Rito Ra Xikwembu I Ntiyiso
“Va hlawulekise entiyisweni; rito ra wena i ntiyiso.”—YOHANE 17:17.
1. Xana mupisalema wa Muheveru u yi langutisise ku yini Bibele, kambe vo tala va yi languta njhani namuntlha?
“RITO ra wena i riv̌oningo e milengeni ya mina, ni ku v̌onakala e ndleleni ya mina.” (Psalma 119:105) Ku vule mupisalema wa Muheveru. Namuntlha i vatsanana lava nga ni xichavo xo tano eka Rito ra Xikwembu. Eka Lembe xidzana leri ra vu-20, Rito ra Xikwembu ri humelela ri tsariwile tanihi Bibele leyo Kwetsima. Yi hundzuluxeriwe hi tindzimi to tala naswona yi hangalasiwe swinene emisaveni hinkwayo ku tlula buku yini na yini ematin’wini. Hambi swi ri tano, vo tala va ala ku yi amukela tanihi rivoningo ra milenge ya vona. Hakanyingi, hambi ku ri lava va tivulaka ku va Vakriste, va tsakela ku landzela mianakanyo ya vona ku ri ni ku pfumelela Bibele yi voninga ndlela ya vona.—2 Timotiya 3:5.
2, 3. Timbhoni ta Yehova ti yi langutisisa ku yini Bibele, naswona i mimpfuno yihi leyi leswi swi va nyikeke yona?
2 Hi ku hambana lokukulu, hina lava hi nga Timbhoni ta Yehova hi pfumelelana ni mupisalema. Eka hina, Bibele i nkongomiso lowu nyikiweke hi Xikwembu. Ha swi tiva leswaku “Matsalwa lawa hinkwawo ma huhutiwile hi Xikwembu, ma pfuna ku dyondzisa, ni ku laya, ni ku ololoxa, ni ku tolovetisa leswo lulama.” (2 Timotiya 3:16) Ku hambana ni vo tala namuntlha, a hi swi lavi ku ringeta mahanyelo ni ku tikhoma loko biha. Ha swi tiva leswi nga swinene hikuva Bibele ya hi byela.
3 Leswi swi hi mpfunile swinene. Hi kote ku tiva Yehova, naswona hi dyondze swikongomelo swa yena leswikulu hi misava ni vanhu, kutani ha tiyiseka leswaku vumundzuku lebyi vangamaka bya koteka eka hina ni mindyangu ya hina. Hi pfumelelana hi laha ku heleleke ni mupisalema la nga te: “E nawu wa wena nḍi wu ranḍisa ku yini! Nḍi wu anakanya hi siku hikwaro. Ŝileriso ŝa wena ŝa nḍi tlharihisa ngopfu e ku tlula v̌alala v̌a mina, hikuv̌a ŝi na mina hi masiku.”—Psalma 119:97, 98.
Ku Nyikela Vumbhoni Hi Mahanyelo
4. Ku xiya Bibele tanihi Rito ra Xikwembu swi veka ndzhwalo wihi eka hina?
4 Hikwalaho, hi na xivangelo xin’wana ni xin’wana xo pfumelelana ni marito ya Yesu lama a ma kongomiseke ka Tata wa yena: “Rito ra wena i ntiyiso.” (Yohane 17:17) Kambe ku tiva ntiyiso lowu swi veka ndzhwalo eka hina. Hi fanele hi pfuna van’wana ku xiya leswaku Rito ra Xikwembu i ntiyiso. Hi ndlela leyi na vona va ta swi kota ku tsakela mikateko leyi hi yi tokotaka. Xana hi nga va pfunisa ku yini hi ndlela yoleyo? Xo sungula, hi fanele hi endla matshalatshala hinkwawo leswaku hi tirhisa minsinya ya milawu ya Bibele evuton’wini bya hina bya siku rin’wana ni rin’wana. Hi ndlela yoleyo, vanhu va timbilu letinene va ta swi vona leswaku ndlela ya Bibele hakunene i yo antswa.
