Ku Hlangavetana Ni Xiphiqo Xo Kumbuka eKaya Loko U Ri eNtirhweni Wa Xikwembu

YESU KRESTE u lerise valandzeri va yena a ku: “Yanani eka vamatiko hinkwawo, mi va endla vadyondzisiwa va mina.” (Matewu 28:19) Eka Vakreste vo tala ku hetisisa xileriso xexo a swi vula ku amukela swiyimo swo nonon’hwa ekule ni le kaya. Valanguteri lava famba-fambaka, vasati va vona ni van’wana va siya swilo swo tala endzhaku hikwalaho ka ntirho wa Xikwembu. Ku kumbuka ekaya ku nga va ntlhontlho lowukulu eka Timbhoni leti hinkwato ta Yehovha.

Ku kumbuka ekaya ku humelela loko u anakanyana hi nsirhelelo ni rirhandzu ra nkarhi lowunene lowu hundzeke. Leswi swi nga vanga minsusumeto ya matimba swinene lerova u titwa u tshikilelekile ivi u tsandzeka ku ya emahlweni. Entiyisweni, endzhaku ko xavisa swilo swa vona ivi va teka riendzo ro durha va ya etikweni rimbe, van’wana va tshike makungu ya vona kutani va tlhelela ekaya. Ku kumbuka ekaya ku va hlurile.

Hi ntolovelo minhlaselo yo tano ya minsusumeto yi ta hi xitalo loko wa ha ku rhurha, kambe eka van’wana yi hambeta yi ya emahlweni vutomi hinkwabyo. Yakobo, endzhaku ka malembe ya 20 a ri ekule ni le kaya a a “nav̌erile ngopfu e yindlu ya tata wa [y]ena.” (Genesa 31:30) Xana i mani la nga langutelaka ku karhatiwa hi xiphiqo xo kumbuka ekaya ke? Xi vangiwa hi yini ke? Xana munhu a nga langutana njhani ni mintlhaveko yo tano?

Xana I Yini Leswi Swi Vangelaka Gome?

Ku kumbuka ekaya swi nga khumba un’wana ni un’wana. Amytis n’wana wa wanhwana wa hosi ya Meda, Astyages hi laha swi twisisekaka a ri na xivangelo xo tsaka: hikwalaho ka rifuwo, ndhuma, ni kaya ro saseka. Hambi swi ri tano, a a kumbuka swinene tintshava ta Meda lerova nuna wa yena Hosi Nebukadnetsara a aka mintanga ya le xigangeni le Babilona hi matshalatshala yo tsakisa yena.

Ku kumbuka ekaya swi nga va ndzingo ngopfu-ngopfu loko vutomi byi tikomba byi tika ku tlula emahlweni ka ku va munhu a sukile laha a tshama kona. Loko vanhu va Yuda va hundzuke vakhotsiwa va ririle: “E timbuweni ta milambu ya Babilona, a hi ṭhama hi rila loko hi ṭunḍuka Sion. Hi nga yimbelerisa ku yini tinsimu ta Yehova e tikweni ra v̌amatiko šana?”—Pisalema 137:1, 4.

Swilo swo tala swi nga vangela ntshikilelo wo tsundzuka ekaya. Terri loyi a sukeke eCanada u ri: “Siku rin’wana xifaniso xa ndyangu xi wile ebukwini. Loko ndzi xi teka, ntshikilelo wo kumbuka ekaya wu tinyike matimba hi xitshuketa ivi ndzi rila.” Chris loyi a sukeke eNghilandi a ya eka tiko leri nga ni vusweti swinene u ri: “Ku tsundzuka mpfumawulo wa risimu ra khale ntsena, kumbe nantswo wa swakudya leswi lunghiseleriweke kahle a swi ndzi vangela ku navela swilo leswi ndzi swi siyeke endzhaku.”—Ringanisa Tinhlayo 11:5.

