Vhiki Leri Cinceke Misava

“Ku katekile loyi a taka hi vito ra Yehova!”—MATEWU 21:9, NW.

1. I mintlawa yihi yimbirhi leyi nga faniki leyi khumbiweke hi swiendlakalo eka August la hundzeke?

“MASIKU MANHARHU YA MAXANGU LAMA TSHUKISEKE MISAVA.” Hi August 1991, tinhloko-mhaka ta mahungu to tanihi leti, ti kandziyise mhaka ya leswaku misava yi nga hundzuriwa yi va ya mpfilumpfilu hi masikunyana ntsena. Hakunene, masiku yo hetelela ya August a ma tele hi swiendlakalo, ku nga ri eka misava ntsena kambe ni le ka ntlawa lowu Yesu a vulavuleke ha wona a ku: “A hi va misava.” Ntlawa lowu namuntlha wu tiviwa tanihi Timbhoni ta Yehova.—Yohane 17:14.

2, 3. (a) Ntshunxeko wu kandziyisiwe njhani le Zagreb ku nga khathariseki makhombo ya nyimpi? (b) Ripfumelo leri tiyeke ri hakerisiwe ku yini eOdessa?

² Ntsombano wa matiko hinkwawo wo sungula wa Timbhoni ta Yehova lowu nga si tshamaka wu kunguhatiwa eYugoslavia, a wu hleleriwe August 16 ku ya ka 18. Hi laha swi endlekeke ha kona, nakambe a wu ta va ntsombano wo sungula lowukulu wa vanhu va Yehova eka tiko leri a ri ri kusuhi ni nyimpi ya xin’wana-manana. Timbhoni ta kwalaho, kun’we ni vatirhi vo tirhandzela lava humaka ematikweni ya le kusuhi, va tirhe tin’hweti timbirhi eku pfuxeteni ka xitediyamu xa bolo xa HAŠK Građanski le Zagreb. A xi ri xivandla lexi tengeke, lexi sasekeke, xa Ntsombano wa “Varhandzi Va Ntshunxeko Wa Xikwembu.” Magidi ya vapfhumba va matiko hinkwawo ma lunghiselele ku va kona, ku katsa ni lava humaka eUnited States va 600. Loko khombo ra nyimpi ya xin’wana-manana ri xungeta, rito ri hangalakile ri ku: “Maamerika ma nga ka ma nga ti.” Kambe va tile, kun’we ni vapfhumba lava humaka ematikweni man’wana yo tala. A ku languteriwe vanhu va 10 000 ntsena lava a va ta va kona, kambe exitediyamu ku ve ni vanhu va 14 684 hi siku ro hetelela! Hinkwavo va katekisiwile swinene hikuva a va ‘tshikanga ku hlengeletana swin’we.’—Vaheveru 10:25.

³ Masiku manharhu ya le ndzhaku ka ntsombano wa le Zagreb, matshalatshala yo vutla mfumo lama nga humelelangiki ma endliwile le Soviet Union. Enkarhini wolowo, varhandzi va ntshunxeko wa Xikwembu a va endla malunghiselelo yo hetelela ya ntsombano wa vona eOdessa le Ukraine. Xana ntsombano a wu ta khomiwa? Hi ripfumelo leri tiyeke vamakwerhu va endle malunghiselelo yo hetelela yo pfuxeta xitediyamu, naswona vapfhumba a va ri karhi va ta. Tanihi hlorhi, matshalatshala lawaya yo vutla mfumo ma herile. Ntsombano lowu tsakisaka wu khomiwile hi August 24, 25, lava veke kona va ri 12 115 naswona 1 943—tiphesente ta 16 ta nhlohlorhi ya lava nga kona—va khuvuriwile! Timbhoni leti letintshwa, kun’we ni vahlayisi va vutshembeki va khale, va tsakisiwile hi leswi va teke entsombanweni hi ku tshembela swinene eka Yehova.—Swivuriso 3:5, 6.

