Tiyiseka Leswaku Yehovha U Ta Xi Hetisisa Xikongomelo Xakwe
“La’v̌o lulama v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta ṭhama ka yona hi masiku.”—PISALEMA 37:29.
1. Hi xihi xikongomelo xa Yehovha hi vanhu ni hi misava leyi?
LOKO Yehovha a vumba vatswari va hina vo sungula, Adamu na Evha, u va vumbe va hetisekile. Naswona a a va vumbele leswaku va hanya hi laha ku nga heriki emisaveni leyi—loko va hlayisa milawu yakwe. (Genesa 1:26, 27; 2:17) Ku tlula kwalaho, Xikwembu xi va veke eparadeyisini. (Genesa 2:8, 9) Yehovha u va byerile a ku: “Tŝalanani, mi anḍa, mi tata misav̌a, mi yi fuma.” (Genesa 1:28) Xisweswo, vana va vona eku heteleleni a va ta hangalaka emisaveni hinkwayo, naswona planete leyi a yi ta va paradeyisi leyi tatiweke hi rixaka ra vanhu leri hetisekeke, leri tsakeke. Ndyangu wa vanhu wu ve ni masungulo lamanene swonghasi! “Šikwembu ši languta hikwaŝo leŝi ši ŝi endleke, kutani maŝiv̌o, a ŝi ri ŝinene ngopfu.”—Genesa 1:31.
2. Xiyimo xa timhaka ta vanhu xi tlakusa swivutiso swihi?
2 Kambe xiyimo xa timhaka ta vanhu lexi veke kona hi magidi ya malembe xi hambanile swinene ni xikongomelo xo sungula xa Xikwembu. Vanhu a va ha hetisekanga naswona a va ha tsakanga nikatsongo. Swiyimo swa misava swi ve leswi khomisaka gome, naswona hi laha ku profetiweke ha kona, swi nyanye ku biha swinene enkarhini wa hina. (2 Timotiya 3:1-5, 13) Kutani hi nga tiyiseka njhani leswaku xikongomelo xa Xikwembu hi vanhu xi ta hetiseka ku nga ri khale? Xana ka ha ta hundza malembe yo tala swinene ka ha ri ni swiyimo leswi swi tshikilelaka?
Swilo Swi Onhake Kwihi Ke?
3. Ha yini Yehovha a nga hatlisanga ku herisa ku xandzuka ka vanhu?
3 Lava va nga ni vutivi lebyi kongomeke bya Rito leri huhuteriweke hi Xikwembu va swi tiva leswaku ha yini Yehovha a pfumelele swiyimo leswi swo biha emisaveni. Nakambe va swi tiva leswaku u ta endla yini ha swona. Va dyondze ematsalweni ya Bibele leswaku vatswari va hina vo sungula va yi tirhise hi ndlela yo biha nyiko leyinene ya ku tihlawulela leyi Xikwembu xi yi nyikeke vanhu. (Ringanisa 1 Petro 2:16.) Hi ku hoxisa va hlawule ndlela yo ntshunxeka evulawurini bya Xikwembu. (Genesa, tindzima 2 na 3) Ku xandzuka ka vona ku tlakuse swivutiso swa nkoka swinene, tanihi leswi nge: Xana Mufumi wa Vuako Hinkwabyo u na yona mfanelo yo fuma vanhu? Xana vulawuri byakwe byi fanerile eka vona? Xana vulawuri bya vanhu byi nga humelela handle ka vukongomisi bya Xikwembu? Ndlela leyi tiyeke yo kuma tinhlamulo ta swivutiso leswi a ku ri ku tshika vanhu va tifuma hi malembe xidzana yo tala. Vuyelo bya kona a byi ta swi kombisa handle ko kanakana loko vanhu va ta swi kota ku humelela handle ko kongomisiwa hi Muendli wa vona.
4, 5. (a) Vuyelo bya ku xandzukela ka vanhu vulawuri bya Xikwembu byi ve byihi? (b) Ku hundza ka nkarhi ku kombise yini erivaleni?
