Rahava—U Vuriwe La Lulameke Hi Mintirho Ya Ripfumelo

TWANANI! Muoswi a vuriwa la lulameke hi Xikwembu. Vo tala va nga ku: “A swi nge pfuki swi endlekile!” Kambe, sweswo hi leswi endlekeke eka muoswi Rahava wa Yeriko, doroba ra khale ra Kanana.

Mutsari wa Bibele Yakobo wa tsala: “Munhu ú endliwa la lulameke emahlweni ka Xikwembu hi mhaka ya mintirho, ku nga ri hi ku pfumela ntsena. Hi ndlela yoleyo, xana Rahava lowa nghwavava, loyi a rhurheleke tinhlori ni ku komba vavanuna volavo endlela yo baleka ha yona, a nga endliwanga la lulameke hi mhaka ya mintirho xana? Hikokwalaho, tanihi leswi miri lowu nga hava moya wu feke, ku pfumela na kona loku nga hava mintirho ku file.” (Yakobo 2:24-26) Ha yini Rahava a vuriwe la lulameke? U endle yini lerova a kuma xiyimo xo tano lexi xiximekaka eka Xikwembu?

Vaisrayele Va Ta!

A hi tlheleleni elembeni ra 1473 B.C.E. Ringeta ku vona xiyimo xa kona hi mahlo ya mianakanyo. Yeriko ri gogiwile swinene. Yindlu ya muoswi Rahava a yi ri ehenhla ka rirhangu ra muti. Leswi a nga eka ndhawu leyi ya le henhla, swi le rivaleni leswaku u kota ku vona etlhelweni ra vuxa eka mati lama khaphaka ya nambu wa Yordani. (Yoxuwa 3:15) Eribuweni ra wona ra le vuxeni, a a kota ku vona laha Vaisrayele a va dzime mixaxa kona, va ri ni vuthu ra ku lwa leri tlulaka 600 000. A va ri eka mpfhuka wa tikhilomitara ti nga ri tingani!

Rahava a a twe ta ku hlula ka Israyele enyimpini. U tlhele a twa hi ku kombisiwa ka matimba ya Yehovha, ngopfu-ngopfu loko a pfulela Vaisrayele ndlela yo baleka ha yona eLwandle ro Tshwuka. Kutani, mati lama teleke ya Yordani a ma nge va siveli. Lowu i nkarhi wo nonon’hwa! Xana Rahava u ta endla yini?

Rahava A Endla Xiboho Xakwe

Ku nga ri khale, Rahava u amukela vayeni vambirhi lava a nga va rindzelangiki—tinhlori leti humaka emixaxeni ya Israyele. Va lava ndhawu yo etlela, kutani wa va amukela ekaya rakwe. Kambe hosi ya Yeriko yi twa mhaka ya leswaku va kona. Yi hatlisa yi rhuma malandza ya yona ya nawu leswaku ma va pfalela.—Yoxuwa 2:1, 2.

Loko malandza ya hosi ma fika, Rahava se a a endle xiboho xakwe eka Yehovha Xikwembu. Malandza ya hosi ma ri: “Humesa v̌av̌anuna la’v̌a fikeke ka wena, la’v̌a ngheneke ndlwini ya wena.” Rahava a a fihle tinhlori leti entsembyaneni lowu a wu omisiwa elwangwini rakwe. U ri: “Kunene v̌av̌anuna v̌a tile ka mina, kambe a nḍi v̌a tiv̌i laha v̌a pfaka kona; kutani loko v̌a lav̌a ku pfala nyangwa ya muti byi ri v̌usikwanyana, v̌anhu lav̌a v̌a humile; a nḍi tiv̌i laha v̌a yeke kona; hatlisani ku v̌a lanḍa, hikuv̌a mi nga v̌a kuma.” (Yoxuwa 2:3-5) Vavanuna va hosi va swi endlile sweswo—kambe a swi pfunanga.

Rahava u xise valala volavo. A hatlisa a teka magoza man’wana yo kombisa ripfumelo rakwe eka Yehovha hi mintirho. U tlhandlukela ehenhla ka lwangu a ya byela tinhlori, a ku: “Nḍa ŝi tiv̌a leŝaku Yehova o mi nyikile tiko leri.” Rahava u vula leswaku vaaki hinkwavo va tiko leri va chava hikuva va swi twile leswaku Xikwembu ‘xi omise mati ya Lwandle ro Tshwuka’ emahlweni ka Vaisrayele emalembeni ya 40 lama hundzeke. Vanhu nakambe a a va swi tiva leswaku Vaisrayele va dlaye tihosi timbirhi ta Vaamori. Rahava u ri: “Hi ŝi yingisile, kutani timbilu ta hina ti ṅokile; a ku nga ha v̌i na ku tiya e ka hina e mahlweni ka ṅwina; hikuv̌a i Yehova, Šikwembu ša ṅwina, le’ši nga Šikwembu le henhla e matilweni, ni la hansi misav̌eni.”—Yoxuwa 2:8-11.