4. Timbhoni ta le Yuropa Vuxa a ti landzelela ntila wihi lowu andlariweke hi Yesu?

⁴ Timbhoni leti to tshembeka a ti landzela ntila lowu vekiweke hi Xikombiso xa hina, Yesu Kriste. A nga ku honisanga ku va kona eminkhubyeni leyi Yehova a leriseke leswaku yi khomiwa, hambi loko Vayuda va lava ku n’wi dlaya. Loko a ta eYerusalema eka Paseka ya yena yo hetelela, a va yimile va rhendzele tempele, va vutisa va ku: “Xana mi ehleketa yini? A a nga ti enkhubyeni! Xana ú ta ta xana?” (Yohane 11:56) Kambe u tile! Leswi swi pfule ndlela ya vhiki leri chaputeke hi ku hundzuriwa ka ndlela ya matimu ya munhu. Xana sweswi hi nga pfuxeta tinhla-nkulu tin’wana ta vhiki rero—Nisan 8 ku ya ka 14 eka khalendara ya Xiyuda?

Nisan 8

5. Yesu a a tiva yini loko a ya eBetaniya hi Nisan 8, 33 C.E.?

⁵ Esikwini leri Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va fika eBetaniya. Laha, Yesu u ta heta vusiku bya tsevu ekaya ra Lazaro munghana wa yena lonkulu, loyi a ha ku n’wi pfuxaka eku feni. Betaniya yi le kusuhi na Yerusalema. Yesu ana se u tsundzuxe vadyondzisiwa vakwe exihundleni, a ku: “Vonani, hi tlhandlukela eYerusalema, kutani N’wana-wa-Munhu ú ta nyiketiwa eka vaprista lavakulu ni vatsari; va ta n’wi avanyisela rifu; va ta n’wi nyiketa eka vamatiko leswaku vona va tlanga hi yena, va n’wi ba hi minkhavi ni ku n’wi [belela, NW]; kutani, hi siku ra vunharhu, ú ta pfuka eku feni.” (Matewu 20:18, 19) Yesu u swi xiya kahle leswaku sweswi u fanele a langutana ni miringo leyi khomisaka gome. Hambi swi ri tano, loko nkarhi wa ndzingo lowukulu wu tshinela, u endla matshalatshala wahi ni wahi yo tirhela vamakwavo hi rirhandzu. Onge na hina hi nga tshama hi ri ni ‘langutelo leri ra mianakanyo leri a a ri ri eka Kriste Yesu.’—Vafilipiya 2:1-5; 1 Yohane 3:16.

Nisan 9

6. Emadyambyini ya Nisan 9, Mariya u endle yini naswona Yesu u te yini eka Yudasi?

⁶ Madyambu lama landzeleke, loko Nisan 9 ri sungula, Yesu u dya swakudya ekaya ra Simoni loyi khale a a ri na nhlokonho. Kutani Mariya makwavo wa Lazaro a chela mafurha yo nun’hwela lama durhaka swinene enhlokweni ni le milengeni ya Yesu kutani a n’wi sula milenge hi misisi ya yena. Loko Yudasi a ala, Yesu u ri: “N’wi tshikeni a hlayisa mafurha lawa, a ma hlayisela siku ra ku lahliwa ka mina.” Loko va twa leswaku Vayuda vo tala va ya eBetaniya ni leswaku va pfumela eka Yesu, vaprista lavakulu va kunguhata ku dlaya yena na Lazaro.—Yohane 12:1-7.

7. Eka mixo wa Nisan 9, vito ra Yehova ri dzunisiwe njhani, naswona Yesu u vhumbe yini?

⁷ Ni mixo swinene, Yesu u ya eYerusalema. Mintshungu yi huma yi ya n’wi hlanganyisa yi tlakusa marhavi ya mincindzu, yi huwelela yi ku: “Hozana! A ku dzunisiwe la taka hi vito ra [Yehova, NW]! A ku dzunisiwe yena Mufumi wa Israele!” Kutani Yesu u hetisisa vuprofeta bya Zakaria 9:9 hi ku gada mbhongholo a ya emutini hi yona. Loko a tshinela eYerusalema, wa ri rilela, a vhumba leswaku Varhoma va ta ri rhendzela hi timhandzi to tontswa ivi va ri lovisa—vuprofeta lebyi a byi ta va ni ku hetiseka loku hlamarisaka endzhaku ka malembe ya 37. (Leswi nakambe swi kombisa ku karhateka ka Vujagana, lebyi byi gwineheke hi ku landza ntila wa Yerusalema wa khale.) Valawuri va Vayuda a va nga n’wi lavi Yesu a va hosi ya vona. Va huwelela hi ku hlundzuka va ku: “Vonani, misava hinkwayo yi landza yena.”—Yohane 12:13, 19.