4 Loko Adamu na Evha va tshika Xikwembu, xi suse ku hetiseka loku a va ri na kona. Tanihi leswi a xi nga ha va seketeli, xiyimo xa vona xi nyanye ku biha. Vuyelo bya kona ku ve ku nga hetiseki, ku dyuhala ni ku fa eku heteleleni. Hikwalaho ka milawu ya xitekela, vatswari va hina vo sungula va hundzisele swiyimo sweswo swo biha eka vana va vona hinkwavo, ku katsa na hina. (Varhoma 5:12) Naswona ku vuriwa yini hi vuyelo bya magidi ya malembe ya vulawuri bya munhu? Byi ve lebyi chavisaka, hi laha Eklesiasta 8:9 yi vulaka ha kona hi ku tiyisa yi ku: ‘Munhu u fume munhu-kulobye hi ku n’wi tshikilela.’
5 Hi ku famba ka nkarhi swi tikombe erivaleni leswaku vanhu a va nge swi koti ku kongomisa timhaka ta vona hi laha ku humelelaka loko va nga kongomisiwi hi Muvumbi wa vona. Yeremiya, mutsari wa Bibele la huhuteriweke u te: “Oho Yehova, nḍa ŝi tiv̌a, ndlela ya munhu a yi le matimbeni ya yena, kambe munhu l’a fambaka a nga ka a nga lulamisi renḍo ra yena.”—Yeremiya 10:23; Deteronoma 32:4, 5; Eklesiasta 7:29.
Xikongomelo Xa Xikwembu A Xi Hundzukanga
6, 7. (a) Xana magidi ya malembe ya matimu ma xi cincile xikongomelo xa Yehovha? (b) Xikongomelo xa Yehovha xi katsa na yini?
6 Endzhaku ka magidi ya malembe ya matimu ya vanhu—lama teleke swinene hi vuhomboloki ni ku xaniseka—xana xikongomelo xa Xikwembu xi hundzukile? Rito ra xona ri ri: “Ku v̌urile ŝeŝo Yehova, l’a endleke matilo, šona Šikwembu le’ši endleke misav̌a ni ku yi v̌umba, le’ši yi sunguleke ši ri šona; a nga yi endlanga mananga, kambe o yi endlile leŝaku yi akiwa.” (Esaya 45:18) Kutani Xikwembu xi vumbe misava leswaku yi akiwa hi vanhu, kutani xexo xa ha ri xikongomelo xa xona ni sweswi.
7 Yehovha a nga vumbanga misava leswaku yi akiwa ntsena, kambe u tlhele a kunguhata leswaku yi va paradeyisi leyi nga ta tsakeriwa hi vanhu lava hetisekeke, lava tsakeke. Hi yona mhaka leyi Bibele yi vhumbheke leswaku ku ta va ni “misava leyintshwa,” ku nga vandla lerintshwa ra vanhu, laha “ku nga ta va ni ku lulama.” (2 Petro 3:13) Naswona eka Nhlavutelo 21:4, Rito ra Xikwembu ri hi byela leswaku emisaveni ya xona leyintshwa, “xi ta sula mihloti hinkwayo emahlweni ya [vanhu], ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona.” Yesu u vulavule hi misava yoleyo leyi taka tanihi ‘Paradeyisi’ hi swivangelo sweswo.—Luka 23:43.
8. Ha yini hi nga tiyisekaka leswaku Yehovha u ta xi hetisisa xikongomelo xakwe?
8 Tanihi leswi Yehovha a nga Muvumbi wa matimba hinkwawo ni wa vutlharhi lebyi heleleke wa vuako hinkwabyo, ku hava munhu loyi a nga lwisanaka ni xikongomelo xakwe. “Yehova wa tinyimpi o hlambanyile, a ku: kunene leši nḍi ši ehleketeke ši ta endlakala, ni leši nḍi ši kaneleke ši ta humelela.” (Esaya 14:24) Xisweswo, loko Xikwembu xi vula leswaku xi ta endla misava leyi yi va paradeyisi leyi akiweke hi vanhu lava hetisekeke, sweswo swi ta humelela hakunene. Yesu u te: “Ku katekile lavo rhula, hikuva va ta dya ndzhaka ya misava.” (Matewu 5:5; ringanisa Pisalema 37:29.) Hi nga tiyiseka hi ku hetiseka ka xitshembiso xexo. Entiyisweni, hi nga namarhela xitshembiso lexi vutomi bya hina hinkwabyo, ku nga khathariseki leswaku ku humelela yini.