5. I xitsundzuxo xihi lexi Petro a xi nyikeke hi ku nyikela vumbhoni hi mahanyelo ya hina?
5 Lowu a wu ri mongo wa xitsundzuxo xa Petro eka vavasati va Vakriste lava vanuna va vona a va nga ri vapfumeri. U te eka vona: “Na ṅwina v̌av̌asati, yingisani v̌anuna v̌a ṅwina, leŝaku hambi v̌aṅwana v̌a nga v̌a kona la’v̌a nga yingisiki rito, v̌a ta kokiwa hi mikhuv̌a ya v̌av̌asati v̌a v̌ona, ku nga ri hi rito.” (1 Petro 3:1, BX) Nakambe a ku ri nsinya wa nawu lowu vangeleke xitsundzuxo xa yena eka Vakriste hinkwavo—vavanuna, vavasati ni vana—loko a te: “Hanyani hi mukhuva lowo saseka exikarhi ka vamatiko, leswaku loko va tshuka va mi lumbeta, va ku, mi vadyohi, va ta vona mintirho ya n’wina leyo saseka, va dzunisa Xikwembu, hi siku leri xi nga ta ta ha rona.”—1 Petro 2:12; 3:16.
Vutlhari Lebyikulu Bya Bibele
6. Xana Petro u hi pfunisa ku yini ku vona leswaku hi fanele ku pfuna van’wana ku tlangela Bibele?
6 Ku ya emahlweni, Vakriste va nga ha pfuna van’wana ku tlangela Bibele loko va endla hi laha Pawulo nakambe a tsundzuxaka ha kona: “Kombisani xichavo eka Kriste, leswi a nga Hosi; masiku hinkwawo tilunghiseleni ku tihlamulela eka un’wana ni un’wana loyi a mi vutisaka ehenhla ka ku tshemba loku mi nga na kona, kambe mi swi endla hi moya wa ku olova ni wa xichavo.” (1 Petro 3:15, 16) Vatirheli va Vukriste va fanele va swi kota ku lwela Bibele ni ku hlamusela van’wana leswaku i Rito ra Xikwembu. Xana va nga swi endlisa ku yini sweswo?
7. I mhaka yihi mayelana na Bibele leyi kombaka leswaku yi fanele yi ri Rito ra Xikwembu?
7 Ndlela yin’wana yo anakanya leyi nga ni nsusumeto yi kumeka ebukwini ya Swivuriso. Kona ha hlaya: “Ṅwana nga loko u amukela marito ya mina, u v̌a u tihlayisela milawu ya mina, loko u riya ndlev̌e ya wena e ku yingisa v̌utlhari . . . , u ta kuma ku tiv̌a ka Šikwembu. Hikuv̌a Yehova hi yena l’a nyikaka v̌utlhari; ku tiv̌a ni ku twisisa ŝi huma e noṅwini wa yena.” (Swivuriso 2:1-6) Vutlhari bya Xikwembu byi kumeka ematlukeni ya Bibele. Loko munhu wo lulama a vona vutlhari byebyo byo enta, a nge hluleki ku xiya leswaku Bibele yi tlula rito ra munhu.
8, 9. Xana xitsundzuxo xa Bibele mayelana no hlayisa langutelo lerinene hi ku kuma rifuwo xi nga kombisiwa xi ri ntiyiso hi ndlela yihi?
8 Xiya swikombiso swi nga ri swingani. Namuntlha, ku humelela evuton’wini hakanyingi ku pimiwa hi timali. Loko munhu a kuma mali yo tala, ku ehleketiwa leswaku wa humelela swinene. Hambi swi ri tano, Bibele yi tsundzuxa ehenhleni ka ku hlongorisa swinene swilo leswi vonekaka. Muapostola Pawulo u tsarile: “Kambe lava navelaka rifuwo, va wela endzingweni, emintlhan’wini ya ku navela leswo tala leswi nga pfuniki nchumu, ku nga ku navela loku ku dlayisaka vanhu, ni ku va peta ekhombyeni ni le ku loveni. Hikuva ku rhandza ngopfu mali i rimitsu ra leswo biha hinkwaswo; hi yo mhaka ya ku navela mali ngopfu leyi yi nga hambukisa van’wana, va tshika vupfumeri, kutani timbilu ta vona ti ngheniwa hi mivilelo leyo tala.”—1 Timotiya 6:9, 10; ringanisa Matewu 6:24.