Nisan 10

8. Hi Nisan 10, Yesu u xi kombisise ku yini xichavo lexi enteke hi yindlu ya Yehova ya xikhongelo, naswona ku landzele yini?

⁸ Yesu u tlhela a endza etempeleni. Ra vumbirhi, u humesa van’wamabindzu va makwanga ni vacinci va timali. Bindzu—“ku rhandza ngopfu mali”—a ri fanelanga ri endliwa endlwini ya Yehova ya xikhongelo! (1 Timotiya 6:9, 10) Yesu u le kusuhi no fa. U vulavula hi ku byala mbewu leswaku a hlamusela leswi. Mbewu yo sungula ya fa, kambe ya mila yi humesa rihlanga leri tswalaka mbewu yo tala. Hi ku fanana, ku fa ka Yesu ku ta tisa vutomi lebyi nga heriki eka mintshungu leyi pfumelaka eka yena. Hi ku karhatiwa hi ku anakanya rifu ra yena leri tshinelaka, Yesu u khongelela leswaku vito ra Tata wakwe ri dzunisiwa. Loko ri hlamula, rito ra Xikwembu ri pfuma ri huma etilweni leswaku hinkwavo lava nga kona va ri twa: “Ndzi ri dzunisile, ndzi ta engeta ndzi ri dzunisa.”—Yohane 12:27, 28.

Nisan 11—Siku Ra Ntirho

9. (a) Eku sunguleni ka siku ra Nisan 11, Yesu u tirhise swikombiso eku soleni ka Vayuda lava gwineheke hi ndlela yihi? (b) Hi ku ya hi xifaniso xa Yesu, i vamani lava lahlekeriweke hi lunghelo lerinene?

⁹ Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va tlhela va suka eBetaniya, hi siku lerikulu ra ntirho. Yesu u tirhisa swifaniso swinharhu ku kombisa xivangelo xa ku soriwa ka vugwinehi bya Vuyuda. U rhuketele nkuwa lowu nga riki na mihandzu, naswona ku vuna ka wona ku kombisa tiko ra Vayuda, leri nga riki na ripfumelo, leri nga tswaliki mihandzu. Loko a nghena etempeleni, u hlamusela ndlela leyi vahlakuri vo biha va n’wini wa nsimu eku heteleleni va dlayaka ha yona n’wana wa n’wini ni mudyandzhaka—a kombisa ndlela leyi Vayuda va onhaka ku tshembela ka vona eka Yehova ha yona, loku ku nga ta chaputiwa hi ku va va dlaya Yesu. U hlamusela nkhuvo wa vukati lowu hleriweke hi Hosi—Yehova—laha vaendzi lava rhambiweke (Vayuda) va nga tiki hikwalaho ka vutianakanyi. Hikwalaho, xirhambo xi ya eka lava va le handle—Vamatiko—van’wana va vona va xi amukela. Kambe munhu loyi a kumiwaka a nga ri na nguvu ya nkhuvo wa humesiwa. U yimela Vakriste va vukanganyisi va Vujagana. Vayuda vo tala va siku ra Yesu va rhambiwile, “kambe lava hlawuriwaka a hi vangani” leswaku va va exikarhi ka lava 144 000 lava funghiweke lava nga ta dya ndzhaka ya Mfumo wa le matilweni.—Matewu 22:14; Nhlavutelo 7:4.

10-12. (a) Ha yini Yesu a sandze vafundhisi va Vayuda, naswona i marito wahi yo sandza lawa a ma vuleke eka vakanganyisi volavo? (b) Eku heteleleni, ku avanyisa ku endliwe njhani eka vagwinehi va Vuyuda?