A Va Tshemba Yehovha
9. Abrahama u endle yini leswi kombiseke leswaku a a tshemba Yehovha?
9 Vanhu vo tala lava chavaka Xikwembu ematin’wini hinkwawo va namarhele xikongomelo xa Xikwembu hi misava evuton’wini bya vona hinkwabyo, hikwalaho ka leswi a va tshemba leswaku xi ta xi hetisisa. Hambi leswi kumbexana a va nga ri na vutivi ngopfu, a va tshemba Xikwembu ni ku tshama va ri karhi va endla ku rhandza ka xona. Hi xikombiso, a ku ri na Abrahama, loyi a hanyeke malembe ya kwalomu ka 2 000 emahlweni ko va Yesu a ta laha misaveni—khale swinene ni Bibele yi nga si sungula ku tsariwa. A a tiyiseka leswaku Yehovha u ta swi hetisisa switshembiso swa Yena. Kumbexana Abrahama u dyondzisiwe timhaka ta Muvumbi hi Xeme, kokwa wakwe la tshembekaka, loyi yena a a dyondzisiwe hi Nowa. Kutani loko Xikwembu xi byela Abrahama leswaku a rhurha eUru etikweni leri fuweke ra Vakalediya, a ya etikweni ra Kanana leri nga tolovelekangiki ni leri nga ni khombo, mupatriarka yoloye a a swi tiva leswaku u fanele ku tshemba Yehovha, kutani u yile. (Vaheveru 11:8) Hi ku famba ka nkarhi, Yehovha u n’wi byerile a ku: “Nḍi ta ku endla tiko le’rikulu.”—Genesa 12:2.
10, 11. Ha yini Abrahama a a tiyimiserile ku nyikela Isaka, n’wana wakwe la nga swakwe?
10 Ku humelele yini endzhaku ka loko Abrahama a tswale Isaka? Yehovha u kombise Abrahama leswaku hi ku tirhisa Isaka, vatukulu va yena a va ta va tiko lerikulu. (Genesa 21:12) Kutani swi fanele swi tikombe swi nga tshembisi nikatsongo loko Yehovha a byela Abrahama leswaku a endla gandzelo hi n’wana wakwe Isaka, leswaku a vona ripfumelo rakwe. (Genesa 22:2) Kambe hi ku tshemba Yehovha hi mbilu hinkwayo, Abrahama u teke magoza, a endla hi laha a byeriweke ha kona, ku fikela laha kahle-kahle a tlakuseke mukwana wakwe leswaku a dlaya Isaka. Loko Abrahama a ri kusuhi ni ku n’wi dlaya, Xikwembu xi rhumele ntsumi leswaku yi n’wi sivela.—Genesa 22:9-14.
11 Ha yini Abrahama a a yingisa swonghasi? Vaheveru 11:17-19 ya paluxa yi ku: “Hi ku pfumela, Abrahama, siku a ringiweke, ú [lave ku nyiketa] Isaka egandzelweni. Abrahama a a nyikiwile switshembiso, kutani a tiyimisela ku gandzela hi n’wana yoloyi un’we eka yena, kasi Xikwembu a xi te eka yena: ‘Vatukulu va wena va ta huma eka Isaka.’ U ehleketile leswaku Xikwembu xa swi kota ni ku pfuxa vanhu eku feni; hikokwalaho, hi nga vula leswaku ú tlhele a kuma Isaka onge hi loko Isaka loyi a a lo vuya hi le sirheni.” Hi ku fanana Varhoma 4:20, 21 yi ri: “[Abrahama] a nga kanakananga hi tlhelo ra xitshembiso xa Xikwembu, ni ku pfumela ka yena a ku helanga; . . . U khorwile swinene leswaku Xikwembu xi ni matimba ku endla leswi xi nga tshembisa ku endla swona.”
