Ku Hlakulela Mikhuva Ya Vukriste eMisaveni Leyi Nga Hava Mikhuva

“Langutani! A hi ku ṭakisa ka ŝona, ni ku nanḍiha, loko mašaka ma hanya ŝiṅwe ma twanana.”—PSALMA 133:1.

1. Xana ku humelele yini eka mikhuva leyinene?

“MIKHUVA yi lave matshalatshala lamakulu eka malembe ya 25 lama hundzeke,” ku vula Ann Landers mutsari wa timagazini. “A hi leswaku vavanuna a va va pfuleli vavasati timbati ta mimovha kumbe ku va nyika switshamo etiphasejini kumbe emabazini ntsena. Swi ente ku tlula kwalaho.” Hakunene, hinkwako laha hi langutaka kona, hi nga byi vona vumbhoni bya leswaku hi hanya emisaveni leyi hambetaka yi pfumala mikhuva. Vanhu va siva tindlela, va dzaha endzeni ka tikhexe leti taleke, va tlanga tinsimu leti nga ni huwa etindhawini ta mani na mani ni swin’wana. Ntokoto wa siku rin’wana ni rin’wana wu hi byela leswaku ku nga khathariseki minkarhi leyi antswisiweke ya dyondzo ni mpimanyeto wa ku hanya, hi laha hakanyingi swi nga ha kona nguva ya hina hi leyi eka yona Inkomu na Ndza kombela ya veke marito lama nga tolovelekangiki naswona malwandla ni vunene lebyi tolovelekeke swi rivariwile swinene.

2. Ha yini ku pfumaleka ka mikhuva leyinene namuntlha ku nga hlamarisi ke?

² Xana hinkwaswo leswi swa hlamarisa ke? Nikantsongo. Swi hi tsundzuxa ntsena leswi muapostola Pawulo a huhuteriweke ku swi vula mayelana ni mahanyelo ya vanhu “emasikwini ya makumu” loko ‘minkarhi yo nonon’hwa ku langutana na yona yi ta va yi fikile.’ Exikarhi ka swilo swin’wana, Pawulo u vhumbe leswaku vanhu va ta va “lava tirhandzaka, . . . ni ku tikurisa, ni ku titiva, . . . lava nga riki na ku nkhensa, . . . va tihanyi, . . . lava nga tikotiki.” (2 Timotiya 3:1-3) Hambi ku ri ku xiya ko olova ku ta paluxa leswaku mahanyelo yo tano ma tele namuntlha exikarhi ka vanhu va malembe, ntlawa ni rixaka rin’wana ni rin’wana. Ha yini leswi swi ri tano? Hi swihi swivangelo leswi engetelaka ku pfumaleka ka mikhuva leyinene leyi tolovelekeke ke?

Swivangelo Swa Mikhuva Leyo Biha

3. Xana “moya” wa mafambiselo lawa wu yi kondleterisa ku yini mikhuva leyo biha?

³ Xiga lexi nge “lava tirhandzaka” xi ri hlamusela kahle “rixaka ra vumina,” leswi kombetelaka eka lava va kurisiweke ku ri karhi ku kandziyisiwa ku titshemba, vutilawuri ni ku tibumabumela. Moya (spirit) lowu, lowu nghenaka eka “moya [air]” lowu hi rhendzeleke, wu kanetana hi ku kongoma ni xitsundzuxo xa Bibele xa leswaku Vakriste ‘va nga tshuki va tikarhatela leswi swi nga swa vona ntsena, kambe va tikarhatela ni leswiya swa van’wana.’ (Vaefesa 2:2, 3; Vafilipiya 2:4) Vuyelo hi byihi? Rixaka leri kurisiweke ni mianakanyo ya ‘tiendlele swa wena’ a ri nge yi khathaleli ngopfu ndlela leyi mahanyelo ya vona ya nga ta khumba van’wana ha yona.

4. Xana lava va solaka mimpimanyeto leyi amukelekaka namuntlha va langutiwa hi ndlela yihi, naswona langutelo ra Mukriste ri fanele ri va rihi hi mhaka leyi?