¹⁰ Vafundhisi va Vayuda va vukanganyisi va lava ndlela yo khoma Yesu, kambe u hlamula swivutiso swa vona swo tala swo n’wi phasa naswona u va khomisa tingana emahlweni ka vanhu. Vona, vaxandzuki lava va vukhongeri va Vayuda! Vona ndlela leyi Yesu a va sandzaka ha yona erivaleni! Va lava swiambalo leswi vonakaka, leswi xiyekaka ni mavito yo duma swinene, tanihi ‘Rhabi’ na “Tatana,” ku fana ni vafundhisi vo tala esikwini ra hina. Yesu u veka nawu: “Un’wana ni un’wana loyi a tikurisaka, ú ta tsongahatiwa; kutani un’wana ni un’wana la titsongahataka, ú ta kurisiwa.”—Matewu 23:12.

¹¹ Yesu u sola varhangeri volavo va vukhongeri hi matimba. U huwelela minkarhi ya nkombo a ku: “Mi ni khombo,” a va vitana vafambisi vo fe mahlo ni vakanganyisi. Nkarhi wun’wana ni wun’wana u nyikela xivangelo lexi twalaka xa ku avanyisa. Va pfala ndlela yo nghena eMfun’weni wa le matilweni. Loko va phasa muproselita, u va la faneriwaka hi Gehena kambirhi, a faneriwa hi ndzoviso hikwalaho ka xidyoho lexikulu xa nkarhi lowu hundzeke kumbe ku hisekela etlhelo. “Swihunguki ni lavo fe mahlo,” ku vula Yesu, hikwalaho ka leswi Vafarisi va langutaka nsuku wa tempele ematshan’wini yo hlayisa vugandzeri byo tenga kona. Va honisa vululami, tintswalo ni ku tshembeka loko va hakela vukhume bya ximbowambowani, bya dili ni bya kumini, kambe a va na mhaka ni timhaka letikulu ta Nawu. Ku hlantswa ka mihivahivani ku nga ka ku nga ri susi thyaka ra vona ra le ndzeni—i mbilu ntsena leyi hlantsiweke hi ripfumelo eka gandzelo ra Yesu leri tshinelaka leyi nga endlaka sweswo. Vukanganyisi ni vuhomboloki bya vona bya le ndzeni byi thyakisa ‘ku basa’ hinkwako ka le handle.—Matewu 23:13-29.

¹² Ina, i khombo hakunene eka Vafarisi, hakunene i “vana va lava va nga dlaya vaprofeta” va khale! I tinyoka, vana va timhiri lava avanyiseriweke eGehena, hikuva va nga ka va nga dlayi Yesu ntsena kambe va ta dlaya ni lava a va rhumaka. Loku i ku avanyisa loku nga ta wela “rixaka leri.” Hi ku hetiseka ka swona, Yerusalema ri lovisiwile endzhaku ka malembe ya 37.—Matewu 23:30-36.

13. Marito ya Yesu eka minyikelo ya tempele ma kombisiwa eka swiyimo swihi namuntlha?

¹³ A nga si huma etempeleni, Yesu u bumabumela noni ya xisiwana leyi hoxaka swimalana swimbirhi endhawini ya mali—“hinkwaswo leswi a a ta hanya ha swona.” Hakunene swa hambana ni vanhu lava fuweke va makwanga, lava hoxaka minyikelo yo hetisisa nawu ntsena! Tanihi noni yoleyo ya xisiwana, Timbhoni ta Yehova namuntlha ti nyikela nkarhi, matimba ni timali hi ku swi rhandza leswaku ti seketela ni ku kurisa ntirho wa Mfumo wa misava hinkwayo. I ku hambana lokukulu swinene ni vaevhangeli vo biha va TV lava dyelelaka mintlhambi ya vona ni ku simeka mimfumo leyi fuwisaka vona vini!—Luka 20:45–21:4.

