Xana Nyiko Ya Tindzimi I Xiphemu Xa Vukreste Bya Ntiyiso?
BILL u te: “Loko ndzi n’wi yingisela a ri karhi a khongela hi tindzimi, ndzi twe onge a a ku ri ni ndzilo wa gezi emoyeni,” endzhaku ka loko yena ni van’wana va tsevu va hlengeletane emahlweni ka mufundhisi ekusuhi ni alitari ya kereke. Xana mintokoto yo tano yi phindha matirhelo ya moya lowo kwetsima eka lembe xidzana ro sungula? Xana yi hlawula vukhongeri bya Bibele? Hi nga kuma tinhlamulo leti enerisaka loko hi kambisisa Matsalwa hi vukheta?
Rhekhodo ya Bibele yi paluxa leswaku loko ku tisiwe nyiko yihi na yihi leyi hlamarisaka ya moya, un’wana wa vaapostola va 12 kumbe muapostola Pawulo a a va kona. Yo sungula eka timhaka tinharhu leti rhekhodiweke to vulavula hi tindzimi yi humelele exikarhi ka vadyondzisiwa va 120 lava a va hlengeletane eYerusalema hi Pentekosta ya 33 C.E. (Mintirho 2:1-4) Endzhaku ka malembe manharhu ni hafu, loko ntlawa wa Mantariyana lama nga yimbangiki wu yingisela Pawulo a chumayela, wu kume moya naswona wu sungule ku “vulavula hi tindzimi tin’wana, va ri karhi va dzunisa Xikwembu.” (Mintirho 10:44-48) Kutani malembe ya 19 endzhaku ka Pentekosta, kwalomu ka 52 C.E., Pawulo u vulavule ni ntlawa wun’wana aEfesa, a tlhandleka mavoko ya yena eka vadyondzisiwa va 12. Na vona va “vulavul[e] hi tindzimi tin’wana, va ri karhi va [profeta, NW].”—Mintirho 19:6.
Ha Yini Ku Ri Ni Nyiko Ya Tindzimi?
A nga si ya etilweni, Yesu u byele vadyondzisiwa va yena a ku: “Mi ta nyikiwa matimba, siku Moya lowo Kwetsima wu taka ehenhla ka n’wina; kutani mi ta va timbhoni ta mina kwala Yerusalema, ni . . . ku ya fika emakun’wini ya misava.” (Mintirho 1:8) Xiya leswaku u nyike xikombiso xa hi laha ntirho lowu lowukulu swinene a wu ta hetisisiwa ha kona—hi mpfuno wa moya lowo kwetsima.
Thekinoloji ya manguva lawa yo vulavurisana leyi endlaka leswaku hi swi kota ku yisa marungula emisaveni hinkwayo hi tindzimi to tala, khale a yi nga ri kona. Mahungu lamanene a ma fanele ma chumayeriwa ngopfu-ngopfu hi nomu naswona emhakeni leyi nyiko leyi hlamarisaka yo vulavula hi tindzimi a yi ta pfuna swinene. Sweswo a swi ri tano loko Vakreste va lembe xidzana ro sungula va chumayela Vayuda ni vaproselita eYerusalema hi Pentekosta ya 33 C.E. Vaparta, Vameda, Vaelamiti, Vakreta, Maarabiya, vaaki va le Mesopotamiya, Yudiya, Kapadokiya, Ponto ni le mugangeni wa Asia, ni vaendzi lava humaka eRhoma, va twe “mintirho leyikulu ya Xikwembu” hi tindzimi ta vona naswona va twisisa leswi a swi vuriwa. Hi ku hatlisa vanhu lava ringanaka magidi manharhu va ve vapfumeri.—Mintirho 2:5-11, 41.
Mhaka leyi hakanyingi yi nga xiyiwiki hi leswaku ku vulavula hi tindzimi a ku ri xikombiso xin’we eka swa kaye swa moya lowo kwetsima leswi muapostola Pawulo a swi boxeke epapileni ra yena leri a ri tsaleleke Vakreste va le Korinto. Hambi leswi Pawulo a languteke ku vulavula hi tindzimi tanihi nyiko ya le hansi, a swi ri swa nkoka eka vandlha ro sungula eku hangalaseni ka mahungu lamanene hi ta Mfumo wa le tilweni wa Xikwembu. A yi ri yin’wana ya “tinyiko” leti engeteleke ku kula ka nhlayo ni ku aka vandlha ra Vakreste leri a ra ha ku simekiwa.—1 Vakorinto 12:7-11; 14:24-26.