⁴ Xilo xin’wana lexi khale a xi tirha ntirho lowukulu eku hlayiseni ka mpimo wa vunene exikarhi ka vanhu a ku ri ntshikilelo wa tintangha. Ku khathalela leswi van’wana va nga ha swi vulaka swi ve matimba lama sivelaka hi nkarhi wo leha. Hambi swi ri tano, namuntlha loko xiendlo xo karhi xi va lexi chavisaka ni lexi hombolokeke, hakanyingi hi laha xi nga ta tsakeriwa swinene hi vanhu vo tala. Lava va honisaka mimpimanyeto leyi amukelekaka a va ha langutiwi tanihi lava nga ni mahanyelo yo biha kumbe tihanyi kambe tanihi lava nga ni nkanu kumbe lava rharhanganeke, lava faneleke ku naveriwa. Hambi swi ri tano, tsundzuka leswaku “ku rharhangana” swi vula “ku va eka xiyimo lexi nga riki xa ntumbuluko, xo tenga kumbe lexi tolovelekeke.” Ri huma eka rimitsu leri fanaka ra Xigriki tanihi rito leri hundzuluxeriweke va ku “yo endliwa hi vutlhari” eka 2 Petro 1:16. Entiyisweni, Vakriste va ntiyiso va ta endla kahle ku papalata langutelo ro tano.

5. I xivangelo xihi xin’wana lexi engetelaka eku hohlokeni ka mikhuva leyinene ke?

⁵ “Hikuv̌a ku av̌anyisa lo’ku av̌anyisaka mitiro hikwayo le’yo homboloka ku nga hatlisi ku humelela, hikwalaho-ke timbilu ta v̌ana v̌a v̌anhu ti teleke ku nav̌ela ku endla ŝo biha,” ku vula Eklesiasta 8:11. Laha ku ni mhaka yin’wana leyi engetelaka ku nyamalala ka mikhuva ya vanhu. Hikwalaho ka leswi vanhu va swi kumaka swi olova ku tiendlela leswi va swi rhandzaka, a va vi na mhaka ni ku tlula mimpimanyeto leyi amukelekaka ya mahanyelo. “Vaaki lava nga ta hlamarisiwa swinene loko va vekiwa erivaleni tanihi xiphemu xa nhlengeletano ya swigevenga handle ko kanakana a va ri karhi va tlula tinxaka hinkwato ta milawu erivaleni hi ku olova—milawu ya le magondzweni, milawu ya swidzidzirisi, milawu ya nthyakiso,” ku vula muhleri wa The New York Times. Hikokwalaho, “vuharhi, ku onha nhundzu ya van’wana ni ku tsalatsala makhumbi” hinkwaswo swi ve xiphemu lexi nga balekelekiki xa ntokoto wa hina wa siku rin’wana ni rin’wana. Xisweswo, vunene, kun’we ni ku xixima timfanelo, nhundzu ni xihundla xa vanhu van’wana, swi tokota ku tsandzeka loku hambetaka.

6. Xana mikhuva ya vanhu yi khumbekisa ku yini hi vutomi bya vona lebyi khomekeke naswona Yesu a a hambanile emhakeni leyi hi ndlela yihi?

⁶ Tanihi leswi mikhuva leyinene hi ntolovelo yi tekiwaka yi ri exikarhi ka swilo swa le ndzhaku evuton’wini, yi rivariwa hi ku hatlisa loko vanhu va khomekile—naswona vanhu vo tala va tikomba va khomekile minkarhi yo tala masiku lawa. Hikwalaho, va hundzana handle ko vulavurisana kumbe ku cinca ko karhi exikandzeni. Va susumetana ni ku dlidlimbetana emintileni, kumbe va tsemakanya handle ko leha mbilu epatwini leswaku va hlayisa timinete kumbe tisekene ti nga ri tingani ntsena. Hakanyingi, vanhu va va lava khomekeke swinene hi timhaka ta vona vini, kumbe swiyimiso swa vona swi tatiwa hi swilo swo tala leswi lavaka ku endliwa, lerova xiendlakalo kumbe muendzi wihi na wihi la nga languteriwangiki a va xikhunguvanyiso kumbe xihingakanyo. Anakanya ndlela leyi leswi swi hambaneke ha yona ni ndlela leyi Yesu a amukeleke vanhu lava teke eka yena hambi ku ri eminkarhini leyi nonon’hwaka.—Marka 7:24-30; Luka 9:10, 11; 18:15, 16; Yohane 4:5-26.

