Leswi Hi Faneleke Ku Swi Endla Leswaku Hi Ponisiwa
HA YINI hi lava ku ponisiwa? Hikuva hinkwerhu ka hina hi tokota vuyelo lebyi vavisaka bya xidyoho: ku nga hetiseki, ku vaviseka, vuvabyi, gome ni rifu eku heteleleni. Muapostola Pawulo u hlamusele leswaku leswi swi tano hikwalaho ka leswi kokwa wa hina Adamu a xandzukeleke nawu wa Xikwembu. Pawulo u tsarile a ku: ‘Xidyoho xi nghenile emisaveni hi munhu a ri un’we, Adamu, kutani rifu ri nghenile emisaveni hikwalaho ka ku dyoha, hi mukhuva wolowo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo, hikuva va dyohile hinkwavo.’ (Varhoma 5:12) Ha yini xidyoho xa Adamu xi vangele rifu leswaku ri tlulela vanhu hinkwavo? Entiyisweni, leswi swi ve hikwalaho ka ndlela leyi swilo swi endlekaka ha yona hi ntumbuluko.
Loko Adamu a dyohile, u avanyiseriwe rifu hi ku ya hi nawu wa Xikwembu. Leswi a swi ri leswinene ni leswi fanelaka. A swi ri leswinene, hikuva vutomi a hi mfanelo kambe i nyiko leyi humaka eka Xikwembu. Hi ku dyoha hi vomu, Adamu u rihe mfanelo hinkwayo ya nyiko yoleyo. (Varhoma 6:23) Ku avanyiseriwa ka Adamu rifu a ku fanela hikuva ku hava nchumu lowu nga hetisekangiki lowu nga pfumeleriwaka ku pona ivi wu thyakisa misava hinkwayo hi laha ku nga heriki. Xisweswo, loko Adamu a dyohile, u sungule ku fa naswona a nga ha vi ni vutomi lebyi hetisekeke, lebyi pfumalaka xidyoho leswaku a byi hundzisela eka vana va yena tanihi ndzhaka. A a ta va nyika ntsena vutomi lebyi onhiweke hi ku nga hetiseki ni xidyoho.—Varhoma 8:18-21.
Hambi swi ri tano, a hi fanelanga ku rivala leswaku ku hikwalaho ka musa wa Xikwembu lowu nga fanelangiki ntsena leswi hi nga na vukona bya nkarhinyana lebyi nga va nkateko wa hina namuntlha. (Yobo 14:1) Xikwembu a xi nga boheki ku pfumelela Adamu na Evha ku va ni vana va nga si fa. Xi va pfumelele ku endla tano leswaku xi kombisa leswaku vanhu van’wana lava nga hetisekangiki a va ta seketela vuhosi bya Xikwembu hi ku hlayisa vutshembeki bya vona eka xona. Nakambe Xikwembu xi pfumelele leswi hikuva xi swi tivile leswaku eku heteleleni a xi ta kutsula, kumbe xi ponisa vatukulu lava yingisaka va vaxandzuki volavo vo sungula, Adamu na Evha. Hi ndlela yihi ke?
Lunghiselelo Ra Nkutsulo
Yehova Xikwembu a a nga ta honisa ku avanyisa ka yena loko lulama ntsena. A nga ka a nga rivaleli xidyoho xo sungula xa Adamu ni hinkwaswo leswi vanhu va swi engeteleke ehenhla ka xona ku sukela hi nkarhi wolowo ntsena. Loko Xikwembu a xi lo honisa milawu ya xona n’wini leyo lulama, leswi a swi ta susa xichavo eka mafambiselo ya xona hinkwawo ya vululami ni ku ma tshemba. Anakanya ku huwelela loku a ku ta twiwa, loko, hikwalaho ka mianakanyo ya munhu hi xiyexe, muavanyisi wa munhu a pfumelela xigevenga handle ko landza nawu leswaku xi famba xi nga xupuriwanga. Hambi swi ri tano, muavanyisi wa ntwela-vusiwana hi laha ku fanelaka a nga lunghiselela ndziho wa nawu leswaku wu hakeriwa hikwalaho ka munhu loyi a nga ni nandzu hi munhu un’wana loyi a swi rhandzaka. Leswi hi laha ku fanelaka hi leswi Xikwembu xi hi endleleke swona.
