U Tsutsumisa Ku Yini eMphikizanweni Wa Vutomi?
“Xana a mi swi tivi leswaku, hambiloko lava phikizanaka hi ku tsutsuma erivaleni ra mintlangu va tsutsuma hinkwavo, la kumaka hakelo i un’we ntsena ke? Tsutsumani hi mukhuva lowu wu nga ta mi pfuna ku yi kuma.”—1 VAKORINTO 9:24.
1. Bibele yi fanisa riendzo ra hina ra Vukriste ro tsutsuma na yini?
BIBELE yi fanisa ku lava ka hina ka vutomi lebyi nga heriki ni mphikizano. Loko a ya eku feni, Pawulo hi yexe u te: “Ndzi lwile nyimpi leyinene, ndzi hetile mpfhuka wa mina wa ku tsutsuma, ndzi hlayisile ku pfumela.” U khutaze Vakriste-kulobye ku endla leswi fanaka, loko a ku: “A hi tshikeni hinkwaswo leswi swi hi sivelaka ku ya emahlweni, ni vudyoho lebyi hatlaka ku hi namarhela, hi tsutsuma hi ri ni ku tiyisela eku tsutsumeni ka mpfhuka lowu hi vekeriweke wona.”—2 Timotiya 4:7; Vaheveru 12:1.
2. I masungulo wahi lama khutazaka lama hi ma vonaka emphikizanweni wa vutomi?
2 Mpimanyeto wolowo wa fanela hikuva mphikizano wu ni masungulo, mpfhuka lowu vekiweke, ni mahetelelo kumbe pakani. Kutani swa fana ni endlelo ra nhluvuko wa hina emoyeni wo hluvukela evuton’wini. Tanihi laha hi swi voneke ha kona, lembe rin’wana ni rin’wana vanhu va madzana ya magidi va sungula mphikizano wa vutomi hi ndlela leyi tsakisaka swinene. Hi xikombiso, emalembeni ya ntlhanu lama hundzeke vanhu va kwalomu ka 1 336 429 va sungule mphikizano hi ku tinyikela ni ku khuvuriwa ematini. Ku chivirika ko tano eku sunguleni ka khutaza swinene. Hambi swi ri tano, nchumu wa nkoka i ku va kona emphikizanweni ku fika eku heleni ka wona. Xana wa swi endla leswi?
Mphikizano Wa Vutomi
3, 4. (a) Xana Pawulo u kombise njhani nkoka wo tsutsuma hi laha ku faneleke emphikizanweni? (b) Xana van’wana va tsandzeke njhani ku hlayisa xitsundzuxo xa Pawulo?
3 Loko a kandziyisa nkoka wo hambeta hi va kona emphikizanweni, Pawulo u tsundzuxile a ku: “Xana a mi swi tivi leswaku, hambiloko lava phikizanaka hi ku tsutsuma erivaleni ra mintlangu va tsutsuma hinkwavo, la kumaka hakelo i un’we ntsena ke? Tsutsumani hi mukhuva lowu wu nga ta mi pfuna ku yi kuma.”—1 Vakorinto 9:24.
4 I ntiyiso, emintlangwini ya khale, hakelo a yi kumiwa hi munhu un’we ntsena. Hambi swi ri tano, emphikizanweni wa vutomi, un’wana ni u’wana wa faneleka ku kuma hakelo. I swa nkoka ku heta mpfhuka hinkwawo! Lexi tsakisaka, van’wana va tsutsume mpfhuka hi ku tshembeka evuton’wini bya vona hinkwabyo, ku kota muapostola Pawulo. Naswona timiliyoni ti hambeta ti tsutsuma. Kambe, van’wana va tsandzekile ku ya emahlweni kumbe ku endla nhluvuko ku fikela loko va heta. Ematshan’weni ya sweswo, va pfumelele swilo swin’wana swi va sivela lerova va huma emphikizanweni kumbe va susiwa. (Vagalatiya 5:7) Leswi swi fanele swi hi endla leswaku hi tikambela ku vona leswaku hi tsutsuma njhani emphikizanweni wa vutomi.
