Ku Rhula Ka Mianakanyo Exikarhi Ka Vanhu Lava Phikizanaka
“LOKO un’wana a lava ku va wo rhanga,” Yesu Kreste u tshinye vaapostola va yena, “a ve lowo hetelela eka hinkwavo, a va nandza wa hinkwavo.” Vaapostola a va kanetana hi leswaku i mani loyi a nga lonkulu exikarhi ka vona. A va swi tiva leswaku Yesu a a nga wu rhandzi moya wo tano. A nga endlanga leswaku vadyondzisiwa va yena va phikizana tanihi ndlela yo antswisa nhluvuko wa vona wa moya.—Marka 9:33-37.
Emahlweni ka ku va Yesu Kreste a ta emisaveni, u hlanganyele eku vumbiweni ka mpatswa wo sungula, naswona a a swi tiva leswaku va vumbiwe njhani. (Vakolosa 1:15, 16) Vanhu vo sungula va vumbiwe va ri ni vuswikoti byo endla nhluvuko handle ko phikizana ni van’wana hi ndlela yo biha. Vanhu a va nga ri na xivangelo xo lwa hi xivona leswaku ku voniwa lonkulu, hambi ku ri ku phikizana ni swiharhi, ku lwela ku hanya.—Genesa 1:26; 2:20-24; 1 Vakorinto 11:3.
Masungulo Ya Moya Wo Phikizana
Xana swi tise ku yini leswaku moya lowo biha wo phikizana wu hundzuka nsusumeto lowu lawulaka vanhu? Nandzu wo sungula wo dlaya ematin’wini ya vanhu wu nyikela rivoningonyana. Moya wo phikizana wa Kayini mativula ya mpatswa wo sungula wu vange khombo. Kayini u dlele makwavo Avele hi leswi magandzelo ya Avele ma tsakiseke Xikwembu kasi ya Kayini a ma xi tsakisanga. Naswona Bibele yi ri Kayini “a a twanana na Lowo biha, kutani ú dlele makwavo.”—1 Yohane 3:12; Genesa 4:4-8.
Ee, lowo biha Sathana Diyavulosi, i musunguri ni muvangi wa moya wo phikizana. Hambi leswi a ri n’wana wa Xikwembu la nga ntsumi naswona a ri na malunghelo lama tlakukeke, kambe a a ha lava swo tlula sweswo. (Ringanisa Ezekiyele 28:14, 15.) Loko a xise Evha u paluxe ku navela ka yena. U vule leswaku loko o dya murhi lowu yirisiweke, a ta “kotisa Xikwembu.” (Genesa 3:4, 5) Hakunene, a ku ri Sathana loyi a a lava ku fana ni Xikwembu, a phikizana na Yehovha. Moya wo phikizana ni Xikwembu wu n’wi susumetele ku xandzuka.—Yakobo 1:14, 15.
Moya lowu wa tlulela. Hikwalaho ka nkucetelo wa Sathana, ku rhula loku Xikwembu a xi ku lunghiselele ndyangu wo sungula ku lahlekile. (Genesa 3:6, 16) Ku sukela loko a xandzukele Xikwembu, Sathana Diyavulosi u sungule ku fuma vanhu, a kurisa moya wa mphikizano, ni ku xisa vavanuna ni vavasati va tshemba leswaku mphikizano i xilotlelo xo humelela. Hambi swi ri tano, Bibele ya hlamusela: “Laha mavondzo ni moya wo tirhandza swi nga kona, ku ni mpfilumpfilu kona, ni maendlelo hinkwawo yo homboloka.” (Yakobo 3:14-16) Xisweswo Sathana u tekele vanhu ntsako ni ku rhula ka mianakanyo.