Yehova u lunghiselele N’wana wa yena n’wini, Yesu Kriste, ku nyikela vutomi bya yena lebyi hetisekeke bya munhu ematshan’wini ya vutomi lebyi hetisekeke lebyi lahliweke hi Adamu. Yesu hi ku swi rhandza u byarhe xigwevo xa swidyoho swa hina—rifu. (Esaya 53:4, 5; Yohane 10:17, 18) Bibele yi ri: ‘N’wana wa munhu u tele . . . ku nyiketa moya wa yena ku kutsula lavo tala.’ (Matewu 20:28; 1 Timotiya 2:6) Ku hava un’wana loyi a a ta kota ku endla leswi. Yesu a a hlawulekile hikuva u velekiwe a ri hava xidyoho naswona u tshame a ri munhu loyi a hetisekeke, loyi a nga riki na xidyoho ku fika eku feni ka yena. (Vaheveru 7:26; 1 Petro 2:22) Ku tshembeka ka yena ku yisa eku feni ku swi endle swi koteka leswaku a hakela xigwevo xa le nawini xa swidyoho swa hina.
Kambe tsundzuka leswaku Xikwembu, Muavanyisi Lonkulu, a xi boheki ku ntshunxa un’wana ni un’wana. Xi languta vutomi bya munhu lebyi hetisekeke lebyi humeseriweke mhamba hi Yesu tanihi hakelo ya xikweleti xa xidyoho lexi hi nga na xona. Kambe Yehova Xikwembu a nge swi tirhisi leswi eka vadyohi lava nga hundzukiki, lava nga tlangeliki, lava endlaka ha vomu. Ematshan’wini yo nyikela muxaka wo karhi wa ku ntshunxiwa ka mani na mani kumbe ku kutsuriwa ka misava hinkwayo, Bibele yi andlala swiyimo leswi faneleke ku fikeleriwa loko hi ta ponisiwa eka vuyelo bya xidyoho lexi tekeleriweke hi ndzhaka.
Swilaveko Swa Ku Pona
Kutani ke, ku laveka yini leswaku hi ponisiwa? Xilaveko lexikulu hi lexi muapostola Pawulo a xi byeleke mulanguteri wa khotso wa le Filipiya lexi nge: “Pfumela eka Hosi Yesu, kutani u ta ponisiwa.” (Mintirho 16:31) Ku amukela loku humaka embilwini ka ngati leyi chuluriweke ya Yesu i swa nkoka loko hi ta ponisiwa. Naswona xana nkutsulo wu ta vula yini eka hina? Yesu u kombise nhlamulo loko a te: “Ndzi ti nyika vutomi lebyi nga heriki; ti nga ka ti nga lovi ni siku ni rin’we.” (Yohane 10:28) Eka vo tala, ku pona ku ta vula vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyi pfuxeteriweke eparadeyisini leyi hetisekeke. (Psalma 37:10, 11; Nhlavutelo 21:3, 4) Hambi swi ri tano, emhakeni ya “ntlhambinyana,” swi ta vula ku fuma na Yesu eMfun’weni wa yena wa le tilweni.—Luka 12:32; Nhlavutelo 5:9, 10; 20:4.
Van’wana va ringanyeta leswaku ku pfumela eka Yesu i makumu ya mhaka. “Ku na chumu wun’we ntsena lowu munhu a fanelaka ku wu endla leswaku a ya etilweni,” ku vula xiphephana xin’wana xa vukhongeri. “Hi leswaku, i ku amukela Yesu Kriste tanihi Muponisi wa yena n’wini, a tinyiketela eka Yena tanihi Hosi ni Murhangeri, ni ku n’wi vula hi ndlela yoleyo emahlweni ka misava.” Xisweswo, vo tala va pfumela leswaku ntokoto wa ku hundzuka ka xitshuketa, wa nsusumeto hi leswi hi swi lavaka ntsena leswaku hi tiyisa vutomi lebyi nga heriki. Hambi swi ri tano, ku veka mianakanyo eka xilaveko xin’we ntsena xa nkoka leswaku u kuma ku pona ivi hi hlawula swin’wana swi fana ni ku hlaya xiphemu xin’we lexikulu xa ntwanano eka marito ya xitshembiso ivi u honisa leswin’wana.
Leswi swi va erivaleni swinene loko hi yingisela marito ya van’wana lava hi nkarhi wun’wana va anakanyeke leswaku ku tivula la pfumelaka eka Yesu a ku ri leswi lavekaka ntsena leswaku va ponisiwa. Bernice u ri: “Ndzi kuriseriwe eKerekeni ya Brethren, kambe ndzi sungule ku tivutisa mhaka leyi ha yona, loko vutomi lebyi nga heriki byi titshege eka Yesu hi laha ku heleleke, yena hi yexe a te: ‘Vutomi lebyi nga heriki, hi leswaku va ku tiva, wena ntsena u nga Xikwembu xa ntiyiso, na Yesu Kriste loyi u n’wi rhumeke.’”—Yohane 17:3.