12. Abrahama u hakerisiwe ku yini hikwalaho ka ripfumelo rakwe?
12 Abrahama u kume hakelo hikwalaho ka ripfumelo rakwe, hi ku tlhela a kuma Isaka ni ku va “tiko le’rikulukumba” ri huma eka yena, kun’we ni hi ndlela yin’wana. Xikwembu xi byele Abrahama xi ku: “Matiko hikwawo ya misav̌a ma ta tinkhensa ha rišaka ra wena, hikuv̌a u yingisile rito ra mina.” (Genesa 22:18) Hi ndlela yihi ke? Hosi ya Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni a yi ta huma enxaxamelweni wa vatukulu va Abrahama. Mfumo wolowo a wu ta yi herisela makumu misava leyi yo homboloka leyi fumiwaka hi Sathana. (Daniyele 2:44; Varhoma 16:20; Nhlavutelo 19:11-21) Kutani emisaveni leyintshwa ehansi ka vulawuri bya Mfumo lowu, Paradeyisi a yi ta ndlandlamuxiwa yi tata misava hinkwayo, naswona vanhu lava endlaka ku rhandza ka Xikwembu ‘ematikweni hinkwawo’ a va ta va ni rihanyo leri hetisekeke ni ku kuma vutomi lebyi nga heriki. (1 Yohane 2:15-17) Naswona hambi leswi Abrahama a a ri ni vutivi byitsongo swinene hi Mfumo lowu, a a tshemba Xikwembu, naswona a langutela ku simekiwa ka wona.—Vaheveru 11:10.
13, 14. Ha yini Yobo a a tshemba Xikwembu?
13 Malembe xidzana yo hlayanyana endzhaku, ku humelele Yobo, loyi a hanyeke exikarhi ka lembe xidzana ra vu-17 ni ra vu-16 B.C.E. endhawini leyi sweswi yi vuriwaka Arabia. Na yena u hanye emahlweni ko tsariwa ka Bibele. Yobo “a a ri munhu l’a fambaka hi ku tenga ni ku lulama; a tšhav̌a Šikwembu, a tinga ŝo biha.” (Yobo 1:1) Loko Sathana a ba Yobo hi vuvabyi byo chavisa, lebyi karhataka, wanuna yoloye wo tshembeka “a nga dyohanga hi nomu wa yena” emaxangwini yakwe hinkwawo. (Yobo 2:10) Yobo a a tshemba Xikwembu. Naswona hambi leswi a a nga swi tivi kahle leswaku ha yini a a xaniseka swonghasi, u namarhele Xikwembu ni switshembiso swa xona evuton’wini byakwe hinkwabyo, ku nga khathariseki leswaku ku humelela yini.
14 Yobo a a swi tiva leswaku hambi loko a fa, hi nkarhi wo karhi Xikwembu a xi ta tlhela xi n’wi nyika vutomi eku pfukeni ka vafi. U kombise ntshembo wakwe loko a byela Yehovha Xikwembu a ku: “Yo! loko ngi u nḍi fihlile šiv̌andleni ša v̌afi [esirheni], . . . u nḍi v̌ekela siku leri u nga ta nḍi anakanya ha rona. Loko ngi munhu l’a feke a nga tlhela a hanya, . . . a u ta nḍi v̌itana, a nḍi ta pfumela.” (Yobo 14:13-15) Hambi leswi a a ri enhlomulweni, Yobo u kombise ripfumelo eka vukulukumba bya Yehovha, a ku: “Nḍi ta tiya nḍi tiv̌ula l’a pfumalaka nanḍu nḍi konḍa nḍi fa.”—Yobo 27:5.
15. Davhida u swi kombise njhani leswaku a a tiyiseka hi xitshembiso xa Yehovha?
15 Malembe xidzana ya kwalomu ka tsevu endzhaku ka Yobo, ni malembe ya kwalomu ka gidi emahlweni ko va Yesu a ta emisaveni, Davhida u phofule ku tiyiseka ka yena hi misava leyintshwa. U vule leswi landzelaka eka tipisalema: “La’v̌a ṭhembaka Yehova v̌a ta fuma misav̌a. Ku sele nkarinyana, kutani lo’wo biha a nga ka a nga ha v̌i kona . . . V̌a musa v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta tiṭakela e ku ruleni lo’kukulu ka v̌ona. La’v̌o lulama v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta ṭhama ka yona hi masiku.” Hikwalaho ka ntshembo wakwe lowu nga tsekatsekiki, Davhida u khutazile a ku: “Ṭhemba Yehova . . . Ṭakela Yehova, kutani o ta ku nyika le’ŝi nav̌eriwaka hi mbilu ya wena.”—Pisalema 37:3, 4, 9-11, 29.