9 Ntokoto wu kombisile hi laha xitsundzuxo lexi xi faneleke ha kona. Mutivi wa miehleketo wa le tliniki wa tsala: “Ku va No. 1 ni ku fuma a swi ku endli u titwa u hetisekile, u enerisekile, u xiximiwa swinene kumbe u rhandziwa.” Ina, lava va hetaka matimba ya vona hinkwawo va landzelela rifuwo hakanyingi va hetelela va twe ku vava ni ku khomiwa hi gome. Matsalwa, loko ma pfumela hi nkoka wa mali, ma kombetela eka xin’wana lexi nga xa nkoka swinene: “Hikuv̌a munhu o le nḍutini wa v̌utlhari, kukotisa loko a ri nḍutini wa mali; na kona ku tiv̌a ku sasekile, hikuv̌a v̌utlhari byi hanyisa la’v̌a nga na byona.”—Eklesiasta 7:12.
10. Ha yini hi fanela ku xiya xitsundzuxo xa Bibele xo xiya vanghana va hina?
10 Bibele yi na switsundzuxo swo tala swo tano. Xin’wana xa swona hi lexi: “L’a fambaka ni tintlhari o ta tlhariha, kambe l’a tolov̌elaka ŝihunguki ta onhaka.” (Swivuriso 13:20) Nakambe leswi ntokoto u swi kombise swi ri ntiyiso. Nhlohlotelo wa tintangha wu susumetele vantshwa evudakweni, ku tirhisa loko biha ka swidzidzirisi ni ku tikhoma loko biha. Vahi na vahi lava hlanganyelaka ni vatirhisi va ririmi lero biha eku heleleni va tikuma va ri eku tirhiseni ririmi leri fanaka leri nyenyetsaka. Vo tala va yivela vathori va vona hikuva ‘un’wana ni un’wana wa swi endla.’ Entiyisweni, hi laha Bibele na yona yi vulaka ha kona: “Vanghana lavo biha va borisa mikhuva leyinene.”—1 Vakorinto 15:33.
11. Xana dyondzo ya ntivo-miehleketo yi byi kombisise ku yini vutlhari byo landzela Nawunsiya?
11 Xin’wana xa swiphemu leswi dumeke swa xitsundzuxo eBibeleni hi lexi vuriwaka Nawu-nsinya: “Hikokwalaho hinkwaswo leswi mi lavaka leswaku vanhu va mi endla swona, va endleni swona na n’wina.” (Matewu 7:12) Loko vanhu vo landzela nawu lowu, hakunene misava a yi ta va ndhawu yo antswa. Kambe hambi loko vanhu hi ntolovelo va nga wu landzeli nawu lowu, swa antswa leswaku wena hi wexe u endla tano. Ha yini? Hikuva hi endleriwe ku khathalela van’wana ni ku karhateka ha vona. (Mintirho 20:35) Dyondzo ya ntivo-miehleketo leyi khomeriweke eUnited States yo lava ku vona leswaku vanhu va titwa njhani loko va pfuna van’wana yi fike eka makumu lawa: “Kutani ke, swi vonaka onge ku khathalela van’wana i xiphemu lexikulu xa ntumbuluko wa munhu tanihi ku tikhathalela.”—Matewu 22:39.
Xitsundzuxo Xa Bibele—I Xa Vutlhari Hi Ndlela Leyi Xiyekaka
12. I xilo xihi xin’we lexi endlaka Bibele yi hlawuleka?
12 Kavula, entiyisweni namuntlha ku na swihlovo swo tala swa xitsundzuxo handle ka Bibele. Maphepha-hungu ma khome timhaka ta switsundzuxo, naswona vuxaviselo bya tibuku byi tele hi tibuku to tipfuna. Ku engetela kwalaho, ku na vativi va miehleketo, vatsundzuxi lavakulu, ni van’wana lava nyikaka switsundzuxo etimhakeni to hambana-hambana. Kambe Bibele yi hlawulekile hikwalaho ka timhaka tinharhu. Yo sungula, xitsundzuxo xa yona xa pfuna minkarhi hinkwayo. A xo va nchumu lowu anakanyiwaka ntsena, naswona a xi hi vavisi. Un’wana ni un’wana la landzelaka xitsundzuxo xa Bibele u ta pfumelelana na mupisalema loko hi xikhongelo eka Xikwembu a te: “Switsundzuxo swa wena swi tikombe swi tshembeka swinene.”—Psalma 93:5, NW.
