Ndyangu Wa Vukreste Wu Rhangisa Swilo Swa Moya
“Hinkwenu mi fanele ku va ni moya wun’we, mi twelana vusiwana, mi va ni rirhandzu eka vamakwenu, mi va ni mbilu ya vumunhu ni miehleketo ya ku titsongahata.”—1 PETRO 3:8.
1. I ku hlawula kwihi loku hinkwerhu ka hina hi nga na kona, naswona ku hlawula ka hina ku nga byi khumbisa ku yini vumundzuku bya hina?
NDZIMANA leyi nga laha henhla yi tirha kahle swonghasi eka vumbiwa bya khale swinene bya vanhu va nyama—ndyangu! Naswona i swa nkoka swinene leswaku vatswari va rhangela etimhakeni leti! Vana hakanyingi va ti vona timfanelo ta vatswari va vona letinene ni leti nga riki tinene. Kambe xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu hi xona xi faneleke ku tihlawulela. Tanihi Vakreste, hi nga tihlawulela ku va vanhu va moya kumbe va nyama. Hi nga tihlawulela ku tsakisa Xikwembu kumbe ku xi hlundzukisa. Leswi hi hlawuleke swona swi nga endla leswaku hi kuma nkateko, ku nga vutomi lebyi nga heriki ni ku rhula—kumbe ndzhukano, ku nga ku fela makumu.—Genesa 4:1, 2; Varhoma 8:5-8; Vagalatiya 5:19-23.
2. (a) Petro u swi kombise njhani leswaku a a khathala hi ndyangu? (b) Vumoya i yini? (Vona nhlamuselo ya le hansi.)
2 Muapostola u vule marito lama nga eka 1 Petro ndzima 3, ndzimana 8, endzhakunyana ka ndzayo leyinene leyi a yi nyikeke vavanuna ni vavasati lava ngheneleke vukati. Petro a a khumbeka swonghasi hi vuhlayiseki bya mindyangu ya Vukreste. A a swi tiva leswaku vumoya lebyi tiyeke hi yona ndlela yo va ni ndyangu lowu hlanganeke, lowu khathalelanaka. Xisweswo, eka ndzimana 7 u kombise leswaku loko ndzayo yakwe leyi a yi nyikeke vavanuna yo honisiwa, ku ta va ni xihinga hi tlhelo ra moya exikarhi ka wanuna na Yehovha.a Swikhongelo swa wanuna swi nga siveriwa loko a honisa swilaveko swa nsati wakwe kumbe a nga n’wi khomi kahle.
Kreste—Xikombiso Lexi Hetisekeke Xa Vumoya
3. Pawulo u xi kandziyise njhani xikombiso xa Kreste eka vavanuna lava ngheneleke vukati?
3 Vumoya bya ndyangu byi titshege hi xikombiso lexinene. Loko wanuna a ri Mukreste la gingiritekaka, u veka xikombiso xa timfanelo ta moya. Loko wanuna a nga ri mupfumeri, manana hi ntolovelo u tikarhatela ku byarha vutihlamuleri byebyo. Etimhakeni leti hatimbirhi, Yesu Kreste u nyikela xikombiso lexinene xo xi landzela. Mahanyelo yakwe, marito yakwe ni mianakanyo yakwe minkarhi hinkwayo a swi ri leswi akaka ni leswi phyuphyisaka. Hi ku phindha-phindha, muapostola Pawulo u kongomisa muhlayi wa matsalwa eka xikombiso xa Kreste xa rirhandzu. Hi xikombiso, u ri: “Nuna i nhloko ya nsati wa yena, kukota leswi Kriste na yena a nga nhloko ya [vandlha], naswona Kriste i muponisi wa [vandlha], miri wa yena. N’wina vavanuna, rhandzani vasati va n’wina kukota leswi Kriste na yena a nga rhandza [vandlha], kutani ú nyiketile vutomi bya yena hikwalaho ka [rona].”—Vaefesa 5:23, 25, 29; Matewu 11:28-30; Vakolosa 3:19.
