Tidyondzo Leti Humaka Ematsalweni: Mikea 1:1–7:20

Vululami Ni Vito Ra Yehova Swi Kurisiwa

MUPROFETA Mikiya u hanye eka lembe xidzana ra vunhungu B.C.E., nkarhi wo phahla swikwembu ni vuhomboloki eIsrayele na Yuda. Swiyimo swa nkarhi wolowo swi yelana swinene ni leswi andzaka namuntlha lerova marungula ni switsundzuxo swa Mikiya swa fanela enkarhini wa hina. Naswona mahungu lamanene lawa na wona a ma nyikeleke ma hi nyika ntshembo wa xiviri emisaveni leyi fumiwaka hi Sathana.—1 Yohane 5:19.

Rungula ra Mikiya kumbexana ri komisiwe kahle eka swiga swinharhu leswi landzelaka: “V̌a ni khombo la’v̌a anakanyaka ku homboloka.” “Leŝi Yehova a ŝi lav̌aka e ka wena; hi leŝaku u endla le’ŝi lulameke, u ranḍa tintŝalo, ni ku famba hi ku tiṭongahata e mahlweni ka Šikwembu ša wena.” “Kambe hina, hi famba hi v̌ito ra Yehova, Šikwembu ša hina, hi mikari ni mikari.”—Mikea 2:1; 6:8; 4:5.

Ku Phahliwa Ka Swikwembu Ku Soriwa

Yehova a nga tiyiseli vabihi hi laha ku nga heriki. Ku phahla swikwembu ni ku xandzuka swi tele eIsrayele ni le Yuda. Hikwalaho, Yehova u tirha tanihi mbhoni yo lwisana na vona. Swifaniso swa vona swi ta fayeteriwa. Lava phahlaka swikwembu va ta va ‘ni mpandlha ku fana na gama’ naswona va ta tokota vuhlonga.—1:1-16.

Eka lava tshembekaka, Yehova u tikombisa a ri Xikwembu xa ntshembo. Tihosana leti endlaka makungu ti hehliwa tanihi makhamba ni vakanganyisi. Khombo ri ta va wela. Kambe xitshembiso xa ku hlengeletiwa xa endliwa eka “la’v̌a saleke v̌a-Israel.” “Nḍi v̌a v̌eka kuṅwe kukotisa tinyimpfu e ṭhangeni,” ku vula Yehova.—2:1-13.

Yehova u langutela vululami leswaku byi endliwa hi lava va nga na vutihlamuleri exikarhi ka vanhu va yena. Eka varhangeri lavo biha va Israyele, ku vuriwa ku: “Šana a hi ṅwina mi fanelaka ku tiv̌a le’ŝi lulameke? Ṅwina, mi v̌engaka v̌unene, mi ranḍa ŝo biha, mi šindlaka v̌anhu e mmiri, mi susa ni nhlonge henhla ka marambu ya v̌ona?” Mikiya, “[loyi a nga ni] Moya wa Yehova, ni ku lulama ni v̌unhenha,” u tivisa ku avanyisa ka Xikwembu ehenhla ka vona. U vula leswaku varhangeri lava nga lulamangiki va avanyisa hi ku lava tinyiko, vaprista va dyondzisa hi ku lava hakelo, ni vaprofeta va vhumbela mali. Hikwalaho, Yerusalema, “u ta kotisa nhulu [ya] maribye.”—3:1-12.

Rungula Ra Ntshembo

Vugandzeri bya ntiyiso byi ta endliwa emisaveni hinkwayo. Mikiya u profeta leswaku “e mikarini ya makumu,” vanhu va matiko layo tala va ta dyondzisiwa etindleleni ta Yehova. Xikwembu xi ta tisa ku avanyisa naswona nyimpi a yi nga ha vi kona. Vagandzeri va ntiyiso ‘va ta famba hi vito ra Yehova, Xikwembu xa vona, hi minkarhi ni minkarhi.’ Ku nga khathariseki ku hlongoriwa ni ku vavisiwa, vanhu va yena va ta kutsuriwa evokweni ra valala va vona.—4:1-13.