13. I yini lexi kombaka Bibele yi ri leyi tlakukeke swinene eka swihlovo swa vanhu swa vutlhari?
13 Xa vumbirhi, Bibele yi swi kotile ku yimela ku ringiwa ka nkarhi wo leha. (1 Petro 1:25; Esaya 40:8) Xitsundzuxo xo huma eka vanhu swi tiveka swinene leswaku xi cinceka hi ku olova, naswona lexi nga fexenini lembe rin’wana, xa soriwa eka leri landzelaka. Hambi swi ri tano, hambi leswi Bibele yi hetiweke kwalomu ka malembe ya 2 000 lama hundzeke, ya ha ri na xitsundzuxo xa vutlhari lexi nga kumekaka, naswona marito ya yona ma tirhisiwe hinkwako-nkwako. Ma tirha hi vuyelo lebyi fanaka hambi loko hi tshama eAfrika, eAsia, eAmerika Dzonga kumbe N’walungu, eYuropa kumbe eswihlaleni swa lwandle.
14. Hi le ka ndlela yihi laha xitsundzuxo xa Rito ra Xikwembu xi xiyekaka kona?
14 Xo hetelela, ku anama ka xitsundzuxo xa Bibele a ku pimaniseki na nchumu. Xivuriso xa Bibele xi ri: “Yehova hi yena l’a nyikaka v̌utlhari,” naswona ku nga khathariseki xiphiqo kumbe xiboho lexi hi hlangavetanaka na xona, ku ni vutlhari eBibeleni lebyi hi pfunaka ku swi tlhantlha. (Swivuriso 2:6) Swihlangi, vana va kondlo-a-ndzi-dyi, vatswari, vanhu lava dyuhaleke, vathoriwa, vathori, valawuri, hinkwavo va kuma leswaku vutlhari lebyi nga eBibeleni bya tirha eka vona. (Swivuriso 4:11) Hambi loko hi hlangavetana ni swiyimo leswi a swi nga tiveki enkarhini wa Yesu ni vaapostola va yena, Bibele yi hi nyika xitsundzuxo lexi tirhaka. Hi xikombiso, le ndzhaku eka lembe xidzana ro sungula, ku dzahiwa ka fole a ku nga tiviwi eMiddle East. Namuntlha, ku tiveka swinene. Hambi swi ri tano, un’wana ni un’wana la xiyaka xitsundzuxo xa Bibele xo papalata ku “fumiwa [kumbe ku lawuriwa] hi xin’wana” ni ku tshama hi basile eka “thyaka hinkwaro ra miri ni ra moya” u ta papalata mukhuva lowu, lowu godzombelaka ni ku dlaya rihanyo.—1 Vakorinto 6:12; 2 Vakorinto 7:1.
Yi Hi Pfuna Nkarhi Hinkwawo
15. Ha yini vo tala va vula leswaku Bibele yi hundzele hi nkarhi?
15 I ntiyiso, vo tala va vula leswaku Bibele yi hundzele hi nkarhi naswona a yi tirhi eka lembe xidzana leri ra vu-20. Hambi swi ri tano, xivangelo lexikulu hi leswaku Bibele a yi vuli leswi va lavaka ku swi twa. Ku landzela xitsundzuxo xa matsalwa swi hi pfuna nkarhi hinkwawo, kambe hakanyingi swi lava ku lehisa mbilu, ndzayo ni ku titshika—timfanelo leti nga tolovelekangiki emisaveni leyi hi khutazaka ku lava mintsako ya sweswi.—Swivuriso 1:1-3.
16, 17. Hi yihi mimpimanyeto leyi tlakukeke ya ku tirhisa lokunene ka rimbewu leyi Bibele yi yi vekaka, naswona yi honisiwe njhani eminkarhini ya manguva-lawa?
16 Teka mhaka ya ku tirhisiwa ka rimbewu. Mimpimanyeto ya Matsalwa yi tiyile. Ndhawu yin’we ya ntshunxeko wa rimbewu hi le vukatini, naswona mintshunxeko hinkwayo leyin’wana ehandle ka vukati yi siveriwile. Ha hlaya: “Loko ti ri timbhisa, ni lava gandzelaka swikwembu swa hava, ni vaoswi, ni vavanuna lava endlaka swa tingana ni vavanuna-kulobye . . . va nga ka va nga dyi ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu.” (1 Vakorinto 6:9, 10) Ku tlula kwalaho, eka Vakriste Bibele yi lava ku va ni munghana un’we wa vukati, nuna un’we eka nsati un’we. (1 Timotiya 3:2) Naswona hambi loko ku ri ni timhaka to tika laha ku dlaya vukati kumbe ku hambana ku nga ha pfumeleriwaka, Bibele yi vula leswaku entiyisweni xiboho xa vukati i xa vutomi hinkwabyo. Yesu hi yexe u te: “Eku sunguleni Mutumbuluxi ú endlile munhu wa xinuna ni wa xisati. Naswona Mutumbuluxi ú te: ‘Hikwalaho ka swona wanuna ú ta sukela tata wa yena ni mana wa yena, a namarhela nsati wa yena; kutani lavambirhi va ta va nyama yin’we ntsena. Swi vula leswaku a va ha ri vambirhi, kambe i nyama yin’we ntsena. Hikwalaho ke leswi Xikwembu xi swi hlanganiseke, swi nga tshuki swi hambanisiwa hi munhu.”—Matewu 19:4-6, 9; 1 Vakorinto 7:12-16.