7. Xana Vakriste va ntiyiso va fanele ku tilangutela eka yini malunghana ni mikhuva?

⁷ Hambi loko hi hanya emisaveni leyi nga ni rivilo swinene naswona swilaveko swa nkarhi ni matimba ya hina swi hambeta swi tlhandlekelana, ku pfumelela mintshikilelo yo tano yi hi vangela ku va ni tihanyi entiyisweni swi nge endli swilo swi va leswi antswaka. Hi laha ku hambaneke, ndlela yo tano yi yisa eka vukari byo tala bya vuhunguki lebyi hi twaka ha byona—minjhekanjhekisano, ku lwa, minkwetlembetano, hambi ku ri ku dlaya—leswi vangelaka vanhu ku tlherisela tihanyi hi tihanyi. Hinkwaswo leswi i xiphemu xa moya wa misava lowu Vakriste va nga fanelangiki ku va xiphemu xa wona.—Yohane 17:14; Yakobo 3:14-16.

Swikombiso Leswi Tlakukeke Swa Mahanyelo Lamanene

8. Hambi loko va rhendzeriwe hi vanhu vo pfumala mikhuva, Vakriste va khutaziwa ku endla yini?

⁸ Tanihi leswi hi rhendzeriweke hi vanhu lava kombisaka ku khathalela kuntsongo eka van’wana, swa olova ku hluriwa hi mintshikilelo ni ku tshika mikhuva leyinene yi hi balekela. Hambi swi ri tano, hi ku tsundzuka xitsundzuxo xa Bibele lexi nge “mi nga landzi hanyelo ra nguva leyi,” hi nga languta eka swikombiso swo tala leswi xiyekaka eBibeleni naswona hi tiyimisela ku landzela mimpimanyeto leyi tlakukeke ya mikhuva ya Vukriste emisaveni ya namuntlha leyi pfumalaka mikhuva. (Varhoma 12:2, 21; Matewu 5:16) Swiendlo swa hina swi fanele swi kombisa leswaku hi pfumelelana na mupisalema hi mbilu hinkwayo loyi a twariseke a ku: “Langutani! A hi ku ṭakisa ka ŝona, ni ku nanḍiha, loko mašaka ma hanya ŝiṅwe ma twanana.”—Psalma 133:1.

9. Xana Matsalwa ma paluxa yini mayelana ni ndlela ya Yehova yo hanyisana ni vanhu va yena?

⁹ Xikombiso lexi xiyekaka swinene eku kombiseni ka mahanyelo lamanene i Muvumbi ni Tata wa hinkwaswo, Yehova Xikwembu hi yexe. Swi tolovelekile eka lava va nga eswiyin’weni swa le henhla kumbe lava fumaka van’wana leswaku ‘va lahlela ndzhwalo wa vona etlhelo’ ivi va sindzisa leswaku ku rhandza ka vona ku xiximiwa. Hambi swi ri tano, Munhu la tlakukeke swinene evuakweni, Yehova Xikwembu, hi minkarhi hinkwayo u ni mikhuva loko a tirhisana ni lava va nga ehansi ka yena. Loko a nyika munghana wa yena Abrahama minkateko, u te: “Ndzi kombela u tlakusa mahlo u languta ku sukela laha u nga kona.” Nakambe: “Ndzi kombela u languta tilo u hlaya tinyeleti.” (Genesa 13:14; 15:5, NW) Loko xi nyika Muxe xikombiso xa matimba ya xona, Xikwembu xi te: “Ndzi kombela u nghenisa voko ra wena exifuveni xa wena.” (Eksoda 4:6, NW) Malembe yo tala endzhakunyana, Yehova, hi ku tirhisa muprofeta wa yena Mikiya, eka vanhu va yena lava hambukaka u tlhele a ku: “Yingisani, ṅwina tihosi ta yindlu ya Yakobo, na ṅwina tihosi ta Israel! . . . [Ndzi kombela mi yingisa] ṅwina tihosi ta yindlu.” (Mikea 3:1, 9) Emhakeni leyi, xana ‘hi ve vatekeleri va Xikwembu’ hi ku vula ku ‘Ndza Kombela’ loko hi tirhisana ni van’wana ke?—Vaefesa 5:1.

10, 11. (a) Xana ku nga vuriwa yini mayelana ni tindlela ni mikhuva ya Yesu? (b) Hi nga n’wi tekelela njhani Yesu leswaku hi va ni mikhuva leyinene eka vanhu hinkwavo?

