Xikwembu Xi Ta Lehisa Mbilu Ku Fikela Kwihi?
KWALOMU ka malembe ya 3 000 lama hundzeke, wanuna wo tlhariha u tsarile a ku: ‘Vanhu va fuma van’wana ku va vavisa.’ (Eklesiasta 8:9) Hi mpfhuka a vula sweswo, swilo a swi antswi. Ematin’wini hinkwawo, vanhu kumbe mintlawa yi wutlelane mimfumo, hi ku landzelelana, va fuma ni ku dyelela vanhu van’wana. Yehova Xikwembu u swi tiyisele hi ku lehisa mbilu.
Yehova u lehise mbilu loko tihulumendhe ti dlaya timiliyoni ta vanhu hi nyimpi ni ku pfumelela vuhomboloki lebyikulu hi tlhelo ra timali. Namuntlha, wa ha lehisa mbilu loko vanhu va herisa ozoni ni loko va thyakisa moya ni lwandle. Vona ndlela leyi swi faneleke swi n’wi vavisa ha yona ku vona ku onhiwa ka misava leyi humesaka swilo kahle na ku herisiwa lokukulu ka makhwati ni vutomi bya swiharhi.
Ha Yini Xikwembu Xi Lehe Mbilu Swonghasi?
Xikombiso xo olova xi nga ha hi pfuna ku hlamula xivutiso lexi. Anakanya leswaku bindzu ri nga va njhani loko mutirhi a hambeta a hlwela ku fika. Xana n’wini u fanele a endla yini? Vululami lebyi kongomeke byi nga ha lava leswaku a hlongola mutirhi loyi hi ku hatlisa. Kambe a nga ha tsundzuka xivuriso xa Bibele lexi nge: “L’a hlwelaka ku kariha o ni ku anakanya lo’kukulu, kambe wa mbilu ya tihanyi, o ṭhov̌ela v̌uhunguki.” (Swivuriso 14:29) Ku xiyisisa ku nga ha n’wi vangela leswaku a yimanyana a nga si teka goza. A nga ha anakanya ku yima nkarhi leswaku ku leteriwa loyi a nga ta n’wi siva leswaku bindzu ri nga wi ku tlurisa.
Ku twela van’wana na kona ku nga ha n’wi vangela ku yima. Ku vuriwa yini hi ku tsundzuxa mutirhi la nga khathaliki ku vona loko a ta lulamisa tindlela ta yena? Ha yini a nga vulavuli na yena ku vona loko ku hlwela ka yena ka mukhuva ku vangiwa hi xiphiqo lexi nga tlhatlhiwaka kumbe hi mukhuva wo biha lowu nga tshungulekiki? Hambi loko n’wini wa bindzu o kunguhata ku lehisa mbilu, hambi swi ri tano, ku lehisa ka yena mbilu a ku nge vi loku nga hikiwangiki. Mutirhi u ta boheka ku hundzuka kumbe eku heteleleni a langutana ni ku hlongoriwa. Sweswo swi ta va swi ri swinene eka bindzu hi roxe ni le ka vatirhi lava landzelaka milawu.
Hi ndlela leyi fanaka, Yehova Xikwembu u lehisa mbilu loko a langutane ni vudyoho leswaku a kuma nkarhi wa ku lunghiselela ntlhantlho lowunene wa swiphiqo swo karhi. Ku tlula kwalaho, ku lehisa mbilu ka yena ku nyika vadyohi nkarhi wa leswaku va cinca tindlela ta vona kutani va kuma mimpfuno leyi nga heriki. Hikwalaho, Bibele yi hi khutaza leswaku hi nga hlundzukisiwi hi ku leha mbilu ka Xikwembu. Ku ri na sweswo, yi ri: “Twisisani leswaku loko Hosi ya hina yi lehisa mbilu, yi endlela ku hi ponisa.”—2 Petro 3:15.