17 Namuntlha, mimpimanyeto leyi ya honisiwa emisaveni hinkwayo. Ku tirhisiwa loko biha ka rimbewu ka pfumeleriwa. Vuxaka bya rimbewu exikarhi ka vantshwa lava gangisanaka byi tekiwa tanihi lebyi faneleke. Ku hanya swin’we handle ka mpfuno wa vukati swa amukeleka. Exikarhi ka mimpatswa leyi tekaneke, swiendlo leswo biha swa rimbewu eka munghana un’wana a hi leswi nga tolovelekangiki. Naswona ku dlaya vukati ku hangalakile emisaveni leyi ya namuntlha. Hambi swi ri tano, mimpimanyeto leyi ya vutilawuri, a yi tisangi ntsako. Vuyelo byo biha byi kombise leswaku Bibele yi ri tiyisile eku kandziyiseni swinene mimpimanyeto hinkwayo leyinene ya mahanyelo.
18, 19. Xana ku honisiwa lokukulu ka mimpimanyeto ya Yehova ya ku tirhisa lokunene ka rimbewu ku vange yini?
18 Ladies’ Home Journal yi te: “Ku kandziyisa rimbewu leri a ri endliwa eka malembe ya vamakume-tsevu na vumakume-nkombo a ku tisanga ntsako lowu heleleke kambe ku karhateka lokukulu eka munhu.” Ku “karhateka lokukulu eka munhu” loku ku vulavuriwaka ha kona laha ku katsa loku ka vana lava pfilunganyiweke hi ku dlaya ka vatswari va vona vukati ni loku ka vanhu lavakulu lava tokotaka ku vaviseka lokukulu ka minsusumeto. Nakambe ku katsa ku engeteleka ka mindyangu leyi nga ni mutswari un’we ni ntungu wa vanhwanyana lavantsongo lava nga tekiwangiki lava nga ni vana loko va nga si huma evuhlangini vona hi voxe. Ku tlula kwalaho, ku katsa ni ntungu wa vuvabyi lebyi tluletiwaka hi rimbewu, byo tanihi vuvabyi bya nhlonge bya swirho swa mbeleko, chovhele, thusula, chlamydia na AIDS.
19 Hikwalaho ka leswi hinkwaswo, profesa wa ntivo-mahanyelo u tsarile: “Kumbexana hi kule ku ringana ku xiya loko swi nga ta hi antswisa ngopfu ku tikhoma emahlweni ka vukati tanihi nawu lowukulu swinene eka swilaveko swa vaaki va hina ni mfanelo ya vona ya ku ya entshunxekweni: ntshunxeko eka vuvabyi, ntshunxeko eka tinyimba leti nga lavekiki.” Bibele entiyisweni yi ri: “Ku katekile munhu l’a v̌ekaka ku ṭhemba ka yena eka Yehova, l’a nga hunḍukeriki ka la’v̌a tikukumušaka ni ka vahembi.” (Psalma 40:4) Lava tshembaka vutlhari bya Bibele a va xisiwi hi mavunwa ya lava kanetaka Bibele ni ku vula leswaku hanyelo lero biha ri tisa ntsako. Hambi loko yi tika, mimpimanyeto ya vutlhari ya Bibele i ya ku hi pfuna.
Swiphiqo Swo Nonon’hwa eVuton’wini
20. I misinya yihi ya milawu ya Bibele leyi tikombiseke yi pfuna eka lava va faneleke ku hlangavetana ni vusweti lebyikulu evuton’wini bya vona?