¹⁰ Yesu Kriste, loyi “a nge xifuveni xa Tatana,” i xikombiso xin’wana lexi xiyekaka lexi faneriwaka hi ku tekeleriwa. (Yohane 1:18) Loko a hanyisana ni vanhu, a a ri ni musa ni vunene hi tlhelo rin’wana, a ri ni matimba naswona a tiyile hi tlhelo lerin’wana; hambi swi ri tano a nga vi na tihanyi kumbe ku pfumala musa eka mani na mani. Loko yi vulavula hi “nyiko ya yena leyi hlamarisaka ya ku kota ku hanyisana ni tinxaka hinkwato ta vanhu,” buku leyi nge The Man From Nazareth yi ri: “Hi ku fanana erivaleni ni le xihundleni u hanyisane ni vavanuna ni vavasati hi mikhuva leyi ringanaka. A a ri ekaya ni vana lavantsongo exiyin’weni xa vona xo pfumala ntokoto naswona lexi hlamarisaka swinene nakambe a va ekaya ni vadyeleri lava hlaseriwaka hi ripfalo ku fana na Zakiya. Vavasati lava xiximekaka lava hlayisaka makaya, vo tanihi Mariya na Marta, a va swi kota ku vulavula na yena hi ku ntshunxeka ka ntumbuluko, kambe vaoswi na vona a va n’wi lava onge hi loko va tiyiseka leswaku a a ta twisisa ivi a va gangisa . . . Ku honisa kakwe loku hlamarisaka ka mindzilakana leyi rhendzeleke vanhu lava tolovelekeke hi yin’wana ya timfanelo ta yena leti a nga na tona.”

¹¹ Ku hanyisana ni un’wana ni un’wana hi xichavo ni ku xiya loku faneleke i xikombiso xa munhu la nga ni mikhuva leyinene hakunene, naswona hi ta endla kahle ku tekelela Yesu Kriste emhakeni leyi. Ina, vanhu vo tala va swi kota ku xixima vanhu van’wana, ngopfu-ngopfu lava va nga eswiyin’weni swa le henhla ku va tlula. Kambe eka lava va va tekaka va ri ehansi kumbe hambi ku ri eka mpimo lowu fanaka ni wa vona, hakanyingi va va lava hambaneke, va yima ekule naswona va va ni tihanyi. Hi ndlela yo karhi sweswo swi tikomba swi va endla va titwa va ri lava tlakukeke ni ku va ni matimba. Kambe swi vuriwe kahle leswaku “tihanyi i matimba ya munhu la tsaneke.” Xisweswo, Bibele ya tsundzuxa: “Mi tlula van’wana hi ku komba xichavo.” (Varhoma 12:10) Loko hi tinyiketela ku landzela xitsundzuxo xexo, hi nge vi kule ni ku va lava nga ni mikhuva leyinene eka vanhu hinkwavo, hi laha Yesu a a ri ha kona.

12. Hi wihi nkoka wa dyondzo ya Yesu ehenhleni ka vuxaka bya vanhu?

¹² Mfanelo leyi yi kongomeke, leyi xiyekaka nakambe yi kombisiwile etidyondzweni ta Yesu, ngopfu-ngopfu eka leswi swi vuriwaka Nsinya wa Nawu lowu nge: “Hikwalaho hinkwaswo leswi mi lavaka leswaku vanhu va mi endlela swona, va endleni swona na n’wina.” (Matewu 7:12) Leswi tsakisaka, eka Analects, yin’wana ya Four Books ta Confucius leti ku nga khale ti xiyiwa tanihi mpimo lowu tlakukeke wa mahanyelo lamanene eVuxeni—n’wini u vutisiwile hi un’wana wa vadyondzisiwa vakwe loko ku ri ni rito rin’we ntsena leri a ri ta tirha tanihi nsinya wa nawu wa mahanyelo evuton’wini. “Kumbexana rito leri nge ‘xihlamulano’ (shu) a ri ta tirha,” ku hlamule thicara, ivi manuku a engetela a ku: “U nga endleli van’wana leswi u nga laveki leswaku van’wana va swi endla eka wena.” Hi laha ku hambaneke, hi nga vona ku tlakuka ka dyondzo ya Yesu hi ku olova. Hikuva vunakulobye lebyi kufumelaka, lebyi tsakisaka ni lebyi nga ni ku rhula byi nga va kona ntsena loko munhu a va wo rhanga ku ‘endlela van’wana’ leswinene.

Mikhuva Ya Vukriste Leyi Sekeriweke eRirhandzwini Ra Vukriste

13, 14. (a) I yini lexi xa ha ku xiyiwaka mayelana ni mikhuva ya vanhu? (b) I yini lexi pfuxetaka ku tsakela ka sweswinyana eka mikhuva ni mahanyelo ke?