Xikombiso Xa Ku Leha Mbilu Ka Xikwembu
Yehova Xikwembu u lehise mbilu emahlweni ka Ndhambi leyikulu ya siku ra Nowa. Misava ya nkarhi wolowo a a yi tele hi vukari naswona a yi homboloke ngopfu. Ha hlaya: “Kutani Yehova a v̌ona leŝaku ku biha ka v̌anhu ku kurile misav̌eni . . . kutani Yehova a ku: Nḍi ta lov̌isa e henhla ka misav̌a e v̌anhu lav̌a nḍi nga v̌a tumbuluša.” (Genesa 6:5, 7) Ina, Yehova a a wu tiva ntlhantlho lowu heleleke wa xiphiqo xa vuhomboloki enkarhini wolowo ku nga: ku susiwa ka vanhu vo homboloka. Kambe a nga swi endlangi xikan’we-kan’we. Ha yini a nga swi endlanga?
Hikuva a va nga hombolokangi hinkwavo. Nowa ni ndyangu wa yena a va lulamile emahlweni ka Xikwembu. Kutani leswaku va pfuneka, Yehova u yime hi ku lehisa mbilu ku pfumelela vanhu va nga ri vangani lavo lulama leswaku va endla malunghiselelo ya ku pona. Ku tlula kwalaho, ku yima koloko ko leha ku nyike Nowa nkarhi wo va “mutwarisi wa leswo lulama,” ku nyika lavo homboloka nkarhi wa ku cinca tindlela ta vona. Bibele yi ri: “Xikwembu loko xi lehisa mbilu xi yima xi nga endli nchumu, enkarhini lowu Nowa a nga lunghisa ngalava ha wona. Engalaveni leyi ku nghenile va nga ri vangani hileswaku vanhu va 8, lava ponisiweke ha yona ematini.”—2 Petro 2:5; 1 Petro 3:20.
Mhaka Leyi Ha Yona Xikwembu Xi Lehisaka Mbilu Sweswi
Namuntlha, xiyimo xa fana. Misava nakambe yi tele hi vukari. Tanihi le sikwini ra Nowa, Xikwembu ana se xi avanyisile misava leyi, leyi Bibele yi nge, yi “yimele siku ra ku avanyisa ni ra ku lovisa vanhu lava nga riki na mhaka na Xikwembu.” (2 Petro 3:7) Loko sweswo swi humelela, a ku nge he vi na ku onhiwa ka mbango, ku tshikileriwa ka lava tsaneke, kumbe ku tirhisiwa ka matimba hi ndlela yo biha ya makwanga.
Kutani ke, ha yini Xikwembu xi nga va herisangi khale vanhu lava nga xi chaviki? Hikuva a ka ha ri na timhaka leti a ti lava ku tlhatlhiwa na timhaka ta nkoka leti a a ti lava ku hleriwa. Entiyisweni, Yehova u ya eka ntlhantlho lowu nga wona wa xiphiqo xa vuhomboloki lowu katsaka swilo swo tala, ku katsa ku ponisiwa ka vanhu va timbilu letinene evukhumbini bya vuvabyi ni rifu.
Hi ri karhi hi tsundzuka vuyelo lebyi vuriweke eku heleni ka ndzimana leyi nga laha henhla, Yehova u kunguhate ku nyikela Muponisi loyi a nga ta nyikela nkutsulo wa swidyoho swa hina. Malunghana na yena, Bibele yi ri: “Xikwembu xi rhandzile misava swonghasi, xi ko xi nyika N’wana wa xona la nga un’we, leswaku un’wana ni un’wana la pfumelaka ka yena, a nga lovi, kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 3:16) Swi teke magidi ya malembe ku lunghiselela ndlela ya Yesu leswaku a ta ni ku nyikela vutomi bya yena hikwalaho ka vanhu. Emalembeni wolawo hinkwawo, Xikwembu hi rirhandzu xi lehise mbilu. Kambe xana lunghiselelo ro tano a a ri nga fanelanga ri yimeriwa?
Yesu u nyikele nkutsulo wa vanhu kwalomu ka magidi mambirhi ya malembe lama hundzeke. Kutani ke, ha yini Xikwembu xa ha lehisa mbilu? Xivangelo xin’wana, rifu ra Yesu ri funghe ku sungula ka tsima ra ku dyondzisa. Vanhu a a va fanele ku dyondza hi ta lunghiselelo leri ra rirhandzu naswona va nyikiwa nkarhi wa ku ri amukela kumbe ku ri ala. Sweswo a a swi ta teka nkarhi, kambe a a wu ta va nkarhi lowu tirhisiweke kahle. Bibele yi ri: “[Yehova] a [nga] hlweli ku endla leswi [a] nga tshembisa swona, hilaha van’wana va twisisaka ‘ku hlwela’ ha kona, kambe [u] lehisa mbilu hikwalaho ka n’wina; a [nga] lavi leswaku ni un’we wa n’wina a lova, kambe [u] lava leswaku hinkwavo va ta eku hundzukeni.”—2 Petro 3:9.