Vuxaka lebyikulu bya ndyangu na byona bya pfuneta. Roseli wa le Brazil loyi sweswi a tshamaka eka tiko leri akelaneke ni ra ka vona u ri: “Ndzi titwa ndzi karhateka loko ndzi twa timhaka to biha leti humaka hi le kaya kambe ndzi hluleka ku ya pfuna. Minkarhi yin’wana swi biha ngopfu loko ndzi nga kumi timhaka leti humaka ekaya naswona ndzi sungula ku ehleketelela swilo swin’wana.” Janice loyi a rhurheke eAmerika N’walungu a ya exidorobanini lexitsongo lexi nga etindhawini to hisa ta le Amazon. U vula leswi: “Ndzi kumbuke ekaya loko ndzi twa timhaka letinene leti humaka kona. Ndzi twa leswaku va tiphina, naswona ndzi navela onge na mina ndzi nga va na vona.”

A hi ku va u siye vanhu endzhaku ntsena leswi vangelaka leswaku u kumbuka ekaya. Linda wa hlamusela: “A ndzi titwa ndzi karhateka loko ndzi nga swi tivi leswaku ndzi nga swi xava kwihi leswi ndzi swi pfumalaka. A ndzi nga swi tivi leswaku swilo swi dya mali muni kumbe ku kuma swilo hi ku swi cincisa hi swin’wana. Ku va ni movha a swi durha swinene, kutani minkarhi hinkwayo a ndzi susumetiwa hi vanhu loko ndzi lwela ku nghena endzeni ka xofamba xa mani na mani lexi taleke hi vanhu. Leswi swi ndzi endle ndzi tsundzuka ekaya.” Janet loko a hlamusela emhakeni ya mukhandlo wa ndhavuko ni wa ikhonomi u ri: “I vusiwana leswi ndzi karhateke. A ndzi nga si tshama ndzi vona vanhu va kombela xinkwa, kumbe mindyangu leyikulu yi tshama eka kamara rin’we laha ku pfumalaka mati. . . . Swilo sweswo swi ndzi karhate ngopfu lerova ndzi tibyela leswaku ndzi nga ka ndzi nga ha tshami kwalaho.”

Ku Langutana Ni Mintlhaveko Ya Wena

A hi fanelanga hi titwa hi karhatekile hi ku va ni mintlhaveko ya matimba hi vanhu lava hi va rhandzaka kumbe ndhawu leyi hi kuleleke eka yona. Yehovha Xikwembu u hi nyike minsusumeto leswaku hi ta tsakela vuxaka bya hina vini lebyi kufumelaka. Valanguteri va Vakreste va vandlha ra Efesa a va ri vavanuna lava kuleke emintlhavekweni. Kambe xana ku humelele yini loko riendzo ra muapostola Pawulo ro va na vona ri fika emakumu ke? “Hinkwavo va sungul[e] ku rila swinene, va vukarha Pawulo, va n’wi ntswontswa.” (Mintirho 20:37) Hakunene, xiendlakalo xexo a xi nga katsi ku kumbuka ekaya. Kambe xi hi nyika nchumu wo ehleketa ha wona. I swa ntumbuluko ku va ni mintlhaveko, kambe a hi fanelanga ku yi tshika yi hi lawula. Kutani u nga hlangavetana njhani ni xiphiqo xo kumbuka ekaya, hi ndlela leyi humelelaka?

Ku dyondza ku vulavula ririmi ra kwalaho i xilotlelo xo titwa u tshamisekile. Mintlhaveko yo kumbuka ekaya yi nga kula loko ku vulavurisana swi tika hi ku va u boheka ku vulavula ririmi rimbe. Hikwalaho loko swi koteka emahlweni ko rhurhela endhawini, dyondza ku hlaya kun’we ni ku vulavula ririmi ra kona. Loko swi nga ri tano, tikarhatele ku dyondza ririmi hi mavhiki yo hlayanyana yo sungula loko wa ha ku fika. Enkarhini lowu u va wa ha ri ni tinghitsi, xisweswo i nkarhi lowunene wo ri dyondza. Loko u tirhisa mavhiki lawa swinene leswaku u dyondza ririmi, hi xihatla u ta tsakela ku vulavurisana ni van’wana, naswona swi nga ku pfuna ku hunguta mintlhaveko yo kumbuka ekaya.