Hi nga va ni ntshembo eka Mukutsuri wa Xikwembu la tshembisiweke. Mufumi loyi a humaka eBetlehema u ta risa hi matimba ya Yehova. ‘Ku lamuleriwa eka Vaasiriya’ ku vhumbiwile. Masalela ya vagandzeri va ntiyiso ma ta fana ni mberha leyi phyuphyisaka ni mathonsi layo tala, naswona swivumbeko hinkwaswo swa vukhongeri bya mavunwa ni vudemona swi ta tsuvuriwa.—5:1-15.

Vululami Bya Yehova Byi Ta Hlula

Yehova u langutela vanhu va yena ku titshega hi mimpimanyeto ya yena leyi lulameke ni leyinene. Xana u endle yini leswaku a lulameriwa hi vugandzeri lebyinene? U endlele vanhu va yena swilo leswinene. ‘Kambe i yini lexi Yehova a xi kombelaka eka vona loko ku nga ri ku kombisa vululami, va rhandza tintswalo, ni leswaku va ringanisela eku fambeni na Xikwembu xa vona ke?’ Loko va ya emahlweni evukarini ni le ka mpfilumpfilu wa vona wo biha, va nga langutela ku avanyisa ka xona ka tihanyi ntsena.—6:1-16.

Hi fanele ku tshemba vululami ni tintswalo ta Yehova. Hambi ku ri swirho swa ndyangu swi ta va valala. Kambe Mikiya u ri: “Nḍi [ta] languta eka Šikwembu ša ku hlayiseka ka mina. Šikwembu ša mina ši ta nḍi yingisa!” Muprofeta loyi u tshemba vululami bya Yehova, hi ku tiva leswaku Xikwembu “a ši nga hlayisi ku kariha ka šona hi masiku, hikuv̌a ši ṭakela ku ṭeṭelela.”—7:1-20.

Tidyondzo ta namuntlha: Yehova u rindzela vanhu va yena ku kombisa vululami. Loko ku tiwa eka swiendlo swa mabindzu, kahle-kahle Mukriste u fanele ku tivutisa ku: “Šana nḍi nga v̌a la baseke, loko nḍi pima hi šikalo ša ku homboloka, nḍi ri ni maribye ya ku šisa e nkwameni?” (6:11) Emasikwini lawa ya makumu, vanhu va Yehova hinkwavo va fanele ku pfuneta eka vun’we bya nhlengeletano ya yena ya la misaveni ni ku amukela vuleteri etindleleni ta yena ta ku rhula. Hi fanele ku endla xin’wana ni xin’wana lexi kotekaka ku kurisa vito ra Yehova ni ku tlakusa vugandzeri bya ntiyiso.—2:12; 4:1-4.

[Bokisi leri nga eka tluka 14]

TINDZIMANA TA BIBELE LETI KAMBISISIWEKE

○ 1:16—EIsrayele, mpandlha a yi yelana ni tingana, xirilo ni gome. (Esaya 3:24-26; 15:2, 3; Yeremia 47:5) Tinxaka tin’wana ta vuhedeni ti endle mukhuva wo byewula tinhloko ta tona hi nkarhi wa gome ra xaka leri feke. Hambi leswi mpandlha ya ntumbuluko a yi nga xiyiwi tanihi leyi nga tengangiki ehansi ka Nawu, Vaisrayele a va nga fanelanga ku byewula tinhloko ta vona loko va ri exirilweni hikuva a va ri “tiko le’ri hlawuleriweke Yehova.” (Deuteronoma 14:1, 2) Hambi swi ri tano, Mikiya u byele Israyele na Yuda ku byewula misisi ya vona hikwalaho ka ndlela ya vona ya vudyoho ya ku phahla swikwembu leyi va endleke va nga faneleki tanihi vanhu lava kwetsimaka ni leyi endleke vona ni vana va vona va lulameriwa hi vuhlonga. Rito ra Xiheveru leri laha ri hundzuluxeriweke ku va ‘gama’ ri nga ha vula koti leri hlamarisaka, leri nga na swivatinyana swo basa ntsena enhlokweni ya rona. Hambi leswi ri nga riki ra ntlawa lowu fanaka ni gama, ri tekiwa ri ri ra ndyangu lowu fanaka.

