Landzela Ku Vonakala Ka Misava
“Loyi a ndzi landzelelaka . . . ú ta va ni ku vonakala ka vutomi.”—YOHANE 8:12.
1. Xana ku vonakala i ka nkoka hi ndlela yihi?
XANA hi nga endla yini handle ka ku vonakala? Ehleketa, siku rin’wana ni rin’wana elembeni u pfuka emunyameni wa tiawara ta 24. Ehleketa misava yo pfumala muvala, hikuva handle ka ku vonakala, muvala a wu vi kona. Hakunene, loko ku vonakala a ku nga vanga kona, a hi nga ta va kona! Ha yini? Hikuva, hi ku ya hi kulelo ra swimilana leswaku swi humesa swakudya, swimilana swa rihlaza swi tirhisa ku vonakala leswaku swi endla swakudya leswi hi swi dyaka—mavele, miroho ni mihandzu. Ee, minkarhi yin’wana hi dya nyama ya swiharhi. Kambe swiharhi sweswo swi dya swimilana kumbe swiharhi swin’wana leswi hanyaka hi swimilana. Xisweswo, vutomi bya hina bya nyama byi titshege hi ku helela eka ku vonakala.
2. Hi swihi swihlovo swa matimba swa ku vonakala leswi nga kona, naswona leswi swi hi byela yini hi Yehovha?
2 Ku vonakala ka hina ku huma edyambyini, leri nga nyeleti. Hambi loko dyambu ri humesa ku vonakala lokukulu swinene, kambe ro va nyeleti ya mpimo wa le xikarhi. Tinyeleti to tala i tikulu swinene. Naswona Xirimela, ntlawa tinyeleti leti hi rhendzeleke xi ni tinyeleti leti tlulaka gidi ra timiliyoni. Tlhandla-kambirhi, ku ni swirimela swa tibiliyoni ta ntsandza-vahlayi evuakweni hinkwabyo. Mayana nxaxamelo lowukulu swonghasi wa tinyeleti! Mayana ku vonakala lokukulu swonghasi loku humaka eka tona! Yehovha la endleke swoleswo hinkwaswo i xihlovo xa matimba swonghasi xa ku vonakala! Esaya 40:26 yi ri: “Tlakusani mahlo ya ṅwina, mi languta! I mani l’a tumbulušeke ŝilo ŝeŝo, l’a fambiseke hi ku ri šašameta e v̌andla ra ŝona šana? Wa ŝi v̌itana hi mav̌ito ya ŝona; hi ntamu lo’wukulu wa yena, ni matimba la’makulu ya yena, ku hav̌a šiṅwe leši pfumalekaka.”
Ku Vonakala Ka Muxaka Wun’wana
3. Xana ku vonakala ka moya loku humaka eka Yehovha i ka nkoka hi ndlela yihi?
3 Yehovha u tlhela a va xihlovo xa ku vonakala ka muxaka wun’wana, loku hi endlaka hi va ni xivono xa moya, hi voningeriwa hi tlhelo ra moya. Xihlamusela-marito xin’wana xi hlamusela “ku voningela” hi ndlela leyi: “Ku nyika un’wana vutivi; ku dyondzisa; ku nyika un’wana ku twisisa ka moya.” Xi hlamusela “ku voningeriwa” tanihi: “ku humesiwa eku pfumaleni ka vutivi ni le timhakeni ta mavunwa.” Ku voningeriwa emoyeni loku humaka eka Yehovha ku tisiwa eka hina hi ku tirhisa vutivi lebyi kongomeke bya Rito ra yena, ku nga Bibele. Hi yona yi hi endlaka hi tiva leswaku Xikwembu i mani ni leswaku swikongomelo swa xona hi swihi. “Hikuva xona Xikwembu lexi nga te: ‘Ku vonakala a ku vangame emunyameni!’ hi xona lexi nga vangamisa ku vonakala etimbilwini ta hina, hi ta tiva ku kwetsima ka xona loku vangamaka enghoheni ya Kriste.” (2 Vakorinto 4:6) Xisweswo, ntiyiso lowu nga eRitweni ra Xikwembu wu hi humesa eku pfumaleni ka vutivi ni le timhakeni ta mavunwa. Yesu u te: “Mi ta tiva ntiyiso, kutani ntiyiso wu ta mi ntshunxa.”—Yohane 8:32.