4. I xikombiso xihi xa vumoya lexi Yesu a xi vekeke?
4 Yesu a a ri xikombiso lexi xiyekaka xa vumoya ni vunhloko, leswi a swi kombiseke hi rirhandzu, musa ni ntwela-vusiwana. A a tinyikela, hayi ku lava ku tienerisa. Minkarhi hinkwayo a a dzunisa Tata wakwe ni ku xixima vunhloko byakwe. A a landzela vukongomisi bya Tata wakwe, lerova a kala a ku: “Ndzi nga ka ndzi nga tisunguleli ndzi endla xilo hi ndzexe; ndzi avanyisa hilaha ndzi byeriwaka hakona; hikokwalaho, ku avanyisa ka mina ku lulamile, hikuva a ndzi lavi ku endla ku rhandza ka mina, kambe ku rhandza ka Loyi a ndzi rhumeke.” “A ndzi endli nchumu hi ku tirhandzela ka mina, kambe ndzi vula swilo leswi hilaha Tatana a ndzi dyondziseke hakona.”—Yohane 5:30; 8:28; 1 Vakorinto 11:3.
5. Hi ku phamela valandzeri vakwe, i xikombiso xihi lexi Yesu a xi vekeleke vavanuna lava ngheneleke vukati?
5 Xana leswi swi vula yini eka vavanuna? Swi vula leswaku xikombiso lexi va faneleke ku xi landzela eka swilo hinkwaswo i Kreste, loyi minkarhi hinkwayo a a titsongahata eka Tata wa yena. Hi xikombiso, tanihi leswi Yehovha a nyikeke swivumbiwa hinkwaswo leswi nga emisaveni swakudya, kutani na Yesu u nyike valandzeri vakwe swakudya. A nga swi honisanga swilaveko-nkulu swa vona swa nyama. Masingita yakwe yo phamela vavanuna va 5 000 ni va 4 000 i xikombiso xa nkhathalelo wa yena ni ku tivona a ri ni vutihlamuleri. (Marka 6:35-44; 8:1-9) Hi ku fanana namuntlha, tinhloko ta mindyangu leti nga byi balekeliki vutihlamuleri bya tona ti khathalela swilaveko swa nyama swa mindyangu ya tona. Kambe xana vutihlamuleri bya vona byi helela kwalaho?—1 Timotiya 5:8.
6. (a) Hi swihi swilaveko swa ndyangu swa nkoka leswi faneleke ku khathaleriwa? (b) Vavanuna ni vatatana va nga ku kombisa njhani ku twisisa?
6 Mindyangu nakambe yi ni swilaveko swin’wana swa nkoka swinene, hi laha Yesu a kombiseke ha kona. Yi ni swilaveko swa moya ni swa mintlhaveko. (Deteronoma 8:3; Matewu 4:4) Ha khathalelana, endyangwini ni le vandlheni. Hi lava vukongomisi lebyinene lebyi nga ta hi susumetela ku akana. Emhakeni leyi, vavanuna ni vatatana va ni vutihlamuleri lebyikulu—ngopfu-ngopfu loko va ri vakulu kumbe malandza ya vutirheli. Vatswari lava nga riki na yena munghana wa vukati va fanele ku va ni timfanelo leti fanaka, loko va pfuna vana va vona. Vatswari va fanele ku twisisa leswi phofuriwaka hi swirho swa ndyangu, kun’we ni leswi swi siyiweke swi nga phofuriwanga. Sweswo swi lava ku twisisa, swi lava nkarhi ni ku lehisa mbilu. Xexo hi xin’wana xa swivangelo leswi susumeteleke Petro ku vula leswaku vavanuna va fanele ku anakanyela vasati va vona, va tshama na vona hi ku twisisa.—1 Timotiya 3:4, 5, 12; 1 Petro 3:7.
Makhombo Lama Faneleke Ku Papalatiwa
7, 8. (a) I yini lexi lavekaka leswaku ndyangu wu ta papalata ku hohloka hi tlhelo ra moya? (b) I yini xin’wana lexi lavekaka handle ka masungulo lamanene evuton’wini bya Vukreste? (Matewu 24:13)
7 Ha yini ku khathalela vumoya bya ndyangu swi ri swa nkoka swonghasi? Ku kombisa mhaka leyi, hi nga ha vutisa, Ha yini swi ri swa nkoka leswaku mufambisi wa xikepe a khathalela swinene mimepe yakwe loko a fambisa xikepe ematini lama nga entangiki? Hi August 1992, xikepe xo valanga lexi vuriwaka Queen Elizabeth 2 (QE2) xi nghenisiwe endhawini leyi nga ni khombo leyi taleke sava ni maribye laha ku vuriwaka leswaku ku tala ku va ni swihoxo eku kongomiseni ka swikepe. Muaki un’wana wa kwalaho u te: “Vafambisi vo tala va swikepe va lahlekeriwe hi mintirho ya vona hikwalaho ko endla swihoxo leswi vangeke timhangu exivandleni xexo.” Xikepe xa QE2 xi hime maribye lama nga ehansi ka mati. Swi kumeke ku ri xihoxo lexikulu. Xiphemu xa n’we-xa-nharhu xa miri wa xikepe xi onhakile, kutani xikepe xi boheke ku tshama mavhiki yo hlayanyana xi nga tirhi loko xa ha lunghisiwa.