5. Xana Pawulo a a fanisa mphikizano wa vutomi ni ntlangu? Hlamusela.
5 Xivutiso xi nga ha vutisiwa: Pawulo a a vula yini loko a ku “la kumaka hakelo i un’we ntsena”? Hi laha swi kombisiweke ha kona eku sunguleni, a a nga vuli swona leswaku exikarhi ka hinkwavo lava sunguleke mphikizano wa vutomi, a ku ta va un’we ntsena la nga ta kuma hakelo ya vutomi lebyi nga heriki. Handle ko kanakana sweswo a swi tano, hikuva hi ku phindha-phindha, u swi vule kahle leswaku i ku rhandza ka Xikwembu leswaku vanhu hinkwavo va ponisiwa. (Varhoma 5:18; 1 Timotiya 2:3, 4; 4:10; Tito 2:11) E-e, a a nga vuli swona leswaku mphikizano wa vutomi i mphikizano lowu munhu a ringetaka ku hlula vanhu lavan’wana hinkwavo. Vakorinto a a va wu tiva kahle muxaka wa moya wa mphikizano lowu a a wu ri kona exikarhi ka vaphikizani eMintlangwini ya vona ya Vaisthmus, leyi ku vuriwaka leswaku a a yi xiximiwa swinene enkarhini wolowo ku tlula Mintlangu ya Tiolimpiki. Kutani ke, Pawulo a a vula yini?
6. Xana mongo wu paluxa yini malunghana ni nhlamuselo ya Pawulo ya mutsutsumi emphikizanweni?
6 Hi ku tshaha xikombiso xa mutsutsumi, Pawulo ngopfu-ngopfu a a vulavula hi ntshembo wa yena wa ku ponisiwa. Eka tindzimana leti landzelaka, u hlamusele ndlela leyi a nga tirha ha yona hi matimba ni ku tikarhata hi tindlela to tala. (1 Vakorinto 9:19-22) Kutani eka ndzimana 23, u te: “Ndzi endla hinkwaswo leswi hikwalaho ka Mahungu Lamanene, leswaku ndzi kota ku averiwa minkateko ya wona.” U swi xiyile leswaku ku ponisiwa ka yena a a ku nga tiyisiwanga hikwalaho ka leswi a a hlawuriwile ku va muapostola kumbe hikwalaho ka leswi a nga heta malembe yo tala a ri ku chumayeleni ka van’wana. Leswaku a katseka eka mikateko ya mahungu lamanene, u fanele a hambeta a tikarhata hikwalaho ka mahungu lamanene. U fanele a tsutsuma a tiyimisele swinene ku ya hlula, a tikarhata swinene ku kota loko a ri ku tsutsumeni hi milenge eMintlangwini ya Vaisthmus, laha ‘hakelo yi kumiwaka hi un’we ntsena.’—1 Vakorinto 9:24a.
7. Ku laveka yini leswaku hi ‘tsutsuma hi mukhuva lowu hi nga ta yi kuma’?
7 Hi nga dyondza swo tala emhakeni leyi. Hambi leswi un’wana ni un’wana la nghenelaka mphikizano a lavaka ku hlula, hi lava tiyimiseleke hi mbilu hinkwayo ntsena lava nga ni ntshembo wo hlula. Hikokwalaho, a hi fanelanga hi vilela hikwalaho ka leswi hi ngheneleke mphikizano. A hi fanelanga hi ehleketa leswaku swin’wana ni swin’wana swi ta famba kahle hikuva hi ‘le ntiyisweni.’ Hi nga ha byarha vito leri nge Mukriste, kambe xana hi ni xisekelo lexi kombisaka leswaku hi Vakriste? Hi xikombiso, xana ha swi endla swilo leswi hi swi tivaka leswaku Mukriste u fanele a swi endla—ku va kona eminhlanganweni ya Vukriste, ku hlanganyela entirhweni wa nsimu, ni swin’wana? Loko swi ri tano, swa bumabumeleka, naswona hi fanele hi lwela ku hlayisa mukhuva wo tano lowunene ngopfu. Hambi swi ri tano, xana swa koteka leswaku hi vuyeriwa swinene hi leswi hi swi endlaka? Hi xikombiso, xana ha lunghiselela leswaku hi kota ku hlamula eminhlanganweni? Xana ha tiyimisela ku tirhisa leswi hi swi dyondzaka evuton’wini bya hina? Xana ha tinyika nkarhi wo antswisa vutshila bya hina leswaku hi kota ku nyikela vumbhoni lebyi hetisekeke ku nga khathariseki swihinga leswi hi hlanganaka na swona ensin’wini? Xana ha swi tsakela ku amukela ntlhontlho wo tlhelela eka lava tsakelaka ni ku fambisa tidyondzo ta le kaya ta Bibele? Pawulo u khuthazile a ku: “Tsutsumani hi mukhuva lowu wu nga ta mi pfuna ku yi kuma.”—1 Vakorinto 9:24b.