16. Hi wihi ntshembo lowu ‘papa lerikulu ra timbhoni’ a ri ri na wona?
16 Hi malembe xidzana layo tala, vavanuna ni vavasati vo tshembeka va ve ni ntshembo lowu fanaka wa vutomi lebyi nga heriki emisaveni. Kahle-kahle, a va vumba ‘papa lerikulu ra timbhoni’ leti ti swi namarheleke hi ku kongoma switshembiso swa Yehovha vutomi bya tona hinkwabyo, ku nga khathariseki leswaku ku humelela yini. To tala ta timbhoni teto ta khale ta Yehovha ti xanisiwile ni ku dlayiwa hikwalaho ka ripfumelo ra tona, “leswaku va ta pfukela evuton’wini lebyi antswaka.” Hi ndlela yihi ke? Emisaveni leyintshwa, Xikwembu xi ta va hakela hi ku pfuxiwa loku antswaka ni ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki.—Yohane 5:28, 29; Vaheveru 11:35; 12:1.
Timbhoni Ta Vukreste Ti Tshemba Xikwembu
17. Ku tshembela ka Vakreste va lembe xidzana ro sungula eka Yehovha a ku tiye ku fikela kwihi?
17 Eka lembe xidzana ro sungula C.E., Yehovha u paluxele vandlha ra Vukreste leri a ra ha ku simekiwa vuxokoxoko lebyi engetelekeke malunghana ni Mfumo ni vulawuri bya wona ehenhla ka misava. Hi xikombiso, moya wakwe wu huhutele muapostola Yohane ku tsala leswaku nhlayo ya lava a va ta va swin’we na Yesu Kreste eMfun’weni wa le tilweni a yi ta va 144 000. Lava a va ta va malandza ya Xikwembu lama tshembekaka, lama “kutsuriweke exikarhi ka vanhu.” (Nhlavutelo 7:4; 14:1-4) A va ta fuma misava ‘tanihi tihosi’ kun’we na Kreste, va ri etilweni. (Nhlavutelo 20:4-6) Vakreste volavo va lembe xidzana ro sungula a va tiyiseka swinene leswaku Yehovha a a ta hetisisa xikongomelo xakwe xa Mfumo wa le tilweni ni ku fuma ka wona misava, lerova a va tiyimisele ni ku fela ripfumelo ra vona. Vo tala va vona va ri ferile ripfumelo ra vona.
18. Timbhoni ta Yehovha ti ma tekelela njhani malandza-kulobye ya khale namuntlha?
18 Namuntlha, Timbhoni ta Yehovha leti lavaka ku va ntlhanu wa timiliyoni ti tshemba Xikwembu hi ndlela leyi fanaka, hi laha malandza-kulobye lama hanyeke malembe xidzana yo tala emahlweni ka tona ma endleke ha kona. Timbhoni leti ta manguva lawa na tona ti namarhele switshembiso swa Xikwembu evuton’wini bya tona hinkwabyo, ku nga khathariseki leswaku ku humelela yini. Va nyikele vutomi bya vona eka xona, naswona va ni Bibele leyi heleleke leyi tiyisaka ripfumelo ra vona. (2 Timotiya 3:14-17) Timbhoni leti ta manguva lawa ta Yehovha ti tekelela valandzeri va Yesu va lembe xidzana ro sungula lava vuleke leswaku a va ta “yingisa Xikwembu ku tlula vanhu.” (Mintirho 5:29) Eka lembe xidzana leri, to tala ta Timbhoni leti ta Vukreste ti xanisiwe hi tihanyi. Van’wana va dlayiwile hikwalaho ka ripfumelo ra vona. Van’wana va dlayiwe hi mavabyi, timhangu kumbe ku dyuhala. Hambi swi ri tano, ku fana ni timbhoni to tshembeka ta minkarhi leyi hundzeke, a a va tshemba Xikwembu, hikuva a va swi tiva leswaku a xi ta tlhela xi va nyika vutomi emisaveni ya xona leyintshwa, eku pfuxiweni ka vafi.—Yohane 5:28, 29; Mintirho 24:15; Nhlavutelo 20:12, 13.
19, 20. Hi xiya yini malunghana ni vuprofeta bya Bibele ehenhleni ka siku ra hina?
