Xiphiqo Xo Dyondza Ku Lehisa Mbilu
KU DYONDZA ku lehisa mbilu, loko ku ri na leswi hi swi lavaka, i nchumu wo nonon’hwa eka hina vanhu ku wu amukela. Hi ntumbuluko vana lavatsongo a va swi koti ku lehisa mbilu. Xin’wana na xin’wana lexi va xi vonaka va xi lava, va tlhela va xi rilela! Kambe loko u ri na ntokoto, wa swi tiva leswaku a hi hinkwaswo leswi u nga swi kumaka loko u swi lava. Hambi ku ri emhakeni ya ku navela loku faneleke, hi fanele ku dyondza ku rindzela nkarhi lowunene wa ku enerisa ku navela koloko. Vo tala va swi dyondza leswi; kambe van’wana a va swi dyondzi.
Vanhu lava lavaka ku tsakeriwa hi Xikwembu va ni swivangelo swo karhi swo dyondza ku lehisa mbilu. Yeremiya, nandza wa Yehovha wa le mahlweni ka Vukreste, u kandziyise leswi a ku: “Ŝi lulamile ka munhu ku langutela hi ku rula e ku ponisiwa i Yehova.” Endzhakunyana, mudyondzisiwa wa Mukreste Yakobo u te: “Loko swi ri tano, vamakwerhu, lehisani timbilu, Hosi yi kondza yi ta.”—Swirilo 3:26; Yakobo 5:7.
Yehovha u ni nkarhi wakwe wo hetisisa swikongomelo swakwe. Loko hi hluleka ku rindzela nkarhi wakwe lowu vekiweke wo endla swilo swo karhi, a hi nge eneriseki naswona hi nga vilela, ivi swi hi hlundzukisa. Loko nandza wa Xikwembu a nga tsakanga, u ta tsana emoyeni, hi laha Nehemiya a byeleke vanhu va tiko rakwe ha kona, a ku: “Ku ṭaka ka Yehova i matimba ya ṅwina.”—Nehemiya 8:10.
Vutlharhi Byo Dyondza Ku Lehisa Mbilu
I swa ntumbuluko eka vanhu lava titshameleke voxe ku lava ku nghenela vukati kumbe ku va mimpatswa leyi nga riki na vana yi navela ku va ni vana. Ku hava lexi hoxeke hi ku navela ku enerisa swilaveko swa nyama leswi faneleke. Hambi swi ri tano, hikwalaho ka leswi hi pfumelaka leswaku ku nga ri khale mafambiselo lawa ya swilo ma ta hela naswona emafambiselweni lamantshwa lama taka Xikwembu xi ta ‘funungula xandla xa xona ivi xi enerisa ku navela ka hinkwaswo leswi hanyaka,’ Vakreste vo tala va kunguhate ku lehisa mbilu leswaku ku navela lokun’wana va ta ku enerisa hi nkarhi wa kona.—Pisalema 145:16.
Hambi swi ri tano, vanhu lava nga riki na wona ntshembo lowu, lowu tiyeke wa Vukreste, a va nge xi voni xivangelo xa ku lehisa mbilu emhakeni leyi. Hi ku pfumala ripfumelo eka Yehovha, loyi “nyiko yin’wana ni yin’wana leyo saseka ni mikateko hinkwayo leyi hetisekeke” swi humaka eka yena, a va swi tshembi leswaku i vutlharhi ku khomelela eka vumundzuku lebyi va kanakana leswaku byi ta ta. Va hanya hi ntshembo lowu nge: “A hi dyeni hi nwa, hikuva mundzuku ha fa.”—Yakobo 1:17; 1 Vakorinto 15:32; Esaya 22:13.
Ematikweni lama hluvukeke bindzu ra vunavetisi ri tirhisa mboyamelo lowu toloveriweke wo tsutsumela ku tiphina. Vanhu va khutaziwa ku tikhorisa. Vamabindzu va nga hi endla hi pfumela leswaku ku tshamiseka ni vulovolovo bya manguva lawa i swilaveko leswikulu. Ku vutisiwa leswaku ha yini u swi pfumala, ngopfu-ngopfu loko makhadi yo xava hi wona, ku xava hi xikweleti, ni “ku xava hi vuvekisi” swi endla swi koteka ku swi kuma hinkwaswo, sweswi? Handle ka sweswo, ‘U lulameriwe hi leswinene; u nga titsoni! Tsundzuka, lexi nga kona i ku tiphina sweswi handle ka sweswo, u nge he swi kumi!’ Ma vurisa sweswo marito lama tolovelekeke.