¹³ Hikwalaho ka ku andza ka mikhuva leyo biha, ku ni ku vulavula ko karhi namuntlha mayelana ni ku tlhelela emahanyelweni lama faneleke. “Hi ve ni ku xandzuka ehenhleni ka mahanyelo hi va-60” ku vula Marjabelle Stewart, mutsari ni mudyondzisi la dumeke emhakeni leyi, “kambe ndzhundzunuko lowuntshwa wa ma vuyisa. Vanhu va xiya nkoka wa vona naswona va lava ku tiva leswi mimpimanyeto ya ntirhisano yi nga swona.” Ku tsakela loku loku pfuxetiweke emikhuveni ku kombisiwe hi ku andza ka tibuku, swibukwana, tikholumo ta switsundzuxo ni marito ya swikombiso swa TV eka xin’wana ni xin’wana ku sukela eka foroko leyi faneleke ku tirhisiwa eswakudyeni swa ninhlikanhi leswi xiximekaka kumbe eka ndlela yo ambexa un’wana eka vuxaka bya namuntlha bya ntirhisano ni bya le ndyangwini lebyi rharhanganeke ni lebyi cincaka hi ku hatlisa.

¹⁴ Kambe ke, ha yini vanhu van’wana va khathalela swinene mikhuva ke? Stewart wa hlamusela, “eka vandla ra namuntlha leri phikizanaka, mikhuva i mhaka ya ku pona.” Hi marito man’wana, mikhuva leyinene yi langutiwa tanihi ndlela yo pfuna munhu ku humelela ni ku ya emahlweni. Kutani vanhu va hlaya tibuku naswona va nghenela tidyondzo ta mahanyelo leswaku va tiva ndlela yo ambalela ku humelela, ndlela yo endla xivumbeko lexinene, ndlela leyi u nga amukeriwaka ha yona ekamareni ra minhlangano ya vachaviseki ni swin’wana.a Xiphiqo eka hinkwaswo leswi hi leswaku mikhuva yi ve mhaka leyi pfunaka, ku fana ni xipfala-nghohe lexi munhu a xi ambalaka hi nkarhi wa ntlangu naswona a xi susa endzhaku ka wona. Hikwalaho, a swi hlamarisi loko nkarhi na nkarhi hi twa hi vugevenga lebyi chavisaka bya ntlawa wa vatirhi lava xiyekaka leswi endliwaka hi vanhu lava ‘dyondzekeke’ ni va ‘xiyimo’ lexinene.

15, 16. (a) Xana mulawuri un’wana wa mikhuva u vula yini mayelana ni “milawu leyinene ya mahanyelo”? (b) Xana 1 Vakorinto 13:4-7 yi yi hlamusela njhani mikhuva ya Vakriste va ntiyiso ke?

¹⁵ Sweswo swi hambane swinene ni leswi mahanyelo lamanene ma faneleke ma va swona. Amy Vanderbilt, mulawuri la xiximekaka emhakeni leyi, eka New Complete Book of Etiquette ya yena wa tsala: “Swinawana leswinene swa mahanyelo swi kumeka eka Ndzima 13 ya Vakorinto vo Sungula, ku andlariwa lokunene ka rirhandzu hi St. Paul. Swinawana leswi a swi vulavuli hi tinhla letinene ta ku ambala kumbe letiya ta mikhuva ya le handle. Swi vulavula hi mintlhaveko ni malangutelo, vunene ni ku ehleketelela van’wana.”

¹⁶ Kavula, leswi Amy Vanderbilt a kombeteleke eka swona i xiphemu xa 1 Vakorinto 13:4-7 laha Pawulo a hlamuselaka swivumbeko swo hambana-hambana swa rirhandzu ra Vukriste hi vuxokoxoko. Kambisisa vuyelo bya tinhla ti nga ri tingani leti a ti endleke. Hi xikombiso, munhu la ‘tiyiselaka ni la nga ni tintswalo’ handle ko kanakana u ta leha mbilu ni ku va ni xichavo eku hanyisaneni ni van’wana. “A ri hanyi hi ndlela yo soleka” i ndlela yin’wana yo vula ku ‘ri hanya hi ndlela leyi nga solekiki,’ naswona, “ku soleka” swi hlamuseriwa tanihi “ku fambisana ni mimpimanyeto ya nantswo, ku faneleka kumbe ntikelo.” Xisweswo, hi laha New Testament in Modern English ya J. B. Phillips yi hlamuselaka marito lawa ha kona, “Rirhandzu ri ni mikhuva leyinene.” A swi endleki leswaku u anakanya hi munhu wihi na wihi la kombisaka rirhandzu ro tano tanihi la tekiwaka a ri la nga ni mikhuva leyo biha.