4, 5. Vutivi lebyi humaka eka Yehovha byi tirha njhani tanihi ku vonakala evuton’wini bya hina?
4 Yehovha, Xihlovo xa ku voningela ka ntiyiso ka moya, u ‘hetisekile hi vutlharhi.’ (Yobo 37:16) Nakambe, Pisalema 119:105 yi vula leswi hi Xikwembu: “Rito ra wena i riv̌oningo e milengeni ya mina, ni ku v̌onakala e ndleleni ya mina.” Kutani a nga swi kota ku hi voningela hi tlhelo ra moya, ku nga ri laha hi kandziyaka kona ntsena evuton’wini bya hina, kambe ni le ndleleni leyi hi kongomeke ka yona emahlweni. Handle ka sweswo, vutomi a byi ta fana ni ku chayela movha ni vusiku egondzweni ra le tintshaveni leri rhendzelekaka, ku nga ri na mavoni emovheni kumbe kun’wanyana. Ku vonakala ka moya loku humaka eka Xikwembu ku nga fanisiwa ni ku vonakala loku humesiwaka hi mavoni ya le mahlweni ya movha. Ku vonakala ku voninga ndlela leswaku hi ta vona kahle laha hi yaka kona.
5 Vuprofeta bya Esaya 2:2-5 byi komba leswaku enkarhini wa hina Xikwembu xi hlengeleta vanhu etinxakeni hinkwato, lava lavaka ku voningeriwa emoyeni leswaku va ta dyondza ni ku hanya hi vugandzeri bya ntiyiso. Ndzimana ya vunharhu yi ri: “Ši ta hi dyonḍisa tindlela ta šona, kutani hi ta famba e mitileni ya šona.” Ndzimana ya vuntlhanu yi rhamba valavi va ntiyiso, yi ku: “Tanani hi famba e ku v̌onakaleni ka Yehova!”
6. Xana ku vonakala loku humaka eka Yehovha ku ta hetelela ku hi yise kwihi ke?
6 Xisweswo, Yehovha i xihlovo xa mixaka mimbirhi ya ku vonakala loku nga ka nkoka evuton’wini: i xa ku vonakala ka xiviri ni ka moya. Ku vonakala ka xiviri ku pfuna mimiri ya hina ya nyama leswaku yi tshama yi ri leyi hanyaka, kumbexana malembe ya 70 kumbe 80, kumbe ku tlula. Kambe ku vonakala ka moya ku yisa evuton’wini lebyi nga heriki emisaveni ya paradeyisi. Swi hi laha Yesu a nga vula ha kona loko a khongela eka Xikwembu a ku: “Kambe vutomi lebyi nga heriki, hi leswaku va ku tiva, wena ntsena u nga Xikwembu xa ntiyiso, na Yesu Kriste loyi u n’wi rhumeke.”—Yohane 17:3.
Misava eMunyameni Wa Moya
7. Ha yini sweswi hi lava ku vonakala ka moya ku tlula rini ni rini emahlweni?
7 Namuntlha hi lava ku vonakala ka moya ku tlula rini ni rini emahlweni. Vuprofeta byo tanihi bya Matewu ndzima 24 na 2 Timotiya ndzima ya vunharhu byi komba leswaku hi kusuhi ni makumu ya mafambiselo lawa ya swilo. Lebyi swin’we ni vuprofeta byin’wana byi vhumbhe swilo swo chavisa leswi nga humelela enkarhini wa hina, byi hi tivisa leswaku hi le “masikwini ya makumu.” Vuprofeta lebyi byi tiyisile, lembe xidzana leri ri vone mangava lama nga heriki. Vugevenga ni madzolonga swi andze hi ndlela leyi chavisaka. Tinyimpi ti koxe vutomi byo tlula dzana ra timiliyoni. Mavabyi, tanihi AIDS leyi chaviwaka, ma heta timiliyoni, vanhu va kwalomu ka 160 000 se va file hi AIDS le United States ntsena. Vutomi bya ndyangu byi hohlokile naswona ku tikhoma lokunene hi tlhelo ra rimbewu ku langutiwa ku ri xikhale.