Kambe, makume ya timiliyoni ta vanhu ematikweni lama hluvukaka mo va ni swilo leswi lavekaka ntsena swa vutomi—kambe van’wana a va na nchumu. Xana wu kona nchumu lowu wu nga kandziyisaka kahle ku pfumala ku hetiseka ni vuhomboloki bya mafambiselo ya vanhu ya politiki ni ya ikhonomi?
Leswaku ku dyondza ku lehisa mbilu swa pfuna swi voniwa hi leswi vanhu va timiliyoni lava nga laviki ku lehisa mbilu—kumbe lava nga xi voniki xivangelo xo endla tano—va tipeteke eswikweletini leswaku va enerisa ku navela ka vona vini. Swiyimo leswi nga languteriwangiki, swo tanihi vuvabyi kumbe ku pfumaleka ka mintirho, swi nga vula khombo. Phepha-hungu ra le Jarimani Frankfurter Allgemeine Zeitung ri hlamusele mhaka leyi ha yona ku vikiwaka miliyoni ya vanhu lava nga riki na makaya le Jarimani: “Xivangelo-nkulu i ku pfumaleka ka mintirho ni ku va ni swikweleti leswikulu.”
Hikwalaho ko tsandzeka ku hakela swikweleti swa vona, vanhu vo tala lava pfumalaka va ni nhlomulo wo lahlekeriwa hi makaya ni rifuwo ra vona. Nakambe leswi swi vanga ntshikilelo endyangwini. Vukati lebyi tsekatsekaka byi sungula ku hahluka. Minkarhi ya gome na swiphiqo swin’wana swa rihanyo swa andza. Eka Vakreste vumoya byi nga tsana, ivi va hetelela hi ku va ni mianakanyo leyi hoxeke ni ku tikhoma loko biha. Vanhu lava sunguleke ku lava xin’wana ni xin’wana hi vuphukuphuku va hetelela va nga ri na nchumu.
Eka Vo Tala, I Ntlhontlho Lowuntshwa
Yesu u swi veke erivaleni leswaku hi fanele ku tivonela “ku vilela hi swa misava leyi, ni ku kanganyisiwa hi rifuwo, ni ku navela swilo swin’wana ni swin’wana, swi nghena eka [hina], swi kamanyeta Rito.” (Marka 4:19) Hi fanele ku tiva leswaku ku hava fambiselo ra politiki leri nga kotaka ku herisa ku vilela, ni ku vilela hi swa timali, swi nga leswi Yesu a vulavuleke ha swona.
Vukhomunisi lebyi matiko ya le Vuxeni bya Yuropa ma byi aleke byi ringete ku ringanisa swilo hi ku tirhisa mali leyi lawuriwaka hi Mfumo. Ku hambana ni bindzu ra le xihundleni, fambiselo ra vukhomunisi ri pfune vanhu va matiko wolawo ku hlayisa timali leswi fambiselo ra ku titirhela hakanyingi ri hlulekaka ku swi endla. Kambe ku vilela loku Yesu a vulavuleke ha kona ku ve kona hikwalaho ko tsandzeka ku enerisa swilaveko swa vanhu ni ku hunguta ntshunxeko wa munhu hi xiyexe.
Sweswi, vunyingi bya matiko wolawo byi endla timakete leti vanhu va xavaka eka tona ni vamaki va xaviselaka eka tona, xisweswo va vangela vaaka-tiko ntlhontlho lowuntshwa. Xiviko xa sweswinyana xi ri: “Vanhu va tindhawu leti nga hluvukangiki va tsutsumela ku fikelela mahanyelo ya matiko lama hluvukeke.” Leswaku va kota ku endla tano “nhlayo leyi kulaka ya vanhu le Länder lerintshwa le vuxeni bya Jarimani yi tipete eswikweletini leswi va nga ta ka va nga swi koti ku huma eka swona.” Xiviko xa engetela: “Endzhaku ka nyanyuko wo sungula wa ntshunxeko lowuntshwa wa ikhonomi ku chava ni ku hela matimba swa andza sweswi.” Ku vilela ka ha ri kona hambi leswi xiyimo xi ncinceleke eka vukhapitalisi.