Rahava wa kombela: “Ŝeŝi nḍa mi khongela, nḍi hlambanyeleni ha Yehova leŝaku, kukotisa leŝi nḍi mi ṭeṭeleleke, na ṅwina mi ta ṭeṭelela yindlu ya tatana, kambe nḍi nyikeni šiṭhembiso le’ši tiyeke, leŝaku mi ta hanyisa tatana na manana, ni v̌amakweru v̌a v̌av̌anuna, ni v̌a v̌av̌asati, ni hikwav̌o v̌a tindlu ta v̌ona.”—Yoxuwa 2:12, 13.

Vavanuna volavo va pfumerile kutani va byela Rahava leswi a faneleke ku swi endla. U fanele ku hayeka ngoti ya xivunguvungu efasitereni, leyi tirhisiweke ku xikisa tinhlori ehandle ka rirhangu ra Yeriko. U fanele ku hlengeleta ndyangu wa ka vona ekaya rakwe, laha va faneleke ku tshama kona leswaku va hlayiseka. Rahava u nyika tinhlori rungula leri pfunaka malunghana ni matshamelo ya tiko, kutani a va byela ndlela yo papalata lava va va hlongorisaka. Tinhlori ti endlisa sweswo. Endzhaku ko hayeka ngoti ya xivunguvungu ni ku hlengeleta ndyangu wa ka vona, Rahava u rindzela swin’wana leswi nga ta endleka.—Yoxuwa 2:14-24.

I yini lexi endleke Rahava a kuma mikateko leyi? Hi leswi a kombiseke ripfumelo eka Yehovha, Xikwembu xa Matimba Hinkwawo! Leswaku u ta hanya hi mimpimanyeto yakwe. Ina, u ta vuriwa la lulameke hi mintirho yoleyo ya ripfumelo.

Rirhangu Ri Hirimuka!

Ku hundza mavhiki ma nga ri mangani. Vavanuna va nyimpi va Israyele, va ri ni vaprista—van’wana va khome timhondzo ta tinyimpfu kasi van’wana va rhwale areka yo kwetsima ya ntwanano—va rhendzela Yeriko. Sweswi se swi endla masiku ya tsevu va ri karhi va endla leswi kan’we hi siku. Hambi swi ri tano, esikwini leri ra vunkombo ana se va rhendzelekele tiko minkarhi ya tsevu. Kambe va tlhela va swi endla!

Loko ku rhendzeleka ka vunkombo ku herile, ku twakala ku pfuma lokukulu ka timhalamhala. Kutani Vaisrayele va huwelela hi ntamu. Kava loko Yehovha a hirimuxa rirhangu leri sirhelelaka Yeriko. Ku sala xiphemu lexi seketelaka yindlu ya Rahava ntsena. Muti hinkwawo ni vaaki va wona swi lova. Tanihi leswi ripfumelo rakwe ri kombisiweke hi mintirho, muoswi la hundzukeke u hlayisiwile kun’we ni ndyangu wa ka vona, naswona u sungula ku tshama ni vanhu va Yehovha.—Yoxuwa 6:1-25.

Ku Languta Mikhuva Ya Rahava

Rahava a a nga ri lolo, hikuva elwangwini rakwe a ku ri ni ntsembyana lowu a wu omisiwa hi dyambu. A ku endliwa malapi hi byevu bya ntsembyana. Naswona a ku ri ni xiputsa xa voya bya xivunguvungu endlwini ya Rahava. (Yoxuwa 2:6, 18) Kutani swi nga ha endleka leswaku a a endla malapi naswona kumbexana a a tiva ku cinca muhlovo wa malapi. Ina, Rahava a a ri wansati wa migingiriko. Ku tlula hinkwaswo, a a chava Yehovha swinene.—Ringanisa Swivuriso 31:13, 19, 21, 22, 30.

Ku vuriwa yini hi ntirho wun’wana wa Rahava? A a nga ri muamukeri wa vaendzi ntsena. E-e, Matsalwa ma n’wi hlamusela hi ku tirhisa marito ya Xiheveru ni ya Xigriki lama vulaka muoswi. Hi xikombiso, rito ra Xiheveru zoh·nahʹ nkarhi hinkwawo ri vula vuxaka lebyi thyakeke. Phela, exikarhi ka Vakanana ku va muoswi a ku nga ri nchumu wo biha.