8 Hi laha ku fanaka, loko “mufambisi” wa ndyangu a nga wu languti hi vukheta mepe, lowu ku nga Rito ra Xikwembu, ndyangu wa yena wu nga va ni xiphiqo xa moya hi ku olova. Eka nkulu kumbe nandza wa vutirheli, swi nga vanga ku lahlekeriwa hi malunghelo ya vandlha, kumbexana swi vanga ni xiphiqo lexikulu eka swirho leswin’wana swa ndyangu. Hikwalaho, Mukreste un’wana ni un’wana u fanele ku tivonela leswaku a nga ngheni ekhombyeni hi tlhelo ra moya, a tshemba mikhuva leyinene leyi a a yi tirhisa loko a dyondza, kun’we ni ku hiseka loku a a ri na kona. Evuton’wini bya hina bya Vukreste, a swi enelanga ku va u sungule kahle ntsena; riendzo ra kona ri fanele ku hetiwa hi laha ku humelelaka.—1 Vakorinto 9:24-27; 1 Timotiya 1:19.
9. (a) Dyondzo ya munhu hi xiyexe i ya nkoka ku fikela kwihi? (b) I swivutiso swihi leswi yelanaka ni mhaka leyi leswi hi nga tivutisaka swona?
9 Leswaku hi papalata swiphiqo ni swirhalanganya swa moya, hi fanele ku fambisana ni “mimepe” ya hina hi ku dyondza Rito ra Xikwembu nkarhi na nkarhi. Hi nga tshuki hi titshega hi dyondzo ya masungulo leyi hi susumeteleke ku amukela ntiyiso ntsena. Matimba ya hina hi tlhelo ra moya ma titshege hi xiyimiso lexi namarheriwaka ni lexi ringaniseriweke xa ku dyondza ni ku huma nsimu. Hi xikombiso, leswi hi nga kona eDyondzweni ya Xihondzo xo Rindza, hi ri na nkandziyiso wolowu, hi nga tivutisa, ‘Xana mina hi ndzexe, kumbe hina tanihi ndyangu, hi xi dyondzile xihloko lexi, hi kambisisa matsalwa ni ku anakanyisisa hi ndlela leyi ma tirhaka ha yona? Kumbe xana hi lo khwatihata tinhlamulo ntsena? Kumbe, xana hambi ku ri ku hlaya kunene xihloko lexi emahlweni ko ta enhlanganweni a hi swi endlanga?’ Tinhlamulo leti tshembekaka ta swivutiso leswi ti nga hi susumetela ku anakanya swinene hi mhaka leyi, ni ku navela ku antswisa—loko swi laveka.—Vaheveru 5:12-14.
10. Ha yini ku tikambisisa swi ri swa nkoka?
10 Ha yini ku tikambisisisa ko tano swi ri swa nkoka? Hikuva hi hanya emisaveni leyi lawuriwaka hi moya wa Sathana, ku nga misava leyi ringetaka ku dlaya ripfumelo ra hina eka Xikwembu ni le ka switshembiso swa xona hi tindlela to tala leti tumbeleke. Misava yi lava leswaku hi tshama hi khomekile swinene lerova hi nga wu kumi nkarhi wo khathalela swilaveko swa moya. Hikwalaho hi nga tivutisa, ‘Xana ndyangu wa mina wu tiyile emoyeni? Xana mina tanihi mutswari ndzi tiye hi ndlela leyi lavekaka? Xana hina tanihi ndyangu ha wu hlakulela ntamu wa moya lowu susumetaka mianakanyo ya hina lowu hi pfunaka ku endla swiboho leswi sekeriweke eka vululami ni ku tshembeka?’—Vaefesa 4:23, 24.