20 Vutlhari bya Bibele nakambe byi hi pfuna ku tamela swiphiqo swo nonon’hwa leswi hi hlangavetanaka na swona evuton’wini. Hi xikombiso, ematikweni yo tala, ku ni Vakriste lava hanyaka evuswetini lebyikulu. Hambi swi ri tano, va tshama ni vusweti bya vona va ri karhi va kuma ntsako. Njhani? Hi ku landzelela Rito leri huhutiweke ra Xikwembu. Va amukela hi matimba marito ya nchavelelo ya Psalma 55:22: “Nyiketa Yehova e timhaka ta wena, o ta ku seketela.” Va tshembela eka Yehova ku kuma matimba yo tiyisela. Kutani va tirhisa misinya ya milawu ya Bibele kutani va papalata mikhuva leyo biha, leyi nga pfuniki nchumu, yo fana ni ku dzaha ni vudakwa. Va chivirika, hi laha Bibele yi kombisaka ha kona, naswona xisweswo hakanyingi va kuma leswaku va nga wundla mindyangu ya vona loko vanhu lava lolohaka kumbe lava heleke matimba va tsandzeka. (Swivuriso 6:6-11; 10:26) Ku ya emahlweni, va yingisa xitsundzuxo xa Bibele: “U nga ṭhuki u karihela la’v̌o homboloka.” (Psalma 37:1) A va tikatsi emintlangwini yo pindzula kumbe eka mintirho ya vugevenga, tanihi ku xavisa swidzidzirisi. Swilo leswi swi nga ha nyika “nhlamulo” ya xihatla eka swiphiqo swa vona, kambe mihandzu ya nkarhi wo leha ya vava.
21, 22. (a) Xana wansati un’wana wa Mukriste u wu kumise ku yini mpfuno ni nchavelelo eBibeleni? (b) I mhaka yihi yin’wana hi Bibele leyi hi pfunaka ku xiya leswaku i Rito ra Xikwembu?
21 Xana ku landzela Bibele hakunene swa va pfuna lava nga swisiwana ngopfu? Ina, hi laha mintokoto yo tala yi kombisaka ha kona. Noni yin’wana ya Mukriste eAsia ya tsala: “Hambi leswi ndzi hanyaka kusuhi ni ntila wa vusweti, a ndzi karhatekanga kumbe ku hlundzuka. Ntiyiso wa Bibele wu ndzi tate hi langutelo lerinene.” U vika leswaku xitshembiso lexi xiyekaka lexi nyikiweke hi Yesu xi hetisekile emhakeni ya yena. Yesu u te: “Rhangani mi tilavela Mfumo wa yena ni ku lulama ka yena, kutani sweswo hinkwaswo mi ta engeteriwa swona.” (Matewu 6:33) U kombisa leswaku hi ku rhangisa ntirho wa yena eka Xikwembu evuton’wini bya yena, minkarhi hinkwayo u amukela swilo leswi vonakaka leswi lavekaka swa vutomi hi ndlela yo karhi. Naswona ntirho wa yena wa Vukriste wu n’wi nyika ntikelo ni pakani evuton’wini leswi endlaka vusweti bya yena byi tiyiseleka.
22 Entiyisweni, vuento bya vutlhari bya yona byi komba leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu hakunene. A ku na buku ni yin’we leyi humesiweke hi vanhu leyi nga hlanganisaka timhaka to hambana-hambana swinene swonghasi ta vutomi ni ku va ni vutlhari byo enta ni ku tshama yi tiyisile. Kambe ku ni mhaka yin’wana hi Bibele leyi kombisaka leswaku yi huma eka Xikwembu. Yi na matimba yo cinca vanhu leswaku va antswa. Hi ta hlamusela leswi eka xihloko lexi landzelaka.
U Nga Hlamusela Xana?
◻ Xana Timbhoni ta Yehova ti katekisiwile hi ku amukela ka tona Bibele tanihi Rito ra Xikwembu hi ndlela yihi?
◻ Tanihi lava pfumelaka eRitweni ra Xikwembu, i ndzhwalo wihi lowu hi nga na wona, naswona xana mahanyelo ya hina ya nga hi pfunisa ku yini ku hetisisa ndzhwalo lowu?
◻ I yini lexi endlaka xitsundzuxo xa vutlhari xa Bibele xi tlula xitsundzuxo xa munhu ntsena?
◻ Hi swihi swikombiso swin’wana leswi kombisaka vuento bya vutlhari bya Bibele?