Swivutiso Swa Vahlayi

Ha yini Xihondzo xo Rindza xa September 15, 1988, xi komba leswaku Vuprotestente byi tithyakise ngopfu ku tlula Vukhatoliki bya Rhoma?

Leswi swi vuriwile hikuva swi fanela vuprofeta ni mintiyiso. Ebukwini ya Ezekiel ndzima 23, Ohola na Oholiba vo fanekisela va hlamuseriwa tanihi vamakwavo va tinghwavava. Tinxaka ta khume ta Israyele a ti yimeriwa hi Ohola, kasi Oholiba a kombisa mfumo wa tinxaka timbirhi wa Yuda. Eku hlamuseleni ka vavasati lava vo fanekisela. Xihondzo xo Rindza xa September 15, 1988, eka tluka 21 xi te:

“Hi ku phikelela ndlela ya vudyohi swinene ku tlula makwavo [Ohola, kumbe Israyele], Oholiba (Yuda) u tokote khombo ra tiko emavokweni ya Vababilona hi 607 B.C.E. Vana va yena va we hi banga kumbe va byisiwa va ya va mahlonga, naswona u khomisiwe tingana exikarhi ka matiko. Ku fana na Ohola na Oholiba, Vujagana byi endla vuoswi bya moya, xidyoho etlhelweni ra Xikwembu lexi byi vulaka leswaku bya xi gandzela. Vuprotestente, ni mintlawa ya byona yo tala, byi tithyakisile swinene hi mimfumo ya bindzu ni ya politiki ya misava ku tlula makwavo lonkulu, Vukhatoliki bya Rhoma. Xisweswo, Yehova u ta vona leswaku Vujagana bya herisiwa.”

Loko hi sungula hi Huvo ya Nicaea hi 325 C.E., Mufumi Constantine u hlanganise vugandzeri bya vuhedeni bya tiko ra Rhoma ni Vukriste lebyi gwineheke kutani a va nhloko ya Kereke ya Khatoliki leyintshwa. Kereke ya Rhoma Khatoliki xisweswo yi nga landzelerisa vukona bya yona ku fika eka lembe xidzana ra vumune ra Nguva ya hina leyi Tolovelekeke. Vuprotestente byi sungule hi nkarhi wa Ndzhundzunuko wa lembe xidzana ra vu-16. Hikwalaho, tanihi leswi Ohola (Israyele) a a ri nkulu eka Oholiba (Yuda), Xihondzo xo Rindza hi laha ku faneleke xi vitane Vukhatoliki bya Rhoma makwavo lonkulu wa Vuprotestente.

Kambe, ha yini ku nga vuriwaka leswaku “Vuprotestente . . . byi tithyakisile swinene hi mimfumo ya bindzu ni ya politiki ya misava ku tlula makwavo lonkulu, Vukhatoliki bya Rhoma”? Hikuva mintiyiso yi fanelana ni vuprofeta lebyi nge: “Loko makwav̌o Oholiba a v̌ona leŝi, a borisa riranḍu ra yena le’ri nge handle ka nawu e ku tlurisa loyi ni v̌uoŝi bya yena e ku tlurisa v̌uoŝi bya makwav̌o.”—Ezekiel 23:11.

Tanihi swiphemu swa Babilona Lonkulu, mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa, Vukhatoliki ni Vuprotestente byi katseke ngopfu eka mimfumo ya bindzu ni ya politiki ya misava leyi (Nhlavutelo 17:1-6; 18:1-19) I ntiyiso, ntlawa wa le tlhelo wa Protestente wu nga va na nkucetelo wuntsongo ku tlula Kereke ya matimba ya Rhoma Khatoliki. Kambe tikereke to tala ta Protestente loko tihlanganile ti tlula Kereke yin’we ya Khatoliki hi matimba ni nkucetelo. Hi xikombiso, Vuprotestente byi nghenisa nkucetelo lowukulu ematikweni man’wana lama xiyekaka ya vumaki, laha vafundhisi van’wana va Protestente va lavaka swikhundla swa le henhla swa politiki. Kutani leyi i ndlela yin’wana leyi Vuprotestente, ni mintlawa ya byona yo tala, byi tithyakiseke ha yona ku tlula Vukhatoliki.

Hambi swi ri tano, hi ndlela yin’wana nakambe Vuprotestente byi ‘borise swinene rirhandzu ra byona leri nge handle ka nawu’ naswona byi ni nandzu ku tlula Vukhatoliki. Njhani? Phela, Ndzhundzunuko wu nyike Vuprotestente ntshembo ni ku langutela ku voningeriwa lokukulu ka moya. Entiyisweni, vahundzuri van’wana va Protestente emhakeni leyi va teke magoza yo tshembeka ni lama xiyekaka. Kambe loko hinkwaswo swi vuriwile ni ku endliwa, tidyondzo leti nga riki ta matsalwa to tanihi Vunharhu-un’we, ku nga fi ka moya wa munhu ni ndzilo wa tihele swi hambetile swi nga hundzuki exikarhi ka Vaprotestente. Ku fana ni Vakhatoliki, va ve ni nandzu wa ku nghenela ku gandzela swivumbiwa ni wa ku veka mikhuva ya vanhu endhawini ya ntiyiso wa Bibele.—Matewu 15:1-9; 23:9, 10.

Leswi tsakisaka emhakeni leyi hi leswi swi hlamuseriweke eka Vindication, Book One, le ndzhaku hi lembe ra 1931. Eka tluka 309, buku leyi ya Watch Tower (sweswi yi nga riki kona exitokweni) mayelana na Ezekiel 23:11-13 yi te: “Protestente ‘vukhongeri byo hleleka’ byi vone ndlela leyi Vukhatoliki bya Rhoma byi tithyakiseke ha yona hi mimfumo ya bindzu ni ya politiki ya misava leyi, kutani yi vula swo tala ku lwisana ni Makhatoliki hikwalaho ka xivangelo xexo; kambe manuku Vuprotestente byi endle leswi fanaka hi nkarhi wolowo, naswona swo biha ku tlurisa. . . . hinkwabyo byi teke ndlela yin’we; kambe Vuprotestente a byi ri na ku vonakala swinene ku tlula Vurhoma, kutani hikwalaho byi ni nandzu ku tlurisa.”

[Xifaniso lexi nga eka tluka 30]

Constantine u hlanganise Vukriste lebyi gwineheke ni vugandzeri bya vuhedeni bya tiko ra Rhoma, xisweswo a va nhloko ya Kereke leyintshwa ya Khatoliki

[Xihlovo Xa Kona]

The Metropolitan Museum of Art, Bequest of Mrs. F. F. Thompson, 1926. (26.229)