Ku Humelela Handle Ka Mphikizano
Ku hambana ni nkucetelo wa Sathana, Bibele yi nyikela swikombiso swo humelela handle ka mphikizano. Lexikulu ngopfu i xa Yesu Kreste. Hambi leswi a ri ni xifaniso xo fana ni xa Xikwembu a nga kalanga a ehleketa ku tiringanisa ni Xikwembu kambe u tiendle nandza a ta emisaveni. Ku tlula sweswo, u titsongahatile naswona a yingisa ku fikela emhakeni ya rifu emhandzini ya nxaniso. Langutelo ro tano ro yingisa handle ka moya wo phikizana, ri n’wi endle a kota ku amukeriwa hi Xikwembu. “Hikwalaho Xikwembu xi n’wi tlakusile swinene, kutani xi n’wi nyikile vito leri nge henhla ka mavito man’wana hinkwawo.” (Vafilipiya 2:5-9) Xana i ku humelela kwihi loku xivumbiwa xin’wana xi nga ku fikelelaka loku tlulaka loku? U tsakise Tata wa yena hi ndlela leyi ku nga riki na xivumbiwa xin’wana lexi nga endlaka leswi fanaka, naswona leswi u swi endle handle ka moya wo lwa kumbe wo phikizana.—Swivuriso 27:11.
Tintsumi leto tala to tshembeka ti kombisa langutelo leri fanaka na tona. Hambi leswi Yesu loyi a nga murhangeri wa tintsumi a hundzukeke lontsongo loko a te misaveni, hi ku swi rhandza ti n’wi endlele leswi a swi laveke. Hakunene a ti kalanga ti va ni mianakanyo yo ringeta ku n’wi susa exikhundlheni xa yena tanihi Ntsumi Leyikulu.—Matewu 4:11; 1 Vatesalonika 4:16; Vaheveru 2:7.
Ku papalata ka tona mavonelo yo phikizana ku vonaka swinene loko hi languta ndlela leyi ti amukeleke xikongomelo xa Xikwembu xo tlakusa vanhu lava nga hetisekangiki va ya kuma vutomi bya moya lebyi nga riki na ku fa laha va nga ta “avanyisa tintsumi.” (1 Vakorinto 6:3) Tintsumi ti ni ntokoto lowukulu hi ku tirhela Yehovha naswona ti ni vuswikoti lebyi tlakukeke swinene byo endla leswinene ku tlula ndlela leyi vanhu lava nga hetisekangiki va swi endlaka ha yona. Hambi swi ri tano, tintsumi ti hambeta ti tirhela vatotiwa emisaveni, a ti na mavondzo hikwalaho ka vuyelo lebyi va nga ta byi kuma. (Vaheveru 1:14) Langutelo ra tona lerinene, ra ku nga phikizani ri pfuna ku hambeta ti tirha emahlweni ka xiluvelo xa Hosi ya le henhla-henhla Yehovha.
Kutani, ehleketa hi malandza layo tshembeka ya khale ya Xikwembu lama nga ta pfuxeriwa emisaveni. Abrahama a ri xikombiso lexikulu xa ripfumelo naswona u vitaniwe “tatana emoyeni eka hinkwavo lava pfumelaka.” (Varhoma 4:9, 11) Yobo u veke xikombiso xa xiviri xo tiyisela. (Yakobo 5:11) Muxe, “a a ri ni tintŝalo ŝinene ku tlula munhu un’wana ni un’wana l’a nge misav̌eni,” u kongomise rixaka ra Israyele ku ya entshunxekweni. (Tinhlayo 12:3) Xana i vamani exikarhi ka vanhu lava nga hetisekangiki lava vekeke xikombiso xo antswa xa ripfumelo, ku tiyisela, ni ku rhula, ku tlula vavanuna lava? Hambi swi ri tano, va le nxaxamelweni wa lava nga ta dya ndzhaka ya misava eMfun’weni wa Xikwembu. (Matewu 25:34; Vaheveru 11:13-16) Vona, ku fana na Yohane Mukhuvuri, va ta va ni xiyimo xa le hansi ka “la nga lontsongo eka hinkwavo eMfun’weni wa matilo.” (Matewu 11:11) Xana va ta va ni mianakanyo yo sola, va sindzisa leswaku ripfumelo, ku tiyisela, kumbe tintswalo ta vona, swi ringana kumbe hi ndlela yo karhi swi tlula swa lava va nyikiweke vutomi etilweni? Hakunene va nge swi endli sweswo! Va ta tsakela ku va vafumiwa va Mfumo wa Xikwembu wa la misaveni.