8. Xana i xiyimo xihi lexi vanhu va langutaneke na xona sweswi, naswona hikwalaho ka yini?
8 Khale ka matsalana-jenerala wa Nhlangano wa Matiko Javier Pérez de Cuéllar u te: “Xiyimo xa misava xi nyika vumbhoni lebyi tiyeke bya leswaku vusweti [byi herisa] ku hanyisana ka vaaki.” U vule leswaku “sweswi vanhu vo tlula [gidi ra timiliyoni] va hanya evuswetini byo chavisa” ni leswaku “leswi swi vange ngopfu madzolonga ya tihanyi.” U te: “Tihulumendhe ta hluleka ku hlangavetana ni minhlaselo [leyi] leyikulu.” Kasi murhangeri wa nhlangano wa matimba u kandziyisile a ku: “Xirhalanganya lexikulu lexi tiko ri langutaneke na xona hi leswaku, ri sungule ku ka ri nga ha fumeki.” Vona ndlela leyi marito ya Pisalema 146:3 ma tiyisaka ha yona loko ma ku: “Mi nga tiṭhembeleni tihosi, hambi v̌a ri v̌ana v̌a v̌anhu la’v̌a hlulekaka ku ponisa.”
9. I mani loyi a nga ni vutihlamuleri ngopfu eka munyama lowu lemeke vanhu, naswona i mani loyi a nga hi humesaka eka nkucetelo lowu?
9 Namuntlha xiyimo xi hi laha Esaya 60:2 yi vhumbheke ha kona yi ku: “Waŝiv̌o, munyama wu ta funengeta misav̌a, ni papa le’ra ntima ri ta v̌a henhla ka matiko.” Munyana lowu, lowu funengeteke vunyingi lebyikulu bya vaaki va misava wu vangiwa hi ku ka va nga ku amukeli ku vonakala loku humaka eka Yehovha. Naswona muvangi-nkulu wa munyama wa moya i Sathana Diyavulosi ni mademona yakwe, valala lavakulu va Xikwembu xa ku vonakala. I “tihosi leti fumaka ta nguva leyi ya munyama.” (Vaefesa 6:12) Hi laha 2 Vakorinto 4:4 yi vulaka ha kona, Diyavulosi i “xikwembu xa misava leyi,” u “pfarile miehleketo ya vanhu lava va nga pfumeriki; [u] va sive mahlo leswaku va nga voni ku vangama ka Mahungu Lamanene lama twarisaka ku kwetsima ka Kriste, yena loyi a nga xifaniso xa Xikwembu.” A nga kona munhu la fumaka, loyi a nga ntshunxaka misava enkucetelweni wa Sathana. I Xikwembu ntsena lexi nga swi endlaka.
“Ku V̌onakala Lo’kukulu”
10. Xana Esaya u vhumbhe hi ndlela yihi leswaku esikwini ra hina ku vonakala a ku ta tisiwa evanhwini?
10 Hambi swi ri tano, loko munyama lowukulu wu ri karhi wu funengeta vanhu lavanyingi, Rito ra Xikwembu ri tlhele ri profeta eka Esaya 60:2, 3, ri ku: “Yehova o ta ku humelela, kutani ku twala ka yena ku ta v̌oninga henhla ka wena. Matiko ma ta famba e ku v̌onakaleni ka wena.” Leswi swi pfumelelana na Esaya ndzima ya vumbirhi leyi tshembisaka leswaku vugandzeri bya Yehovha bya ntiyiso, lebyi voningeriweke, a a byi ta simekiwa emasikwini lawa ya makumu, naswona hi laha ndzimana ya vumbirhi ni ya vunharhu ti vulaka ha kona, “matiko la’yo tala ma ta ta kona, ma ku: Tanani, hi ta tlhandlukela nṭhav̌eni ya Yehova,” ku nga evugandzerini byakwe bya ntiyiso lebyi tlakusiweke. Kutani, hambi leswi misava yi lawuriwaka hi Sathana, ku vonakala loku humaka eka Xikwembu ka ha humesiwa naswona ku ntshunxa mintshungu emunyameni.