11. Ha yini minhlangano ya Vukreste yi ri leyi pfunaka hi tlhelo ra moya? Nyika xikombiso.
11 Vumoya bya hina byi fanele ku tiyisiwa hi nhlangano wun’wana ni wun’wana lowu hi vaka eka wona. Tiawara ta nkoka leti hi ti hetaka eHolweni ya Mfumo kumbe eka Dyondzo ya Buku ya Vandlha ta hi phyuphyisa endzhaku ka tiawara to tala leti hi ti heteke emisaveni ya Sathana yo homboloka, hi endla matshalatshala yo tihanyisa. Hi xikombiso, swi ve leswi phyuphyisaka swonghasi ku dyondza buku leyi nge Nghwazi Leyi Tshameke Yi Hanya! Leswi swi hi pfune ku kuma vutivi lebyi antswaka malunghana na Yesu, vutomi byakwe ni vutirheli byakwe. Hi hlaye matsalwa lama kombisiweke hi vukheta, hi endla vulavisisi, ivi xisweswo hi dyondza swo tala hi xikombiso lexi Yesu a xi vekeke.—Vaheveru 12:1-3; 1 Petro 2:21.
12. Ntirho wa nsimu wu kambela njhani vumoya bya hina?
12 Ndlela leyinene yo kambela vumoya bya hina i vutirheli bya Vukreste. Leswaku hi phikelela eku nyikeleni ka hina vumbhoni hi ndlela leyi hleriweke ni hi xitshuketa, laha hakanyingi hi hlanganaka ni vanhu lava nga tsakeriki kumbe lava kanetaka, hi fanele ku va ni nsusumeto lowunene, ku nga ku rhandza Xikwembu ni ku rhandza munhu-kulorhi. Kavula, a nga kona la tsakaka loko a kanetiwa, naswona sweswo swi nga humelela entirhweni wa hina wa nsimu. Kambe hi nga tshuki hi rivala leswaku a ku kanetiwi hina, kambe ku kanetiwa mahungu lamanene. Yesu u te: “Loko misava yi mi venga, tivani leswaku yi rhangile yi venga mina, yi nga si mi venga. Loko a mi ri va misava, misava a yi ta rhandza swa yona. Kambe leswi mi nga riki va misava, ni leswi ndzi mi hlawuleke eka yona, misava ya mi venga. . . . Va ta endla hinkwaswo leswi eka n’wina hikwalaho ka mina, hikuva a va tivi Loyi a ndzi rhumeke.”—Yohane 15:18-21.
Swiendlo Swi Vulavula Ku Tlula Marito
13. Munhu un’we a nga byi onha njhani vumoya bya ndyangu?
13 Ku humelela yini endyangwini loko swirho leswin’wana, handle ka xirho xin’we ntsena, swi khathalela ku basa ni ku hleleka ka yindlu? Hi siku ra mpfula, hinkwavo, handle ka loyi a rivalaka, va tirhisa vukheta leswaku va nga ngheni endlwini ni ndzhope. Ndzhope lowu saleleke endlwini wu kombisa vusopfa bya munhu yoloye, a vangela van’wana ntirho lowu engetelekeke. Sweswo swa tirha ni le mhakeni ya vumoya. Munhu un’we ntsena la nga ni vutianakanyi ni loyi a honisaka a nga onha vito lerinene ra ndyangu wa ka vona. Swirho hinkwaswo swa ndyangu swi fanele ku lwela ku kombisa mianakanyo ya Kreste hayi swi kombisiwa hi vatswari ntsena. Swi tsakisa swonghasi loko hinkwavo va khomisana, xikongomelo xa vona ku ri ku kuma vutomi lebyi nga heriki! Ndyangu wolowo wu anakanya hi timhaka ta moya (hayi hi ku tivula lava lulameke). Ku honisa swilo swa moya a swi tolovelekanga endyangwini wolowo.—Eklesiasta 7:16; 1 Petro 4:1, 2.