○ 2:12—Marito lawa ma kuma ku hetiseka ka namuntlha eIsrayele wa moya. (Vagalatiya 6:16) Ngopfu-ngopfu ku sukela hi 1919 ku ya emahlweni, ndlela a yi pfuleriwe masalela lama totiweke leswaku ma baleka evukhumbini bya wona eka Babilona Lonkulu wa vukhongeri. (Nhlavutelo 18:2) Hi laha Mikiya a vhumbeke ha kona, va hlengeletiwe “kukotisa tinyimpfu e ṭhangeni, ni ntlhambi lo’wu nge madyelweni.” Tanihi leswi ku sukela hi 1935 va joyiniweke hi “ntshungu lowukulu” wa “tinyimpfu tin’wana,” hakunene va ve “mpfumawulo wa v̌anhu la’v̌o tala.”—Nhlavutelo 7:9; Yohane 10:16.

○ 3:1-3—Laha ku ni ku hambana loku hlamarisaka exikarhi ka Yehova, Murisi wa musa, ni varhangeri va tihanyi va vanhu va yena va khale va le sikwini ra Mikiya. Lava va hlulekile eka xileriso xa vona xo sirhelela ntlhambi hi ku kombisa vululami. Hi tihanyi va xanise tinyimpfu to fanekisela ku nga ri hi ku ti hluva voya ntsena kambe na hi ku “yev̌ula nhlonge”—ku fana ni timhisi. Varisi lava hombolokeke va sivele vanhu vululami, va va susumetela eka ‘swiendlo swa ku halata ngati.’ (3:10) Hi ku tirhisa ku avanyisa loku hombolokisiweke, vanhu lava nga sirheleriwangiki a va tekeriwa makaya ni mintlhambi ya vona.—2:2; ringanisa Ezekiel 34:1-5.

○ 4:3—“Matiko la’yo tala” ni “tinšaka le’ta matimba” a swi fanelanga swi fanisiwa ni matiko ni tihulumendhe ta politiki. Ematshan’wini ya sweswo, lava i vanhu lava humaka ematikweni hinkwawo, vanhu lava humaka eka vutiko bya vona ivi va hundzukela eka ntirho lowu hlanganeke lowu nga entshaveni ya Yehova ya vugandzeri bya ntiyiso. (Esaya 2:2-4) Yehova ‘wa avanyisa ni ku lulamisa timhaka’ hi ndlela ya moya eka vapfumeri lava va tekaka xiyimo xa vona xa Mfumo wa Xikwembu. Vanhu lava va “ntshungu lowukulu” va pfumelelana ni ku avanyisa ka Xikwembu, hi mabanga ya vona va ta fula swikomu ivi xisweswo va tshama hi ku rhula ni vanghana va vona va Timbhoni ta Yehova.

○ 5:2—Betlehema-Yufrata kumbexana a ri vitanisiwa sweswo hikuva a ku ri na madoroba mambirhi lama vuriwaka Betlehema. Mikiya u vulavula hi leri ri nga eYuda, edzongeni ka Yerusalema. Doroba lerin’wana a ri ri ehenhla en’walungu, eZabulon. (Yoxuwa 19:10, 15) “Efrata” a ku ri vito ro sungula ra Betlehema leyi nga eYuda kumbe ndhawu leyi yi yi rhendzeleke. (Genesa 48:7; Ruti 4:11) Nhlamuselo yo tano leyi nga ni vuxokoxo yi tiyisa ku pakanisa ka switshembiso swa vuprofeta swa Xikwembu malunghana na Mesiya.

○ 6:8—Mikiya a a nga tsongahati ntikelo wa magandzelo yo rivalela swidyoho kambe a a ri karhi a kandziyisa leswi hakunene a swi ri swa nkoka emahlweni ya Yehova. (Ringanisa Deuteronoma 10:12.) Leswaku magandzelo ma amukeleka eka Yehova, mudyohi a a fanele ku kombisa timfanelo ta vululami, tintswalo ni ku titsongahata. Namuntlha, Yehova u langutela leswi fanaka entirhweni wa hina.—1 Vakorinto 13:4-8.

○ 7:4—Xigatlu ni xihlahla xa mitwa i swimilana leswi nga handzulaka swiambalo ni ku onha nyama. Laha Mikiya a a hlamusela ku bola ka mahanyelo ya tiko ra le sikwini ra yena. Kutani entiyisweni a a vula leswaku hambi ku ri lavanene exikarhi ka Vaisrayele lava nga yingisiki a va vavisa kumbe ku tlhava tanihi xigatlu kumbe xihlahla xa mitwa eka un’wana ni un’wana loyi a tshinelaka swinene.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]

Mikiya u vhumbe xivandla xa ku tswariwa ka Yesu