Ni namuntlha swa tsakisa ku va exikarhi ka vanhu lava nga riki na mavonelo yo phikizana. Yasuo, la boxiweke eka xihloko xo sungula u nghene eswikweletini hi bindzu leri nga tiyangiki ra nsuku ivi a tekeriwa swilo swa yena hinkwaswo. “Vanghana” va yena va n’wi siyile. Tanihi leswi nsati wa yena a a sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha, u ye etidyondzweni ta vona hi ku tisola eka maxangu lawa a ma vangeleke ndyangu wakwe. Hi ku famba ka nkarhi u tihambanise ni mphikizano ivi a hundzuka un’wana wa Timbhoni ta Yehovha. Sweswi wa tsaka ku va exikarhi ka vanghana va Vakreste, lava hi tintswalo va rhandzaka ku n’wi pfuna hi nkarhi wo nonon’hwa.
Ndlela Yo Tshama U Ri Ni Ku Rhula Ka Mianakanyo
A swi tali ku olova ku tshama u ri ni ku rhula ka mianakanyo exikarhi ka vanhu lava nga tlanyala timbilu ni lava phikizanaka. I swinene ku tsundzuka leswaku Bibele yi sola “rivengo, ni timholovo, ni vukwele, ni ku kariha ni ku tirhandza, ni ku avana, ni ku lwetana, ni mavondzo,” yi swi vula “mintirho ya nyama” leyi sivelaka vanhu ku kuma Mfumo wa Xikwembu. Hinkwayo mintirho leyi yi fambisana ni moya wa mphikizano. A swi hlamarisi leswi muapostola Pawulo a khutazeke Vagalatiya a ku: “Hi nga tshuki hi titiva ngopfu; a hi chaveni ku pfukana ni ku vondzokana.”—Vagalatiya 5:19-21, 26.
Mongo wa papila ra Pawulo wu kombisa ndlela yo langutana ni mphikizano wa vutitivi. U te: “Mihandzu ya Moya i rirhandzu, ni ku tsaka, ni ku rhula, ni ku leha mbilu, ni vunene, ni ku rhula, ni ku hanana, ni ku tshembeka ni musa, ni ku tikhoma. Ku hava nawu lowu lwaka ni leswo tano.” (Vagalatiya 5:22, 23) Mihandzu ya moya yi hi pfuna ku hlongola mianakanyo ya mphikizano. Hi xikombiso, xiya mfanelo ya rirhandzu. Pawulo wa hlamusela, “rirhandzu a ri na mavondzo, a ri tinyungubyisi, a ri tikurisi, rirhandzu a ri hanyi hi ndlela yo soleka, a ri tilaveri leswi nga swa rona ntsena, a ri na ximbilwa-mbilwana.” (1 Vakorinto 13:4-7) Hi ku hlakulela rirhandzu hi nga susa mavondzo, ku nga nsusumeto lowukulu eka moya wa mphikizano. Mihandzu yin’wana ya moya yi tlhela yi hi pfuna ku basisa leswa ha vonakaka etimbilwini ni le mianakanyweni ya hina swa masalelanyana ya moya wa mphikizano wa tihanyi. Phela, loko hi kota ku tikhoma hi nga kota ku hlula nsusumeto wun’wana ni wun’wana lowu hi susumetelaka ku phikizana ni van’wana leswaku hi hlula ku nga khathariseki leswaku vuyelo byi ta va byihi!—Swivuriso 17:27.
Hambi swi ri tano, leswaku hi hlakulela timfanelo leti, hi fanele ku pfumelela moya wa Xikwembu wu tirha eka hina. Hi nga khutaza ku tirha loku lokunene ka moya lowo kwetsima hi ku hambeta hi khongela eka Xikwembu leswaku moya wa xona wu hi pfuna. (Luka 11:13) Loko Xikwembu xi hlamula swikhongelo swa hina, xi ta hi nyika yini? Bibele ya hlamula: “Mi nga vileli ha nchumu; kambe etimhakeni hinkwato, khongelani, mi kombela mi ri karhi mi nkhensa; kutani ku rhula ka Xikwembu loku tlulaka ku twisisa hinkwako, ku ta hlayisa timbilu ta n’wina ni mianakanyo ya n’wina eka Kriste Yesu.”—Vafilipiya 4:6, 7.