Mhaka Ya Hulumendhe
Mhaka yin’wana ya nkoka na yona a yi ta lava nkarhi. A a ku ri na xilaveko xo tlhantlha xiphiqo xa hulumendhe ya vanhu. Eku sunguleni, munhu a a ri ehansi ka hulumendhe ya Xikwembu. Kambe, le ntangeni wa Edeni, vatswari va hina vo sungula va yi fularherile. Va hlawula ku va ehandle ka vulawuri bya Xikwembu, va lava ku tilawula. (Genesa 3:1-5) Hambi swi ri tano, entiyisweni munhu a a nga vumberiwanga ku tifuma. Muprofeta Yeremia u tsarile a ku: “Oho Yehova, nḍa ŝi tiv̌a, ndlela ya munhu a yi le matimbeni ya yena, kambe munhu l’a fambaka a nga ka a nga lulamisi renḍo ra yena.”—Yeremia 10:23; Swivuriso 20:24.
Hambi swi ri tano, hi mpfhuka mphikamakaneta ya hulumendhe yi sunguriwile, Yehova hi ku leha mbilu u pfumelele nkarhi wa ku yi lulamisa. Entiyisweni, hi rirhandzu u pfumelele magidi ya malembe leswaku munhu a ringeta xivumbeko xihi na xihi lexi kotekaka xa hulumendhe. Kutani vuyelo byi ve byihi? Swi ve erivaleni leswaku ku hava hulumendhe ya vanhu leyi nga susaka ntshikilelo, vuhomboloki, kumbe swivangelo swin’wana swa ku nga tsaki.
Entiyisweni, hi ku xiya matimu ya vanhu, xana u kona loyi a nga vulaka leswaku Xikwembu a xi na vululami loko xi tivisa xikongomelo xa xona xo susa tihulumendhe hinkwato ta vanhu xi ti siva hi yin’we ya xona n’wini? Entiyisweni a nga kona! Hi ku tsaka hi amukela ku hetiseka ka vuprofeta lebyi bya Bibele: “E mikarini ya tihosi leti, Šikwembu ša matilo ši ta pfuša ku fuma lo’ku nga taka ku nga onhaki, ni siku riṅwe, kutani v̌uhosi bya kona byi nga ka byi nga hunḍeli ka tiko riṅwana; ku ta seletela ni ku herisa ku fuma kuloku hikwako, kambe kona ku va kona hi laha ku nga riki na makumu.”—Daniel 2:44.
Hosi ya le tilweni ya Mfumo wolowo i Yesu la pfuxiweke. Ku n’wi lunghiselela xikhundla xexo—kun’we ni ku hlawula vanhu ku va vafumi-kulobye na yena—swi teke nkarhi. Hi nkarhi wolowo hinkwawo, Xikwembu xi lehise mbilu.
Pfuneka Sweswi Hi Ku Leha Mbilu Ka Xikwembu
Namuntlha, vanhu va timiliyoni eka matiko ya kwalomu ka 212 va pfuneka hi ku lehisa mbilu ka Xikwembu. Va ni vun’we eku naveleni ka vona ku yingisa Xikwembu ni ku tirhela hulumendhe ya xona ya le tilweni. Loko va hlangana swin’we eTiholweni ta vona ta Mfumo, va dyondza ndlela leyi antswaka yo tirhisa misinya ya Bibele evuton’wini bya vona. A va hlanganyeli eka tipolitiki leti avaneke ta misava leyi, hambi leswi va titsongahatelaka tihulumendhe ta vanhu ntsendze loko Xikwembu hi ku lehisa mbilu xa ha ti pfumelela ku tirha.—Matewu 22:21; Varhoma 13:1-5.