14. Hi yihi miringo ya swilo leswi vonakaka leyi Sathana a hi ringaka ha yona?
14 Hinkwerhu ka hina hi na swona swilaveko-nkulu leswi hi faneleke ku swi enerisa siku na siku leswaku hi kota ku hanya. (Matewu 6:11, 30-32) Kambe hakanyingi swilaveko swa hina swi hluriwa hi leswi hi swi navelaka. Hi xikombiso, mafambiselo ya Sathana ma hi nyika swilo swo hambana-hambana swo swi tirhisa. Loko hi tikarhatela ku kuma xin’wana ni xin’wana lexi nga efexenini, hi nge eneriseki, tanihi leswi swilo leswi nga efexenini swi hetelelaka swi hundzeriwe hi nkarhi, ivi ku humelela fexeni yin’wana. Misava ya bindzu yi simeke ndzhendzeleko wa swilo lowu nga riki na makumu. Yi hi rhiyela mintlhamu leswaku hi tshamela ku lava mali leyi engetelekeke, hi ta enerisa ku navela ka hina loku tshamelaka ku engeteleka. Leswi swi nga vanga “ku navela ko tala loku nga riki na xikongomelo ni loku vavisaka,” kumbe “ku navela ka vuphukuphuku ni loku nga ni khombo.” Swi nga hetelela swi endle leswaku vutomi byi va lebyi nga tshamisekangiki ni ku nga khathali ngopfu hi mintirho ya swa moya.—1 Timotiya 6:9, 10; The Jerusalem Bible.
15. Xikombiso xa nhloko ya ndyangu i xa nkoka hi ndlela yihi?
15 Laha na kona, xikombiso lexi vekiwaka hi nhloko ya ndyangu wa Vukreste i xa nkoka swinene. Langutelo rakwe leri ringaniseriweke ehenhleni ka vutihlamuleri bya timhaka ta misava ni ta moya ri fanele ku khutaza swirho leswin’wana swa ndyangu. A swi ta vavisa hakunene loko tatana a nyikela vuleteri lebyinene hi nomu, kambe a hluleka ku hanya hi ku namarhela leswi yena a swi vuleke hi nomu wakwe. Vana hi ku hatlisa va nga swi vona leswaku va byeriwa ku endla leswi loyi a swi vulaka a nga endliki swona. Hi laha ku fanaka, nkulu kumbe nandza wa vutirheli loyi a khutazaka van’wana leswaku va ya evutirhelini bya yindlu na yindlu, kambe yena a nga tali ku famba ni ndyangu wa yena entirhweni wolowo, hi ku hatlisa a nga ha tshembiwi hi ndyangu na hi vandlha.—1 Vakorinto 15:58; ringanisa Matewu 23:3.
16. I swivutiso swihi leswi hi nga tivutisaka swona?
16 Kutani hi nga pfuneka loko ho kambisisa vutomi bya hina. Xana hi tikarhatela swinene ku va lava humelelaka hi tlhelo ra swilo leswi vonakaka, ematshan’wini yo endla nhluvuko wa moya? Xana hi endla nhluvuko emisaveni kambe hi kokela endzhaku evandlheni? Tsundzuka xitsundzuxo xa Pawulo: ‘Rito leri ri tiyile. Loko munhu a tikarhatela ku fikelela ntirho wo va mulanguteri, u navela ntirho lowunene.’ (1 Timotiya 3:1, ringanisa NW.) Ku byarha vutihlamuleri evandlheni swi kombisa swo tala hi vumoya bya hina ku tlula ku tlakusiwa entirhweni wo tihanyisa. Hi fanele hi ringanisela kahle leswaku vaqachi va hina va nga hi lawuli onge hi loko hi tinyiketele eka vona, hayi eka Yehovha.—Matewu 6:24.
Ku Vulavurisana Lokunene Ku Tiyisa Vumoya
17. I yini lexi hoxaka xandla eku hlakuleleni ka rirhandzu ra xiviri endyangwini?
17 Timiliyoni to tala ta makaya namuntlha ko va ndhawu ya byetlelo ntsena. Hi ndlela yihi ke? Swirho swa ndyangu swo vuyela ku ta etlela ni ku dya ntsena, kutani swi hatlisa swi huma loko swi hetile. A hi kanyingi va tshamaka swin’we etafuleni va dya swakudya kun’we. Ndyangu a wu hlangananga. Vuyelo byi va byihi ke? Ku vulavurisana a ku vi kona, a ku vi na bulo ra nkoka. Kutani sweswo swi nga vanga ku nga khathali ngopfu hi swirho leswin’wana swa ndyangu. Loko hi rhandzana, hi hlela nkarhi wo vulavurisana ni ku yingiselana. Ha khutazana ni ku pfunana. Mhaka leyi ya vumoya yi katsa ku vulavurisana ka nkoka exikarhi ka vanghana va vukati ni le xikarhi ka vatswari ni vana.b Loko hi ri karhi hi bula hi avelana mintokoto ni ku phofulelana swiphiqo swa hina hi fanele hi tirhisa vutlharhi.—1 Vakorinto 13:4-8; Yakobo 1:19.