Tikhome Eka Swilo Hinkwaswo
8. Xi nga va xi ri yini lexi nga hlohlotela Pawulo ku khutaza Vakriste-kulobye leswaku va ‘tikhoma eka swilo hinkwaswo’?
8 Evuton’wini bya yena, Pawulo u vone vanhu vo tala lava heleke matimba, lava tshikeke kumbe lava lan’weke emphikizanweni wa vutomi. (1 Timotiya 1:19, 20; Vaheveru 2:1) Hi yona mhaka leyi a tsundzuxeke Vakriste-kulobye ha yona leswaku va le mphikizanweni lowu nonon’hwaka ni lowu hambetaka. (Vaefesa 6:12; 1 Timotiya 6:12) U ye emahlweni ni xifaniso xa mutsutsumi a ku: “Hinkwavo lava phikizanaka emitlangwini, va tikhoma hi matlhelo hinkwawo.” (1 Vakorinto 9:25a) Loko a vula leswi, Pawulo a a kombetela eka swin’wana leswi Vakriste va le Korinto a va swi toloverile ngopfu, ku nga vutiolori ku nga si endliwa mphikizano eMintlangwini ya Vaisthmus.
9, 10. (a) Xana buku yin’wana yi va hlamusela njhani vatsutsumi eMintlangwini ya Vaisthmus? (b) I yini lexi ngopfu-ngopfu xi faneleke ku xiyiwa eka nhlamuselo yoleyo?
9 Hi leyi nhlamuselo ya xiviri ya vaphikizani loko va ri eku leteriweni:
“U amukela milawu ni minsivelo a nga vileli kumbe ku n’unun’uta evuleterini bya yena bya tin’hweti ta khume, loko a nga endli tano a nge wu ngheneli mphikizano. . . . Wa tinyungubyisa hi ku tiyisela ka yena, mintirho ya yena ni ku tikarhata ka yena, naswona u swi teka ku ri nchumu lowu dzunekaka eka yena ku papalata hi vukheta xin’wana ni xin’wana lexi hi mpimo wo karhi xi nga hungutaka lunghelo ra yena ro hlula. U vona vanhu van’wana va tinyiketele eku dyeni, va tiwiserile loko yena a ri karhi a hefemuteka hikwalaho ko karhala, va ri ku hlambeni va tsakile, va ri ku tiphineni hi vutomi; kambe a nga swi naveli, hikuva mbilu ya yena yi langutele hakelo, naswona vutiolori bya matimba i bya nkoka swinene. Wa swi tiva leswaku a nge kumi malunghelo loko a nga yingisi ndzayo nkarhi wun’wana ni wun’wana.”—The Expositor’s Bible, Vholumo V, tluka 674.
10 Nchumu lowu tsakisaka i ku xiya leswaku munhu la endlaka vutiolori “u swi xiya tanihi nchumu wo fundziwa ha wona” ku landzelela ndlela yoleyo yo nonon’hwa yo titsona. Entiyisweni, a nga “naveli nchumu nikatsongo” hi ku tiphina ni ntshamiseko lowu a vonaka van’wana va tiphina ha wona. Xana hi nga dyondza swin’wana emhakeni leyi? Ina, hakunene.
11. Hi rihi langutelo leri hoxeke leri hi faneleke hi tilangutela eka rona loko hi ri emphikizanweni wa vutomi?
11 Tsundzuka marito ya Yesu leswaku “nyangwa leyi yisaka eku loveni yi ahlamile, ni ndlela leyi yaka kona, yi anamile, kutani lava nghenaka hi yona va tele. Kasi nyangwa leyi yisaka evutomini yi khumile swinene, ni ndlela leyi yaka kona yi larile, kutani lava yi kumaka a va talanga.” (Matewu 7:13, 14) Loko u ringeta ku famba hi ‘ndlela yo lala,’ xana wa wu navela ntshunxeko ni ku rhula loku lava nga endleleni leyin’wana va vonakaka va tiphina ha kona? Xana u vona onge u le ku kayeleni ka leswi endliwaka hi van’wana, leswi vonakaka swi nga hoxanga eka vona? Swa olova ku titwa hi ndlela leyi loko ho rivala xikongomelo xa mphikizano lowu hi nga eka wona. Pawulo u te: “Va endla sweswo leswaku va ta kuma harhi leyi onhekaka; kambe hina hi lava leyi nga onhakiki.”—1 Vakorinto 9:25b.