Ntshunxeko lowukulu wa politiki ni wa ikhonomi wu pfule tindlela letintshwa ta ku antswisa swa timali. Hikwalaho, vanhu vo tala va nga ha ringiwa ngopfu hi mianakanyo yo sungula bindzu ra vona vini kumbe ku rhurhela etikweni leri nga ni malunghelo yo antswa ya ntirho.
Swiboho swo tanihi leswi i swa munhu hi xiyexe. A hi xihoxo eka Mukretse ku lava ku antswisa xiyimo xakwe xa swa timali. A nga ha va a susumetiwa hi ku lava ku hlayisa ndyangu wakwe, hi ku tiva leswaku “loko munhu a nga pfuni maxaka ya yena, ngopfu-ngopfu lava va nga va ndyangu wa yena wa xiviri, ú landzurile vupfumeri, kutani ú tlula ni [la nga pfumeriki, NW] hi ku biha.”—1 Timotiya 5:8.
Xisweswo, a hi fanelanga hi sola xiboho lexi endliwaka hi van’wana. Nakambe Vakreste va fanele ku tsundzuka leswaku a hi swinene ku lava ntshunxeko eka swiphiqo swa timali hi ku tivangela swikweleti leswikulu leswi swi nga va phasaka. Hi ku fanana swi ta va swi hoxile ku lava ntshunxeko hi tlhelo ra timali hi ndlela leyi katsaka ku honisiwa ka mindzhwalo ni swilaveko swa moya.
Ku Dyondza Eka Van’wana
Emalembeni lama tlhandlameke Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, magidi ya Majarimani ma rhurhile eYuropa leri hlaseriweke hi nyimpi ma ya ematikweni man’wana ngopfu-ngopfu eAustralia ni le Canada. Hikwalaho vo tala va kote ku antswisa xiyimo xa vona hi tlhelo ra timali, kambe ku hava la koteke ku balekela ku vilela hi swa timali hi laha ku heleleke loku Yesu a vulavuleke ha kona. Ku lulamisa swiphiqo swa timali minkarhi yin’wana swi vange swiphiqo swin’wana leswintshwa—ku navela ekaya, ku vulavula ririmi rimbe, ku tolovela swakudya leswintshwa, mikhuva leyi hambaneke, ku endla vanghana lavantshwa, kumbe ku langutana ni swiyimo swo hambana.
Van’wana va vahlapfa lava a ku ri Timbhoni ta Yehovha. Lexi tsakisaka, vo tala va vona va ale ku pfumelela swiphiqo leswi fambisanaka ni ku rhurha swi tsanisa vumoya bya vona. Kambe a ku ri na swiyimo swin’wana. Van’wana va phasiwe hi matimba ya rifuwo lama kanganyisaka. Nhluvuko wa vona wa moya a wu swi kotanga ku fambisana ni ku yima ka vona kahle hi swa timali.
Kunene leswi swi kombisa leswaku hi fanele ku kambisisa xiyimo xa hina hi vukheta hi nga si endla swiboho swa vuphukuphuku. Ku rhandza swilo leswi vonakaka swi nga hi endla hi hola entirhweni lowu nga ta ka wu nga phindhiwi wa ku endla vadyondzisiwa lowu Vakreste va averiweke ku wu endla. Leswi swi tano ku nga khathariseki leswaku hi tshama kwihi tanihi leswi ku nga riki na tiko leri vaaki va rona va ntshunxekeke eku vileleni hi swa timali.
Ku Lwa Nyimpi Leyinene
Pawulo u laye Timotiya: “Kongoma ku lulama, ni [ku chava Xikwembu, NW], ni ku pfumela, ni rirhandzu, ni ku tiyisela, ni musa. Lwana nyimpi leyinene ya ku pfumela; tamela hi mandla mambirhi vutomi lebyi nga heriki, lebyi u nga vitaniwa hikwalaho ka byona.” Kasi eka Vakreste va le Korinto u te: “Tiyani swinene mi nga tsekatsekeni; mi tirhela Hosi masiku hinkwawo.”—1 Timotiya 6:11, 12; 1 Vakorinto 15:58.
Ku landzela ndzayo leyi leyinene i ndlela yo antswa yo hlula ku rhandza swilo leswi vonakaka, naswona ku ni swo tala leswi Mukreste a faneleke ku swi endla! Ematikweni man’wana laha nhlayo ya vahuweleri va Mfumo yi nga riki yikulu, vunyingi bya vanhu byi wu kume katsongo ntiyiso. Yesu u vhumbhe hi laha ku kongomeke: “Ntshovelo i wukulu, kambe vatirhi a va talanga.”—Matewu 9:37.