Loko Nisan 11 Yi Ya Eku Heleni

14. I gome rihi leri Yesu a ri kombiseke, naswona ku vutisisa ka vadyondzisiwa vakwe u ku hlamurise ku yini?

¹⁴ Yesu u rilela Yerusalema ni vanhu va rona ivi a ku: “Ku sukela sweswi, a mi nga ha ndzi voni, ku ko ku fika siku leri mi nga ta ku: ‘A ku dzunisiwe la taka hi vito ra [Yehova, NW].’” (Matewu 23:37-39) Endzhaku, loko va tshame eNtshaveni ya Mintlhwari, vadyondzisiwa va le kusuhi va Yesu va n’wi vutisa ehenhleni ka leswi kutani loko a hlamula, Yesu u hlamusela xikombiso lexi nga ta fungha vukona bya yena ematimbeni ya Mfumo ni ku hela ka mafambiselo layo biha ya swilo ya Sathana.—Matewu 24:1–25:46; Marka 13:1-37; Luka 21:5-36.

15. I xikombiso xihi lexi Yesu a xi nyikeleke malunghana ni vukona bya yena bya ku avanyisa, naswona xi hetiseka ku sukela rini?

¹⁵ Loko a kombetela eka vuavanyisi bya Yehova lebyi a a ta byi endla ku nga ri khale etempeleni, Yesu u kombisa leswaku leswi swi fungha swiendlakalo leswi chavisaka swa nkarhi lowu taka eku heleni ka mafambiselo ya swilo hinkwawo. Nkarhi wolowo wa vukona bya yena wu ta funghiwa hi ku tlhekeka ka tinyimpi hi mpimo lowu nga si tshamaka wu va kona, kun’we ni tindlala, ku tsekatseka ka misava ni mintungu, swin’we ni ku pfumaleka ka rirhandzu ni vuhomboloki. Leswi swi ve ntiyiso eka misava ya hina ya lembe xidzana ra vu-20 ku sukela hi 1914!

16, 17. I swiendlakalo swihi swa misava leswi Yesu a swi hlamuseleke, naswona Vakriste va fanele va byi amukela njhani vuprofeta lebyi?

¹⁶ Nhlohlorhi yi ta fikeleriwa eka “nhlomulo [lowukulu lowu nga si vaka, NW] kona hi mpfhuka misava yi tumbulukile ku fikela namuntlha, naswona a wu nga ha vi kona ni siku ni rin’we.” Tanihi leswi wu nga ta tsema nhlana tanihi Ndhambi ya siku ra Nowa, Yesu u tsundzuxa hi ku lwisana ni ku landzelela swilo swa misava. “Hitekani ke, hikuva a mi tivi siku leri Hosi ya n’wina yi nga ta ta ha rona.” Ha tsaka swonghasi leswi N’wini a hlawuleke “nandza la tshembekaka, wo tlhariha” la totiweke leswaku a twarisa xitsundzuxo ni ku phamela ndzalo ya swakudya swa moya esikwini leri ra vukona byakwe!—Matewu 24:21, 42, 45-47.

¹⁷ Eka lembe xidzana ra hina ra vu-20, hi vone “matiko ma . . . hela ntamu . . . vanhu va . . . titivala hi ku chava ni ku ehleketa hi leswi nga ta humelela la misaveni.” Kambe Yesu wa hi byela: “Loko swilo sweswo swi sungula ku humelela, ololokani, mi languta henhla, hikuva ku kutsuriwa ka n’wina ku kusuhi.” Naswona wa hi tsundzuxa: “Tivoneleni leswaku timbilu ta n’wina ti nga tikeriwi hi makolo ni ku pyopyiwa, ni ku vilela hi swa vutomi lebyi, naswona tivoneleni leswaku siku rero ri nga mi tshuketi . . . kukotisa xirimbani.” Hi nga amukeriwa hi Yesu, “N’wana-wa-Munhu,” ntsena loko hi tshama hi xalamukile eka vukona bya yena.—Luka 21:25-28, 34-36.

18. I xikhutazo xihi lexi hi nga xi kumaka eka swikombiso swa Yesu swa vanhwana va khume ni swa titalenta?

¹⁸ Loko a heta ku kombetela eka swiendlakalo swa manguva lawa hi ndlela leyi hlamarisaka, Yesu u nyikela swikombiso swinharhu. Xo sungula, eka xifaniso xa vanhwana va khume, u tlhela a kandziyisa xilaveko xa ‘ku xalamuka.’ Kutani, eka xikombiso xa malandza ni titalenta, u kombisa ndlela leyi migingiriko yi hakeriwaka ha yona hi xirhambo ‘xo nghena eku tsakeni ka N’wini.’ Vakriste lava totiweke, lava fanekiseriwaka hi swifaniso leswi, kun’we ni tinyimpfu tin’wana, va nga kuma xikhutazo lexikulu eka tinhlamuselo leti ta matimba.—Matewu 25:1-30.