Ku twanana ko tano exikarhi ka vanhu vo tarisa xileswi swi kurisa Yehova tanihi Loyi a nga tisaka ku twanana exikarhi ka vanhu lava hi ku tirhandzela va dyondzaka ku n’wi rhandza ni lava lavaka ku n’wi tirhela. Handle ko kanakana u hlangane ni vanhu lava loko va ri karhi va yisa emahlweni ntirho lowu fanaka ni lowu Yesu hi yexe a wu sunguleke, wa ku twarisa mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. Yesu u vhumbe ku chaputa ka ntirho lowu loko a te: “Kutani Evhangeli leyi ya Mfumo yi ta twarisiwa emisaveni hinkwayo, leswaku yi va vumbhoni eka vanhu va matiko hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.”—Matewu 24:14.
Ku Nga Ri Khale Ngopfu!
Vumbhoni lebyi vonakaka byi kombisa leswaku malunghiselelo ya hulumendhe yo lulama ya Xikwembu leswaku yi teka ku fuma ka siku na siku ka misava, ma le kusuhi no helela. Endzhaku ko hlamusela vuyelo lebyi vavisaka lebyi hi byi voneke eka lembe xidzana leri bya ku hluleka ka hulumendhe ya vanhu, Yesu u te: “Loko mi vona swilo sweswo swi humelela, mi ta tiva leswaku Mfumo wa Xikwembu wu le kusuhi.”—Luka 21:10, 11, 31.
Hi ku hatlisa, Xikwembu xi ta susa lavo biha emisaveni. Marito ya mupisalema ma ta va ni ku tirha ka xiviri: “L’av̌o biha v̌a ta susiwa . . . ku sele nkarinyana, kutani lo’wo biha a nga ka a nga ha v̌i kona; u ta lav̌isisa šivandla ša yena, kutani a ta v̌a a nga ha ri kona.” (Psalma 37:9, 10) Xana u nga anakanya hi misava leyi nga hava vuhomboloki? I mani la nga ta fambisa swilo hi nkarhi wolowo? Bibele yi ri: “Hosi [Kriste Yesu la vekiweke ematilweni] yi ta fuma hi ku lulama, tihosana, na tona, [vahlawuriwa va yena lava tshembekaka emisaveni] ti ta risa hi ku lulama. Ntirho wa ku lulama ku ta v̌a ku rula, ni mihanḍu ya ku lulama, e ku wisa ni ku ṭaka lo’ku nga yiki helo. Kutani tiko ra mina ri ta aka v̌uakweni byo ṭaka, ne tindlwini le’ti ṭhembekaka, ne tinḍawini le’ti nga ni ku ṭaka e ku wiseni.”—Esaya 32:1, 17, 18.
Xisweswo, hulumendhe ya le tilweni ya Xikwembu yi ta herisa vuyelo byo biha bya vudyoho bya munhu ivi yi endla lava tshembelaka eka xona va va vanhu vo rhula. Loko yi hlamusela ku rhula loku, Bibele yi ri: “Hlolwa ri ta ṭhamisa ni šinyimpfana, yingwe yi ta etlela ni šimbutana. Role ni šinghalana, ni homu le’yi noneke, ŝi ta v̌a kuṅwe, ŝi byisiwa hi wanḍisanyana . . . Ku nga ka ku nga endliwi ŝo biha, ni ku onhiwa e nthav̌eni hikwayo le’yi kwetsimaka ya mina; hikuv̌a ku tiv̌a Yehova ku ta eneta misav̌a, tanihi leŝi mati ma funengetaka v̌uento bya lwandle.”—Esaya 11:6-9.
Mawaku vuyelo lebyi hlamarisaka swonghasi hikwalaho ka ku lehisa ka Xikwembu mbilu! Hikwalaho, ematshan’wini yo vilela hi leswaku Xikwembu xi yime nkarhi wo leha, ha yini u nga tirhisi ku lehisa mbilu ka xona leswaku u titsongahatela Mfumo wa xona? Dyondza leswaku mimpimanyeto ya xona hi yihi eBibeleni kutani u fambisana na yona. Hlanganyela ni van’wana lava hi ku rhula va titsongahataka eka xona. Kutani, ku leha mbilu ka Xikwembu ku ta ku tisela mikateko leyi nga heriki.