Ematshan’wini yo pfumelela swivilelo swa timali swa matiko lawa swi va endla va honisa ntirho wa moya lowu nga kona, Timbhoni ta Yehovha ti tirhisa xiyimo lexi hi ndlela leyi humelelaka. Loko va nga ri na ntirho swa xinkarhana, vo tala va ndlandlamuxa ntirho wa vona wo chumayela. Handle ko engetela ku dzunisa ka vona Yehovha, ntirho wa vona wu va nyika ntsako lowu lavekaka wo langutana ni swiphiqo swa timali.
Timbhoni leti ti rhangisa ntirho wo chumayela emahlweni ivi swiphiqo swa timali swi va endzhaku, leswi kombisaka leswaku vamakwevo va misava hinkwayo va tshembe ku hlayisiwa hi Yehovha. Xitshembiso xakwe xi ri: “Rhangani mi tilavela Mfumo wa yena ni ku lulama ka yena, kutani sweswo hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.”—Matewu 6:33.
Ku sukela eku kondleteriweni ka vugandzeri bya ntiyiso hi 1919, Yehovha a nga va tshikanga vanhu vakwe leswaku va tsekatseka. U va sirhelerile eka nxaniso lowukulu naswona kun’wana u va sirhelerile hi makume ya malembe ya ku xanisiwa eka ntirho wa le xihundleni. Timbhoni ta Yehovha ti tiyimiserile leswaku leswi Diyavulosi a hlulekeke ku swi endla hi ku va xanisa, a nge swi endli hi xirimbana xakwe xa vukanganyisi, ku nga swilo leswi vonakaka!
Ku Dyondza Ku Lehisa Mbilu eTimhakeni Hinkwato
Tiholo ta Mfumo to saseka, switirho swo durha swa mpfumawulo, Tiholo ta Nhlengeletano, ni makaya yo xonga ya Bethele swi dzunisa Xikwembu ni ku nyika vumbhoni bya leswaku xi katekisa vanhu va xona. Emhakeni leyi, Timbhoni ta Yehovha ematikweni lawa ntirho a wu yirisiwile ti nga ha vona onge ku ni xilaveko xo fikelela xiyimo xa matiko laman’wana. Kambe xa nkoka ngopfu hi leswaku nhluvuko wa vona wa moya wu ya emahlweni. Mikateko ya Xikwembu ya swilo leswi vonakaka yi ta landzela hi nkarhi lowu faneleke.
Malandza ya Yehovha lama tinyiketeleke ma fanele ku tshama ma xalamukile leswaku eku chivirikeleni ka swilaveko swa wona vini, ma nga sunguli ku ehleketa leswaku se i nkarhi wa ku kuma swilo swin’wana leswi vonakaka. Ku navela ntshunxeko wa ku hambana hi swa timali ni mahanyelo swa twala, kambe vanhu va Yehovha a va rivali leswaku malandza hinkwawo ya Xikwembu ma lava ntshunxeko. Mabofu ma navela ku tlhela ma vona, swigulani swi navela ku tlhela swi va ni rihanyo lerinene, lava nga ni gome va navela ntsako, lava feriweke va navela ku tlhela va vona varhandziwa va vona lava feke.
Hikwalaho ka swiyimo, Mukreste un’wana ni un’wana u boheka ku rindzela misava leyintshwa ya Yehovha leswaku yi ololoxa swiphiqo swakwe. Leswi swi fanele ku hi endla hi tivutisa, ‘Loko ndzi ri na swakudya ni tinguvu, xana a ndzi fanelanga ku kolwa hi swona ivi ndzi rindzela ku ntshunxiwa eka swiphiqo swa timali?’—1 Timotiya 6:8.
Vakreste lava tshembaka Yehovha hakunene va nga tiyiseka leswaku loko va tiyimisele ku lehisa mbilu, swilaveko ni ku navela ka vona swi ta enerisiwa ku nga ri khale. Ku hava la nga rindzelaka mahala. Hi engeta marito ya Pawulo: “Tiyani swinene mi nga tsekatsekeni; . . . mi tirhela Hosi masiku hinkwawo, mi ri karhi mi swi tiva leswaku eHosini mintirho ya n’wina a yi nga weli ehansi.”—1 Vakorinto 15:58.
Xana ku dyondza ku lehisa mbilu ku nga va xiphiqo hakunene?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Ku dyondza ku lehisa mbilu swi nga ponisa vutomi bya wena