Leswi Yehovha a nga tirhisa muoswi swi kombisa titswalo ta yena letikulu. Ku languteka ka le handle ku nga hi kanganyisa, kambe Xikwembu “[xi] languta mbilu.” (1 Samuwele 16:7) Hikwalaho, vaoswi va timbilu letinene lava hundzukaka eka vuoswi bya vona va nga rivaleriwa hi Yehovha Xikwembu. (Ringanisa Matewu 21:23, 31, 32.) Rahava u fularhele vudyoho ivi a teka ndlela ya ku lulama leyi amukeriwaka hi Xikwembu.

Tinhlori ta Vaisrayele a ti khomelela eka Nawu wa Xikwembu, kutani a ti nghenanga endlwini ya Rahava leswaku ti endla leswi thyakeke. Kumbexana xivangelo xa vona a ku ri leswaku va nge hatli va ehleketeriwa swo biha loko va ri endlwini ya muoswi. Lomu a yi ri kona erirhangwini ra muti a yi ta endla swi olova leswaku va baleka. Swi le rivaleni leswaku Yehovha u va kongomisile ku ya eka mudyohi loyi mbilu ya yena a yi khumbiwe swinene hi mintirho ya Xikwembu eka Vaisrayele lerova a hundzuka, a hundzula tindlela takwe. Xileriso xa Xikwembu xa leswaku Israyele a a fanele ku herisa Vakanana hikwalaho ka ku tikhoma ka vona loko biha, ni ku katekisa Rahava loko Yeriko ri lovisiwa, xi swi kombisa kahle leswaku tinhlori a ti byi endlanga vunghwavava.—Levhitika 18:24-30.

Ku vuriwa yini hi marito ya Rahava ya ku xisa lava a va hlongorisa tinhlori? Xikwembu xi swi amukerile leswi a nga swi endla. (Ringanisa Varhoma 14:4.) U tipete ekhombyeni leswaku a sirhelela malandza ya xona, a kombisa ripfumelo ra yena. Hambi leswi ku hemba swi nga riki swinene emahlweni ka Yehovha, munhu a nga boheki leswaku a phofula ntiyiso eka lava wu nga va lulamelangiki. Hambi Yesu Kreste a nga byi nyikanga vuxokoxoko kumbe tinhlamulo leti kongomeke loko sweswo a swi ta n’wi vangela khombo. (Matewu 7:6; 15:1-6; 21:23-27; Yohane 7:3-10) Swi le rivaleni leswaku, ndlela ya Rahava ya ku xisa valala yi fanele ku langutiwa hi mukhuva wolowo.

Hakelo Ya Rahava

Xana Rahava u hakeriwe njhani hikwalaho ko va ni ripfumelo? Ku hlayisiwa kakwe hi nkarhi wa ku lovisiwa ka Yeriko a ku ri nkateko lowu humaka eka Yehovha hakunene. Endzhaku, u tekiwe hi Salmoni (Salma), n’wana wa ndhuna ya le mananga Nahaxoni wa rixaka ra Yuda. Tanihi vatswari va Bowazi loyi a a chava Xikwembu, Salmoni na Rahava hi van’wana va lava vumbeke rixaka leri Hosi Davhida wa Israyele a velekiweke ha rona. (1 Tikronika 2:3-15; Rhuti 4:20-22) Xa nkoka swinene, Rahava, khale ka muoswi, hi un’wana wa vavasati va mune lava boxiweke eka Matewu, eka rixaka ra ku velekiwa ka Yesu Kreste. (Matewu 1:5, 6) Mawaku nkateko wonghasi lowu humaka eka Yehovha!

Hambi leswi a a nga ri Muisrayele, ni leswi a tshameke a va muoswi, Rahava i xikombiso lexinene xa wansati loyi a kombiseke hi mintirho yakwe leswaku a a ri ni ripfumelo leri heleleke eka Yehovha. (Vaheveru 11:30, 31) Ku fana ni van’wana, lava cukumeteke ndlela ya vuoswi, u ta kuma hakelo yin’wanyana—ku pfuxiwa eku feni, a ta hanya emisaveni ya paradeyisi. (Luka 23:43) Hikwalaho ka ripfumelo rakwe leri seketeriwaka hi mintirho ya yena, Rahava u amukeriwe hi Tata wa hina wa le tilweni la nga ni rirhandzu ni la rivalelaka. (Pisalema 130:3, 4) Hakunene xikombiso xakwe lexinene i xikhutazo eka varhandzi va ku lulama leswaku va languta eka Yehovha Xikwembu leswaku va kuma vutomi lebyi nga heriki.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Rahava u vuriwe la lulameke hikuva mintirho yakwe yi kombise leswaku a a ri ni ripfumelo

[Swifaniso leswi nga eka tluka 24]

Vayimburi va yimbule swilo leswi saleke swa Yeriko wa khale, ku katsa ni xiphemunyana xa rirhangu ra khale

[Xihlovo Xa Kona]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.