18. (a) Hakanyingi hi xihi xirhalanganya lexikulu xa ku vulavurisana? (b) Xisekelo xa vuxaka lebyinene hi xihi?
18 Ku vulavurisana lokunene ku lava nkarhi ni matshalatshala. Swi vula ku hlela nkarhi wo vulavula ni ku yingiselana. Xin’wana xa swihinga leswikulu emhakeni leyi i bokisi leriya ri dyaka nkarhi leri rhandziwaka ngopfu emakaya yo tala—TV. Leswi swi tlakusa xivutiso xa nkoka—xana u lawuriwa hi TV kumbe hi wena u yi lawulaka? Ku lawula TV swi lava ku tinyiketela lokukulu—ku katsa ni ku tiyimisela ku yi tima. Kambe hi ku endla leswi hi ta pfula ndlela yo va swin’we tanihi swirho swa ndyangu ni vamakwerhu va moya. Vuxaka lebyinene byi lava ku vulavurisana lokunene, ku twisisana, ku twisisa swilaveko swa van’wana ni leswi va swi tsakelaka, ku byelana ndlela leyi hi tlangelaka ha yona swilo hinkwaswo leswinene leswi va hi endleleke swona. Hi marito man’wana, ku vulavurisana lokunene ku kombisa leswaku ha va khathalela vanhu van’wana.—Swivuriso 31:28, 29.
19, 20. Loko hi khathalelana hinkwerhu endyangwini, i yini lexi hi nga ta xi endla?
19 Hikwalaho, loko hi khathalelana endyangwini—leswi katsaka ku khathalela swirho swa ndyangu leswi nga riki vapfumeri—hi ta va hi tikarhatela swinene ku aka ni ku hlayisa vumoya bya hina. Endyangwini, hi ta va hi landzela xitsundzuxo xa Petro lexi nge: “Eku heteleleni: N’wina hinkwenu mi fanele ku va ni moya wun’we, mi twelana vusiwana, mi va ni rirhandzu eka vamakwenu, mi va ni mbilu ya vumunhu ni miehleketo ya ku titsongahata. Mi nga tlheriseli ku biha hi ku biha, kumbe ndzhukano hi ndzhukano, kambe ematshan’wini ya sweswo, katekisani, hikuva hi leswi mi nga vitaneriwa ku endla swona, leswaku mi ta kuma nkateko na n’wina.”—1 Petro 3:8, 9.
20 Hi nga kuma nkateko wa Yehovha sweswi loko hi lwela ku hlayisa vumoya bya hina, naswona leswi swi nga endla leswaku hi kuma ndzhaka ya nkateko wakwe enkarhini lowu taka, loko hi amukela nyiko ya vutomi lebyi nga heriki emisaveni ya paradeyisi. Ku ni swilo swin’wana leswi hi nga swi endlaka tanihi ndyangu leswaku hi pfunana hi tlhelo ra moya. Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamusela mimpfuno yo endla swilo hi ri swin’we tanihi ndyangu.—Luka 23:43, NW; Nhlavutelo 21:1-4.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
a Vumoya swi vula “ku khathalela kumbe ku namarhela mimpimanyeto ya vukhongeri: mfanelo kumbe xiyimo xa moya.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Munhu wa moya u hambanile ni munhu wa nyama, la nga ni moya wa vuharhi.—1 Vakorinto 2:13-16; Vagalatiya 5:16, 25; Yakobo 3:14, 15; Yuda 19.
b Leswaku u kuma swiringanyeto leswi engetelekeke ehenhleni ka ku vulavurisana ka ndyangu, vona Xihondzo xo Rindza xa September 1, 1991, matluka 20-2.
Wa Tsundzuka Xana?
◻ Vumoya i yini?
◻ Nhloko ya ndyangu yi nga xi tekelela njhani xikombiso xa Kreste?
◻ Hi nga ma papalatisa ku yini makhombo lama lavaka ku hlasela vumoya bya hina?
◻ I yini lexi nga onhaka vumoya bya ndyangu?
◻ Ha yini ku vulavurisana lokunene ku ri ka nkoka?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 12]
Ku va kona eDyondzweni ya Buku ya Vandlha swi endla leswaku ndyangu wu va lowu tiyeke emoyeni