Hi malembe ya kaye Norman a a khorwisekile leswaku a a ponisiwile. Kambe endzhaku u vone leswaku leswi engetelekeke a swi laveka ku tlula ku tivulela ka le mintlhavekweni ka leswaku Yesu Kriste a a ri Muponisi wa yena. U ri: “Ndzi swi vone eBibeleni leswaku a swi nga anelanga ku pfumela eka Xikwembu ntsena leswaku hi vadyohi naswona hi lava ku kutsuriwa. Hi fanele ku tlhela hi endla mintirho leyi fambelanaka ni ku hundzuka.”—Matewu 3:8; Mintirho 3:19.
Ina, ku pfumela eka Yesu i swa nkoka leswaku hi kutsuriwa, kambe ku laveka leswi engetelekeke. Yesu u vulavule hi van’wana lava tivulaka lava pfumelaka eka yena ni ku tlhela va endla “mahlori” evitweni ra yena. Kambe a nga va tivanga. Ha yini ke? Hikuva a va ri lava “endlaka leswo homboloka” naswona a va nga endli ku rhandza ka Tata wa yena. (Matewu 7:15-23) Muapostola Yakobo u hi tsundzuxa hi xilaveko xo “va vaendli va rito, mi nga vi vatwi ntsena lava tixisaka.” U tlhele a ku: “U pfumela leswaku ku ni Xikwembu xin’we ntsena. U endla swona. Hambi ma ri mademona ma pfumela, ma ri karhi ma rhurhumela. . . . Ku pfumela na kona loku nga hava mintirho ku file.”—Yakobo 1:22; 2:19, 26.
Kambe van’wana va pfuxa mphikamakaneta ya leswaku lava va ponisiweke hakunene va swi endla swilo leswi hinkwaswo. Kambe xana sweswo swi tano hakunene? Denis, loyi a ‘amukeleke Yesu’ loko a ha ri xifanyetana, u ri: “Vanhu lava ‘ponisiweke’ lava ndzi va tiveke a va voni xilaveko lexikulu xo kambisisa Matsalwa hikuva va anakanya leswaku ana se va na hinkwaswo leswi va swi lavaka leswaku va kutsuriwa.” Hakunene, swiendlo swa vukanganyisi ni leswi nga riki swa Vukriste swa vo tala lava va tivulaka lava ponisiweke swi tsanise mhaka hinkwayo ya ku ponisiwa.
Hambi swi ri tano, vo tala va sindzisa leswaku Matsalwa ma ri: “Loyi a pfumelaka eka N’wana, ú ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 3:36) Hikwalaho, va heta hi leswaku loko u kala u amukela Hosi Yesu Kriste tanihi Muponisi wa wena n’wini, u nga ka u nga ha lahleki nakambe. “Loko u ponisiwa, u poniseriwe makumu,” i rito ra xitsundzuxo. Kambe xana sweswo hi leswi Matsalwa ma swi vulaka hakunene? Ku hlamula leswi, hi fanele ku xiya hinkwaswo leswi Bibele yi swi vulaka ehenhleni ka mhaka leyi. Hi nge lavi ku ‘tixisa hi mianakanyo ya mavunwa’ hi ku hlaya ntsena swiyenge leswi hlawuriweke swa Rito ra Xikwembu.
“Loko U Ponisiwa, U Poniseriwe Makumu” Ke?
Xiya xitsundzuxo lexi huhuteriweke xa mudyondzisiwa Yuda. U tsarile a ku: “Varhandziwa, hi mhaka ya leswi a ndzi hiseka ngopfu ku mi tsalela ta ku ponisiwa loku nga ka hina hinkwerhu, ndzi kumile leswaku swa ndzi fanela ku mi tsalela ndzi mi khongotela ku lwela vupfumeri lebyi Xikwembu xi byi nyikeke vahlawuriwa va xona, kan’we swi hela kwalaho.” (Yuda 3) Ha yini Yuda a tsale leswi ke? Hikuva u swi tivile leswaku Vakriste van’wana a va ta swi kota ku lahlekeriwa hi ‘nkutsulo lowu a va ri na wona hinkwavo.’ U ye emahlweni a ku: “Ndzi navela ku mi tsundzuxa . . . leswaku yena loyi a poniseke rixaka ra vanhu [Vaisrayele] a va humesa etikweni ra Egipta, endzhaku ka swona, ú herisile lava nga pfumelangiki.”—Yuda 5.
