“Va Tsaka Lava Nga Ni Ku Rhula”

HI 1901 Sagwadi ra Nobel ra ku Rhula, leri nyikeriweke ro sungula, ri kumiwe hi Jean-Henri Dunant, musunguri wa Xihambano xo Tshwuka, na Frédéric Passy mutivi wa ikhonomi. Ku sukela kwalaho ri nyikiwe hi makhamba ya 69, makhamba ya 55 eka vanhu vo hambana-hambana va 71, ha un’we-un’we kumbe va hlayilenyana naswona hi makhamba ya 14 eka mintlawa kumbe tinhlengeletano ta 16. Mintlawa yin’wana ya ri wine ku tlula kan’we, tanihi Komiti Ya Matiko Hinkwawo Ya Xihambano Xo Tshwuka (1917, 1944 na hi 1963) ni Hofisi ya Khomixinara la Tlakukeke wa Vahlapfa wa Nhlangano wa Matiko (1954 na hi 1981). Hikwalaho ka ku pfumaleka ka vaamukeri lava fanelekaka, komiti ya sagwadi ra Nobel yi tshikile ku endla tinyiko hi makhamba ya 19.

Hi laha u nga ha anakanyaka ha kona, vo tala lava wineke masagwadi lawa a ku ri vanhu va mfumo, tintlharhi kumbe vanhu lava hlanganeke ni tipolitiki hi ndlela yo karhi. Kambe vatsari va maphepha-hungu, vativi va nawu, vativi va ntshamisano ni vahundzuluxi va ntshamisano va ma amukerile na vona. Hambi ku ri vativi va sayense, exikarhi ka vona ku na Linus Pauling hi 1962 na Andrey Sakharov hi 1975, na vona xisweswo, tanihi varhangeri va vatirhi, Lech Wałesa hi 1983, va nyikiwile. Naswona hi 1970 sagwadi ri nyikiwe Norman E. Borlaug mutivi wa vurimi.

Munhu wa vukhongeri wo sungula ku nyikiwa sagwadi leri a ku ri bixopo-nkulu wa Lutere ya le Sweden, Nathan Söderblom, la hlawuriweke hi 1930. Hi 1946 mungheni wa Methodist ni muevhangeli John R. Mott u kume sagwadi leri, a landzeriwa hi mufundhisi ni mutivi wa filosofi Albert Schweitzer hi 1952 naswona hi 1958 hi mufundhisi wa le Belgium, Dominique Georges Pire. Hi 1964 a ku hlawuriwe murhangeri wa timfanelo ta vanhu ni mufundhisi wa Baptist, Martin Luther King, Jr.

Kambe emalembeni ya sweswinyana, vukhongeri a byi ri na xiphemu lexikulu eka matshalatshala ya misava ya ku rhula. Hikwalaho ka leswi, vanhu vanharhu eka va kaye vo hetelela lava nyikiweke Sagwadi ra Nobel ra ku Rhula a va ri va vukhongeri: nani ya Khatoliki Manana Teresa wa le Calcutta hi 1979, bixopo wa Anglican, Desmond Tutu wa le Afrika Dzonga hi 1984 na “hosi leyi nga xikwembu” ya Mubudha leyi khotsiweke ya Mutibet, Dalai Lama, n’wexemu.

I ntiyiso leswi Yesu a nga te: “Ku katekile lava tisaka ku rhula.” (Matewu 5:9) Kambe xana matshalatshala ya vukhongeri—hambi i Vukhatoliki, Vuprotestente, Vubudha kumbe byin’wana yo tirha tanihi vatisi va ku rhula—ma ta humelela?

Bibele yi hi byela leswaku misava ya sweswi yo biha leyi hambanisiweke ni Xikwembu a yi nge ku tokoti ku rhula ka nkarhi hinkwawo, ntiyiso lowu ku katseka ka vukhongeri etimhakeni ta misava leti rhandzekaka, ta ntirhisano ni ta politiki ku nga taka ku nga wu cinci. Hi ku siva tihulumendhe ta siku ra namuntlha hi Mfumo wa yena ehansi ka Kriste Yesu, ‘Hosana ya ku Rhula,’ Muvumbi hi yexe hi ku hatlisa u ta katekisa vanhu lava pfumelaka hi ku rhula.—Esaya 9:6, 7; 57:21; Psalma 46:9; Daniel 2:44.

Vanhu lava nga ni ku rhula lava xiyaka ntiyiso lowu naswona lava xaxametaka vutomi bya vona hi mfanelo va ta tsaka hakunene. Hi laha New World Translation yi vekaka marito ya Yesu ha kona: “Va tsaka lava nga ni ku rhula.”