzi ta swi lava ha kona, hikwalaho ka malembe ya mina ni vutihlamuleri byin’wana, ndza ha swi kota ku va phayona leri pfunaka exisekelweni xa nkarhi na nkarhi.

Malembe lama tlulaka 20 ya vutomi bya mina ya hetiwile ndzi ri karhi ndzi hlayisa nuna la vabyaka na manana la dyuhaleke. Hambi swi ri tano, leswi a ndzi kalanga ndzi swi languta tanihi ndzhwalo. Minkarhi hinkwayo ndzi vone leswaku hinkwavo a va faneriwa hi nkhathalelo ni ku anakanyeriwa ko tano, naswona ndzi swi langute tanihi xiphemu xa ntirho wa mina eka Yehova, loyi minkarhi hinkwayo a ndzi pfuneke ku langutana ni gome ni miringo leswi swi faneleke ku tiyiseriwa ehansi ka swiyimo swo tano.

Sweswi ndzi hanya ekamareni lerintsongo, leri hambanaka swinene ni yindlu leyi nyanyulaka leyi tiyisiweke leyi ndzi tswariweke eka yona. Kambe miako yi nga ka yi nga nyiki ku sirheleleka, hi laha ndzi swi kumisiseke ha kona eku sunguleni evuton’wini. Hi tlhelo rin’wana, ndzi tshubule xichavelo ni khokholo lerikulu, lexi xi nga kalangiki xi ndzi khomisa tingana. Ndzi nga vula hi ku tiyiseka, hi laha mupisalema a vuleke ha kona a ku: “U ‘šitšhav̌elo ni khokholo ra mina, u Šikwembu ša mina, leši nḍi ši ṭhembaka!”—Psalma 91:2.