11. I mani loyi a a ta xiyeka ngopfu hi ku kombisa ku vonakala ka Yehovha, naswona Simiyoni u n’wi vone njhani ke?
11 Vuprofeta lebyi nga eka Esaya 9:2 byi vhumbhe leswaku Xikwembu a a xi ta rhumela un’wana emisaveni leswaku a ta kombisa ku vonakala ka xona. Yi ri: “Tiko le’ri nga famba e munyameni ri v̌ona ku v̌onakala lo’kukulu. La’va v̌a akeke tikweni ra nḍuti wa rifu v̌a v̌oningiwa hi ku v̌onakala.” “Ku v̌onakala [loku] lo’kukulu” i Muvulavuleri wa Yehovha, Yesu Kreste. Yesu u te: “Hi mina ku vonakala ka misava; loyi a ndzi landzelelaka a nga ka a nga fambi emunyameni ni siku ni rin’we, kambe ú ta va ni ku vonakala ka vutomi.” (Yohane 8:12) Leswi van’wana va swi tive ni loko Yesu a ha ri n’wana lontsongo. Luka 2:25 yi vula leswaku wanuna la vuriwaka Simiyoni a a ‘lulamile ni ku va ni xichavo’ ni leswaku ‘moya lowo kwetsima a wu ri ehenhla ka yena.’ Loko Simiyoni a vona n’wana lontsongo Yesu, u vule leswi eka Xikwembu hi xikhongelo: “Mahlo ya mina ma vonile ku ponisa ka wena, loku u ku lunghiseke emahlweni ka matiko hinkwawo, ku nga ku vonakala loku nga ta [susa ximphume eka, NW] matiko.”—Luka 2:30-32.
12. Xana Yesu u sungule rini ku susa ximphume xa munyama lexi xi funengeteke vanhu naswona u xi suse njhani?
12 Yesu u sungule ku susa ximphume xa munyama evanhwini endzhakunyana ka ku khuvuriwa ka yena. Matewu 4:12-16 yi hi byela leswaku leswi swi hetisisa Esaya 9:1, 2, leyi vulavulaka hi “ku v̌onakala lo’kukulu” loku a ku ta sungula ku voningela lava fambaka emunyameni wa moya. Matewu 4:17 yi ri: “Ku sukela enkarhini wolowo Yesu a sungula ku twarisa Evhangeli, a ku: ‘Hundzukani, hikuva Mfumo wa matilo wu le kusuhi.’” Hi ku chumayela hi mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu, Yesu u voningele vanhu mayelana ni swikongomelo swa Xikwembu. U “humesel[e] erivaleni vutomi lebyi nga onhakiki, hi matimba ya Evhangeli.”—2 Timotiya 1:10.
13. Yesu u tihlamusele njhani, naswona ha yini a a kote ku endla tano hi ku tiyiseka?
13 Yesu u kombise ku vonakala ka Xikwembu hi ku tshembeka. U te: “Ndzi ku vonakala, kutani ndzi tile emisaveni leswaku un’wana ni un’wana la pfumelaka eka mina, a nga tshami emunyameni. . . . A ndzi vulavulanga swo huma emiehleketweni ya mina, kambe Loyi a ndzi rhumeke, yena Tatana hi xiviri xa yena, ú ndzi lerisile leswi ndzi faneleke ku swi tivisa ni ku swi vula. Ndzi tiva leswaku ku lerisa ka yena i vutomi lebyi nga heriki.”—Yohane 12:44-50.