Leswi a swi tikomba eka vaapostola va Yesu. Hambi endzhaku ka loko Yesu se a sungule Xilalelo xa Hosi eka siku ra yena ro hetelela ni vaapostola, a va ha kanetana hi leswaku i mani loyi a vonaka onge hi lonkulu exikarhi ka vona. (Luka 22:24-27) Eka makhamba yo hambana Yesu u ringete ku va pfuna ku lulamisa mavonelo ya vona, kambe moya lowu wo phikizana a wu dzikile swinene eka vona. (Marka 9:34-37; 10:35-45; Yohane 13:12-17) Hambi swi ri tano, endzhaku ka loko va amukele moya lowo kwetsima kwalomu ka 50 wa masiku endzhaku ka ku kanetana koloko ka vona, vonelo ra vona ri cincile. A ku nga ri na ku kanetana ka leswaku i mani loyi a nga ta va yimela a vulavula emahlweni ka ntlawa lowukulu lowu a wu lava ku dyondza swo karhi lowu hlengeletaneke hi siku rero ra Pentekosta.—Mintirho 2:14-21.
A ku nga pfumeleriwi vulawuri bya munhu evandlheni ra Vukreste. Loko va langutane ni ku ololoxa xiphiqo lexi khumbanaka ni ku yimba, Yakobo loyi a a nga ri mudyondzisiwa hi nkarhi wa rifu ra Yesu, u rhangerile eka nhlangano wolowo wo hlawuleka. A ku na xikombiso xo kwetlembetana hi leswaku i mani loyi a nga ta rhangela eka nhlangano wolowo wa vandlha ra Vukreste ra huvo leyi fumaka. Vona ku cinca ka vaapostola loku hambanaka ni nkarhi lowu a va ha thyakisiwe hi moya wo phikizana! Hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima, va tsundzuke tidyondzo ta Yesu naswona va sungule ku twisisa nhlamuselo ya tidyondzo ta yena.—Yohane 14:26.
Hi laha ku fanaka ni le ka hina swi nga va tano. Hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima hi nga hlula nsusumeto wun’wana ni wun’wana wa ku phikizana ni van’wana leswaku vona va lahlekeriwa hina hi pfuneka ha vona. Ku ri na sweswo, hi nga kuma ku rhula ka mianakanyo loku tlulaka ku twisisa hinkwako. Bibele yi hi tshembisa leswaku xihlovo xa mimphikizano ya tihanyi, Sathana Diyavulosi, ku nga ri khale u ta hoxiwa ekheleni leswaku a nga ha vi na matimba. (Nhlavutelo 20:1-3) Mphikizano exikarhi ka vaakelani a wu nge he vi kona. Xana vuyelo bya kona ku ta va vanhu lava pfumalaka nhluvuko? Nikatsongo! Vanhu va ta va exiyin’weni xa ku hetiseka, hayi hi ku phikizana, kambe hi ku tirha ka gandzelo ra nkutsulo ra Yesu eka vona.—1 Yohane 2:1, 2.
Keinosuke, loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni, loyi a nga tshama a dzunisiwa hi misava hi leswi a koteke ku xavisa timovha to tala ngopfu, u tihlakatile hi yexe emianakanyweni ni le nyameni, kambe u hetelele a tshike ntirho wa yena. U ri: “Sweswi vutomi bya mina byi tele hi ntsako wa xiviri.” U sungule ku swi vona leswaku ha yini Yesu a humelele hi xiviri evuton’wini. U phyuphyisiwa hi xin’wana ni xin’wana lexi a nga xi endlaka evandlheni ra Xikwembu ra misava hinkwayo. Xisweswo u yimele misava leyintshwa laha ku nga ta va ku nga ri na mphikizano. Na wena u nga tivonela vanhu va misava leyi leyintshwa hi ku endzela yin’wana ya Tiholo ta Mfumo endhawini ya ka n’wina u tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]
Ku rhula ni vun’we ku ta tsakeriwa hi vaaki emisaveni leyintshwa ya Xikwembu