Ku tirha ko hambana-hambana ka moya lowo kwetsima eka lembe xidzana ro sungula, ku katsa ni ku vulavula hi tindzimi, a ku ri vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku Xikwembu a xi nga ha tirhisi nhlengeletano ya Israyele leyi nga ni malembe ya 1 500 hi vukhale tanihi vanhu va xona lava hlawulekeke. Handle ko kanakana, se a xi amukela vandlha lerintshwa ra Vukreste, leri simekiweke hi N’wana wa xona la nga un’we.—Ringanisa Vaheveru 2:2-4.
Ku kombisiwa loku ka moya a ku ri swiaki-nkulu swo simeka vandlha leritsongo ra Vukreste ni ku ri pfuna leswaku ri kula ri tiya. Pawulo u hlamusele leswaku tinyiko leti to hlamarisa a ti ta hela loko ti fikelele xikongomelo xa tona: “V̌uprofeta byi ta hela, na tona tinḍimi, ti ta ṭhika ku v̌a kona.”—1 Vakorinto 13:8, BX.
Ina, Bibele yi tiyisile loko yi ku tinyiko ta tindzimi ti ta hela. Kambe rini? Mintirho 8:18 yi paluxa leswaku tinyiko ti kumiwe “hi ku tlhandlekiwa mavoko hi vaapostola.” Kutani, handle ko kanakana loko muapostola wo hetelela a fa tinyiko ta moya a ti ta hela—ku katsa ni ku vulavula hi tindzimi. Hikokwalaho, loko ni lava kumeke tinyiko leti eka vaapostola va fa laha misaveni, nyiko leyi hlamarisaka a yi ta hela. Hi nkarhi wolowo vandlha ra Vukreste a ri ta va ri simekiwe kahle ni ku hangalakela ematikweni yo tala.
“Tindzimi Leti Nga Tiviwiki” Ni Tinhlamuselo Ta Tona
Ku vulavula hi tindzimi ka manguva lawa “van’wana va ku langute tanihi mintlhaveko leyi hlamarisaka ya vanhu lava tivonaka, kasi van’wana va ku languta tanihi xiendlakalo lexi fanaka ni xa ku vulavula hi tindzimi eminkarhini ya Vaapostola.” Eka tinhlengeletano ta manguva lawa ta tikereke laha ku vulavula hi “tindzimi leti nga tiviwiki” ku humelelaka kona, ku katsa huwa ya ku nyanyuka ya vuhunguki. Kahle-kahle, munhu un’wana u hlambanyile a ku: “Ndzi tirhisa nyiko ya mina ya tindzimi ngopfu-ngopfu loko ndzi tumberile exihundleni, loko ndzi anakanya . . . ndzi khomiwanyana hi tingana emahlweni ka vanhu van’wana.” Wanuna un’wana yena u hlamusele a ku: “Ndzi twa marito ya mina, kambe a ndzi ma twisisi, kambe ririmi ra mina ri susumeteleka ku vulavula nkarhi hinkwawo.”
I rungula rihi ra nkoka wa xiviri leri vuriwaka hi tindzimi to tano leti nga tiviwiki, naswona ku vuriwa yini hi nhlamuselo ya tona? Lava vulaka leswaku va swi kota ku hlamusela ririmi leri, va nyikele tinhlamuselo to hambana leti nga twisisekiki. Ha yini ti hambanile? Va kombise ku hambana koloko hi ku vula leswaku “Xikwembu xi nyike munhu un’wana nhlamuselo yo karhi ya marito ivi xi nyika un’wana nhlamuselo yin’wana.” Munhu un’wana u pfumerile a ku: “Ndzi xiye swiendlakalo swin’wana laha tinhlamuselo ta kona a a ti nga ri ta ntiyiso.” D. A. Hayes ebukwini ya yena leyi nge The Gift of Tongues, u vulavule hi xiendlakalo xin’wana laha wanuna un’wana a nga ala ku hlamusela marito ya wansati la vulavuleke hi ririmi leri nga tiviwiki hikuva “ririmi ra kona a a ri bihile swinene.” Sweswo swi hambana swonghasi ni ku vulavula hi tindzimi loku veke kona hi lembe xidzana ro sungula loku entiyisweni a ku ri ko ri aka vandlha!—1 Vakorinto 14:4-6, 12, 18.