“Ku Vonakala Ku Ve Kona Ha Yena”
14. Xana Yesu u hlamuseriwa njhani eka Yohane 1:1, 2?
14 Ina, Yehovha u rhume N’wana wa yena emisaveni leswaku a va ku vonakala loku nga ta komba vanhu ndlela leyi yaka evuton’wini lebyi nga heriki. Xiya leswaku leswi swi kombisiwa njhani eka Yohane 1:1-16, (NW). Ndzimana yo sungula ni ya vumbirhi ti hlayeka hi ndlela leyi: “Eku sunguleni a ku ri ni Rito, naswona Rito a a ri ri ni Xikwembu, naswona Rito a a ri ri xikwembu [a god]. Rito leri a a ri ri swin’we ni Xikwembu eku sunguleni.” Laha Yohane u vita Yesu la nga siki tswariwaka hi xithopo lexi nge “Rito.” Leswi swi kombisa ntirho lowu a wu tirheke tanihi Muvulavuleri wa Yehovha Xikwembu. Naswona loko Yohane a ku, “eku sunguleni a a ku ri ni Rito,” swi vula leswaku Rito a ri ri masungulo eka mintirho ya Yehovha yo tumbuluxa, “masungulo ya leswi tumbuluxiweke hi Xikwembu.” (Nhlavutelo 3:14) Xikhundlha xa yena lexi tlakukeke ngopfu exikarhi ka swivumbiwa swa Xikwembu xi nyika xisekelo xa ntiyiso xo va a vuriwa “xikwembu [a god],” lowa matimba. Esaya 9:6 yi n’wi vula “Šikwembu ša matimba,” hambi leswi a nga riki Xikwembu xa Matimba Hinkwawo.
15. I rungula rihi leri engetelekeke leri Yohane 1:3-5 yi ri nyikaka mayelana na Yesu?
15 Yohane 1:3, (NW) yi ri: “Swilo hinkwaswo swi ve kona hikwalaho ka rona, naswona a xi kona lexi nga va kona loko ku nga ri ha rona.” Vakolosa 1:16 yi ri, “ha yena, Xikwembu xi tumbuluxile swilo hinkwaswo, ematilweni ni la misaveni.” Yohane 1:4 yi ri, “vutomi byi ve kona hikwalaho ka rona, naswona vutomi a byi ri ku vonakala ka vanhu.” Kutani hikwalaho ka Rito, mixaka leyin’wana ya vutomi hinkwayo yi tumbuluxiwile; nakambe hi ku tirhisa N’wana wa xona, Xikwembu xi endla swi koteka eka munhu la nga ni xidyoho ni la faka leswaku a kuma vutomi lebyi nga heriki. Entiyisweni Yesu hi lowa matimba, loyi Esaya 9:2 yi n’wi vulaka “ku v̌onakala lo’kukulu.” Naswona Yohane 1:5 yi ri: “Ku vonakala ka ha vangama emunyameni, naswona munyama a wu kotanga ku ku hlula, ni siku ni rin’we.” Ku vonakala ku yimela ntiyiso ni ku lulama, a ku fani ni munyama, lowu yimelaka xidyoho ni ku homboloka. Xisweswo Yohane u kombisa leswaku munyama a wu nge ku hluli ku vonakala.
16. Yohane Mukhuvuri u xi kombise njhani xikongomelo xa ntirho wa Yesu?
16 Sweswi Yohane wa hlamusela eka ndzimana ya vuntsevu ni ya vukaye (NW) a ku: “Hiloko ku humelela munhu la rhumiweke ku va muyimeri wa Xikwembu: vito rakwe a a ri Yohane [Mukhuvuri]. Munhu loyi a a tele ku ta va mbhoni, leswaku a ta veka vumbhoni mayelana ni ku vonakala, leswaku vanhu va tinxaka hinkwato va ta pfumela ha yena. [Yohane] a a ku nga ri yena ku vonakala koloko, kambe a tele ku ta veka vumbhoni mayelana ni ku vonakala koloko [Yesu]. Ku vonakala ka ntiyiso loku voningelaka munhu wa muxaka wun’wana ni wun’wana a ku ri kusuhi ni ku ta emisaveni.” Yohane a a kombetela eka Mesiya la taka ivi a kongomisa vadyondzisiwa vakwe eka Yena. Hi ku famba ka nkarhi, mixaka hinkwayo ya vanhu a yi nyikiwa nkarhi wo amukela ku vonakala. Hikwalaho, Yesu a a nga telanga ku ta pfuna Vayuda ntsena kambe a tele ku ta pfuna vanhu hinkwavo—lavo fuma ni swisiwana, ku nga khathariseki rixaka ra vona.