Endla vanghana lavantshwa hi ku hatlisa hi laha swi kotekaka ha kona, hikuva leswi swi ta ku endla u titwa u ri ekaya. Vandlha ra Timbhoni ta Yehovha i ndhawu leyinene yo endla vanghana va xiviri. Vana wo sungula ku endla vanghana, naswona u tsakela van’wana. Endla matshalatshala yo tiva masungulo ya vona, mindyangu ya vona, swiphiqo swa vona, ni leswi va swi tsakelaka. Rhamba vapfumeri-kuloni ekaya ra wena. Hi laha ku fanaka, u ta kuma leswaku van’wana na vona va ta kombisa ku ku tsakela na wena.

Exikarhi ka vanhu va Xikwembu, xinghana xi nga va lexikulu tanihi vuxaka bya ndyangu. Yesu u te: “Un’wana ni un’wana la endlaka ku rhandza ka Xikwembu, hi yena makwerhu wa xinuna ni wa xisati, na manana.” (Marka 3:35) Kreste u tlhele a tiyisekisa valandzeri va yena a ku: “Un’wana ni un’wana la tshikeke muti wa yena, kumbe makwavo wa xinuna kumbe wa xisati, kumbe mana wa yena, kumbe tata wa yena, kumbe vana, kumbe masimu, hikwalaho ka mina ni hikwalaho ka Evhangeli, ú ta nyikiwa swilo leswi ka dzana eminkarhini ya sweswi: hi leswaku tindlu, ni vamakwavo, ni vamanana, ni vana, ni masimu, swin’we ni ku xaniseka; kutani eminkarhini leyi taka, u ta nyikiwa vutomi lebyi nga heriki.” (Marka 10:29, 30) Hikwalaho ka rirhandzu rero ro saseka ra vumakwerhu bya moya, a hi siyiwanga hexe hambi hi ri eka ndhawu leyintshwa.

Ku hlayisa vunghana ni lava saleke ekaya na swona swi nga ku pfuna ku langutana ni xiphiqo xa ku kumbuka ekaya. U nga hlamala ku kuma leswaku leswi se u rhurheke, ku vulavurisana hi papila i swa nkoka swinene, tanihi leswi handle ko kanakana u nga ta anakanyisisa swinene hi marito ya wena. Ku ta va ni swilo leswi tsakisaka swo swi vula. Janet loyi ku vulavuriweke hi yena eku sunguleni wa ringanyeta: “Ku ba riqingho leri yaka ekule swinene swa durha, kambe ku rhumela khasete leyi rhekhodiweke hi poso swi chipile. Ku vulavula hi michini ro sungula a swi toloveleki. Kambe loko u vulavurisana ni un’wana hi xikurisa-rito swi olovile ni ku tsakisa.” Na wena u nga ha kombela khasete leyi rhekhodiweke.

Shirley loyi a rhurheke le United States a ya eLatin Amerika malembe ya 25 lama hundzeke u ri: “Ndzi tshamela ku tsala hi mintokoto leyi akaka ematshan’wini yo tsala hi swiphiqo. Leswi swi khutaza van’wana ku hambeta va ndzi tsalela.” Hambi swi ri tano, vana ni vukheta. Ku tsala mapapila ngopfu swi nga ku sivela ku endla vanghana lavantshwa. Del loyi a rhurheke eCanada a ya etikweni rin’wana u ri: “Papalata ku tshama ekaya u anakanyisisa hi swilo leswi u swi kayelaka. Swa antswa u famba u tsakela ndhawu ya wena leyintshwa.”