Van’wana namuntlha va vula leswaku va twe tinhlamuselo letinene swinene naswona va pfumela hi mbilu hinkwayo leswaku Xikwembu xi tirhisa nyiko leyi loko xi “lava ku nyika vanhu rungula leri kongomeke.” Kambe hi rihi rungula ra Xikwembu leri hi ri lavaka namuntlha leri hi nga nyikiwangiki hi Yesu Kreste ni vaapostola? Pawulo loyi a a nyikiwe moya lowo kwetsima, u te: “Matsalwa lawa hinkwawo ma huhutiwile hi Xikwembu, ma pfuna ku dyondzisa, ni ku laya, ni ku ololoxa, ni ku tolovetisa leswo lulama, leswaku mutirheli wa Xikwembu a va la hetisekeke, a tilulamisela ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.”—2 Timotiya 3:16, 17.
Mhaka hi leswaku, vandlha ra Vukreste a ra ha ri xihlangi, xisweswo tinhlavutelo ta Xikwembu kumbe tinyiko ta singita ta moya a ta ha laveki leswaku ti tiyisa ntirho wa rona. Bibele ya tsundzuxa: “Hambiloko hina kumbe ntsumi yo huma etilweni, hi nga tshuka hi mi dyondzisa Evhangeli yin’wana ehandle ka [“leyi hambaneke ni,” The New English Bible] leyi hi tshamaka hi mi dyondzisa yona, mudyondzisi wo tano a a rhukaniwe!”—Vagalatiya 1:8.
Ku vulavula hi tindzimi hi ndlela ya hlori a ka ha ri ka nkoka, naswona a xi kona xisekelo xa Bibele xo pfumela leswaku i xiphemu xa Vukriste bya ntiyiso namuntlha. Sweswi, leswi Bibele yi heleleke naswona yi kumekaka hinkwako, leswi hi swi lavaka swi kona eRitweni ra Xikwembu. Yi endla leswaku hi kuma vutivi lebyi kongomeke bya Yehovha ni N’wana wa yena lebyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki.—Yohane 17:3; Nhlavutelo 22:18, 19.
Ni le ka lembe xidzana ro sungula, muapostola Pawulo u boheke ku tsalela vandlha ra le Korinto leswaku a lulamisa vonelo ra vona ra mhaka leyi ha yona nyiko ya tindzimi a yi nyikiwe Vakreste vo sungula. Hi laha swi vonakaka ha kona, van’wana va tsakisiwe hi nyiko ya tindzimi, naswona a va tiendla vana lavatsongo, lava nga vupfangiki emoyeni. A ku xiyiwa ngopfu “tindzimi.” (1 Vakorinto 14:1-39) Pawulo u kandziyise leswaku a hi Vakreste hinkwavo lava vulavuleke hi tindzimi leti hlamarisaka eka lembe xidzana ro sungula. A ti nga ri ta nkoka leswaku va ponisiwa. Hambi ku ri enkarhini lowu hundzeke laha a ku ri ni nyiko ya tindzimi, a yi teka xiyimo xa vumbirhi eka vuprofeta bya singita. Ku vulavula hi tindzimi a a ku nga ri xilaveko naswona a hi xilaveko xa Vakriste leswaku va kuma vutomi lebyi nga heriki.—1 Vakorinto 12:29, 30; 14:4, 5.
Matimba Lama Susumetaka Tindzimi Leti Nga Tiviwiki Namuntlha
Van’wana va vula leswaku lexi susumetaka lava vulavulaka hi tindzimi namuntlha i varhangeri va vukhongeri lava nga ni matimba lava kucetelaka ntlhambi wa vona ku va ni vuswikoti lebyi. Minkarhi yin’wana swi vangiwa hi mintlhaveko ni ku nga ringaniseli. Cyril G. Williams, ebukwini leyi nge Tongues of the Spirit, u vula leswaku “minkarhi yo tala swi ve xikombiso xa vurhangeri exikarhi ka ntlawa” naswona swi nyika munhu “xikhundlha ni matimba eka ntlawa ni le mahlweni ka vona vini.” Hikokwalaho, nsusumeto wu nga ha va wo rhandza ku tiveka ehansi ka ntlawa wa tindzimi leti nga tiviwiki wa xiyimo xa le henhla.