17. Xana Yohane 1:10, 11 yi hi byela yini hi xiyimo xa moya xa Vayuda va le sikwini ra Yesu?
17 Ndzimana ya 10 ni ya 11 ti ya emahlweni ti ku: “A a ri emisaveni, kutani misava yi tumbuluxiwe hi yena; kambe misava a yi n’wi tivanga. Ú tile ekaya ka yena, kambe varikwavo a va n’wi amukelanga.” Yesu hi yena loyi vanhu va tumbuluxiweke hi yena a nga si va munhu wa nyama. Hambi swi ri tano, loko a ri emisaveni, u ariwe hi vanhu va ka vona vo tala, Vayuda. A a va nga lavi leswaku vubihi ni vukanganyisi bya vona byi paluxiwa. Va hlawule munyama ku ri ni ku vonakala.
18. Yohane 1:12, 13 yi swi kombisa njhani leswaku van’wana va nga va vana va Xikwembu hi ku tswaleriwa sweswo hi ndlela yo hlawuleka?
18 Yohane u vula leswi eka ndzimana ya 12 ni ya 13: “Hambiswiritano, hinkwavo lava nga n’wi amukela, lava nga pfumela eka vito ra yena, ú va nyikile matimba ya ku hundzuka vana va Xikwembu, lava tswariweke, ku nga ri hi ndlela ya ntumbuluko, ku nga ri hi ku navela ka miri, ku nga ri hi ku rhandza ka wanuna, kambe ku ri hi Xikwembu.” Tindzimana leti ti komba leswaku eku sunguleni, valandzeri va Yesu a va nga ri vana va Xikwembu. Loko Kreste a nga si ta emisaveni, vuxaka byebyo bya ku va vana va xona kumbe ntshembo wa le tilweni a swi nga si nyikiwa vanhu. Kambe hi nkoka wa gandzelo ra Kreste ra nkutsulo leri va kombisaka ripfumelo eka rona, vanhu van’wana va amukeriwile evuxakeni byo va vana va xona naswona va swi kotile ku va ni ntshembo wo hanya tanihi tihosi swin’we na Kreste eMfun’weni wa Xikwembu wa le tilweni.
19. Ha yini Yesu a ri exiyin’weni lexinene xo kombisa ku vonakala ka Xikwembu, hi laha swi kombisiweke ha kona eka Yohane 1:14?
19 Ndzimana ya 14 ya hlamusela: “Rito ri hundzukile munhu la nga aka exikarhi ka hina; kutani hi hlalele ku kwetsima ka yena loku nga tala tintswalo ni ntiyiso, ku nga ku kwetsima loku fanelaka n’wana loyi a nga yexe eka tata wa yena.” Emisaveni, Yesu u kombise ku kwetsima ka Xikwembu tanihi leswi a ku ta endliwa ntsena hi N’wana wa Xikwembu wa mativula. Hikwalaho, hi ndlela leyi hlawulekeke, a faneleka swinene ku hlavutela Xikwembu ni swikongomelo swa xona evanhwini.
20. Hi laha swi tsariweke ha kona eka Yohane 1:15, xana Yohane Mukhuvuri u hi byela yini hi Yesu?
20 Nakambe, muapostola Yohane u tsale eka ndzimana 15 a ku: “Yohane [Mukhuvuri] u vekile vumbhoni ehenhla ka ta yena, kutani ú huwelele a ku: ‘Hi yena loyi ndzi vuleke ta yena loko ndzi te: “La taka endzhaku ka mina, wa ndzi tlula hi vukulu, hikuva ú vile kona mina ndzi nga si va kona.”’” Yohane Mukhuvuri u tswariwe kwalomu ka tin’hweti ta tsevu emahlweni ka ku tswariwa ka Yesu tanihi munhu. Kambe Yesu u endle mintirho yo tala ngopfu ku tlula ya Yohane hi tindlela hinkwato, lerova a a tlula Yohane hi tindlela hinkwato. Naswona Yohane u pfumerile leswaku Yesu u ve kona emahlweni ka yena, tanihi leswi Yesu a hanyeke a nga si va munhu wa nyama.