12. Hikwalaho ka yini ku nga vuriwaka leswaku ku dzunisiwa ni ndhuma leswi vanhu va swi laveke swi fana ni harhi leyi omaka leyi a yi kumiwa eMintlangwini ya Vaisthmus?
12 La hlulaka eMintlangwini ya Vaisthmus a a kuma harhi ya muphayini wa Vaisthmus kumbe ya murhi wun’wana wo tano, leyi yi nga ha omaka emasikwini kumbe emavhikini ma nga ri mangani. Kavula, vatsutsumi a va kuma harhi leyi omaka kambe a va phikizanela leswaku va dzunisiwa, va xiximiwa ni ku va ni ndhuma leyi a yi tisiwa hi mphikizano lowu. Buku yin’wana yi vula leswaku loko muhluri a ya ekaya, a a hoyozeriwa tanihi nghwazi leyi hluleke. Hakanyingi makhumbi ya muti a ma fayiwa leswaku ntshungu lowu n’wi heleketaka wu hundza, naswona swifaniso a swi simekiwa hikwalaho ko n’wi xixima. Hambi swi ri tano, ku nga khathariseki hinkwaswo leswi, ku dzuneka ka yena a a ku hela. Namuntlha, i vanhu lava nga riki vangani lava swi tivaka leswaku tinghwazi toleto a a va ri vamani, naswona vunyingi bya vona a va na mhaka na swona. Lava nyikeleke nkarhi wa vona, matimba, rihanyo hambi ku ri ntsako wa ndyangu leswaku va kuma matimba, ndhuma ni rifuwo emisaveni, kambe va nga fuwanga eka Xikwembu, va ta kuma leswaku “harhi” ya vona ya swilo leswi vonakaka, ku fana ni vutomi bya vona, ya tihundzela.—Matewu 6:19, 20; Luka 12:16-21.
13. Xana hanyelo ra munhu loyi a nga emphikizanweni wa vutomi ri hambana njhani ni ra mutsutsumi?
13 Lava phikizanaka entlangwini wo tsutsuma va nga ha swi rhandza ku amukela timfanelo leti nonon’hwaka ta vutiolori, tanihi leti hlamuseriweke laha henhla, kambe swa nkarhi lowu hikiweke ntsena. Loko mintlangu yi hela, va tlhelela endleleni ya vutomi leyi tolovelekeke. Va nga ha hambeta va endla vutiolori nkarhi na nkarhi leswaku va hlayisa vutshila bya vona, kambe a va ha yi landzeli ndlela ya vona yo titsona swo karhi, ku fikela loko mphikizano lowu landzelaka wu sungula. A swi tano eka lava nga emphikizanweni wa vutomi. Vutiolori ni ku titsona swo karhi swi fanele swi va hanyelo ra vona.—1 Timotiya 6:6-8.
14, 15. Hikwalaho ha yini mutsutsumi la nga emphikizanweni wa vutomi a fanele a hambeta a tikhoma?
14 Yesu Kriste u te eka vadyondzisiwa va yena lava a va hlengeletanile ni van’wana: “Loko munhu a lava ku ndzi landza, a a titshike, [kumbe, “a tibyela a ku, ‘E-e,’” nhlamuselo ya Charles B. Williams] a tirhwexa [mhandzi yakwe ya nxaniso, NW] kutani a ndzi landza.” (Marka 8:34) Loko hi amukela xirhambo lexi, hi fanele hi tiyimisela ku endla tano ‘minkarhi hinkwayo,’ ku nga ri hikwalaho ka leswi hi nga kumaka ntshovelo wo hlawuleka loko hi tilan’wa, kambe hikwalaho ka leswi nkarhi lowu hi nga xiyisisiki, ni lowu hi honisaka xiboho lexinene, wu nga herisaka leswi hi swi endleke, hambi ku ri ku veka ntsako wa hina ekhombyeni. Nhluvuko wa moya hakanyingi wu kula hi ku nonoka, kambe vona ndlela leyi wu nga vaka wa hava ha yona loko hi nga tivoneli!