Khale ka muungameri wa Yunivhesiti ya le Loyola, Donald P. Merrifield u xiye leswaku “tindzimi ku nga ha va ku pfilunganyeka kumbe, hi ku ya hi van’wana, ku ngheniwa hi mademona.” Mufundhisi Todd H. Fast u te: “Tindzimi ku vulavuriwa ha tona ngopfu. Diyavulosi u ni tindlela to tala to ringeta ku hi xisa.” Bibele hi yoxe yi tsundzuxa leswaku Sathana ni mademona ya yena wa swi kota ku kucetela vanhu ni ku lawula ririmi ra vona. (Mintirho 16:17, 18) Yesu u humese moya wa demona lowu nga endla wanuna un’wana leswaku a huwelela, a wela ehansi. (Luka 4:33-35) Pawulo u tsundzuxe leswaku ‘Sathana a nga tihundzula a va ntsumi ya ku vonakala.’ (2 Vakorinto 11:14) Lava namuntlha va lavaka nyiko ya tindzimi leyi Xikwembu xi nga ha yi nyikiki vanhu va xona, kahle-kahle vo lava ku xisiwa hi Sathana, loyi hi tsundzuxiwaka ha yena leswaku, u ta tirhisa “mahlori ya tinxaka-xaka, ni swikombiso swa vunwa, ni swihlamariso.”—2 Vatesalonika 2:9, 10.
Tindzimi—Ni Vukreste Bya Ntiyiso
Vakreste va lembe xidzana ro sungula lava nga kuma nyiko yo vulavula hi tindzimi a va yi tirhisela ku hlamusela swilo leswi hlamarisaka swa Xikwembu. Ku kandziyisiwe xilaveko xo hlamusela kahle rungula leri hundziseriwaka hi tindzimi leswaku ri twisisiwa hi hinkwavo ni leswaku ri dyondzisa vo tala. (1 Vakorinto 14:26-33) Pawulo u tsundzuxile: “Ehandle ka loko mi humesa rito leri twalaka, xana vanhu va ta tivisa ku yini leswi mi swi vulaka? Mi ta va mi vulavula leswi hahaka ni moya.”—1 Vakorinto 14:9.
Hambi leswi moya wa Xikwembu wu nyikeke Vakreste vo sungula nyiko ya tindzimi, a wu va endlanga leswaku va vulavula timhaka ta vuphukuphuku kumbe leti nga hlamuselekiki. Hi ku pfumelelana ni ndzayo ya Pawulo, moya lowo kwetsima wu nyikele ririmi leri nga hatlisisa mahungu lamanene leswaku ma ‘chumayeriwa eka swivumbiwa hinkwaswo leswi nga ehansi ka tilo.’—Vakolosa 1:23.
Malunghana ni masiku lawa yo hetelela ya mafambiselo ya sweswi, Yesu Kreste u lerise a ku: “Evhangeli [ya Mfumo lowu simekiweke] yi fanele ku rhanga yi twarisiwa ematikweni hinkwawo.” (Marka 13:10) Tanihi le ka lembe xidzana ro sungula, swivumbiwa hinkwaswo swi fanele swi twa rungula ra Mfumo. Leswi swa koteka hikuva sweswi Bibele yi hundzuluxeriwe hinkwayo kumbe hi swiphemunyana, hi tindzimi ta kwalomu ka 2 000. Moya lowu fanaka lowu nga susumetela Vakreste vo sungula ku vulavula hi xivindzi ni hi ku chivirika, sweswi wu pfuneta ntirho lowukulu wo chumayela, lowu hlamarisaka wa vandlha ra sweswi ra Timbhoni ta Yehovha. Hi milomu ni ku tirhisa vukandziyisi bya manguva lawa leswaku ntiyiso wa Matsalwa wu kumeka etibukwini, va vulavula ‘ririmi leri tengeke.’ Rungula leri ri ya ematikweni yo tlula 200 ni le swihlaleni swa le lwandle. Timbhoni ta Yehovha ti yima ti ri toxe tanihi vanhu lava susumetiwaka hi moya wa Xikwembu ku twarisa swilo leswi hlamarisaka swa Xikwembu eka hinkwavo.—Sofoniya 3:9; 2 Timotiya 1:13.
[Swifaniso leswi nga eka tluka 7]
Ku chumayela hi yindlu ni yindlu eJapani
Ku chumayela eswikepeni Colombia
Ehansi: Dyondzo ya Bibele le Guatemala
Emakumu: Ku chumayela emakaya le Netherlands