19 Timbhoni ta Yehovha ta swi vona leswaku ku hlanganisiwa ka tona ni vamakwavo va misava hinkwayo, va huma ematikweni hinkwawo, a ku vhumbhiwile khale swinene evuprofeteni bya Bibele. (Esaya 2:2-4; Nhlavutelo 7:4, 9-17) Naswona Yehovha u va lerise ku endla ntirho wo chumayela emisaveni hinkwayo, leswaku va hlengeleta ni vanhu van’wana va timbilu letinene, leswaku va kuma tintswalo ni nsirhelelo wakwe. (Swivuriso 18:10; Matewu 24:14; Varhoma 10:13) Lava hinkwavo va tshemba Yehovha hi timbilu ta vona hinkwato, hi ku tiva leswaku ku nga ri khale u ta tisa misava yakwe leyintshwa, leyi hlamarisaka.—Ringanisa 1 Vakorinto 15:58; Vaheveru 6:10.
20 Vuprofeta bya Bibele byi kombisa leswaku misava ya Sathana se yi ni malembe ya kwalomu ka 80 yi ri emasikwini ya yona yo hetelela, ku sukela eka lembe leri nga rivalekiki ra 1914. Misava leyi se yi tshinelela makumu ya yona. (Varhoma 16:20; 2 Vakorinto 4:4; 2 Timotiya 3:1-5) Kutani Timbhoni ta Yehovha ti va ni xivindzi hi leswi ti xiyaka leswaku ku nga ri khale Mfumo wa Xikwembu hi wona wu nga ta lawula hi ku helela timhaka hinkwato ta misava. Hi ku herisa misava leyi yo homboloka ni ku tisa misava leyintshwa yo lulama, Xikwembu xi ta susa xiyimo xo biha lexi veke kona emisaveni hi malembe xidzana layo tala swinene.—Swivuriso 2:21, 22.
21. Ha yini hi nga tsakaka, ku nga khathariseki maxangu lama nga kona?
21 Kutani Xikwembu xi ta swi kombisa hi ku helela leswaku xa hi khathalela swinene, hi ku hi tisela mikateko leyi nga ta tlula ku vaviseka kwihi na kwihi loku hi ku tokoteke enkarhini lowu hundzeke. Hi ta endleriwa swilo swo tala swinene emisaveni leyintshwa, lerova a hi nge he ma tsundzuki nikatsongo maxangu lawa hi veke na wona enkarhini lowu hundzeke. Swa chavelela swonghasi ku tiva leswaku Yehovha enkarhini wolowo u ta ‘pfula xandla xakwe, a enerisa ku navela ka xivumbiwa xin’wana ni xin’wana lexi hanyaka.’—Pisalema 145:16; Esaya 65:17, 18.
22. Ha yini hi fanele ku tshemba Yehovha?
22 Emisaveni leyintshwa, vanhu vo tshembeka va ta vona ku hetiseka ka Varhoma 8:21, leyi nge: “Swivumbiwa . . . swi ta ntshunxiwa na swona evuhlongeni bya leswo bola, ku ta amukela ku ntshunxeka loko kwetsima loku nga ka vana va Xikwembu.” Va ta vona ku hetiseka ka xikhongelo lexi Yesu a xi dyondziseke valandzeri vakwe, lexi nge: “A ku te ku fuma ka wena; ku rhandza ka wena a ku endliwe misaveni, tanihi loko ku endliwa tilweni.” (Matewu 6:10) Kutani tshemba Yehovha hi mbilu ya wena hinkwayo, hikuva xitshembiso xakwe lexi tiyeke xi ri: “La’v̌o lulama v̌a ta fuma misav̌a, v̌a ta ṭhama ka yona hi masiku.”—Pisalema 37:29.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini Ke?
◻ Hi xihi xikongomelo xa Yehovha hi vanhu ni hi misava leyi?
◻ Ha yini Xikwembu xi pfumelele swiyimo swo biha emisaveni?
◻ Vanhu vo tshembeka va khale va ku kombise njhani ku tshembela ka vona eka Yehovha?
◻ Ha yini malandza ya Xikwembu ma tshemba Yehovha namuntlha?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]
Xikwembu xi vumbe vanhu leswaku va hanya hi laha ku nga heriki hi ntsako, emisaveni ya paradeyisi
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Abrahama a a tshemba matimba ya Yehovha yo pfuxa vafi