17. Mikhuva ya hina yi kombisa yini?

¹⁷ Manuku ke, entiyisweni mikhuva ya Vukriste yi yelana swinene ni rirhandzu ra Vukriste. A hi ndlela yo vuyeriwa kumbe xilo xo xi ambala loko munhu a ta vuyeriwa loko a endla tano ntsena. Ematshan’wini ya sweswo, mikhuva ya hina—ndlela leyi hi hanyisanaka ni van’wana ha yona, vumunhu, mahanyelo ni mikhuva ya hina—i xikombiso xa ndlela leyi hi khathalelaka vanhu van’wana ha yona ni ku enta ka rirhandzu ra hina eka vona. Lavantshwa kumbe lavakulu, hi fanele ku tiyimisela ku yingisa xitsundzuxo xa Bibele lexi nge: “Munhu a nga tshuki a tilavela leswi nga swa yena ntsena, kambe a ehlekete ni swa van’wana.” (1 Vakorinto 10:24) Xisweswo, tanihi xikombiso lexi xiyekaka xa rirhandzu ra Vukriste, mikhuva ya Vukriste i mfungho lowu hlawulaka vadyondzisiwa va ntiyiso va Yesu Kriste.—Yohane 13:35.

Ku Va Ni Mikhuva Leyinene Minkarhi Hinkwayo

18. Xana hi fanele hi tiyimisela ku endla yini ku nga khathariseki leswi hi swi vonaka ekusuhi na hina?

¹⁸ Malunghana ni rixaka ra hina, Yesu u vhumbe leswaku “rirhandzu ra lavo tala ri ta sungula ku titimela, hikuva ku homboloka ku ta va ku andzile.” (Matewu 24:12) Ku hola loku ka rirhandzu ku kombisiwe kahle eka langutelo leri nga hava ku khathalela kumbe ra vutianakanyi eka vanhu vo tala namuntlha. Hambi swi ri tano, ematshan’wini yo kuceteriwa ku endla hi mukhuva lowu fanaka wa ku nga khathali, hi fanele ku tsundzuka xitsundzuxo xa Pawulo lexi nge: “Mi nga rihiseli swo biha hi leswo biha, eka munhu ni un’we. Ringetani ku endla leswi vanhu hinkwavo va swi vonaka swi ri leswo saseka. Endlani hinkwaswo leswi mi swi kotaka, hi tlhelo ra n’wina, ku hanyisana ni vanhu hinkwavo hi ku rhula.” (Varhoma 12:17, 18) Ku fanele ku va ku tiyimisela ka hina leswaku hi va ni mikhuva leyinene minkarhi hinkwayo, hambi matshalatshala ya hina ma tlangeriwa kumbe e-e.—Matewu 5:43-47.

19. Xana mikhuva ya hina yi khumba swivumbeko hinkwaswo swa vutomi hi ndlela yihi?

¹⁹ Ina, mikhuva ya Vukriste i xikombiso xa ntumbuluko xa le handle xa rirhandzu ni ku khathalela van’wana lexi hi nga na xona etimbilwini ta hina. Tanihi leswi ku vulavula ka hina ku paluxaka leswi hi nga swona endzeni, kutani mikhuva ya hina yi kombisa ndlela leyi hi khathalelaka van’wana swinene ha yona kumbe loko hi nga khathali. (Matewu 12:34, 35) Hikwalaho, mikhuva yi fanele yi teka xiphemu xa nkoka eswivumbekweni hinkwaswo swa vutomi bya hina. Yi fanele yi va ndlela ya vutomi. Yi nga tirhisiwa njhani hi xitalo? Xana mikhuva leyi tengeke ya Vukriste yi nga vumbiwa hi xitalo hi ndlela yihi? Hi ta kambisisa leswi eka nhloko-mhaka leyi landzelaka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

U Nga Hlamusela Xana?

◻ Ha yini swi nga hlamarisi leswi mikhuva leyinene yi hohlokaka ke?

◻ Hi swihi swin’wana leswi vangaka mikhuva leyo biha?

◻ Mikhuva ya Vukriste yi hambana njhani ni mikhuva ni mahanyelo ya misava ke?

◻ Ha yini hi fanele ku tiyimisela ku va ni mikhuva leyinene minkarhi hinkwayo?