Tiva mikhuva ya ndhawu leyintshwa, matimu ya yona, swilo swa yona leswi hlekisaka, ni tindhawu leti tsakisaka ni leto saseka. Leswi swi ta ku pfuna ku ka u nga tshameli ku anakanya hi swilo leswi hoxeke. Naswona loko u tiyimiserile ku tshama laha u rhurheleke kona i swinene ku va u nga endzeli tiko ra ka n’wina hi xihatla kumbe nkarhi na nkarhi. Swi teka nkarhi wo leha ku endla vunghana lebyintshwa ni ku tolovela ndhawu leyintshwa. Ku endzela ekaya nkarhi wo leha swi kavanyeta xiyimo xexo. Loko se u tshamisekile, u nga swi tsakela ku ya ekaya hi ku vhaka—kutani u tlhelela endzhaku. Hi nkarhi lowu fanaka tinyiketele ku tolovelana swinene ni kaya ra wena lerintshwa.

Hambeta U Languta eMahlweni

Yehovha u hi nyike misava hinkwayo tanihi kaya ra hina. (Pisalema 115:16) Vutomi byi nga tsakisa eka tiko rin’wana ni rin’wana hi moya wa ntsako wa Vukreste. Loko u rhurha hi xikongomelo xo yisa swilaveko swa Mfumo emahlweni ni ku chumayela mahungu lamanene eka tiko rin’wana kumbe kun’wana ni kun’wana endhawini ya ka n’wina, swi endle hi ku swi langutela hi ntsako. Languta emahlweni eku endleni ka vanghana lavantshwa, ku dyondza mikhuva yo hambana-hambana, ku endla vadyondzisiwa kumbe ku endla swilo leswi vuyerisaka entirhweni wa Xikwembu.

Yehovha Xikwembu i Munghana wo sungula loyi a nga ta va a ri na wena nkarhi na nkarhi, ku nga khathariseki leswaku u kwihi. (Pisalema 94:14; 145:14, 18) Kutani titshinete ekusuhi na yena hi xikhongelo. (Varhoma 12:12) Leswi swi ta ku pfuna ku tsundzuka xikongomelo xa wena evuton’wini tanihi nandza wa Xikwembu. Abrahama na Sara va hambete va veka xikongomelo xa vona emianakanyweni loko va suka ekaya ra vona lerinene emutini wa Uru. Hi ku yingisa xileriso xa Yehovha va siye vanghana kun’we ni maxaka. (Mintirho 7:2-4) Loko a va lo hambeta va tsundzuka naswona va navela ngopfu ndhawu leyi va yi siyeke, a va ta va va ve ni nkarhi wo tlhelela endzhaku. Kambe a va langutele ndhawu leyi antswaka—laha eku heteleleni a va ta kuma vutomi emisaveni ya paradeyisi ehansi ka Mfumo wa matilo wa Xikwembu.—Vaheveru 11:15, 16.

Ku chumayela emasin’wini mambe kumbe laha ku nga ni xilaveko lexikulu xa vahuweleri va Mfumo endhawini ya ka n’wina ku nga va ntlhontlho swinene. Kambe hi hala tlhelo i ntirho lowu tswalaka mihandzu ni lowu vuyerisaka. (Yohane 15:8) Naswona loko u karhatiwa hi mianakanyo leyi hetaka matimba swa nkarhinyana, u nga swi hlula hi ku tshama u tsundzuka xikongomelo xa wena ni ku languta emahlweni. Makwerhu un’wana wa xisati la nga si tekiwaka u te: “Loko ndzi titwa ndzi teriwa hi gome, ndzi ringeta ku anakanya hi misava leyintshwa, ni ndlela leyi vanhu hinkwavo va nga ta va ndyangu wun’we ha yona.” Mianakanyo leyi tsakisa ku fana na leyi yi nga ku pfuna ku hlakulela ntsako wa wena, u nga hluriwi hi xiphiqo xa ku kumbuka ekaya.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Ku kumbuka ekaya a ku fanelanga ku kavanyeta vutirheli bya Vukreste