Xitsundzuxo xa Yuda a xi nga ta vula nchumu loko Vakriste a va nga langutananga ni khombo leri fanaka ni leriya ra Vaisrayele volavo. Yuda a a nga kanakani ntikelo wa gandzelo ra Yesu. Gandzelo rero ri hi ponise eka xidyoho xa Adamu, naswona Yesu u ta sirhelela lava va kombisaka ripfumelo eka yena. Ku hava na un’we la nga va vutlaka evokweni ra yena. Kambe hi nga lahlekeriwa hi nsirhelelo wolowo. Hi ndlela yihi ke? Hi ku endla leswi swi endliweke hi Vaisrayele vo tala lava a va ponisiwile aEgipta. Hi nga ha hlawula ku nga yingisi Xikwembu hi vomu.—Deuteronoma 30:19, 20.
Anakanya u ri karhi u ponisiwa exihondzweni lexi tshwaka. Ehleketa hi ku tsaka loku a wu ta va na kona loko u humesiwile emuakweni ivi muponisi a ku: “Sweswi u ponisiwile.” Ina, a wu ta va u ponisiwile eka rifu leri nga kanakanisiki. Kambe xana a ku ta humelela yini loko u bohe makungu yo tlhelela endzhaku emuakweni hikwalaho ka xivangelo xin’wana xa vuphukuphuku? Vutomi bya wena nakambe a byi ta va ekhombyeni.
Vakriste va le xiyin’weni lexi hlayisekeke. Va ni ntshembo wa vumundzuku wa vutomi lebyi nga heriki hikuva va le xiyin’weni lexi amukelekaka emahlweni ka Xikwembu. Tanihi ntlawa, nkutsulo wa vona eka xidyoho xa Adamu ni vuyelo bya wona hinkwabyo swi tiyile. Kambe ha un’we-un’we va ta poniseriwa evuton’wini lebyi nga heriki loko ntsena va ya emahlweni va namarhela swilaveko hinkwaswo swa Xikwembu. Yesu u kandziyise leswi loko a tifanise ni vhinyo ivi vadyondzisiwa va yena a va fanisa ni marhavi evhinyweni yoleyo. U te: “Rhavi rin’wana ni rin’wana leri nge ka mina, leri nga vekiki mihandzu, [Xikwembu xa] ri susa; . . . Un’wana ni un’wana la nga tshamiki eka mina, wa cukumetiwa ehandle tani hi rhavi leri omeke. Marhavi layo tano ma hlengeletiwa, kutani ma hoxiwa endzilweni ma hisiwa.” (Yohane 15:2, 6; Vaheveru 6:4-6) Lava va lahlekeriwaka hi ripfumelo eka Yesu va tlhela va lahlekeriwa hi vutomi lebyi nga heriki.
“Loyi A Tiyiselaka . . . Hi Yena Loyi A Nga Ta Ponisiwa”
Ina, ku na swilo swo hambana-hambana leswi katsekaka eku ponisiweni. Hi fanele hi amukela vutivi lebyinene bya swikongomelo swa Xikwembu ni ndlela ya xona yo kutsula. Kutani hi fanele ku kombisa ripfumelo eka Munyiki Lonkulu wa nkutsulo, Yesu Kriste, ivi hi endla ku rhandza ka Xikwembu evuton’wini bya hina hinkwabyo. (Yohane 3:16; Tito 2:14) Nkutsulo wu tiyile eka lava va landzelaka ndlela leyi. Kambe wu katsa ku tiyisela ku ya fika emakumu ka vutomi bya hina bya namuntlha kumbe ya mafambiselo lawa ya swilo. ‘Hi loyi a tiyiselaka ku ya fika emakumu ntsena loyi a nga ta ponisiwa.’—Matewu 24:13.
Kun’we ni van’wana va ndyangu wa yena, mulanguteri wa khotso wa le Filipiya u amukele swinene rungula ra nkutsulo leri Pawulo na Silasi va ri chumayeleke. “Kan’we-kan’we, a khuvuriwa, yena ni vanhu va yena hinkwavo.” (Mintirho 16:33) Hi nga teka goza lerinene leri fanaka. Xisweswo, hi ta nghena evuxakeni bya le kusuhi ni lebyi katekisiweke na Yehova Xikwembu ni N’wana wa yena, Yesu Kriste, naswona hi nga va ni ntshembo lowu heleleke emalunghiselelweni ya Xikwembu ya nkutsulo. Mulanguteri wa khotso wa le Filipiya “[u tsake] swin’we ni va ndyangu wa yena hinkwavo, hi leswi a a pfumerile ka Xikwembu.” (Mintirho 16:34) Ndlela yo tano na yona yi ta hi vangela ku ‘tsaka swinene.’
[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]
Xana a ku ta humelela yini loko u tsutsumela endzhaku u nghena emuakweni lowu tshwaka endzhaku ka loko u ponisiwile?