15 Tlhandla-kambirhi, Pawulo u khuthaze leswaku hi tikhoma ‘eka hinkwaswo,’ hi leswaku, hi fanele hi endla sweswo minkarhi hinkwayo eka swilo hinkwaswo swa vutomi. Leswi swa twala hikuva loko munhu la leteriwaka a tshika kumbe a hanya hi ndlela yo biha, u ta va a tikarhatele yini hi ku tiyisela ku vaviseka ni mikarhalo? Hi laha ku fanaka, emphikizanweni wa hina wa vutomi, hi fanele hi tikhoma eka swilo hinkwaswo. Munhu a nga ha tilawula eka swilo swo fana ni vudakwa ni vumbhisa, kambe nkoka wa leswi wa hela loko a tikurisa naswona a vanga madzolonga. Kumbe ku vuriwa yini loko a tiyisela naswona a ri ni tintswalo eka van’wana, kambe a tumbete xidyoho xin’wana evuton’wini bya yena? Leswaku ku tikhoma ku va loku vuyerisaka swinene, ku fanele ku kombisiwa ‘eka swilo hinkwaswo.’—Ringanisa Yakobo 2:10, 11.
U Nga Tsutsumi “Muhula-hula”
16. Swi vula yini ku nga tsutsumi “muhula-hula”?
16 Hi ku vona matshalatshala yo nonon’hwa lama lavekaka emphikizanweni wa vutomi, Pawulo u ye emahlweni a ku: “Hikokwalaho, mina a ndzi tsutsumi muhula-hula; a ndzi bi xibakela tanihi munhu la baka moya ntsena.” (1 Vakorinto 9:26) Rito “muhula-hula” hi ku kongoma ri vula “ku pfumala xikongomelo” (Kingdom Interlinear), “ku nga xiyi, ku pfumala pakani” (Lange’s Commentary). Hikokwalaho, ku nga tsutsumi “muhula-hula” swi vula leswaku munhu un’wana ni un’wana la hlalelaka u fanele a vona laha mutsutsumi a kongomaka kona. The Anchor Bible yi ri hundzuluxela yi ku “ku nga ri hi ku jika-jika.” Loko wo vona minkondzo leyi jika-jikaka yi ya ehansi ni le henhla eribuweni, yi rhendzeleka-rhendzeleka, yi tlhelela endzhaku, u nge anakanyi leswaku munhu loyi a a ri eku tsutsumeni, naswona u nge anakanyi leswaku kahle-kahle a a ku tiva ni laha a kongomeke kona. Kambe loko wo vona minkondzo leyi endleke nxaxamelo lowu ololokeke, wo leha, nkondzo wun’wana ni wun’wana wu ri emahlweni ka wun’wana naswona yi siyane kahle, u nga heta hi leswaku minkondzo leyi i ya munhu loyi a a tiva kahle laha a kongomeke kona.
17. (a) Pawulo u swi kombise njhani leswaku a a nga tsutsumi “muhula-hula”? (b) Hi nga n’wi tekelela hi ndlela yihi Pawulo emhakeni leyi?
17 Vutomi bya Pawulo byi swi kombisa kahle leswaku a a nga tsutsumi “muhula-hula.” A a ri ni vumbhoni lebyikulu byo kombisa leswaku a a ri mutirheli wa Vukriste ni muapostola. A a ri ni xikongomelo xin’we, naswona u tikarhatile hi matimba evuton’wini bya yena hinkwabyo leswaku a xi fikelela. A nga hambukisiwanga hi ndhuma, matimba, rifuwo, kumbe ntsako, hambi leswi kumbexana a a ta va a kume xin’wana xa leswi. (Mintirho 20:24; 1 Vakorinto 9:2; 2 Vakorinto 3:2, 3; Vafilipiya 3:8, 13, 14) Loko u languta evuton’wini bya wena bya nkarhi lowu hundzeke, u vona ndlela ya muxaka muni? Xana hi leyi ololokeke ni leyi vonakaka kahle kumbe hi leyi tsendzelekaka ni yo pfumala xikongomelo? Xana byi kona vumbhoni bya leswaku u kona emphikizanweni wa vutomi? Tsundzuka, hi le mphikizanweni lowu, ku nga ri ku titsutsumela ntsena, kambe leswaku hi wu heta.
18. (a) Xana ku ‘ba moya’ swi nga fanisiwa na yini eka hina? (b) Hikwalaho ka yini swi ri ni khombo ku landzela ndlela yoleyo?