Tinyiko Leti Humaka Ka Yehovha
21. Ha yini Yohane 1:16 yi ku hi amukele “tintswalo hi ku khandzakanya”?
21 Yohane 1:16 ya hlamusela: “Hikwalaho ka ntalo wa rifuwo ra yena, hi kumile hinkwerhu nyiko ya tintswalo hi ku khandzakanya.” Hambi leswi vanhu va tswariwaka exidyohweni hikwalaho ka ku xi kuma eka Adamu hi ku tswariwa na xona, Yehovha u kunguhate ku herisa mafambiselo lawa yo homboloka, ni ku ponisela timiliyoni emisaveni leyintshwa, ni ku pfuxa vafi, ni ku susa xidyoho ni rifu, ivi a tisa vutomi lebyi nga heriki emisaveni ya paradeyisi. Mikateko leyi hinkwayo hi leyi nga fanelangiki, leyi vanhu lava nga ni xidyoho va nga yi dzukeliki nyuku. I tinyiko leti humaka eka Yehovha hi Kreste.
22. (a) Xana i yini leswi nyiko leyikulu ya Xikwembu yi swi endlaka swi koteka? (b) I xirhambo xihi lexi tisiwaka eka hina ebukwini yo hetelela ya Bibele?
22 Hi yihi nyiko leyikulu leyi endlaka leswaku leswi hinkwaswo swi endleka? “Xikwembu xi rhandzile misava [ya vanhu] swonghasi, xi ko xi [nyikela hi] N’wana wa xona la nga un’we, leswaku un’wana ni un’wana la pfumelaka ka yena, a nga lovi, kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 3:16) Xisweswo, vutivi lebyi kongomeke bya Xikwembu ni N’wana wa xona, “munyiki wa vutomi,” i swa nkoka eka lava lavaka ku vonakala ka moya ni vutomi lebyi nga heriki. (Mintirho 3:15) Hi yona mhaka leyi buku yo hetelela ya Bibele yi yisaka xirhambo lexi eka hinkwavo lava rhandzaka ntiyiso ni lava lavaka vutomi, yi ku: “‘Tana! Ni loyi a swi twaka a a vule a ku: “Tana!” Loyi a nga ni torha a a te; ni loyi a swi navelaka a a nwe mati ya vutomi a nga hakeli.’”—Nhlavutelo 22:17.
23. Xana vanhu vo fana ni tinyimpfu va ta endla yini loko va ta eku vonakaleni?
23 Vanhu lava titsongahataka, lava fanaka ni tinyimpfu, a va nge ti eku vonakaleni ntsena kambe va ta tlhela va landzela ku vonakala koloko: “Tinyimpfu ta n’wi landzelela, hikuva ti tiva rito ra yena.” (Yohane 10:4) Kunene, va swi tsakela ku “lanḍa mitila ya yena” hikuva va swi tiva leswaku ku endla tano swi vula vutomi lebyi nga heriki eka vona.—1 Petro 2:21, BX.
U Nga Hlamula Njhani?
◻ Hi yihi mixaka mimbirhi ya ku vonakala loku humaka eka Yehovha?
◻ Ha yini ku voningeriwa emoyeni ku ri ka nkoka namuntlha?
◻ Xana Yesu a a ri “ku v̌onakala lo’kukulu” hi ndlela yihi?
◻ Xana Yohane ndzima 1 yi hi byela yini hi Yesu?
◻ I mikateko yihi leyi yaka eka lava landzelaka ku vonakala ka misava?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Simiyoni u vule leswaku Yesu i “ku vonakala loku nga ta [susa ximphume eka] matiko”