19, 20. I vuxaka byihi lebyi tsakisaka bya manguva lawa lebyi kombisiwaka hi xifaniso xa Yesu xa tinyimpfu ni timbuti?

¹⁹ Xikombiso xa vunharhu xi vulavula hi vukona bya Yesu ematimbeni ya Mfumo endzhaku ka loko a fikile ku ta tshama exiluvelweni xa yena lexi vangamaka xa le tilweni. I nkarhi wo avanyisa matiko ni wo hambanisa vanhu va misava va va mintlawa mimbirhi, wun’wana wu ri wa vanhu lava fanaka ni tinyimpfu lava titsongahataka, lowun’wana wa vanhu vo oma tinhloko lava fanaka ni timbuti. Tinyimpfu ti endla matshalatshala yo tikombisa ti seketela vamakwavo va Hosi—vatotiwa lava saleke emisaveni enkarhini lowu wa ku hela ka misava. Tinyimpfu leti ti hakeriwa hi vutomi, kasi timbuti leti nga tlangeriki ti ya eku lovisiweni hi laha ku nga heriki.—Matewu 25:31-46.

²⁰ Mawaku vuxaka lebyinene swonghasi lebyi hi byi vonaka exikarhi ka tinyimpfu tin’wana ni vamakwavo va Hosi eku heleni ka mafambiselo lawa ya swilo! Hambi leswi masalela lama totiweke ma byarheke ndzhwalo lowukulu wa ntirho eku sunguleni ka vukona bya Hosi, timiliyoni ta tinyimpfu tin’wana leti chivirikaka sweswi ti endla tiphesente ta 99,8, ta malandza ya Xikwembu ya le misaveni. (Yohane 10:16) Na vona va tikombisa va tiyimisele ku tiyisela ‘ndlala, torha, vusweti, vuvabyi ni ku khotsiwa’ tanihi vanghana va vatotiwa lava hlayisaka vutshembeki.a

Nisan 12

21. I yini leswi tinyikeke matimba hi Nisan 12, naswona hi ndlela yihi?

²¹ Rhengu ro dlaya Yesu ri tinyika matimba. Yudasi u endzela vaprista lavakulu etempeleni, va twanana ku xenga Yesu hi swiphemu swa silivhere swa 30. Leswi na swona swi profetiwile.—Zakaria 11:12.

Nisan 13

22. I lunghiselelo rihi leri endliweke hi Nisan 13?

²² Yesu, loyi a nga sukiki Betaniya, kumbexana hi ku lava ku khongela ni ku anakanyisisa, u rhumela vadyondzisiwa vakwe eYerusalema ku ya lava “munhu wo karhi.” Endlwini ya munhu loyi, va lunghiselela Paseka, ekamareni lerikulu ra le henhla. (Matewu 26:17-19) Loko dyambu ri pela hi Nisan 13, Yesu u hlanganyela na vona kwalaho eka nkhuvo lowu hlamarisaka swonghasi ematin’wini hinkwawo. I yini leswi nga ta humelela sweswi hi Nisan 14? Xihloko xa hina lexi landzelaka xi ta hlamusela.

[Nhlamuselo ya le hansi]

A Wu Ta Katsakanya Njhani?

◻ I malwandla ni ku hoyozela kwihi loku van’wana va ku nyikeke Yesu hi Nisan 8 ku ya ka 10?

◻ Yesu u va paluxe njhani vafundhisi va vukanganyisi hi Nisan 11?

◻ I vuprofeta byihi lebyikulu lebyi Yesu a byi nyikeleke, naswona byi hetiseka njhani namuntlha?

◻ Swiendlakalo swi fambise ku yini swi ya eku chaputeni hi Nisan 12 na 13?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]

Yesu u bumabumela noni ya xisiwana leyi nyikeleke swimalana swimbirhi—hinkwaswo leswi a yi ri na swona