18 Loko a kombisa mphikizano wun’wana, Pawulo u ye emahlweni a ku: “A ndzi bi xibakela tanihi munhu la baka moya ntsena.” (1 Vakorinto 9:26b) Emphikizanweni wa hina wa vutomi, hi ni valala, ku katsa na Sathana, misava ni ku nga hetiseki ka hina. Ku kota mulwi wa khale, hi fanele hi va ba va wela ehansi hi swibakela leswi kongomeke. Lexi tsakisaka, Yehova Xikwembu wa hi letela ni ku hi pfuna enyimpini. U nyikela switsundzuxo hi Rito ra yena, hi tibuku leti sekeriweke eBibeleni, ni hi minhlangano ya Vukriste. Hambi swi ri tano, loko hi hlaya Bibele ni tibuku ni ku ya eminhlanganweni, kambe hi nga tirhisi leswi hi swi dyondzaka, xana a hi le ku tlangiseni ka matshalatshala ya hina, ‘a hi le ku beni ka moya’? Ku endla tano swi ta hi veka exiyin’weni xa khombo swinene. Hi anakanya leswaku hi le ku lweni naswona hi tixisa hi ku hi ta hlula, kambe a hi le ku hluleni ka valala va hina. Hi yona mhaka leyi mudyondzisiwa Yakobo a tsundzuxeke ha yona a ku: “Mi va vaendli va rito, mi nga vi vatwi ntsena lava tixisaka.” Tanihi leswi hi nga ta ka hi nga hluli valala va hina hi ku ‘ba moya,’ ni ku va “vatwi ntsena” a swi hi tiyisekisi leswaku hi le ku endleni ka ku rhandza ka Xikwembu.—Yakobo 1:22; 1 Samuel 15:22; Matewu 7:24, 25.
19. Hi nga endlisa ku yini leswaku hi nga vi lava nga amukeriwiki hi swivangelo swo karhi?
19 Xo hetelela, Pawulo u hi byela xihundla lexi a nga humelela ha xona: “Kambe ndzi xanisa miri wa mina, ndzi wu endla hlonga, leswaku ndzi nga kumeki ndzi ri la tsandzekaka, endzhaku ka loko mina ndzi ta va ndzi dyondzisile van’wana.” (1 Vakorinto 9:27) Ku fana na Pawulo, na hina hi fanele hi hlula nyama ya hina leyi nga hetisekangiki, ematshanwini yo yi pfumelela leswaku yi hi hlula. (Varhoma 8:5-8; Yakobo 1:14, 15) Swi nga vava ku endla tano, tanihi leswi rito leri hundzuluxeriweke va ku “xanisa,” hi ku ya hi ku hundzuluxela loku kongomeke ri vulaka ku ‘ba ehansi ka tihlo’ (Kingdom Interlinear). Kambe, xana a swi antswi ku va ni mafela-ngati kutani u hanya, ematshan’wini yo tinyiketela ku endla ku rhandza ka nyama leyi tsaneke kutani u fa?—Ringanisa Matewu 5:28, 29; 18:9; 1 Yohane 2:15-17.
20. Ha yini swi ri swa xihatla sweswi ku kambela ndlela leyi hi tsutsumaka ha yona emphikizanweni wa vutomi?
20 Namuntlha, hi le kusuhi ni ku heta mphikizano wa hina. Nkarhi wa leswaku tihakelo ti nyikeriwa wu le kusuhi. Eka Vakriste lava totiweke, i ‘hakelo ya Xikwembu ha Yesu Kriste ya ku vitaneriwa ehenhla.’ (Vafilipiya 3:14) Eka lava ntshungu lowukulu, i vutomi lebyi nga heriki eparadeyisini emisaveni. Tanihi leswi yi nga kusuhi, a hi tiyimiseleni, ku fana na Pawulo, leswaku hi nga ‘tsandzeki.’ Onge un’wana ni un’wana wa hina a nga hlayisa xitsundzuxo lexi embilwini: “Tsutsumani hi mukhuva lowu mi nga ta yi kuma.”—1 Vakorinto 9:24, 27.
Wa Tsundzuka Xana?
◻ Hikwalaho ka yini swi fanela ku ringanisa vutomi bya Vukriste ni mphikizano?
◻ Xana mphikizano wa vutomi wu hambana njhani ni mphikizano wo tsutsuma hi milenge?
◻ Hikwalaho ka yini hi fanele hi hambeta hi tikhoma eka ‘swilo hinkwaswo’?
◻ Xana hi nga tsutsuma “muhula-hula” hi ndlela yihi?
◻ Ha yini swi ri ni khombo ku ‘ba moya’ ntsena?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]
Harhi ya nghwazi, xikan’we ni ku dzunisiwa ni ku fundziwa i swa nkarhinyana